4. Đồng tiền vàng

Ngủ ngon, tội nghiệp quan Ngự Y. Vua hứa kể tặng ông một chuyện, nhưng do Vua nói sẽ kể riêng, không nên có quan Ngân Khố “con” theo nghe, làm cho ông già hay lo phát ho. Ông không dám làm mất lòng một đứa con nít, đừng nói tới các quan trong triều, ông sợ ông lo, nhất là sợ quan Ngân Khố “con” giận vì đôi khi nói nhỏ, cũng có thể mượn tạm ông ta một vài đồng.

Vua nói riêng với ông chuyện của quan nào đó, mà lỡ ông kia biết, ông sẽ có người ghét. Vua nhìn “bạn già” của mình vừa đi vừa ho húng hắng, Vua không nín được cười.

Chưa tới chiều, quan Ngự Y đã tới ngồi chờ, ông vẫn còn ho và lo. Nàng XêRêNát thì tỉnh như con sáo, không lo lẫn không ho, lúc nào nàng cũng lẩn quẩn ở bên Vua.

Song hôm nay chính nàng cũng nôn nao một chút, vì lần đầu tiên Vua kể chuyện. Vua kể chuyện riêng của mình, phải biết cách lắng nghe. Buổi kể chuyện vào lúc xong cơm chiều, nhà Vua no bụng sảng khoái, còn có ly rượu nhỏ bên cạnh. Vua vào chuyện:

- Lúc chưa có râu, còn thiếu niên, ta là hoàng tử nhỏ, trong một buổi sáng theo cha ta, và nhiều vị quan đi vòng vòng khu vườn cây tập thể dục. Có vài chuyện ngộ nghĩnh xảy ra, mà cho tới bây giờ, nhớ lại, ta vẫn còn tức cười. Lúc đó Cha ta thì từ tốn bước, về các quan thì có vài hình thức ngộ nghĩnh, mỗi vị chạy một cách, một kiểu, ông chạy lúp xúp, ông thì co một chân, đứng một chân, ngửa đầu nhìn trời, xoay vòng cái cổ, ông thì chạy lùi. Lúc sau mọi người mải mê trò chuyện, ta đi sau cùng, bỗng ta thấy một đồng tiền vàng lẫn trong cỏ, ngay dưới chân. Những người trước đã đi khá xa. Trong các vị quan, có quan Ngân Khố tự nhiên làm rơi cái quạt, nhân đó ông nhìn lại ta một chút rồi cũng đi. Nhưng ông ta ngoái lại thì vẫn thấy ta đứng tại chỗ. Chính điều nầy phát sinh khá nhiều chuyện buồn cười.

Quan Ngự Y đang phân tâm, do vậy ông phải nói cái gì đó, để thoát ra. Khổ cái là nói dại, lại vướng vào.

- Thưa Bệ hạ, dân thường cũng có người lượm được tiền rơi. Hoàng tử thì thần mới nghe lần đầu.

Nhà Vua nói khá lớn tiếng:

- Bạo miệng quá. Ta đã luợm đâu, quan Ngự Y?

Quan Ngự Y ho một tràng dài, rồi mới nói:

- Dạ, có thần. Xin Bệ hạ tha cho, thần không dám có ý nói vậy.

Vua vẫn giữ giọng nói cũ:

- Không dám, không dám. Nhưng lúc nào cũng dám là ngươi.

Ngự Y lại ho:

- Dạ. Không hiểu sao kỳ vậy? Lúc nầy lúc khác.

Vua dịu giọng, trở lại câu chuyện chính:

- Những nguời dân thường như ngươi nói, lượm được tiền rơi thì họ tính sao.

Ngự Y nửa dám nói thật, nửa không:

- Có người tìm người làm rơi trả lại. Cũng có người... lấy luôn.

