Phần thứ nhì - 6 -

Vầng trăng mười bốn đã lên khỏi đầu ngọn xoài. Lan ngồi trên thềm nhà, nhìn hai em Phong và Lệ đang nô đùa trong sân, dưới ánh trăng.

Cảnh đêm ở thôn quê tĩnh mịch. Gió phảng phất mùi hương dạ lý làm cho lòng Lan cảm thấy thơ thới, nhẹ nhàng. Phong và Lệ đang vui vẻ múa hát một vũ khúc đồng quê:

“Má em hừng đông đi cày bừa,

Tía em hừng đông đi cày bừa,

Má em là một người nông dân,

Tía em là một người nông dân...”

Tiếng hát trong trẻo ngân vang như mang vui tươi về cho vạn vật. Vũ khúc chấm dứt, Lan vỗ tay khen:

- Hai em hát hay lắm! Cuối năm nay sẽ được lên sân khấu nhà trường đấy.

Lệ chu miệng, nũng nịu:

- Chị Lan chế em hoài.

Phong cũng nói:

- Chị Lan hát với tụi em đi. Hát bài gì hôm trước chị hát cho anh Quân nghe đó.

Nghe nhắc đến Quân, đôi má Lan bỗng đỏ lên như hai quả đào tươi. Quân là bạn trai mà nàng quen thân từ khi còn đi học ở trường bán công quận Trảng Bàng [1].

Chàng ở tại chợ, còn nàng ở trong xóm hẻo lánh nghèo nàn này. Thỉnh thoảng Quân đến đây thăm nàng. Nàng bẻ xoài cho Quân ăn. Quân đem sách đến tặng nàng. Nàng hát cho Quân nghe. Quân ngâm thơ cho nàng thưởng thức. Mối tình bạn êm đềm thắm thiết ấy tưởng dài mãi với thời gian. Nhưng rồi, sinh kế, Quân phải lên Sài Gòn, đeo đuổi theo cái nghiệp dĩ làm báo, viết văn, hợp lý tưởng của chàng.

Còn nàng, nàng phải ở lại đây làm một cô giáo quèn, không thích hợp chút nào với hoài bão của nàng ngày xưa...

Lệ thấy chị lặng im, liến thoắng nói:

- Chị Lan lại nhớ ông tướng Quân rồi. Chị hỏng thèm hát với tụi mình đâu.

Phong cũng cười đùa:

- Hát với chúng em đi, chị Lan. Rồi vài ngày em sẽ bẻ xoài cho chị gởi tặng anh Quân.

Lan mỉm cười:

- Ờ, thì chị hát với em cho vui.

Phong và Lệ vỗ tay, reo lên:

- Hoan hô chị Lan!

Lan nhìn ánh trăng nghiêng qua cành lá và nàng lại nhớ đến ngày cùng Quân giã biệt. Ngày ấy, nàng đã hát cho Quân nghe bài “Khúc nhạc ly hương”, bây giờ nàng muốn hát lại bản đó.

Và nàng cất tiếng hát não nùng như gởi cả mộng hồn trong âm thanh, như muốn gởi lòng thương đến người xa...

“Rồi một ngày kia anh sẽ hồi hương.

Trở về quê cũ thêm bao tình thương.

Bao con đò xưa đến đón cố nhân...”

Tiếng hát của nàng chấm dứt mà âm hưởng như còn phảng phất đâu đây, vương vấn mênh mang trên tàn cây nội cỏ.

Tuy mới mười lăm tuổi, Lệ đã có giọng láu lỉnh như người lớn:

- Chị Lan ơi, chị chuẩn bị con đò xưa để mừng đón cố nhân đi là vừa.

Lan thở dài, cất tiếng thật nhỏ như muốn nói với chính mình:

- Nhưng cố nhân biết có về không? Và đến ngày nào chàng mới về?

Bỗng một tiếng nổ vang lên từ xa vọng lại. Quen thuộc như những cái máy, Lan và hai em nằm rạp xuống đất, Lan lắng tai nghe. Tiếng nổ thứ hai vang dậy làm rung chuyển lòng đất. Có tiếng từ trong nhà vang ra:

- Lan, Phong, Lệ đâu? Chạy vào hầm núp đi con.

Lan đáp cho mẹ yên lòng:

- Không sao đâu mà. Tiếng đạn đi về hướng tây, miệt Lộc Giang, không nhằm về xóm mình đâu. Nhưng chúng con sẽ vô ngay.

Ở nhà quê, đêm đêm thường nghe tiếng pháo nổ, Lan đã phân biệt được hướng đi của đạn. Trong lúc đó, Phong vừa ngẩng nhìn lên trời tìm hướng đạn đi, vừa đếm tiếng nổ:

-... ba, bốn, năm...

Lệ hỏi chị:

- Đại bác hay mọt-chê, chị Lan?

