Chương 112 CHIA TAY

Bốn con tuấn mã lực lưỡng, bờm dựng ngược, kéo cỗ xe chạy như bay trên đường cái tung lên những đám bụi mù trắng xóa. Maximilien ngồi thu mình trong một góc, không nói một câu. Đi được độ nửa giờ, Monte Cristo cầm sợi dây giật giật và Ali hãm ngựa dừng lại, xuống mở cửa xe. Bá tước trèo lên một ngọn đồi, nhìn về phía thủ đô Paris đang nằm dưới một bầu trời đầy sao, dường như một đại dương lấp lánh muôn ngàn ánh sáng như những đợt sóng không ngừng vỗ, lúc rì rầm sinh động, lúc giận dữ gào thét.

Monte Cristo đứng khoanh tay nhìn Paris trong ánh sáng lung linh huyền ảo, nơi đây đã từng đúc kết biết bao tư tưởng vĩ đại làm chấn động thế giới mà các nhà thơ đã không ngớt lời ca ngợi. Rồi cúi xuống, chắp tay lại, bá tước thầm nghĩ:

- Thành phố vĩ đại! Từ sáu tháng nay ta tới cửa ngõ của người, do Thượng đế dẫn đường chỉ lối và hôm nay lại đưa ta chiến thắng trở về. Chỉ có Thượng đế biết rõ nỗi bí ẩn trong lòng ta. Ta ra về kiêu hãnh và không còn mảy may hận thù, bây giờ chỉ còn lại rất nhiều nhớ thương. Chỉ có Thượng đế mới thấu rõ lòng ta, ta đã hành động không phải vì riêng ta, không phải vì một lý tưởng viển vông, mà vì cái sức mạnh thần bí mà Người đã giao phó cho ta.

Ôi! Thành phố vĩ đại, trong lòng người, ta đã là một người thợ mỏ kiên trì, đã đào mọi chỗ để tìm ra những tội ác và ta đã thành công. Ta đã làm tròn nhiệm vụ. Bây giờ, người không còn đem lại cho ta những niềm vui cũng như những đau khổ nữa. Vĩnh biệt Paris! Vĩnh biệt!

Monte Cristo đưa mắt nhìn cánh đồng bao la một lần nữa rồi bước lên xe. Cỗ xe lại bon bon chạy trên quãng đường dài với tiếng vó ngựa nện vang. Bá tước nhìn Morrel đang mơ màng rồi hỏi:

- Anh có thấy luyến tiếc phải rời Paris không?

- Không. Nhưng vì Valentine yên nghỉ ở Paris nên tôi cảm thấy như bị mất nàng.

- Những người bạn mà chúng ta đã mất, không phải nằm trong lòng đất mà là nằm sâu trong đáy lòng chúng ta và Thượng đế muốn họ luôn luôn đi bên chúng ta. Tôi cũng có hai người thân luôn luôn đi bên tôi: một người đã ban cho tôi cuộc sống và một người đã ban cho tôi trí tuệ. Tôi luôn luôn xin ý kiến hai người ấy và hai người ấy luôn luôn bảo ban tôi. Còn anh, anh hãy hỏi lương tâm anh và đừng để cho một ý nghĩ đen tối nào làm u ám tâm hồn.

Càng xa Paris, Monte Cristo càng cảm thấy lòng tràn ngập niềm vui, dường như một kẻ đã bị đi đày được trở về quê hương xứ sở. Cuộc hành trình đã diễn ra với một tốc độ thần kỳ. Những thành phố, những cảnh vật, những bóng cây cối dưới ngọn gió đầu thu đã bắt đầu trụi lá tất cả lướt nhanh trên đường.

Chẳng bao lâu thành phố Marseille trẻ trung và sinh động đã hiện ra, trắng xóa dưới ánh nắng êm dịu. Cỗ xe dừng lại trước đại lộ Canebière. Một con tàu sắp rời bến đi Alger. Tiếng hàng hóa vận chuyển, tiếng còi tàu, tiếng cười, tiếng nói của hành khách náo động cả một góc trời.

Morrel kéo tay bá tước, nói:

- Ở nơi đây cha tôi đã đứng đón chiếc tàu Pharaon lúc nó cập bến và Người đã ngã vào cánh tay tôi khóc nức nở. Tôi còn cảm thấy nước mắt của Người trên má tôi, và Người không khóc một mình, có nhiều người cùng khóc khi trông thấy chúng tôi.

