5 -Mật chuột

Quan Ngự Y diễn kịch hài hước thuộc hạng thiên tài. Do ngẫu hứng rất nghệ sĩ của ông thầy thuốc. Nhà vua liền có ý nghĩ thành lập một đoàn hát tuồng. Có lẽ là chỉ diễn trong cung. Các thành viên không ai khác hơn là chính ngài cùng với nàng Xê và quan Ngự Y. Nhưng Xê nói:

- Phải có thêm một người. Không thể có ai khác hơn là quan Thừa Tướng, tiện thể vì ông là kịch sĩ bẩm sinh, so với quan Ngự Y thì dù ông nầy là thiên tài, nhưng Thừa Tướng diễn chuyên nghiệp hơn. Thiên tài không hẳn là chuyên nghiệp, bằng chứng là lúc nào cũng thấy ông ta... diễn, diễn rất có duyên, xử lý tình cảnh thông minh, như vậy mới là chuyên nghiệp. Càng lợi hơn, nghe nói ông Thừa Tướng còn có thêm nghề soạn giả. Nhà vua cũng thích mọi người hát hò, diễn kịch, với nhau cho vui. Nhà Vua cho gọi ngay quan Thừa Tướng, vừa tới ông cung kính phất ống tay áo, thưa bẩm, màu mè:

- Thưa, có thần.

Nhà vua hỏi thẳng vào việc:

- Ta nghe nói quan Thừa Tướng viết được tuồng hát.

Vừa mới đó mà tiếng nói của Thừa Tưóng khác hẳn:

- Thưa, đó là nghề kiếm gạo trước kia.

Nhà Vua vui, vì tìm thấy người làm được cái việc mà ông muốn:

- Nay ta có ý tìm một tuồng lạ diễn ngay. Thừa Tướng diễn liền cho ta coi.

Quan Thừa Tướng rất mau mắn:

- Ngay bây giờ?

- Tuồng gì?

- Dà dà, đó là tuồng Mật Chuột ạ.

Quan Thừa Tướng thoắt chốc biến dạng, trông hay hay, đúng là kịch sĩ bẩm sinh. Ông chỉ cần xoay ngược cái mão có mấy cộng lông gà ra sau gáy. Cột chéo hai vạt áo dài, là thành người nào đó rất tiếu ngạo.

- Tuồng là như vầy: Thần đóng vai chánh là cái Lão Tam không nghề ngỗng gì. Thỉnh thoảng mời có người trong làng thuê khơi lại cái giếng, Lão chui tọt xuống vét. Lại có người nhờ lợp lại mái nhà, Lão trèo lên lợp. Gặp lúc mùa màng bị chuột cắn phá Lão Tam chuyên đi bẫy bắt chuột chặt đuôi lãnh thưởng.

Quan Thừa Tướng chui xuống cái ghế. Lại trèo lên mặt ghế. Chạy vòng vòng chiếc ghế, bẫy chuột. Nhà Vua nhắc nhở nhà soạn giả vào nội dung của... tuồng.

- Mật Chuột thế nào?

- Mật chuột, có nhưng không phải dưới giếng, cũng không phải trên mái nhà của người ta, mà ngay trong căn chòi của Lão Tam.

- Chuột có mật à, để làm gì?

Thừa Tướng cười toe:

- Mật bé xíu xiu, thoa vào mi mắt một chút, đi đánh bài thì vùa cả chủ cái ạ.

- Ai nói như vậy?

- Một ông bầu gánh hát.

- Diễn tiếp xem sao!

Quan Thừa Tướng thả người ngã xuống, nằm khoèo dưới chân ghế, đuổi... chuột;

- Chuột xì, chuột xì xì.

Thật là khó, vì quan Thừa Tướng vừa là vai chánh, vừa là soạn giả. Quan phải làm một lúc hai ba việc. Vừa độc diễn, vừa diễn những vai chung quanh, lại kể từng lớp tuồng. Quan ngồi chồm hổm trên ghế, nhìn quanh quất, diễn động tác kịch câm... nhưng có nói:

- Căn chòi của Lão Tam nhiều chuột, đêm nằm trên giường ngủ, chuột bò lên người Lão cắn ngón tay ngón chân.

Lão Tam nhăn nhó:

- Ui da, ui da.

Lão Tam nhảy xuống... giường, nhìn chăm chăm một nơi, nhút nhít râu:

- Con chuột đây rồi.

