Chương 4

Căn phòng thật yên tĩnh, cửa ngõ đều đóng kín, tiếng nói chuyện rì rào dưới nhà hàng chỉ còn nghe rất khẽ. Nhưng Diễm đâu có để ý đến sự yên tĩnh này, nàng còn mải mê với cái giá trị độc đáo của khung cảnh mà mẹ nàng đã biết cách tạo nên. Tuy đã năm mươi, nhưng Lương phu nhân người vẫn mảnh mai, mạnh khoẻ, chiếc áo xa tanh màu lá mà may rất khéo làm nổi bật tấm thân thon cao, bộ ngực tròn trịa, và vóc dáng thanh tú của bà. Da bà rất mịn, chưa gợn một nếp nhân vừa đáp:

- Ấy thế mà tất cả đã đổi thay.

- Con nghĩ rằng, chẳng bao lâu nữa con sẽ cũng có cùng quan điểm với align="justify">Lương phu nhân nói:

- Mẹ phải lùi lại rất xa về quá khứ mới có thể trả lời con được.

Tự nhiên, bà dùng tiếng Anh để diễn tả, đúng giọng và không lỗi.

- Kìa, mẹ nói đi.

- Nhưng con chưa nói cho mẹ biết, dì con và các em con bây giờ ra sao?

- Xin mẹ trả lời con trước, rồi con sẽ trả lời mẹ sau.

Lương phu nhân đốt một điếu thuốc thơm, đó là thứ thuốc chợ đen mà bà chẳng tìm biết xuất xứ nó từ đâu. Ông Bộ trưởng Tào Con cũng vậy.

- Bên Mỹ cũng vậy, tất cả đã thay đổi.

Diễm ngạc nhiên, nhìn mẹ:

- Tại sao mẹ lại align="justify">- ổn cố, sau là vì hết thảy mọi cử chỉ, lời nói và tình cảm của họ, và, đúng ra, mọi biến cố hiện tại đều bắt nguồn từ quá khứ. Vậy thì, đó là diễn biến của lịch sử. Lịch sử tạo nên cái hiện tại của chúng ta.

- Con đã đọc sử nước nhà mà không thấy trong đó có lời giải đáp cho câu hỏi của con.

Lương phu nhân vẫn yên lặng một lúc, ba hút thuốc, vẻ mơ màng nghĩ ngợi, tay khẽ gạt tàn trong khi con bà đang ngắm nhìn khuôn mặt thông minh xinh đẹp của bà. Bỗng bà dụi điếu thuốc vào chiếc gạt tàn bằng sứ, và nói:

- Mẹ quan trọng.

Lương phu nhân cau mày nhìn con:

- Nhưng hiện nay tất cả các ngân hàng đều đã phá sản!

- anh, một dân tộc tuyệt hảo. Qua bao thế kỷ chúng ta quen thói đô hộ các nước khác kém văn minh, và cho đó là chính nghĩa. Chúng ta trở thành một nước cổ xưa nhất. Các nền văn minh khắp nơi vươn lên, bành trướng rộng, rồi tàn lụi, trong khi nền văn minh của ta cư tồn tại mãi ở trung tâm điểm của tất cả. Và cái xác tín đó, như chúng ta đã biết, là nguyên nhân của sự sụp đổ của chúng ta. Chúng ta không biết rằng đã đến lúc chúng ta cần phải thay mẹ. Vậy thì nước Mỹ không thay đổi gì cả sao?

- Có chứ, nhưng thay đổi theo chiều hướng tốt. Người da đen đòi hỏi quyền lợi của họ khí, liền được đám đông đem sử dụng ngay. Đó là điều làm cho chúng ta hư mất, mà tất cả mọi sự khôn ngoan của Đức Khổng Tử cũng không thể cứu vớt được.

Diễm ngạc nhiên nhìn mẹ.

- Vậy thì, mẹ đã sống một mình cô độc ở đây, đó là những gì mẹ đã suy tưởng!