Vua suy nghĩ:

- Cha ta nghiêm khắc, chẳng hề nói về tiền, hay cho ta tiền. Thật ra một hoàng tử nhỏ thì có tiền chẳng biết làm gì, mọi thứ đều có cả rồi. Tuy vậy, lúc đó ta tò mò muốn biết cảm giác của người có tiền. Ví dụ như ta có một đồng tiền bỏ túi riêng, cảm giác ra làm sao, nhiều hơn một đồng thì sao, nhiều hơn hai đồng thì tâm trạng ra sao. Cho nên ta cũng muốn cúi xuống lượm. Nhưng chợt nghĩ chẳng bao lâu sau, ta đã là Vua rồi, bây giờ cúi người xuống lượm tiền, mà tiền không phải của mình, thì có nhiều việc không tiện. Vua cha quay lại, mọi người đứng xa chờ, khó có người biết vì sao ta cứ đứng một chỗ, Cha ta hỏi: Hoàng tử, con không chạy đi chơi à?

- Ngài trả lời sao ạ?

- Ta không dám nói thật. Chuyện lớn nhất với ta lúc đó là tò mò, muốn cầm đồng tiền trong tay.

Nàng XêRêNát cười to:

- Khó cho ngài vì ngài đã đạp chân lên đồng tiền và đứng lại. Càng khó hơn vì ngài đã trông thấy nó trước khi bước tới. Và khi có người nào nhìn thấy, thì ngài đứng yên. Sau đó tìm cơ hội... lượm.

Râu của Vua nóng lên, nhưng may cho nàng Xê, nó nguội lại ngay:

- Bây giờ ta mới nói, thì e rằng các ngươi cho rằng ta không thật. Lúc đó ta cũng nghĩ xem, sẽ làm gì có ích, sẽ giúp ai đó, khi ta có đồng tiền. Có lẽ nhiều người ngoài kia cần tiền hơn ta chăng? Khó thật, ta linh cảm rằng lúc đó cha ta cũng biết.

Xê nói:

- Một hôm thần thiếp thấy ngoài chợ phiên, người làm rơi đồng tiền thì cứ đi loanh quanh tìm. Một người trong số đông đang đi lại, sao cứ đứng yên một nơi, có xô cũng không đi, trông rất buồn cười. Chuyện ngoài chợ, có thể đoán chung cuộc sẽ ra sao. Còn chuyện trong Hoàng cung khó đoán được đoạn cuối.

Vua hỏi:

- Quan Ngự Y có thể đoán ra không?

Như đã nói chuyện nầy Vua kể riêng, làm cho quan Ngự Y vừa lo vừa ho.

- Dạ thưa, thần cũng không đám đoán.

Vua kể tiếp:

- Không dám là đúng. Đoán có thể sai. Chính lúc đó ta cũng không ngờ. Cha ta ra lệnh cho các quan đi trước, mọi người khuất sau khúc quanh, cha ta mới nói: Hoàng tử, con cứ đứng yên nơi đây, đứng nguyên như vậy, còn cha thì lên nhà mát trên kia nhé. Cha ta đi vào những luống cỏ quanh co, dẫn lên ngôi nhà mát, ngồi sau bức rèm tre nhìn xuống đường. Một lúc sau có nhiều người quay trở lại. Người đi sau cùng là quan Ngân Khố, cha của quan Ngân Khố “con” bây giờ, ông ta tới gần, cẩn thận nhìn chung quanh, rồi hỏi ta: Hoàng tử không chạy đi chơi sao?

Xê nhìn nhà Vua.

- Đây là người thứ hai hỏi Hoàng tử câu đó. Đúng là Bệ hạ kể chuyện khó đoán nó sẽ ra làm sao. Chuyện thật cũng không bằng.

Nhà Vua nói như lời tâm sự:

- Sao là không thật, chuyện của ta lúc nhỏ mà, vì vậy chính lúc đó ta cũng lưỡng lự. Đang đứng yên trên đồng tiền vàng, với ý nghĩ... lượm nó, mà chạy đi thì ông ta thấy, cười cho. Ông ta biết chứ không à, hậu vận ta sẽ khó nếu sau nầy, ta làm vua mà ông ta vẫn làm quan Ngân Khố. Làm sao tránh khỏi ông ta sẽ to nhỏ cho mọi người nghe. Ta nói: ngài cứ đi còn ta đứng nghỉ chân một chút. Ông ta bước đi, nhưng lùi trở lại, cùng đứng... nghỉ chân với ta mới lạ.