Cứ hình dung một con chuột già vểnh râu nhìn Lão. Còn Lão thì tay vén ống quần, tay cầm cây chổi chà, chui xuống gầm giường đập con chuột, chuột chạy loanh quanh. Lão Tam chui ra đứng lên, vô ý đụng đầu vào cạnh giường. Suốt ngày Lão nhìn con chuột nầy cũng quen mắt, chuột và chủ nhà cứ lườm nhau. Lão Tam phát hiện một việc, ông ta lại nhúc nhích hàm râu, rồi nói lớn:

- À há. Tưởng gì chứ mật chuột trong chòi của ta không thiếu.

Làng núi nơi Lão Tam cư ngụ, làm nghề đập đá. Ngày nào cũng có sòng bài, mà Tết thì đánh bài càng hăng, đánh suốt từ chiều ngày ba mươi cho tới dọc theo tháng giêng. Rất nhiều người trong làng, không xem đập đá là nghề chính, mà đánh bài mới là com áo, lạ chưa. Lão Tam lim dim mắt:

- Cứ đánh bài suốt đi các con. Nếu ta có mật chuột thì ta giàu lớn. Bao nhiêu tiền xu tiền giấy đổ vào túi ta.

Nói vậy chứ không dễ, làm sao lấy được mật chuột.

Người ta nói nó mà hoảng vía thì chút mật của nó cũng tan. Phải lấy mật con chuột lúc nó chưa biết sợ. Có một việc khác, làng nầy cứ gần Tết thì có gánh hát tới. Cũng là cái gánh hát có ông bầu nói chuyện Mật Chuột, và anh hề ốm tong nầy thôi, mà khán giả thì đã quen mặt.

- Có cần diễn, hay nói tới gánh hát đó không?

Vua hỏi. Quan Thừa Tướng vội vàng giải thích:

- Có ạ. Chuyện chi cũng có giây mơ rễ má của nó. Vì cái sân khấu ngoài kia không có nóc che, các nghệ sĩ chia nhau xin ở trong nhà dàn. Ông bầu với anh hề dạo quanh và thấy căn chòi của Lão Tam.

Quan Thừa Tướng đứng bên nầy, đóng vai ông bầu. Nói tiếng the thé như gà mái, cười cười:

- Lão Tam khỏe chứ, khỏe chứ?!?

Ông lại chạy qua bên kia, vào vai Lão Tam, nói giọng ồm ồm như con bò rống.

- Ùm, ùm khỏe... lúc nào cũng khỏe!

Ông bầu the thé:

- Chuyện tôi nói năm trước Lão nghĩ sao rồi?

Lão Tam giọng trầm:

- Hừm Mật Chuột à, nghe vậy thôi, nghĩ gì đâu.

Lúc đó con chuột ghẻ chốc, già khằn, thò cái mỏ nhọn ra khỏi hang. Nghe Lão Tam với ông bầu nói chuyện. Khuya tan hát. Ông bầu với tay hề về tới nhà Lão Tam đã thấy ông ta chiên xào trong bếp, mùi vị khen khét. Sau vài ly rượu Lão Tam hỏi ông bầu với tay hề rằng, món thịt xào có ngon không, và đó là thịt gì. Ông bầu không đoán ra, còn tay hề thì đang có một miếng thịt to trong miệng. Lão Tam nói:

- Thịt con chuột hồi sáng đó mà.

Tay hề nôn tháo:

- Thịt chuột ghẻ.

Ông bầu trợn tròn mắt:

- Ôi, ôi bầu gánh hát mà ăn thịt chuột, hát không đậu giàn đâu.

Lão Tam thì tỉnh như con sáo. Lão nói rằng Lão phải đổ nước vào hang con chuột già. Mới bắt được nó, ép nó ăn no, rồi dùng kim chỉ, may kín hậu môn con chuột, bởi vậy nó không cho chất thải ra được ngả sau. Con chuột không cách nào khác, phải nôn cả gan mật ra ngoài. Dưới ánh đèn dầu từ mù, Lão Tam đưa cái túi mật chuột bé xíu xiu cho ông bầu và tay hề kia coi.

- Mật chuột đây nè.

Trong đêm, cả ba nhìn ngắm túi mật con chuột, màu đen tuyền. Duy chỉ trong bóng tối, nó mới phát ra chút sáng xanh, như lân tinh. Ông bầu và tay hề kia có máu cờ bạc, như vậy là đủ tay đánh bài điểm.

Họ chia bài, Lão Tam thử thoa một chút mật chuột lên mi mắt, quái thật, tuy nó có mùi hôi khó chịu nổi, nhưng đổi lại mắt Lão thấy bên kia những lá bài. Lão Tam bàn chuyện làm ăn. Thế nầy... thế này.