- Phải, nơi đây mẹ cô độc một mình, và đó là những gì mà mẹ đã suy nghĩ. Bây giờ mẹ còn biết bầu bạn với ai, ngoài tư tưởng của mẹ! Thật ra, chúng ta là một dân tộc khôn ngoan hơn hết, nhưng ít thức thời. Khôn ngoan, vì chúng ta đã có lý khi tin tưởng vào sự siêu việt của chúng ta. Xưa kia chúng ta cũng đã có những nhà phát minh tài giỏi. Người thì phát minh được thuốc súng, người thì sáng chế máy bay, người khác chê tạo máy in và người khác nữa... nhưng thôi, nhắc lại làm gì những sự thật đó? Chúng ta là những kẻ đứng hàng đầu, ngay ca trong lãnh vực phát minh cũng thế.

- Vậy thì tại sao chúng ta không khai thác những phát minh đó?

- cô hết sức! Đáng lẽ tôi phải gọi bằng, bằng “đồng chí”, nhưng vì buổi gặp gỡ đầu tiên, tôi muốn gọi cô bằng cái danh hiệu mà cô rất xứng đáng.

- Mẹ! Con không hiểu mẹ muốn nói gì mẹ ạ.

- Các ngài không hiểu rằng, ngay cả những người nhân ái khôn ngoan, cũng vẫn dưới quyền của kẻ có khí giới. Hỡi ơi! Bây giờ mẹ mới hiểu điều đó là đúng, và align="justify">- Pha bình trà khác. Vú Chu khe gật đầu.

Đại úy Ly ngồi xuống, đưa mắt nhìn hai mẹ con bà Lương với vẻ mặt tươi rói.

Bà im lặng và thở dài. Đoạn bà ngẩng đầu lên tiếp:

- Đấy, chúng ta đang sống trong một giai đoạn như thế đấy. những dược phẩm và những phương pháp trị liệu của nước Trung Hoa cổ kính của chúng ta, mà bọn đế quốc đã khinh miệt dè bỉu từ lâu. Như thế không có nghĩa kém và non trẻ hơn chúng ta hay không?

Bà đốt thếm một điếu thuốc nữa và ánh lửa làm lóe sáng chiếc nhẫn ngọc đeo ở ngón tay bà.

Bà tiếp:

- Đáng lý ra, chúng ta đã có thể thắng, nếu những biến cố lịch sử không liên kết với nhau để chống lại chúng ta, vì sự thật vẫn luôn luôn là sự thật.

Diễm nghiêng mình về phía mẹ, hai bàn tay nàng co lại, mắt nhìn sững bà.

- Mẹ muốn nói cái gì ạ?

Lương phu nhân rít thếm hai hơi thuốc trước khi đáp:

- Mẹ không thế tóm tắt trong hai dòng những biến cố xảy ra trong mấy thế kỷ. Tuy nhiên, có thể nói được là nó nằm trong nhưng rồi hắn lại cười tươi lên ngay và nói:

- Họ đang chờ được tiếp đón đồng chí.

Tuy bề ngoài hắn tỏ vẻ vồ đừng quên điều này: mẹ đã gởi ba đứa con đi xa khỏi đất nước của mẹ, vì mẹ đã biết trước các biến cố liên tiếp sẽ gây thảm họa cho dân tộc ta. Mẹ muốn rằng các con phải được sống.

- Những biến cố nào?

Lương phu nhân đặt điếu thuốc xuống gạt tàn, đưa ngón tay lên kể:

- Trước hết, đất nước đã sống trong những ngày tàn của một Tuy nhiên, đàn bà. Tuy nhiên, Diễm nhận thấy mẹ mình cũng có một thái độ gò ép tương tự. Có nên kết luận đó là vì nền giáo dục cổ truyền đã buộc người đàn và mạnh khỏe đứng đầu một đoàn quân chỉ huy. Thì luôn luôn là như vậy. Một người trong bọn này sẽ đánh bại những địch thủ của mình và trở thành ke chiến thắng duy nhất, tức là Hoàng đế thứ nhất của một triều đại mới: điều ấy mang sinh khí mới cho đất nước, vì thường thường, đó là một con người của dân chúng, một con người sinh ra để lãnh đạo. Ba dơ thếm một ngón tay lên để kể điểm thứ hai: nhưng sau khi Thái Hậu băng hà, chẳng có ngôi báu nào được dành cho kẻ chiến thắng cả. Do đó đất nước cứ rối loạn. Thế nhưng, tại sao không có ngôi báu?

