7. Kỹ nữ hát rong

Khi nhà Vua thức giấc, ngài lẩn thẩn: Không nhớ mình phong chức “Đuổi Ruồi” cho ông “quan” nầy hồi nào, hình như là lời nói đùa, phong chức hàm vậy thôi. Làm gì có quan “Đuổi Ruồi” nghe nhẹ thế. Nghĩ cũng buồn cười, nhiều lúc Vua cũng quên là có người đứng cạnh... quạt ruồi cho mình, chỉ thấy cây quạt phe phẩy, không nghe tiếng chuông leng keng. Vua đã già, còn ông quan “Đuổi Ruồi” thật thà như đếm, hàng ngày vẫn đi làm chăm chỉ, kể từ ngày được trúng tuyển cho tới nay, không chút bê trễ, có người đùa ông nầy có cung nô bộc.

Quả thật là ông không biết ngáp, và rất hài lòng công việc của mình, thật mà. Khổ cho những ông có sao nói vậy như ông. Ít nói, nhưng tánh ngay thẳng hay làm mất lòng nhiều người. Kể chuyện thì chưa biết sẽ thật thà như thế nào. Còn những người kể chuyện như nàng Xê, hay quan Ngự Y và quan Thừa Tướng, thậm chí cả Vua, tất tần tật đều là vẽ chuyện. Cuối cùng thì Vua phán:

- Cứ để cho ông ta kể vài chuyện như thật, xem sao.

Miễn vui là được. Nhà vua vẫn giữ ý định đó. Rồi một hôm “Đuổi Ruồi” bỗng nhiên kể chuyện. Không phải chỉ vua nôn nao tham dự, mà nhiều người, trong số có các cung nữ chạy tới nghe. Thật là một buổi kể chuyện không thể nói khác hơn, về sự lạ lùng, với cả người kể và câu chuyện. Trong khi kể quan “Đuổi Ruồi” vẫn đứng làm công việc thường ngày của mình là... quạt quạt leng keng.

- Sáng nay. Thần tới đuổi ruồi. Nhưng Bệ hạ chưa thức. Thần ra đứng ở ban công nhìn xuống đường thì thấy một bà bán cua. Bà đội cái thúng đầy, con cua nào cũng nhỏ hơn sợi giây... cột ngoe cột càng nó.

Nghe rất thật. Đúng là trên ban công mà nhìn xuống thì thấy lòng thúng. Không phải là chuyện vẽ vời. Các cung nữ xù xì. Một cô nói nhỏ với cô bên cạnh:

- À, cột giây nhúng nước cho nhiều, cua sẽ nặng ký, cân có lợi hơn, bán có lời hơn.

- Con cua hay cắn, hay bò đi, cột giây là hợp lý, khó có cách khác.

Quan “Đuổi Ruồi” vẫn... từ từ kể tiếp. Ông có phần mở đầu chậm, chưa đâu vào đâu, có khi nào dứt câu, cũng không ra làm sao, thì mất công ngồi nghe. Chưa chừng hết chuyện cũng không ai hiểu chuyện gì. Lạ là ở chỗ nầy, nghe một lúc, đừng quan tâm nhiều tới câu cú. Thì lạ chưa, lần hồi, không kể cả các cung nữ lanh chanh lộn xộn, mà Nhà Vua và mọi người cũng bị hút vào chuyện lúc nào không biết. Bây giờ quả là có việc động não, người nghe phái nhận định tính cách hai nhân vật chính:

- Người đàn bà bán cua, mỗi sáng đi dưới đường, rao: cua cua. Chính thị là phu nhân của ông thần men, nhà điêu khắc các tượng nhỏ xíu xiu, dùng trang trí cho các hòn non bộ. Vợ chồng ông ở cuối đường đê. Ông điêu khắc gia nầy nghiện rượu, sáng có dĩa com cháy trên bàn, và chai rượu. Nếu chưa có ly rượu nào vô miệng, thì hai bàn tay ông run, mà có một hai ly ông ta vào việc tài tình, lạ kỳ uống không ăn, chiều dĩa cơm cháy vẫn còn, thân hình ông còm nhom, đôi mắt thì vàng khè, ông ra dáng một nghệ sĩ sống vị nghệ thuật. Non bộ của ông làm tuyệt đẹp, mà tượng nhỏ cũng sống động, linh hoạt như người thật, có điều là bé tí teo.

Mỗi người đưa ra lóng tay, làm thí vụ.