- Lão có chút ít xu, khi lọp nhà, vét giếng, bẫy chuột.

Ông bầu hiểu ý của Lão Tam, mà tay hề máu me cờ bạc kia cũng không chậm hiểu lắm. Ông bầu hùn hết phần còn lại, của số tiền bán vé buổi diễn tuồng, sau khi phát lương cho đào kép. Tay hề góp chút tiền còm vì anh ta còn để dành mua thuốc phiện... Ngày Tết gánh hát diễn 3 xuất sáng trưa và tối ở sân bãi “Nhà Hát Hy Lạp” cạnh núi đá, gọi là khu lễ hội, giải trí. Nhân vậy người ta cũng bày sòng bạc, gần sát bên đó thôi. Đứng trên sân khấu đào kép cũng nôn nao, nhìn xuống đã thấy vài anh chị chưa tới tuồng ngồi xổm bón ké vang rân. Cả làng núi không khác cái hội chợ đỏ đen. Ban đầu Lão Tam cũng làm như thua đã chứ. Lão than:

- Bài xui quá, thua sạch. Đi thôi.

Lão vén ống quần, vắt áo lên vai, bỏ chân qua sòng khác. Ở đây chơi bài điểm, mỗi người, dù con non hay chủ cái chỉ có ba lá bài. Bài 10 điểm là thua tất, dù con non chỉ 01 điểm. Đêm đầu khi tan hát ông bầu với tay hề kia cũng chung sòng với Lão Tam, cả ba thua không còn một xu. Ngày hôm sau không ai đi coi hát mà chỉ đánh bài. Đào chánh, kép độc, quân sĩ, tỳ nữ trong gánh hát cũng kéo nhau ngồi sòng. Canh bài đang hăng, tiền xu tiền kẽm kêu leng keng sôi nổi. Một lúc Lão Tam lấy cái chéo khăn quấn trên cổ, chùi lên mi mắt, tất nhiên là có mật chuột. Mùi hôi như chuột chốt đâu đây, những con bạc hỉnh mũi, làm sao biết đó là Mật Chuột trên mi mắt Lão Tam. Tiếc thật mới có cái túi mật bé tèo teo của con chuột ghẻ.

- Ghẻ vậy mà mật tốt khiếp.

Trên đường về nhà Lão Tam khoái chí cười khan. Tiếng cười của Lão khiến cho các con chuột đồng quanh đó khiếp hồn, chạy trốn. Khi về tới căn chòi của mình Lão đã thấy ông bầu và tay hề ngồi chờ. Lão Tam dốc hết tiền xu, tiền giấy, tiền kẽm, trong các cái túi lớn nhỏ ra bàn, từ sáng tới chiều Lão thắng đậm. Lão cũng khôn ra, không ngồi một sòng, và cũng có khi cần thua thì phải thua, để khi ăn bài mọi người nghĩ là Lão hên, tốt bài.

- Mật chuột.

- Làm sao có thêm mật chuột?

Nguyên liệu không phải mua, chỉ cần ít vốn tiền mặt đi đánh bài, lại lời to. Vậy là trong đêm, cả ba, trong đó có anh hề nghiện, anh ta chỉ soi đèn, họ ra đồng gài trúm bát chuột, may đít chuột, lấy mật theo cách của Lão Tam. Trời chưa sáng Lão Tam đã có mặt ở các sòng bài. Nhiều đêm sau, cả ban ngày, và suốt tháng giêng Lão Tam cứ bắt chuột, lấy mật. Mà túi mật thì bé xiu xiu như đầu kim, thoáng chút đã hết.

Lão Tam và ông bầu bắt biết bao nhiêu chuột, anh hề thì không.

- Sợ lắm.

- Sợ thì chia tiền ít nha?

Ông bầu thì lúc nào cũng có phát đủ lương cho anh ta đâu. Nói gì là tiền bài bạc. Lũ chuột trốn cũng không thoát bẫy trong nhà hay là trúm ngoài đồng của Lão Tam, mà Lão thì như đã nói, biết nghề bẫy chuột chặt đuôi lãnh thưởng. Không ai ghét Lão Tam cho bằng lũ chuột. Chuột ghét Lão hơn là ghét mèo. Chuột trong nhà Tam, trong nhà người khác biến mất, chuột ngoài đồng cũng không còn một con.

Nàng Xê nói:

- Chuột thì sinh sản nhanh, chúng tạm thời lánh mặt Lão Tam đó thôi.