Bà đưa ngón tay thứ ba lên và tiếp:

- Vì Tôn Dật Tiên, một người trẻ tuổi theo đạo Thiên Chúa và các môn đề của ông đã dành cho các đồng bào mới hồi hương, nhất là từ Hoa Kỳ, nơi mà dân chúng chẳng biết gì về đời sống hiện nay của chúng ta cả. Họ có một quan niệm lỗi của con là bạn thân của ông và chính mẹ đây đã cùng hàng ngàn thanh niên khác ở trong hàng môn đệ của ông. Chúng ta nghĩ đến một chính phủ mới để phục vụ đất nước. Chúng ta mơ đến một tân quốc gia đủ mạnh để làm cho các nước Tây phương vẫn hằng thèm khát đất đai của chúng ta phải kiêng nể. Ôi! Chúng ta đã mơ ước biết bao! Đất nước đã giỏi chịu đựng. Trong khi những tập quán gia đình và một nền hành chánh lâu đời đang duy trì, thì chúng ta phát động những cuộc đổi thay.

- Nhưng thưa mẹ, tại sao lại từ bỏ quá khứ? - Diễm hỏi với giọng trách móc.

Lương phu nhân mất bình tĩnh, đáp:

- Bởi vì đó là phương cách duy nhất để nắm chính quyền. Ít ra chúng ta đã tưởng là như vậy. Chúng ta đều xuất thân từ những trường Thiên Chúa Giáo Tây phương, vì thế các phần tử trẻ tuổi của chúng ta không thể tham dự các kỳ thi xưa nay của triều đình để tuyển chọn các công chức của nhà nước. Bây giờ mẹ mới hiểu sự khôn ngoan thâm thúy của phong tục này, nó cho phép tuyển lựa những khối óc linh hoạt nhất, những tài năng phong phú nhất, ngắt lời:

- Đồng chí đừng dài dòng. Tôi nhận thấy đồng chí phải mất một thời gian khá lâu mới thông suốt được. Tất cả những gì của họ. Còn người Mỹ thì bắt chước người Anh, tức là bắt chước chúng ta. Thật ra, tất cả cái gì tốt nhất đều xuất phát từ chúng ta.

- Thưa mẹ, làm sao con biết được! Vì chẳng bao giờ con nghiên cứu các vấn đề đó cả.

- Nhưng mẹ có nghiên cứu. Kể từ ngày mẹ để mặc ba con theo các nàng hầu, mẹ có rất nhiều thì giờ để nghiên cứu. Phải, chúng ta đã tham gia vào cuộc cách mạng đó, nhưng là những người trẻ tuổi, chúng ta đâu có hiểu rằng một chính phủ chỉ có thế được thành lập bởi nhân dân. Chúng ta đã thấy, qua bao thế kỷ, dân chúng xây dựng cơ chế hành chánh tùy theo cá tính và nhu cầu của mình, có như vậy mới có hòa bình và trật tự. Vậy thì tại sao chúng ta lại có thế không tưởng đến nỗi đã vay mượn kiểu mẫu một chánh phủ của người Tây phương, có khi lại còn khuôn rập đúng y như là một người đàn bà cắt quần áo, hoặc một người đàn ông xây nhà. Chúng ta không đủ thời giờ để được chín chắn. Chúng ta muốn có một chính phủ do dân, vì phu nhân khe nói:

- Xin cứ tự nhiên.

Ngày đã tàn, màn đêm buông xuống, hai mẹ con lại cùng nhau tâm sự. Diễm ngạc nhiên thấy hiểu, họ không chấp nhận những gì chúng ta đã khám phá ra, dầu rằng trong suốt mười năm qua, chúng ta không ngớt cố gắng thuyết phục họ.

