Chương 113 QUÁ KHỨ

Monte Cristo đi qua một dãy phố xuống bến tàu. Cảnh vật vẫn như xưa, chỉ khác là cách đây hai mươi bốn năm, những ngôi nhà này âm thầm lặng lẽ chìm trong bóng tối mịt mùng, nhưng hôm nay chúng tấp nập vui tươi. Bá tước đi tới hàng rào chắn, nơi mà bọn lính đã áp giải người tù xuống thuyền. Thấy một chiếc thuyền cho thuê đậu gần đấy, bá tước lấy tay vẫy. Người chủ thuyền vội chèo tới đón khách.

Trời rất đẹp. Vầng dương đỏ ối chậm rãi chìm dần xuống chân trời, nhuộm hồng những làn sóng lăn tăn. Xa xa mấy cánh buồm trắng của những chiếc thuyền đánh cá lặng lẽ đi về phía đảo Corse và Macty. Chiếc thuyền vượt qua thôn Catalans có ánh đèn le lói, tiến về phía lâu đài If và Monte Cristo cảm thấy cõi lòng tê tái.

Thuyền cập bến, người chủ thuyền mời khách lên bờ. Bá tước rùng mình nghĩ tới ở nơi đây bọn lính đã chĩa lưỡi lê vào lưng người tù, bắt những hòn đá nhọn hoắt. Sau cuộc cách mạng người ta không nhốt tù chính trị ở lâu đài If nữa. Một trạm thuế quan đã được đặt ra để kiểm soát bọn buôn lậu và có một người gác để hướng dẫn những du khách hiếu kỳ muốn đến thăm một nhà tù lịch sử. Những người làm việc cũ trong lâu đài đều đã về hưu, còn người gác vẫn là nhân viên cũ.

Lúc người gác dẫn khách vào khu hầm kín, Monte Cristo cảm thấy lạnh gáy và mồ hôi lấm tấm trên trán. Bá tước nhìn cái hầm kín của mình chìm ngập trong bóng tối, chỗ kê cái giường và cái cửa đường hầm đã bị lấp kín. Bá tước cảm thấy chân mình không còn đứng vững được nữa, phải ngồi xuống một cái ghế đẩu.

Người gác cầm bó đuốc hỏi:

- Ngài có muốn nghe chuyện về những người bị nhốt vào đây không?

Monte Cristo để tay lên ngực mình để tim khỏi đập mạnh, nói:

- Được! Bác kể đi.

- Ngày trước người ta nhốt trong cái hầm này một anh chàng rất nguy hiểm và tài tình. Còn ở hầm bên kia là một ông linh mục điên.

- Ông ta điên ra sao?

- Mỗi năm ông ta xin biếu Chính phủ thêm một triệu để được trả tự do.

- Họ có nói chuyện được với nhau không?

- Điều đó tuyệt đối cấm. Ông linh mục thì già yếu, còn anh chàng này thì khỏe mạnh và có nhiều mưu trí nên anh đã đào được một con đường hầm thông sang nhau, hãy còn vết tích đây này.

Người gác vừa nói xong liền cầm bó đuốc soi vào tường. Bá tước mỉm cười nghĩ thầm: "Người ta nhầm to.". Người gác nói tiếp:

- Thế là hai người đã liên lạc được với nhau, trong bao nhiêu lâu? Không ai biết cả. Chỉ biết là một hôm ông linh mục ốm rồi chết. Anh thanh niên liền vác xác ông già về đặt lên giường mình rồi chui vào cái bao tải dùng để liệm xác chết. Ngài xem anh ta có khôn ngoan không?

Monte Cristo nhắm mắt lại và tưởng chừng cái bao tải xù xì còn vương hơi lạnh của xác chết cọ xát vào da thịt mình.

- Anh ta đặt kế hoạch là người ta sẽ đem chôn anh ta, sau đó sẽ tìm cách vượt ngục, nhưng lại không biết là ở lâu đài If này người ta tiết kiệm một cỗ quan tài và có tục lệ quẳng xác xuống biển sau khi đã buộc vào chân một viên đạn trái phá.

Bá tước thở rất khó khăn, mồ hôi toát ra như tắm.

- Anh thanh niên đó sau ra sao?

- Người ta quẳng anh ta xuống biển, nhưng khi cái bao tải sắp rơi xuống nước, người ta có nghe thấy một tiếng thét rùng rợn và chắc anh ta bị chìm nghỉm dưới đáy biển vì hòn đạn buộc dưới chân. Tội nghiệp!

- Tên anh ta là gì?

- Không ai biết, chỉ biết số tù của anh ta là 27 và ông linh mục là 34.

- Bác làm ơn dẫn tôi sang buồng ông linh mục.

- Được! Xin mời ngài theo tôi.

Monte Cristo đi theo người gác qua một hành lang nhỏ rồi tới buồng linh mục. Bá tước rất cảm động khi nhìn thấy những nét vạch trên tường chỉ giờ giấc và cái khung giường mà ông linh mục đã trút hơi thở cuối cùng. Bất chợt hai giọt nước mắt lăn trên má Monte Cristo.