- Tí teo cỡ nầy? Hay cỡ nào?

Quan “Đuổi Ruồi” cho biết khác hẳn:

- Hòn non bộ có khi thu nhỏ bằng hột đậu đỏ, bỏ vào túi cũng được, nói gì các tượng thì bằng hạt gạo, rất khó làm. Nhưng có lúc, nhất là về khuya các vật nầy lớn như cảnh thật người thật. Có điều là lùn hơn một chút, như mấy đứa con nít vậy.

Cung nữ lại bẻ chuyện:

- Chuyện bà bán cua liên quan gì tới tượng nhỏ và non bộ.

Lần nầy thì lời giải thích rối rắm:

- Vì đó là những tác phẩm nghệ thuật tỉ mĩ. Còn bán cua thì đúng là chẳng tỉ mĩ, chẳng liên quan gì tới nghệ thuật. Vậy mà nhiều người mua cua, còn tượng thì không ai mua.

Một cung nữ liến thoắng:

- Cua làm nhiều món ăn, còn nghệ thuật thì, có khi không nuôi nổi người.

Nhà Vua hỏi:

- Gồm có những tượng gì.

Quan “Đuổi Ruồi” vẫn quạt:

- Bẩm. Nào là ông tiên ngồi câu cá, nhạc công thổi sáo, các kỹ nữ xinh đẹp thì hát múa. Còn có nhiều quái nhân, ẩn sĩ là hàng xóm. Quái lạ.

Mọi người nôn nao:

- Sao? Có chuyện gì?

Quan “Đuổi Ruồi” nhìn chung quanh rồi mới thì thầm:

- Nhiều đêm trên hòn non bộ còn văng vẳng tiếng cười đùa, tiếng sáo và cả tiếng hát của các kỹ nữ. Nhìn ra trước sân, dưới ánh trăng, non bộ không khác tranh cảnh, còn người đàn hát lớn như đào kép trong sân khấu tuồng.

Nhà Vua vuốt râu:

- Lạ?

- Thưa, sáng nay còn lạ hơn. Phiên chợ lâu nay vắng, bỗng nhiên đông đúc như kiến cỏ. Ngoài người mua kẻ bán tôm cá cua và các hoa quả, rau thịt còn có du khách cỡi ngựa thồ, lạc đà, mang theo vải vóc, hương liệu, gia vị tới bán. Đang nhộn nhịp vậy, càng nhọn hơn với mấy đứa con nít.

- Chúng làm gì.

- Thưa, reo hò, tranh nhau chạy về phía cuối chợ. Chuyện gì vậy? Mọi người đưa mắt hỏi nhau, thì ra có một kỹ nữ, dân du mục, ăn mặc không kín đáo cho lắm, lang thang từ đâu tới đây, với mấy ống kỳ lạ, ông thổi sáo, ông vác cần câu đi theo. Kỹ nữ làm trò nhai những con rắn. Mọi người vây quanh kỹ nữ, như bị thôi miên, quái thật.

Các cung nữ tò mò:

- Sao sao? Quái là sao, kỹ nữ trẻ không, đẹp không?

Quan vừa quạt vừa nói:

- Người nầy, lúc nhìn thì già, lúc nhìn thì trẻ, lúc già lúc trẻ.

- Ơ, ai lại như vậy được.

- Già trẻ tùy lúc gương mặt xoay theo ánh nắng mặt trời. Nhưng da mặt lúc nào cũng non xèo, như con cua lột. Vui vẻ không khác đứa con nít, kỹ nữ vừa cười đùa, vừa nhảy múa, vừa hát, vừa đi. Đám đông đi theo, cho tới hàng bán cua. Người kỹ nữ dừng lại hỏi:

- Bà bán bao nhiêu một ký giây... cột cua.

Nhà Vua ngạc nhiên:

- Không mua cua mà mua giây.

- Thưa, mua giây.

Bà bán cua quát lớn:

- Bán cua, không bán giây.

Kỹ nữ hát rong ngửa mặt lên trời cười ba tiếng rồi nói:

- Có, bán cua thì ít bán giây thì nhiều.

Quan “Đuổi Ruồi” bỗng nhiên cười ha ha, cất tiếng hát:

Bán cua thì ít.

Bán giây thì nhiều.

Ôhô.

Các cung nữ cười rộ lên:

- Ôhô.

