Chương 2

Tối hôm ấy trong nhà hàng không có một bàn nào trống, các thực khách rất vui vẻ. Phần đông là người Trung Hoa, nhưng cũng có một người Ấn Độ, người Bắc Âu và người Phi Châu: các doanh nhân và vợ của họ. Tại một bàn kia, có một nhóm người Ấn Độ: các bà bận quốc phục bằng lụa mềm, các ông chồng bận Âu phục, nhưng đầu vẫn quấn khăn, Lương phu nhân thích được trông thấy có người nước ngoài trong nhà hàng của mình, nó nhắc bà nhớ đến Thượng Hải ngày trước, như là một trung tâm của người tứ xứ giang hồ. Giờ đây cái trung tâm ấy đã bị ngăn cách với thế giới bên ngoài bởi một bức tường. Thoạt tiên, bà vùng lên chống đối bức tường này. Bà còn phàn nàn cả với ông Tào Chân, vị Bộ trưởng ngoại giao đương thời, và cũng là người bạn đã quen biết từ lâu. Tào Chân vẫn là bạn của bà, mặc dầu chồng bà đã cắt đứt mọi liên lạc với ông ta, vì ông ta đã khuyên bà bỏ chồng. Cheng kết tội vợ còn yêu thương Tào Chân, nhưng bà đã chống đỡ rất hăng. Bà đã nói:

“Hừ, ái tình! Tôi ngán qua rồi, ngay ca hai tiếng ấy tôi cũng chẳng buồn nghe nói đến nữa”.

Khi nói thế, bà nhìn thẳng vào mắt chồng, và biết rằng ông không chịu nổi ánh xuống xe, bước tới ngồi trên một chiếc ghế dài, ở đây đã có một ông lão rất già ngồi trước. Chắc xưa kia ông cụ này là một người giàu có, vì cứ trông làn da trắng ngà, mịn màng, và đôi bàn tay thanh mảnh của ông thì đủ biết. Nhưng sự giàu có đó nay chỉ còn là vẹn giữa Lương phu nhân và Bộ trưởng Tào Chân, Bà biết rằng, từ bao năm nay, nhơ thế lực và nhờ sự bảo vệ kín đáo của Tào Chân, bà mới có thế tiếp tục sống trong ngôi nhà sang trọng của bà, và còn mơ được nhà hàng nổi tiếng này. Khi đi tản bước trong cũng thấy như vậy. Nhưng cụ già này dường như chẳng biết sơ hãi là gì, có lẽ vì cụ đã già rồi. Thật vậy, ngay sau khi bà ngồi xuống ghế thì cụ mỉm cười của ông, mỗi khi ông đến Thượng Hải. Ông ngước lên đúng vào lúc ba đi ngang qua, và mắt họ gặp nhau, bà mỉm cười kín đáo nhưng không sao mà chẳng ngấu nghiến ăn một cách ngon lành. Chơi loại chết đói, háu ăn như thế mới.

Thế rồi người ta không thấy Thanh Xuân ăn cơm trưa ở quán phở nữa. Buổi trưa, khi tất cả mọi người điều ba rất ưa thích. Bà mỉm cười đáp lại và khẽ cúi đầu, nhưng không nói một lời nào. Bà ngắm nhìn thuyền bè xuôi ngược trên sông, những con tàu với khách hiện diện đâu còn có thể thưởng thức được vẻ lịch sự, ngoại trừ ông Bộ trưởng. Lớn lên trong nhung lụa, ông đã du học tại Châu Âu; sau đó ông đã dứt khoát với quá khứ của ông một cách lạnh lùng rõ rệt. Thực ra, Ông là một con người nhạy cảm, bị dày vò bởi tính đa sầu đa cảm, và Lương phu nhân biết rõ điều đó. Nhưng thấy ông có cặp mắt đen, phố sầm uất nhất của đô thị. Hồi đó có rất nhiều nhà tư bản đến trú ngụ tại Thượng Hải; họ đi đi về về làm náo nhiệt thành phố. Những chiếc tàu thủy khổng lồ ngược dòng sông, các đoàn phu khuân vác luân phiên kế tiếp không ngừng bốc dỡ hàng hóa. Cũng có những kẻ hành khất và những tên ăn trộm len lỏi khắp nơi...

Ông cụ nói, và nhỏ nhẹ:

- Ông bà ngồi có được thoải mái không? Món ăn có làm vừa lòng ông ba không? Cám ơn. Tôi rất tiếc không thể làm hơn được.

Bà dừng chân bên chiếc bàn lớn để nhắc Lương phu nhân thừa hiểu lý do của sự cẩn thận này: nghĩa là bây giờ cấm không được khạc nhổ bừa bãi. Nhưng thật khó mà bỏ được những thói quen khi để mọi thực khách ngồi cùng nhung đã cũ mèm, dí bãi nước bọt trên cát. Vẻ kha ái của ông cụ bỗng tan biến mất, nhường chỗ cho nỗi chua cay của những nếp nhăn trên mặt. Cụ thấp chí, báo tin cho chúng tôi biết, cô ấy ước mong được hồi hương để góp phần vào công cuộc phát triển nền y học của nước nhà. Đó là một hành động ái quốc: nhưng với một người mẹ như đồng chí, thì dĩ nhiên là con phải có tinh thần yêu thấy còn nhiều người nghèo khổ đang nhung nhúc sống như đám ruồi trên đống phân. Ở đó, bà sẽ chẳng thấy có xe buýt, hoặc những cỗ xe cho thuê bây giờ, mà chỉ có những chiếc xe bò do người kéo.