Quan Ngự Y thưa:

- Thần không nghĩ là ông quan Ngân Khố chỉ nghỉ chân.

Nhà Vua đang theo dòng suy nghĩ của mình:

- Nhưng ông ta cứ nghỉ chân, mới là lạ. Sau đó ta quyết định chạy đi chơi cho khỏe. Quan Ngân Khố cũng chạy theo... chơi, nhưng ông quá mập nên không chạy kịp ta, cũng có khi ông ta làm ra vẻ như vậy. Khi ta khuất ở khúc quanh, ông đứng lại thở rồi nhìn quanh quẩn, ta chạy vòng qua luống cỏ, qua các vòm cây, tới nhà mát, ngồi cạnh cha ta sau bức rèm tre.

Xê và quan Ngự Y im lặng. Chờ nghe Vua nói tiếp. Vua vừa kể vừa cười:

- Cha ta và ta thấy ông quan Ngân Khố đang chạy thì bỗng ngưng lại. Con đường lúc nầy vắng.

Quan Ngự Y cũng cười:

- Thưa... lượm.

- Thì lượm.

Hoàng tử nhỏ năm xưa, nay là ông Vua già mỉm cười, nói tiếp:

- Không hiểu là ông ta thấy đồng tiền lúc nào. Có lẽ lúc rớt quạt, nhìn thấy ta, ta nghĩ rằng, ông cũng không chú ý, một lúc sau ta vẫn đứng đó, làm cho ông ta ngạc nhiên - dưới cỏ có gì thế - Không có gì dưới trần gian nầy tránh khỏi cặp mắt người phàm. Mỗi người làm theo cách riêng. Quan Ngân Khố đang lượm tiền, nhưng khổ là có một người trong các quan, xuất hiện ở khúc quanh, ông nầy đi một mình, sự đời nhiều lúc tréo ngoe, chẳng muốn mà gặp. Quan Ngân Khố bật người đứng lên, ngước nhìn lên cành cây bên kia đường, miệng huýt sáo.

- Thưa Bệ hạ, ai là người mới tới.

- Người mới tới là một chức quan nhỏ, ông ta có khuôn mặt dài, trông vui vui. Khi ông nầy ngang qua, thấy quan Ngân Khố... nhìn cành cây bên kia đường, ông dừng lại nhìn theo, nói cho đúng thì cả hai chẳng ai thấy gì lạ. Lạ là họ vẫn nhìn, một lúc sau quay lại nhìn nhau, rồi nhìn cành cây. Phong cảnh thông thường, không có gì đặc sắc. Vì chỗ nầy yên tĩnh cho nên Hoàng Thượng và ta nghe tiếng quan Ngân Khố vẳng lại;

- Đứng nghỉ chân nhìn mấy con chim đậu trên cành cũng vui.

Mắt Nhà Vua làm như đang ngắm nhìn bầy chim. Nhưng miệng ngài lại nói khác:

- Có con chim nào đâu, khá lâu mới có một, chỉ một con chim bay ngang, nhưng nó lại không đậu trên cành cây. Dù sao thì bây giờ mới có thể nói là quan Ngân Khố nhìn chim và huýt sáo, lúc nãy thì chưa... nhưng vẫn nhìn như có chim.

Vua, nàng Xê và quan Ngự Y cười.

- Cha ta chăm chú theo dõi hai ông quan. Chưa bao giờ ta thấy mặt người hài hước như hôm đó. Khác hẳn khuôn mặt khó khăn vào những buổi lâm triều, khi Hoàng Thượng ban các lệnh xuống cho các quan. Nói sao bây giờ, tò mò cũng không phải, hình như Cha ta đang khám phá một việc gì đó rất thú vị. Trong tâm tánh con người, những thái độ khác thường, vào lúc họ ở trong cảnh... khó xử.