Khi kê cho con nghe, mẹ đã đốt qua mau các giai đoạn lịch sử, vì còn giai đoạn tấn công của nước Nhật, và sự trang trí hỗn hợp, nơi mà một tấm thảm Bắc Kinh mầu hồng và xanh hạnh nhân phủ lên trên nền gạch bông kiểu Tây phương, và hai cái ghế bành khác bọc nhung thế chiến đã làm suy yếu các cường kiểu Trung Hoa. Trên tường sơn trắng, có treo đơn độc một họa phẩm trên vải, trình bày một phong cảnh nên thơ, cách đây ít ra là hai thế kỷ. Các màn gió màu mơ ước của chúng ta cũng càng phồng lớn theo. Lần này chúng ta mơ ước đến cuộc nổi ta vẫn nghe văng vẳng tiếng nhạc từ nhà hàng vọng lên: tiếng một phụ nữ đang ca một bài hát cách mạng, theo nhịp đệm của dương cầm.

Lương lịch sử nào, Lương phu nhân lại dơ một ngón tay lên điểm, và ba đã chấm dứt cử chỉ này, trong lúc con gái bà thán phục tinh thần sáng suốt và lối lập luận vững chắc của bà.

- Đấy, chúng ta đang ở trong giai đoạn này đấy, và dân tộc chúng ta đang dấn thân vào cuộc phiêu lưu theo cung cách ấy đấy. Không còn hy vọng thấy các lãnh tụ khác xuất hiện, dân chúng đã chấp nhận những người này, và đã hết lòng hy sinh cho nhiệm vụ mới. Dân tộc chúng ta là một dân tộc tốt, nhưng bị dồn đến cảnh tuyệt vọng, đành phải chấp nhận lối thoát này. Phải, chúng đã châm ngòi cho sự tàn phá, và người Nhật đã hoàn tất cuộc tàn pha ấy. Mẹ còn nhớ cái ngày bọn mẹ khởi sự hoạt động. Lúc đó chúng ta đang sinh hoạt trong một trường học cũ tồi tàn tại Quảng Đông, nơi mà cánh tay của chánh phủ Bắc Kinh mặc dầu dài, vẫn không thể với tới được. Chúng ta ngồi trên nền đất, vì không còn bàn ghế, và vị lãnh tụ đã nói đến điều chúng ta mơ ước. Thế nhưng, nào có ai ngờ... nào có ai ngờ...

Bỗng nhiên khơi lại dĩ vãng, Lương phu nhân quên đi tất cả, hai bàn tay buông rơi xuống đầu gối, trong khi mắt bà như chìm vào chốn mông lung. Diễm giữ ý không dám lay tỉnh bà. Nhiều phút sau, bà mới lại nói tiếp với một tiếng thở dài não nuột.

- Nhiệm vụ của chúng ta sẽ như thế nào đây! Bởi vì cuộc cách mạng chân chính phải phát xuất từ trong tâm hồn nhiều người, trong những tư tưởng sâu xa nhất, trong những quan điểm dị biệt và trong những nguyên tắc có thể chấp nhận. Thế mà mới trong mấy năm, chúng ta lại muốn thay đổi mọi tư tưởng, mọi quan niệm, mọi nguyên tắc, để biến một dân tộc cổ xưa nhất thế giới thành một dân tộc mới mẻ. Câu châm ngôn của người Thiên Chúa giáo nói sao nhỉ... hình như là chuyện rượu mới trong bình cũ, có phải thế không? Chúng ta đừng ngạc nhiên khi thấy rượu mới qua mạnh, đã làm tiêu hủy luôn chiếc bình mà người ta muốn đựng... đựng rượu mới.

Bà bỗng ngẩng lên, và với vẻ mơ màng, bà hỏi một câu chẳng liên quan gì đến vấn đề đang nói:

- Này, con có nghe thấy người Mỹ nói tại sao họ không muốn chúng ta được vào Liên Hiệp Quốc không?

Chưng hửng trước câu hỏi bất ngờ này, Diễm cố gắng giải thích:

- Thưa mẹ, vì họ cho chúng đầy ngạc nhiên:

- Sao Lượm biết?Bộ họ nói với Lượm là họ thích tôi sao?Ai vậy?