Lương phu nhân e ngại, khẽ nói:

- cứ cao lên mãi, và những cánh cửa tuần tự được đóng lại. Phải chăng cánh cửa cuối cùng vừa đây cũng bị đóng nốt? Ba chỉ cần biết chơ đợi ngày trở về của con gái bà, cám ơn thần thánh - vị thần bên Thiên Chúa Giáo và các vị thần khác - rằng còn có bà đây để che chở, báo động, giải thích và cứu khi cần. Và chỉ có trời mới biết sẽ cần gì. Lương phu nhân này, người ta không sao biết rõ kẻ đối thoại với mình là ai, bọn do thám tràn ngập khắp nơi. Nhưng những lời ba vừa nghe còn in sâu vào tâm trí: cái thời cứ trông gương mẹ các cô thì đủ biết. Sở dĩ Lương phu nhân có một cuộc sống như hiện nay, là nhờ chính bản thân ba và sự thành công của bà. “Hãy thành công và các con sẽ được an toàn”, đó là bài học mà bà muốn nhồi vào đầu óc của các con bà.

Ông Bộ trưởng mỉm cười. Bà bình thản đáp lại nụ cười ấy:

- Xin đa tạ ông Bộ trưởng.

Họ nhìn nhau và Lương phu nhân chẳng để mình bị áp đảo. Bà cứ thản nhiên như đã biết tin tức về con bà rồi. Bà quay sang nói chuyện với một thực khách khác, rồi thủng thỉnh len qua các dãy bàn, đến cửa dẫn xuống nhà bếp. Ngoài người đầu bếp và chị vú, không ai biết trong căn phòng nhỏ dùng để chứa thực phẩm lúc nào cũng khóa, lại dấu chiếc thang máy đưa thẳng lên các phòng riêng của bà.

Kể từ giờ phút này, Lương phu nhân bắt đầu sống trong sự bồn chồn chờ đợi. Bà chẳng biết hỏi ai xem ngày nào con bà sẽ về tới. Bà chẳng dám viết thư hỏi ngoài các khu tô giới ngoại quốc là thành phố Trung Hoa, với đám dân cư nhung nhúc sống trong những con đường hẻm ngóc ngách dơ dáy, bên những đường bà còn có những đường giây bí mật cung cấp tin tức, mặc cho ông ấy tưởng bà còn mưu mẹo hơn của thành phố Thượng Hải bị tan nát dưới bom đạn Nhật Bản. Những bom đạn chỉ rớt xuống khu phố Trung Hoa mà thôi. Dân chúng bỏ chạy như một đàn chuột, nghĩa là với những lời lẽ mến thương nhưng rỗng tuyếch, tỷ như:

“Trời đã vào hè. Ngoài vườn huệ đã trổ hoa và sen chúm nụ trong hồ nước. Nhà hàng của tôi đang trong thời cực thịnh, nhờ có đông bạn bè chiếu cố. Người đầu bếp già của tôi đã học được cách nấu món canh ngon mà không cần đến yến. Hắn cũng không dùng đến vi cá, mà chỉ dùng những chất thay thế rút ra từ đậu nành. Chắc dì còn nhớ trước kia hắn làm bếp cho một ngôi chùa Phật. Các sư sãi không được ăn thịt, nên họ lấy làm thích thú được ăn những món giả thịt, nấu bằng rau đậu. Còn tin tức thì chị không có gì để báo cho em biết cả. Chị sống một cuộc sống bình lặng, em đừng lo lắng gì về chị hết”.

“Chị của em: Tiểu Lan”

Ngày tấm giấy bạc tung bay khắp nơi như giấy lộn. Có những người đàn ông, sau khi “trút bầu tâm sự”, đã dùng những tấm giấy có in hình lãnh đạo của họ có gì thay bên giòng nước chảy róc rách trong các ngõ hẻm. Phố xá tràn ngập hàng Mỹ, vì có đông người Mỹ, nhưng là hàng hóa ăn cắp và đem bán trên thị trường chợ một ngày tháng năm âm lịch, quá sốt ruột chờ đợi ngày con bà trở về, ba quyết định ra phố, điều mà bà ít khi làm. Bà mướn một cỗ xe ngựa để đi dạo một vài giờ trong thành phố. Trời quang đãng, có gió mát nhẹ thổi từ biển vào. Thành phố không được xây cất ngay trên bờ đại dương, mà tại một cửa sông. Nước sông đục ngầu, làm hoen vàng bị cắt cổ ngay giữa thanh thiên bạch nhật. Rốt cuộc, không sao chịu được nữa, thành phố đã quy hàng. Lúc bấy giờ “bọn họ” tràn vào thành phố. Tất cả áo bằng vải nhà quê, với vẻ mặt hằm hằm chúng không cướp bóc, không hãm hiếp, nhưng như một ngọn thủy triều xám xịt, chúng đã tràn ngập thành phố, liên miên bất giờ đây bà nhìn nó bằng đôi mắt đặc biệt cảm xúc. Con gái bà quen sống tại những thành phố bên Mỹ, sẽ nghĩ sao về thành phố này? Một nỗi ghen tương kín đáo đang đè nặng tâm hồn bà, vì ba yêu mến Thượng Hải nhìn thủy triều xám xịt, chúng đã tràn ngập thành phố, liên miên bất tận.

Lương phu nhân bảo người xà ích:

- Hãy quay trở về, cuộc dạo chơi của tôi đã chấm dứt.