Quan Ngự Y chuyên nói về cây lá làm thuốc. Bỗng nhiên ông ta nói về... tâm trạng:

- Đúng là khó. Mỗi người một tâm trạng, mà ở đây là tâm trạng bất ổn, giấu giếm.

Chẳng ngờ nội dung nầy có người biết, mà người đó lại là Xê.

- Tâm trạng, sẽ cho thấy qua cử chỉ, hay hành động, đối phó ngầm. Đúng ra ông quan nầy muốn ông kia đi cho rảnh. Để ông ta tìm lượm đồng tiền.

Nhà Vua kết luận tạm thời:

- Chưa hẳn là hầu hết các quan, trong chuyện nầy tham lam, có khi chỉ tò mò hay tìm cảm giác lạ.

Xê trở lại nội dung cũ:

- Cảm giác thì nhiều cảm giác. Cũng có người kỳ đời, thưa Bệ hạ, thần thiếp biết vài sự đời nơi thiếp ở trước khi được tuyển vào cung làm người kể chuyện. Nhiều người có tiền đấy chứ nhưng khi đi chợ, mua hàng, trả xong tiền, cũng phải... nhón một món nhỏ. Các bà thì là một trái ớt, hay cọng hành. Trường hợp nầy, tay thì nhón lấy, còn chân đứng trên đồng tiền tìm cách lượm thì tuyệt.

Song lần nầy Xê nói không rõ lắm. Quan Ngự Y cố giải thích, nhưng cũng không rõ hơn:

- Đó là cố tật, không phải tánh. Ai cũng vậy.

Có lẽ mọi người khá nhột nhạt. Nhà Vua không khác, ngài kể tiếp;

- Ta thấy ông quan Ngân Khố vừa huýt sáo vừa cúi xuống gãi gãi ống chân, như bị kiến cắn, thật ra ông tìm hết cách để lượm đồng tiền. Cha ta lại cười lớn, lạ chưa, tay của quan Ngân Khố đã tới đồng tiền vàng, nhưng ông lượm nó không lên. Mỗi lần ông quan nhỏ không nhìn cành cây, mà quay lại nhìn quan Ngân Khố, thì ông quan nầy lại gãi ống chân... sau đó cố lượm...

Quan Ngự Y có lẽ đã đoán ra chuyện. Hiểu như nàng Xê là đúng, phải biết cách chăm chú nghe Vua nói, và đừng chen vào, ngài không muốn ai thông minh hơn mình. Cho nên Vua nói nhanh hơn.

- Cuối cùng, hai ông ngồi chồm hổm nói chuyện râm ran vui vẻ, quan Ngân Khố cứ "lượm” đồng tiền dưới giày một cách kín đáo, nhưng vẫn chưa được. Trên nhà mát nhìn xuống, ta thấy quan Ngân Khố bỏ đi, giậm giậm chân như là rũ bỏ những con kiến, hay sau khi nghỉ chân giờ đã hết mỏi.

- Dù cho không mỏi.

- Cũng hay, hôm đó sao mà có khá nhiều người nghỉ chân, mà chỉ nghỉ ở chỗ có đồng tiền. Bây giờ thì buồn cười hơn, chỗ nghỉ chân, éo le lại có hai ba người. Ông quan nhỏ còn ngồi lại, ông xoay lưng che đồng tiền, nói gì đó với quan Ngân Khố đang đi đàng trước. Một quan khác đi ngang qua, nhìn thấy quan nhỏ, ông nầy tới ngồi đối diện... Cả hai cứ trò chuyện, thỉnh thoảng, ông quan nhỏ đưa tay ra sau... gãi lưng, thật ra mò bới dưới cỏ, sau đó, gỡ, cạy, bứt đồng tiền, nhưng vẫn không được. Mà bàn tay thì dính đầy đất.

Nàng Xê làm ra vẻ ngây thơ:

- Không được là vì sao ạ?