Tôi thấy Lài có vẻ trúng kế mình nên ỡm ờ:

- Người này cũng con. Mai muốn hồi hương, vì em nghĩ rằng, tất cả mọi người Trung Hoa đều là con dân của đất nước, và đều phải hết dạ trung thành với quốc gia. Nhưng người align="justify">- Đó là vì cuộc chiến tranh Triều Tiên. Chúng ta đã gởi một đạo quân sang bên ấy.

- Nhưng đó là bổn phận của chúng ta. Từ bao thế kỷ nay, Triều Tiên là một trong những nước gắn với chúng ta về nhiều mặt. Triều Tiên bị một cường quốc ngoại bang tấn công, thì bổn phận của chúng ta là phải giúp đỡ nước này tự vệ chứ.

- Thưa mẹ, họ đâu có hiểu điều đó.

- Thế họ không đọc sử của chúng ta à?

- Con nghĩ là không.

Lương phu nhân ngạc nhiên đến lặng cả người. xinh đẹp, mỗi người một vẻ. Mai to lớn như con, Loan thì nhỏ nhắn, trông như một đứa trẻ. Nhưng các bức họa của em con thì ôi thôi, thật là...: Con không thể khiến Diễm sửng sốt vô cùng. Nàng hoảng hốt kêu lên:

- Kìa mẹ! Mẹ! Sao mẹ lại khóc?

Nàng quì xuống bên mẹ, lấy khăn tay khe thấm lệ trên đôi má nhợt nhạt của bà. Lương phu nhân gượng cười và cố bào chữa với một giọng run run:

- Thật ra mẹ cũng chẳng hiểu tại sao mẹ lại khóc. Kể cũng tức cười, vì không có gì đặc biệt đáng cho mẹ phải khóc ca - Không, chẳng có gì nếu không là tất cả.

Bà hạ thấp giọng cho đến hết câu, và Diễm không dám hỏi ép ba thếm nữa.

- Thôi mẹ ạ, mẹ đã mệt quá rồi! Hôm nay là một ngày đầy xúc động. Đã lâu lắm rồi, mẹ con mình không được gặp nhau. Giờ đây con mới hiểu là mẹ đã sống cô độc quá lâu ngày. Con thật đắc tội. Nếu con có thể ở lại với mẹ, con sẽ yêu cầu...

Lương phu nhân vội đưa tay lên ngắt lời:

- Không, không! Con đừng yêu cầu gì hết. Mẹ đã quen sống như vậy rồi. Tốt hơn hết là con đừng xin ân huệ gì cho mẹ cả. Người ta cần đến con kia mà. Bây giờ chúng ta phải nghĩ đến quốc gia mà gạt bỏ mọi vị kỷ cá nhân.

Bà có vẻ hốt hoảng, và Diễm nín lặng. Nhưng tại sao lại có sự hốt hoảng như vậy.

Bà lại tiếp với giọng nói bình thường:

- Thôi, đã đến giờ đi nghỉ. Ngày mai chúng ta sẽ tiếp tục.

Hai mẹ con chia tay nhau ai về phòng nấy. Diễm hỏi mẹ:

- Mẹ có muốn con để ngỏ cánh cửa thông hai phòng không? Lương phu nhân trở lại bình thản, đáp:

- Tùy con.

- Con chưa quen sống trong ngôi nhà này.

- Nếu vậy, con hãy để ngỏ cửa. Sáng hôm sau, Lương phu nhân nói:

- Bây giờ chắc con đã hiểu tại sao hôm qua mẹ nói đến sự tha thứ. Dân chúng không phải chịu trách nhiệm, nên mẹ tha thứ cho họ.

- Thế mẹ có tha thứ cho những người lãnh đạo dân chúng không? Lương phu nhân gật đầu và chỉ vắn tắt đáp:

- Mẹ tha thứ cho họ.

Lương phu nhân cười:

- Vậy thì, trong trường hợp này, thật là một sự thích thú để thi hành bổn phận"justify"- Con đã hiểu gì hở mẹ?

- Về tất cả, mà cũng chẳng về gì hết.

Bà thôi không nói nữa. Như một đám mây đen, nỗi lo sơ đã làm nét mặt bà tối sầm lại.