Quan "Đuổi Ruồi” kể tiếp:

- Hát xong, kỹ nữ bỏ đi, đi càng xa trông càng nhỏ, nhỏ bằng hạt gạo, chui vào cỏ, xa xa còn vẳng lại tiếng hát trong gió. Đó là một bài hát nghe quen quen, không khác lời hát của các kỹ nữ, hát tuồng trong đêm trăng, trên hòn non bộ của ông thần men điêu khắc hôm nọ. Kể về những con cua, trong cái thúng của bà bán cua - vợ của nhà điêu khấc.

Một cung nữ:

- Bà bán cua ấy à. Tiện nữ biết bà nầy, miệng mồm ghê lắm.

Quan “Đuổi Ruồi”:

- Người đàn bà bán cua, nổi tiếng đanh đá cả chợ đều ngán ngẩm, không ai dám nói chuyện. Bà ta chửi rủa suốt buổi, cho rằng tại cái con hát rong kia, làm cho bà ta bán ế. Bà bán cua đốt giấy nhảy qua nhảy lại thúng cua, xả xui.

Các cung nữ bè theo:

- Đốt phong long.

Quan "Đuổi Ruồi” vừa quạt vừa kể:

- Thì ra, trên hòn non bộ lớn làm mẫu của thần men điêu khắc có một tượng kỹ nữ giống hệt "con nhỏ hát rong”. Nửa đêm, bà bán cua lén chồng đi ra gỡ tượng kỹ nữ nầy, thảy vào nơi xú uế. Sáng chồng hỏi:- Tượng nữ du mục đâu - bà vợ đanh đá trả lời: - không biết - Quái chưa, khi đội thúng cua ra tới chợ, thì bà bán cua đã thấy kỹ nữ ngồi chờ mua giây. Tượng nhỏ kỹ nữ du mục lại đi ra chợ.

Nhà Vua thấy quan "Đuổi Ruồi” có khiếu kể chuyện. Ngài hỏi vặn lại:

- Tượng làm cách nào đi ra chợ?

Quan “Đuổi Ruồi” biến báo mau chóng:

- Đi quanh co, như con kiến vậy thôi.

- Vậy sao. Còn non bộ.

- Thưa Bệ hạ, hòn non bộ có khi nhỏ xíu, có khi lớn hơn, mà ngộ là lúc trăng lên, trên đó cũng đủ trò vui. Ông tiên ngồi câu cá hoài mà con cá dưới khe suối vẫn không đớp mồi, nó trốn sau cục sỏi. Nhạc công thổi sáo, đứng trên hòn đá, phùng mang thổi không ai nghe, ông ta hạ chiếc sáo xuống lân la hỏi chuyện:

- Mấy ngày nay thấy kỹ nữ “Oa Oa” cứ leo xuống núi, nó đi đâu vậy cà.

Các cô kỹ nữ trả lời:

- Oa Oa đi tìm bà chủ nhà nầy, sáng nào cũng đi bán cua ngoài chợ.

Oa Oa là tên của kỹ nữ “con nít” da trắng như cua lột. Trong vài cô đứng trên hòn non bộ, chỉ có Oa Oa là tinh nghịch nhất, chọc phá nhất, ông tiên có khi bị giấu cần câu, còn ông thổi sáo thì tìm thấy cây sáo dưới khe suối. Đi chậm như con kiến vậy mà Oa Oa vẫn đi tới chợ, ra khỏi lùm cỏ Oa Oa biến thành kỹ nữ hát rong. Lần nầy Oa Oa không ca hát, như lần trước, mà cũng chỉ hỏi có một câu:

- Bà bán bao nhiêu một ký giây?

Bà bán cua lại quát:

- Bán cua không bán giây.

Oa Oa giật một sợi giây trong thúng, cầm trên tay, vừa đi vừa múa. Những con cua tội nghiệp bị bó trong các sợi giây, giây nhúng nước cho nặng, hai con mắt cua lồi ra ngơ ngác. Quái lạ là mắt của kỹ nữ trông không khác mắt cua. Nửa đêm người chồng của bà bán cua quay nhìn mặt bà vợ, mặt của bà nầy cũng không khác con cua. Nhìn kỹ lại thì là Oa Oa.

- Ôi trời.