Nhà Vua nhìn nàng Xê nói nhỏ:

- Lúc đó chính ta cũng khờ như nàng bây giờ. Chuyện khác, là ta ở khá xa không trông rõ mặt, chỉ thấy ông quan nhỏ đi, cũng còn làm bộ như gãi lưng. Nhưng lật đật, vấp chân vào một cục gạch, suýt té.

Quan Ngự Y:

- Thưa, vì sợ người nào đó nhìn thấy. Quan Ngân Khố chắc cũng biết,

- Biết, cho nên ông ta ngoái lại cười, không hẳn là vì việc vấp té mà là chuyện... gãi lưng.

- Và rồi, luân phiên người nầy khuất thì người kia tới. Các quan cứ chần chờ ở khúc quanh. Thật ra như đã nói, có người chưa biết vật gì nằm dưới cỏ, mọi người cứ nôn nao làm sao.

Nàng Xê:

- Thưa Bệ hạ, nhưng ai cũng làm như không chú ý.

- Không sai. Con đường do có người đi mà có, giờ thì cỏ mòn vẹt, cho thấy lối đi tới chỗ có đồng tiền, dưới có đã có nhiều dấu chân. Một quan khác, đi cũng khoanh tay, mà dừng lại cũng khoanh tay. Ông ta đi thẳng tới nhìn tìm xem cái gì lẩn dưới cỏ. Ông ta... à lên một tiếng. Rất coi thường mọi sự, ông đi chậm sau lưng ông quan nhỏ, dù chậm nhưng cũng vượt qua ông nầy, rồi mất hút ở khúc quanh.

Nàng Xê hô lên:

- Ông quan “khoanh tay” là một người đặc biệt.

Nhà Vua lại phán:

- Không sai.

Quan Ngự Y khen:

- Cha ngài đúng là một nhà viết kịch bản tài ba, nhà đạo diễn, thiết kế sân khấu, dàn dựng tuyệt chiêu.

Quan Ngự Y lo lắng, nghi ngờ:

- Có khi quan Ngân Khố viết kịch bản nầy và diễn luôn không chừng.

Nàng Xê:

- Lúc nào cũng đa nghi. Có điều Bệ hạ cho thiếp hỏi.

- Ta cho phép.

- Các quan kia biết rằng Vua cha và Hoàng tử ngồi trên nhà mát không?

Nhà Vua nói thật chậm. Như mỗi khi nói vẻ những điều đặc biệt.

- Không hề biết. Làm sao mà biết đuợc, cho tới nhiều năm sau, các quan đó cũng không còn, mà Cha ta cũng mất rồi, có lẽ nói ra thì ngượng, cho nên mọi người ngậm tâm mang theo câu chuyện hôm đó, mỗi người một cách. Ngay chính bây giờ ta già rồi, ta mới có dịp nói. Có điều là quan Ngân Khố “cha” lúc ta còn nhỏ, và con trai của ông ấy, là quan Ngân Khố “con” hiện tại có giống tánh nhau không... tức là cái gì cũng... lượm?

Nhà Vua nhìn quanh trước khi nói:

- Còn một việc, tuy nói là ngậm tăm, nhưng liệu quan Ngân Khố cha có nói cho con trai mình chuyện ngày xưa ta đứng trên đồng tiền, và muốn lượm nó không, điều đó ám ảnh ta ngày đêm. Người thường thì không việc gì nhưng ta lại là Vua - hiểu chứ - chính vì vây mà ta tin các ngươi, chỉ muốn kể riêng, cho các ngươi nghe, nhớ đừng cho quan Ngân Khố “con” biết. Hôm nào ta với nàng Xê và quan Ngự Y tới chỗ cũ, dàn dựng lại tích xưa ấy xem sao.

Quan Ngự Y sợ trách nhiệm:

- Hay là Nhà Vua cho thần khỏi đi coi. Thần sợ mất lòng các quan khác.