Monte Cristo mỉm cười và chỉ tay ra một góc phố:

- Lúc đó tôi ở chỗ kia!

Cũng đúng theo hướng chỉ của bá tước, có một tiếng khóc mà mọi người cùng nghe rõ và người ta trông thấy một người đàn bà đang giơ tay vẫy một hành khách trên tàu. Người đàn bà đó che mạng kín. Monte Cristo nhìn theo bà ta với một niềm xúc động đến nỗi Morrel cũng nhận thấy.

- Ô kìa! - Morrel kêu lên. - Nếu tôi không nhầm thì chàng thanh niên đang vẫy mũ chào và mặc quân phục đứng trên tàu là Albert De Morcerf.

- Phải đấy! Tôi cũng nhận ra anh ta.

Tuy nói thế nhưng cặp mắt Monte Cristo lại nhìn theo hướng ngược lại, hướng người phụ nữ đeo mạng đi khuất sau một góc phố. Rồi ông quay lại hỏi Morrel:

- Anh có việc gì bận ở phố này không?

- Tôi muốn đến thăm mộ cha tôi.

- Vậy thì anh cứ đi và đợi tôi ở đấy.

Hai người tạm biệt nhau. Monte Cristo đi về hướng Meilhan, đến ngôi nhà nhỏ nằm dưới bóng mát của hàng cây sơn trà. Người phụ nữ che mặt mà Monte Cristo vừa nhìn thấy lúc nãy ở ngoài bến cảng, cũng vừa vào đây và khóa cửa lại. Ngôi nhà đó đối với bá tước đã quá quen rồi, ông biết hơn ai hết. Dùng một cái đinh có thể nậy được khóa cửa, do đó ông vào không cần gõ cửa và chẳng cần phải báo trước, cứ như người nhà thực thụ.

Đến bậc cửa, Monte Cristo nghe thấy tiếng thở dài giống như một tiếng nấc. Ông nhìn theo hướng tiếng đó thì thấy Mercédès ngồi dưới một lùm cây, gục đầu xuống khóc. Monte Cristo tiến lên vài bước và tiếng cát lạo xạo dưới bước chân làm Mercédès giật mình ngẩng lên và kêu lên một tiếng sợ hãi khi nhận ra bóng một người đàn ông đứng trước mặt mình. Monte Cristo liền nói:

- Thưa bà! Tôi không có quyền mang lại hạnh phúc cho bà nữa nhưng tôi xin được tặng những lời an ủi của một người bạn, bà vui lòng nhận chứ?

- Tôi đau khổ lắm. - Mercédès đáp. - Cô đơn trong cuộc sống... Tôi chỉ có một đứa con trai thì nó vừa ra đi rồi!

- Thưa bà! - Bá tước an ủi. - Anh ấy làm như thế là đúng, quả là một tâm hồn cao cả. Anh ấy đã hiểu rằng tất cả mọi người, đều phải đóng góp cho đất nước, tùy theo khả năng của mình, còn hơn là sống mòn mỏi bên cạnh một người mẹ đau khổ. Anh ấy sẽ phấn đấu với cuộc sống, với gian nguy và sẽ biến nó thành hạnh phúc. Bà hãy cứ để anh ấy đi xây dựng lại tương lai cho cả hai mẹ con.

- Ôi! - Mercédès nói buồn bã. - Cái hạnh phúc đó, cái tương lai mà ông vừa nói đó tôi đã ngày đêm cầu nguyện Thượng đế ban cho nó. Còn tôi, tôi không được hưởng. Biết bao nhiêu điều tan vỡ trong tôi và xung quanh tôi làm cho tôi cảm thấy mình gần đất xa trời. Thưa bá tước! Ông đã làm một điều rất nhân đức là để cho tôi được gần cái nơi mà tôi đã được hưởng biết bao sung sướng. Chính nơi nào mà người ta đã được sung sướng, người ta nên đến chết ở đó.

- Chao ôi! - Tất cả những câu nói của bà đốt cháy tâm can tôi và bà có quyền thù ghét tôi vì chính tôi đã gây ra cho mẹ con bà những nỗi đau khổ này. Làm sao mà bà lại nói tốt cho tôi, lẽ ra phải kết tội tôi mới đúng! Như vậy bà càng làm cho tôi đau khổ...

- Kết tội ông! Oán hận ông! Edmond... Kết tội, oán hờn người đã cứu sống con trai em, vì chính anh đã có ý định giết chết con trai Morcerf thay cho cha nó! Ôi! Xin anh hãy nhìn vào mắt em xem có chút gì là oán hờn không?