Không biết ai trong đám người nghe kêu trời. Quan “Đuổi Ruồi” kể tiếp:

- Ông ta hoảng vía chạy ra ngoài sân, bên cạnh hòn non bộ, lại nhìn thấy những tượng nhỏ nhúc nhích, câu cá, thổi sáo, ca hát, lại càng thêm hoảng. Nhà điêu khắc đêm nào cũng ngủ với con cua cái, qua hình dáng của bà vợ, ngày lụn đêm thâu, ông ta tiều tụy hốc hác thấy rõ. Bọn con nít ngoài chợ chạy tới nhà ông điêu khắc, nhìn ngó, bây giờ ông ta không làm gì khác hơn là uống rượu, rồi chờ tới đêm để ngủ với cua. Còn khổ hơn, cả ban ngày, lòng dạ nôn nao không sao chịu nổi, ông chồng chạy ra chợ tìm vợ, ngay giữa chợ đông, điên cuồng, đòi hỏi chuyện đó. Bà bán cua không lúc nào yên thân với ông chồng bệnh cuồng dâm.

Nhà Vua cười:

- Ngủ với cua cái. Nó kẹp cho mà đứt vốn à. Ta mới nghe lần đầu.

Các cung nữ tiếu ngạo:

- Không hiểu sao lại ngủ với cua.

Quan “Đuổi Ruồi” quạt quạt, nhẩn nha kể:

- Oa Oa là con nít, làm cái gì cũng sơ ý, để lại dấu tích. Ra chợ chọc bà bán cua, về nhà leo lên hòn non bộ, cũng nói chuyện phong tình nọ kia. Như đã kể, tuy Oa Oa đã thu hình lại bé tí teo, bà chủ nhà bán cua vẫn nhìn ra, đem đi xa bỏ, lại thấy Oa Oa về đứng trên non bộ, rồi đi ra chợ.

Quan Thừa Tướng có lẽ nghĩ về tình cảnh của mình. Ông buộc miệng nói:

- Kéo dài như vậy chịu sao cho thấu?

- Buộc phải truy hoan ngày đêm, bà bán cua cũng hốc hác không kém gì ông chồng. Cả hai như vướng vào bệnh lao, càng ho thì càng nôn nao tìm chuyện truy hoan cho mau chết. Cua cũng không bán được mà hòn non bộ hay tượng mỹ thuật cũng không ai mà mua. Gia đình bà bán cua đói rách cùng cực, không khác ăn mày. Một hôm, vào lúc khuya ông chồng nằm thở dài trên giường. Thấy Oa Oa từ trên hòn non bộ bước xuống leo lên giường nói:

- Thần thiếp là con cua cái con trong thúng cua của vợ chàng. Chàng đã thương tình bỏ thiếp ra ngoài, cho ăn rong, ăn cỏ, nuôi trong ao cạnh nhà. Thiếp mang ơn chàng cứu thiếp không bị người ta... luộc, cho nên tìm cách, tới ngủ với chàng trả ơn. Trả ơn thôi cũng không đủ, thiếp muốn cứu chàng ra khỏi căn đày kiếp đọa, do vợ chàng là bà bán cua gây ra. Bán cua thì ai cũng bán, nhưng bà tham lam dùng giây nhúng nước, dùng bùn đất trét cho cua nặng, kiếm nhiều lời. Vì số tiền bất chính đó nuôi chàng cho nên ảnh hưởng tới nghệ thuật. Các hòn non bộ và tượng nhỏ cửa chàng không ai mua. Có một điều cứu xét, do bà cột nhiều giây, thịt cua bớt lại, đỡ hao thêm mạng cua. Oa Oa khóc: Nay thiếp đã tới hạn trở về sông, xin cáo biệt. Nói xong Oa Oa biến thành con cua nhỏ bò qua cửa biến mất. Bà bán cua ra chợ buôn bán lại một cách tử tế, nhà điêu khắc mạnh giỏi, có người tới mua hòn non bộ và tượng nhỏ. Nhà cửa khá giả sung túc, cả hai vợ chồng sinh đứa con trai kháu khỉnh. Nó là hạ thần đây, thần lớn lên sao hơi khờ khờ, may mắn được phúc lộc của Vua cho tuyển vào cung làm chức quan... “Đuổi Ruồi”.

Quan “Đuổi Ruồi” vẫn quạt, nhưng không nói nửa. Các cung nữ nhìn nhau cười. Một cung nữ trẻ nhất trong các cung nữ bỗng nhiên la lên... Cua Cua Cua, rồi bỏ chạy. Mọi người nhìn quan “Đuổi Ruồi” đang cầm quạt phe phẩy, không biết do quáng mắt hay sao mà mọi người thấy ông ta cũng hơi giông giống... con cua.