Nhà Vua kể tiếp:

- Thông thường các buổi sáng, cha ta với các quan dạo quanh khu vườn đúng ba lần. Lúc nào cha ta cũng về cung trước, các quan không nghĩ rằng cha ta ngồi trên nhà mát. Hoàng Thượng chỉ cho ta thấy quan Ngân Khố, ngài hỏi như đố: Ai kìa - rồi cha ta cười lớn nói tiếp: Cũng là quan Ngân Khố.

Quan Ngự Y:

- Quan Ngân Khố.

- Chính ông ấy, ông lụm cụm chạy qua khỏi đồng tiền, không thèm nhìn lại. Tiếp tục là một nhóm ba người, đi chậm qua, hai người kia làm như thản nhiên, còn một người vừa đi vừa liếc nhanh đồng tiền vàng nằm dưới cỏ. Người đi một mình ngang qua là vị quan nhỏ, lúc nầy trên đường đã vắng, ông ta lại... ngồi xuống cố gỡ cái đồng tiền, nhưng... vẫn không xong.

Nhà Vua cầm ly rượu trên tay nhẩn nha nói:

- Thôi thì không nói về cử chỉ của các quan nữa. Điều mà ta muốn nói là, mọi người đều biết có đồng tiền vàng của ai đó “làm rơi” trên đường. Lần lượt họ đi riêng ra và canh chừng nhau, mỗi người mỗi cách... đi và cách... lượm. Có người ghé lại thật nhanh, gỡ nhanh và chạy nhanh, cũng không... lượm được, ngượng nghịu, mắc cỡ, sợ người ta biết mình hố. Có người thì chậm rãi hờ hững như vô tình, song ai cũng muốn... lượm.

Nàng Xê như hiểu ra:

- Ai cũng tham tiền.

- Sòng phẳng mà nói cũng có khi do tò mò. Nhưng lạ là ai cũng nín thinh, không ai nói với ai bí mật của nó. Buồn cười là bí mật của đồng tiền vàng được ai đó gắn, hay dán chặt dưới đường vẫn trôi theo thời gian. Mọi người ra về, nhưng cha ta vẫn ngồi chờ. Gần như một người câu cá, mà đúng thật một lúc sau, con cá lội tới.

Nàng Xê cứ hay làm bộ ngày thơ

- Con cá lội trên cạn.

- Nói vây cũng không sai lắm. Ông quan “khoanh tay” từ một lùm cây bên đường, dò xét, thận trọng bước ra, rồi đi nhanh tới gỡ đồng tiền. Nhưng như những người trước, vẫn không được. Ông bèn buông thỏng hai tay... đi một nước không thèm nhìn lại. Ngày hôm sau đồng tiền biến mất, như trước đây nó không có ở đó.

Nhà Vua chấm dứt câu chuyện, mọi ngưừi im lặng ngẫm nghĩ. Tự nhiên, hay là bỗng nhiên, không ai ngờ là cái ông “bạn già” của Vua, chính là quan Ngự Y lù khù bày trò, ông chậm chạp bước xuống thềm. Ông... “khoanh tay” đi một vòng, hai vòng, ba vòng rồi ngưng lại... trước mặt nhà Vua, ông cúi xuống bới cỏ lượm đồng tiền ảo. Ông chạy đi chạy tới, thở hồng hộc, ông gỡ, ông xeo, ông nạy, ông nhìn, ông ngó chung quanh, điệu bộ tức cười như là Hề. Ông... gãi lưng, đứng nhìn chim miệng huýt gió, tiếp tục cạy, gỡ, và sau cùng ông thở dài, buông thỏng hai tay, mặt mày ngơ ngáo, đi một hơi. Ông tránh cục gạch dưới đường, tuy vậy, tức không hề vấp chân vào nó, ông cũng suýt chút té và kỳ cục chưa ông té thật.

Vua cười ha hả, nhìn qua thấy nàng XêRêNát cũng cười. Mà quan Ngự Y đang diễn cũng cười lớn. Một ngày lại qua với chuyện vui vui. Quan Ngự Y không còn lo ông quan Ngân Khố “con” biết ông nghe chuyện của ông Ngân Khố cha. Không lo nên khỏi uống thuốc cũng hết ho.