Monte Cristo ngẩng mặt lên nhìn thẳng vào Mercédès. Nàng đang giơ tay về phía ông, Mercédès tiếp tục:

- Ôi! Anh hãy nhìn em đây, ngày nay người ta có chịu đựng được cái nhìn của khóe mắt em, không còn đâu cái thời kỳ mà em mỉm cười chạy đến với Edmond đang đợi em trên gác kia!... Từ thời kỳ đó, biết bao ngày đau khổ đã trôi qua, đã đào một vực thẳm giữa thời gian và em. Kết tội anh, thù ghét anh. Edmond! Không đâu, chính bản thân em là người mà em thù ghét và kết tội! Ôi! Em thật là kẻ khốn nạn! - Mercédès kêu lên, chắp tay lại và ngước mắt lên trời. - Em bị trừng phạt sao!... Em có đạo, có lòng trinh bạch và tình yêu, ba hạnh phúc đó biến thành thần tiên, thế mà khốn khổ thay cho em, em đã nghi ngờ Thượng đế!

Monte Cristo tiến lên một bước và giơ tay cho Mercédès. Mercédès khẽ rụt tay lại:

- Không! Không, xin anh đừng động vào em. Anh đã trả thù tất cả, thế mà em là kẻ có tội nhất anh lại dung tha! Những người khác đã hành động là do hằn thù, do tội lỗi, do ích kỷ, còn em thì yếu hèn. Họ ham muốn, còn em, em đã sợ. Không! Xin anh đừng có sờ đến tay em. Anh Edmond, anh đang định nói những lời âu yếm, em cảm thấy thế, nhưng xin anh hãy dành cho một người phụ nữ khác, em không xứng đáng đâu! Anh hãy nhìn đây... - Mercédès để lộ khuôn mặt ra. - Anh sẽ thấy sự đau khổ đã làm tóc em đổi màu, cặp mắt em đã đổ biết bao nhiêu nước mắt làm chúng thâm quầng, trán em đã hằn những nếp nhăn. Còn anh, anh Edmond, anh vẫn trẻ, đẹp và kiêu hãnh như xưa. Vì rằng anh đã có một lòng tin, anh đã có một sức mạnh nên Thượng đế đã phù hộ anh. Còn em, em đã hèn nhát, em đã mất lòng tin. Thượng đế đã bỏ rơi em cho nên em mới như thế này.

Mercédès khóc nức nở, trái tim người phụ nữ ấy dường như tan vỡ ra trước những kỷ niệm xưa. Monte Cristo nhẹ nhàng cầm lấy tay Mercédès đưa lên môi kính cẩn hôn, nhưng Mercédès cảm thấy cái hôn đó không còn nồng nhiệt như xưa nữa.

- Có những thời kỳ tiền định. - Mercédès nói tiếp. - Mà lỗi lầm đầu tiên làm tan nát tương lai. Em đã tưởng anh chết, đáng lẽ em phải chết theo vì mang mãi một cái tang trong lòng mà làm gì? Chỉ để biến người phụ nữ ba mươi chín tuổi thành năm mươi, có thế thôi. Chỉ để cứu được đứa con trai em vì trong tất cả mọi người chỉ có mình em là nhận được ra anh! Tại sao, tại sao em lại đã không cứu cả con người mà em đã nhận làm chồng? Thế mà em đã để cho con người đó chết, em đã góp phần vào cái chết đó, sự thờ ơ hèn nhát của em, lòng khinh bỉ của em mà không nhớ rằng chỉ vì em mà con người đó đã trở nên phản bội! Em còn đi theo con trai em đến đây làm gì nữa, về đến đây em đã bỏ nó, em đã để nó đi một mình sang cái xứ sở chết người ở châu Phi? Ôi! Em hèn nhát làm sao! Em đã từ chối tình yêu của anh, em đã như kẻ phản trắc, đi đến đâu gieo rắc bất hạnh đến đấy.