Quan Thừa Tướng ngồi trên ghế, bắt chéo chân, rung đùi:

- Hà hà, chỉ vài cái Tết nhờ mật chuột mà Lão Tam ta giàu phất lên.

Nhà Vua hơi lo về cái nguyên liệu nầy. Chuột chết nhiều thì tốt, khó là ở chỗ bợm bãi biết thì khốn.

Chúng chỉ lo bài bạc, rối to. Ngài hỏi lại:

- Nhờ mật chuột.

- Thưa Bệ hạ, chính là nhờ mật chuột. Căn nhà của Lão Tam lớn và đẹp nhất trong làng núi. Nói về cái anh hề ốm tong, kiếm được tí chút, lại lên đường tha phương cầu thực, anh ta vô tâm. Người trong làng núi lại đập đá, có khi nghỉ tay, rảnh rỗi mới chợt nhớ: Ơ sao lúc nầy không thấy bóng một con chuột. Không ai biết chuột ở ngay dưới nền nhà của Lão Tam. Lão ta ngồi trên những đồng tiền, do mật chuột mà có. Lão biết sao được, biết lúc nào thì lũ chuột sẽ leo lên giường của Lão, không chỉ là cắn ngón chân, mà... đòi lại mật.

Quan Thừa Tướng vẫn ngồi rung đùi, cười cười. Râu nhúc nhích, mắt hấp háy, hai tay đếm tiền. Thỉnh thoảng thoa chút mật chuột lên mi mắt. Vua nói:

- Quan Thừa Tướng không cần phải diễn nữa. Cực khổ cho cái thân già của khanh quá, nghỉ cho khỏe. Phải khen là khanh diễn giỏi, diễn có duyên. Ta hứa sẽ thành lập đoàn hát tuồng cho khanh làm việc mà khanh thích. Và đi diễn khắp nơi cho khán giả coi nhé. Nhớ rằng, phàm thì làm việc gì không phải đều có hậu quả. Tuồng Mật Chuột của khanh sáng tác khéo lắm. Khanh đóng vai Lão Tam, quan Ngự Y sẽ đóng vai anh hề, tội nghiệp anh ta, có biết gì ngoài việc làm hề, với chút tiền hùn vốn đánh bài, mà kiếm chẳng được bao nhiêu. Tiếc là anh ta dính chút mật chuột, thương thay anh hề nầy.

Một lúc sau, theo tính cách của ngài, Nhà Vua chậm rãi hỏi quan Thừa Tướng:

- Ông bầu trong chuyện khanh kể có thật ngoài đời không.

- Thưa Bệ hạ. Không phải một mà nhiều người như vậy.

- Đó là một vai cần... quên. Về nghề làm ông bầu thì quý rồi, nhung ông nầy đi lông bông, già chuyện, rách việc, nghe ai nói “gì đó” về mật chuột, lại vui miệng đem chuyện nói với Lão Tam. Có khi nghe ai nói “gì đó” thì cũng đừng nói với người khác làm gì... cho có chuyện lùm xùm mất công. Ngày mai sẽ tập các vai khác, ta sẽ mời Hoàng Hậu tới coi.

- Thưa vâng.

Quan Thừa Tướng ra khỏi Hoàng cung. Vua nhìn theo vẫn thấy ông ta... đếm tiền. Còn nàng Xê từ khi Vua ký hợp đồng mới, nàng không thức khuya kể chuyện, nàng ngủ nhiều quá, nên bây giờ ngủ không được nữa. Xê muốn kể chuyện:

- Nhà Vua không cho thiếp kể chuyện thì thiếp ở trong cung làm gì.

- Thì kể, nhưng ngắn thôi nhé.

- Hôm kia khi ngồi đưa chân xuống suối. Thiếp... bị con.

Vua hỏi:

- Cá cắn chân nàng à.

Nàng Xê:

- Không... phải cá mà là một con ruồi.

Nhà Vua ngạc nhiên:

- Ruồi sao lại ở dưới nước.

Nhà Vua lơ đãng không muốn nghe. Ngài chưa biết có loài nhện hay còn gọi là ruồi nhẹ. Nó khinh công trên mặt nước, thậm chí là lặn xuống. Ngài chỉ hỏi cho có chuyện. Như lúc trước Xê ham ngủ kể chuyện cho có.

- Con ruồi làm sao?

- Con ruồi chui vô lỗ tai thần thiếp. Cho tới hôm nay nó vẫn không chịu bay ra.