- Đây là chỗ nằm của ông linh mục, đây là cái cửa hầm mà hai người đã liên lạc được với nhau, và người ta đã đoán rằng thời gian liên lạc trong khoảng mười năm trời. Thật là những con người đáng thương. Trong mười năm đằng đẵng chắc là phải buồn lắm! - Người gác kể tiếp.

Bá tước rút trong túi ra mấy đồng tiền vàng biếu người gác. Bác ta trố mắt nhìn khách, không ngờ được món quà hậu hĩnh như vậy.

- Ngài thật là một người hào phóng và tôi muốn tặng lại ngài mấy thứ này. Ngài nên biết rằng một hôm tôi nhấc cái giường nằm của ông linh mục ra thấy có một phiến đá và bên dưới phiến đá có một cái thang dây và một số dụng cụ. Nhưng có cái này là quý hơn cả: Đó là một cuốn sách viết trên những băng vải xé ở những cái áo sơ mi ra. Để tôi đi lấy và đưa hầu ngài.

Khi người gác đi khỏi, Monte Cristo quỳ xuống chân giường thổn thức một mình: "Ôi! Cha thứ hai của con! Cha đã ban cho con trí tuệ, tự do và tiền của. Là một người siêu phàm, cha đã nắm được những kiến thức khoa học cũng như tâm lý của con người. Cha đã phân biệt được điều thiện, điều ác và với tấm lòng cao cả, quảng đại tuyệt vời, cha đã xóa bỏ mối hoài nghi còn vương vấn trong đầu óc con.

- Thưa ngài đây!

Tiếng người gác ở phía sau làm Monte Cristo giật mình quay lại, kính cẩn cầm lấy bản di cảo của linh mục Faria về đề cương xây dựng một nền đế chế thống nhất ở Ý. Bá tước chăm chú nhìn câu đề từ mà Chúa đã phán truyền:

"Ngươi hãy vặn răng của con rồng và vùi xuống chân con sư tử".

"A! Câu trả lời đây rồi! Cám ơn cha, cám ơn cha!".

Monte Cristo bỏ bản di cảo vào trong áo, bước ra khỏi lâu đài xuống thuyền trở về Marseille. Lúc đi qua thôn Catalans, bá tước không quay đầu lại nhìn và lẩm bẩm tên một người phụ nữ. Cái tên đó, bá tước thốt lên một cách trìu mến: đó là tên cô gái Hy Lạp.

Monte Cristo đi về phía nghĩa trang, thấy Morrel đang đứng tựa vào một cây thông, thẫn thờ nhìn ngôi mộ của ông bà Morrel.

- Maximilien! Anh hãy dẹp nỗi đau khổ lại. Tôi biết một người còn đau khổ gấp trăm anh.

- Nhưng tôi đã mất người mà tôi yêu quý nhất đời!...

- Morrel, anh hãy nghe đây: Tôi biết một người đã đặt hết niềm hạnh phúc vào một người đàn bà. Anh ta trẻ, yêu đời, có cha già và vợ chưa cưới mà anh ta sùng bái. Anh ta sắp sửa cưới cô gái ấy thì một sự éo le của định mệnh đã tước đoạt tự do, tình yêu, sự nghiệp của anh ta và ấn anh ta vào ngục tối trong mười bốn năm trời. Trong khoảng thời gian dài khủng khiếp đó, anh ta đã bao lần tuyệt vọng và định tìm cái chết. Nhưng trong lúc khốn quẫn đó Chúa đã hiện ra và với một phép mầu nhiệm, lôi anh ta ra khỏi nấm mồ sống, hoán cải lại con người anh ta, ban cho anh ta một sức mạnh thần kỳ và một kho tàng vô tận. Câu nói đầu tiên khi anh ta trở về với tự do là gọi tên cha, nhưng cha đã chết đói. Anh ta gọi tên người yêu thì người yêu đã đi lấy chồng và tệ hại hơn nữa là lấy kẻ đã hãm hại anh ta. Anh xem như vậy thì người đó còn đau khổ hơn anh nhiều.

- Thế Chúa có an ủi anh ta không?

- Chúa đã mang lại thư thái trong tâm hồn anh ta và mong rằng một ngày kia anh ta sẽ tìm được hạnh phúc.

- Vâng! Tôi cũng cầu mong như vậy! - Morrel gục đầu xuống nói.

- Anh Morrel, tôi phải xa anh trong ít ngày, và như tôi đã hứa với anh, ngày mồng 5 tháng Mười, tôi sẽ chờ anh ở đảo Monte Cristo. Ngày mồng bốn tháng Mười anh tới cảng Batista sẽ có một chiếc du thuyền đưa anh tới địa điểm đã quy định. Bây giờ, tôi có việc phải sang Ý, và một giờ nữa tôi sẽ xuống tàu. Anh có thích đi với tôi ra bến tàu không?

Morrel gật đầu và đi với Monte Cristo ra tới bến. Anh ôm hôn bá tước. Con tàu phụt khói và từ tù rời bến và một giờ sau chỉ còn là một chấm đen ở chân trời.