- Không! Mercédès, không phải như thế đâu! - Monte Cristo dịu dàng nói. - Em không nên nghĩ sai về em như vậy. Em là một phụ nữ có tấm lòng cao cả và đáng kính, và sự đau khổ của em đã làm anh phải nản chí. Nhưng đằng sau anh còn có Thượng đế mà anh chỉ là một tôi tớ trung thành. Anh đã hành động theo ý muốn của Thượng đế. Người đã luôn luôn đứng bên anh để theo dõi việc làm của anh. Anh phải nói một cách kiêu hãnh rằng Người đã cần đến hai bàn tay của anh và để cho anh sống. Cứ nhìn vào quá khứ và hiện tại mới thấy được kế hoạch cao siêu của Người: từ chỗ bị mọi người hắt hủi, từ cuộc sống lầm than khổ cực, anh đã được trở về cuộc sống tự do thoải mái, một cuộc sống huy hoàng và thần bí, với một kho của cải khổng lồ để thực hiện lời dạy của Chúa. Giống như một viên thuyền trưởng chuẩn bị cho một chuyến vượt biển, anh cũng chuẩn bị đầy đủ lương thực, vũ khí, kế hoạch phòng thủ và tiến công. Và không chút sợ hãi nản lòng, anh lao vào trận và đã chiến thắng.

- Thôi thế đủ rồi, anh Edmond! Anh nên tin rằng em là người thứ nhất đã nhận ra và chỉ có em mới hiểu anh và ca ngợi anh. Nhưng tiếc rằng giữa chúng ta đã có một hố sâu ngăn cách. Và giữa anh với những người khác cũng đã có một vực thẳm, sự so sánh ấy là điều hành hạ đau đớn nhất cho em, vì trên đời này không có ai bằng anh cả. Bây giờ, Edmond! Anh hãy từ biệt em đi, và chúng ta sẽ xa nhau...

- Trước khi từ biệt nhau, em có điều gì mong muốn không?

- Edmond, em chỉ mong có một điều: Con em sẽ được sung sướng.

- Em hãy cầu nguyện Thượng đế, vì chỉ có Thượng đế mới bảo vệ được tính mạng cho con em. Còn lại anh sẽ đảm nhiệm.

- Cám ơn Edmond.

- Thế còn em, Mercédès?

- Em không cần gì cả, em sống giữa hai nấm mồ: Một là của Edmond Dantès chết đã lâu, em đã yêu anh ấy! Câu đó không còn hợp với cặp môi khô héo của em nữa, nhưng trái tim em vẫn còn nồng nhiệt lắm. Còn nấm mồ kia là của một người mà Edmond đã giết chết, em tán thành việc ấy nhưng em phải cầu nguyện cho người chết.

- Con em sẽ được sung sướng! - Monte Cristo nhắc lại.

- Nếu vậy em cũng sẽ

- Nhưng em... Em... Sẽ làm gì?

- Em sẽ sống như cô Mercédès ngày xưa, nghĩa là lao động. Nói như vậy có lẽ anh không tin. Em chỉ còn biết cầu nguyện, em không cần phải làm việc nữa. Món tiền anh để lại, em đã tìm thấy. Người ta sẽ tìm hiểu xem em là ai, người ta sẽ hỏi nhau em làm gì, người ta sẽ không hiểu em sống như thế nào, em không cần! Đó là công việc giữa Chúa, anh và em.

- Mercédès, anh không dám trách em, nhưng em đã phóng đại sự hy sinh của em để mà không nhận một tí gì số của cải mà ông Morcerf đã nhặt nhạnh được. Một nửa số đó em có quyền được hưởng...

- Em biết anh định đề nghị em vấn đề gì rồi, nhưng em không thể nhận được. Con em, nó sẽ cấm em. Em sẽ sống trong tình thương nỗi nhớ và tin tưởng vào sự vĩnh hằng.

Monte Cristo hơi tái mặt và cúi xuống, dường như đau khổ đang đè nặng trên hai vai, ông đưa tay ra:

- Em không muốn nói tạm biệt anh à?

- Trái lại, em xin tạm biệt anh. - Mercédès nói và trân trọng chỉ tay lên trời. - Để tỏ cho anh biết rằng em hãy còn hy vọng!

Sau khi đã chạm vào bàn tay Edmond với bàn tay run run của mình, Mercédès chạy vụt lên gác.

Monte Cristo từ từ bước ra khỏi ngôi nhà và đi ra bến tàu.

Nhưng Mercédès mặc dù đứng trên cửa sổ căn buồng nguyên là của bố Dantès, cũng không nhìn thấy Edmond đi ra khỏi nhà. Cặp mắt Mercédès còn mãi tìm nơi xa xăm, nơi con tàu mang con trai mình ra khơi, nhưng miệng vẫn vô tình thì thầm nho nhỏ:

"Edmond! Edmond! Edmond!".