- Đại bác cỡ 175 ly mới nổ lớn như vậy.

- Thôi vô nhà nằm xuống hầm đi chị Lan, ghê quá!

Phong vẫn đếm:

-... sáu, bảy, tám, chín, mười.

Dứt tiếng đếm, nó đứng dậy vừa phủi bụi vừa nói:

- Hết rồi.

Lệ vẫn nằm im dưới đất ngẩng mặt lên nghi ngờ:

- Sao biết hết? Coi chừng đa.

Phong cười:

- Do kinh nghiệm mà. Mỗi lần bắn em đều đếm, họ chỉ bắn mười phát liên tiếp mà thôi.

Lan nắm tay hai em kéo vào nhà, cất tiếng vừa giải thích vừa khuyên em:

- Em đừng quá tin nơi kinh nghiệm mà lầm. Rủi đội pháo binh nào khác bắn, họ không bắn nhất định mười phát đâu.

Vào trong nhà, Lệ nghe tiếng má nàng từ trong hầm trú ẩn vọng ra:

- Vào đây con. Sao mà lâu quá vậy?

Ba Lan tiếp:

- Ỷ y, có ngày chết uổng mạng đa con.

Lan kéo tay em vào hầm, dịu dàng thưa:

- Chúng con chạy vào không kịp, phải đợi dứt tiếng nổ mới dám đứng dậy.

Ba Lan khuyên:

- Lần sau tối đến thì vào nhà, đừng ở ngoài sân ngoài vườn nguy hiểm lắm.

Lệ, Phong lặng im nhưng cảm thấy buồn buồn. Đêm trăng đẹp như thế này mà phải núp trong hầm oi bức đầy muỗi mòng, không được ca hát nhảy múa, không được vui cái vui hồn nhiên của tuổi thơ.

Một lúc lâu, Lan hỏi:

- Bây giờ làm sao, má? Ngủ luôn dưới hầm sao má?

Giọng bà già rè rè như còn ngái ngủ:

- Thì đợi một lát xem sao.

- Coi bộ êm rồi đa má.

Bà già lặng thinh nhưng vẫn ngồi im không nhúc nhích. Bóng tối bao trùm căn hầm. Ánh đèn dầu leo lét giữa nhà không đủ soi bóng năm người đang ngồi cú rũ.

Lệ nắm lấy tay Phong, bấm nhè nhẹ vào lòng tay em (không biết nó muốn nói gì?) Phong tựa vào lưng Lan lắng tai nghe từng tiếng động trong lòng đêm.

Đêm vẫn tĩnh mịch. Cành xoài vẫn xào xạc theo từng làn gió thoảng đưa.

Bỗng từ đâu một hồi mõ nổi lên, rồi từ nhà này đến nhà khác, tiếng mõ, tiếng thùng thiếc nối tiếp nhau nổi lên liên hồi.

Ba Lan nói nhanh:

- Có báo động.

Má Lan tiếp:

- Mình cũng phải đập thùng thiếc lên.

Không đợi bảo, thằng Phong chun ra khỏi hầm, chạy lại phía chiếc thùng để sẵn ở góc nhà phòng khi báo động. Nó cầm khúc củi nện lia lịa vào thùng. Những âm thanh chát chúa hòa lẫn vào nhau làm cho bầu không khí thêm rùng rợn, khủng khiếp. Thằng Phong rất thích thú với công việc đó, nó không cần biết báo động vì lẽ gì.

Năm phút qua. Cơn báo động chấm dứt. Vạn vật như bao trùm bí mật, Phong trở về chỗ cũ, đấm nhè nhẹ vào vai Lệ như còn tiếc cái công tác sớm chấm dứt. Mọi người im lặng. Vạn vật như cùng im lặng.

Có tiếng lào xào bên ngoài. Hình như tiếng chân người. Rất nhiều người. Ba Lan lo sợ. Má Lan nín thở. Lan hồi hộp, tim đập rộn rã. Phong và Lệ dựa sát vào nhau. Mọi người nhìn ra cửa.

Có tiếng thét từ bên kia vọng vào:

- Chủ nhà đâu ra mở cửa coi.

Một tiếng khác to hơn:

- Mau lên, “đồng chí” cả mà.

Ba má Lan vẫn ngồi im. Lan e ngại, không biết có nên mở cửa không, mà chắc không mở cũng không được. Nàng đưa mắt nhìn ba má. Ba Lan nghĩ ngợi lung tung: “Họ là ai? Tại sao lại đòi mở cửa vào giờ này? Tại sao gọi là đồng chí? Hay là...”

Má Lan không nghĩ ngợi nhiều, bà dứt khoát và quyết định bằng cách bảo Lan:

- Báo động lên đi con.

Nghe mẹ bảo Lan vội vã chạy lại thùng thiếc nhưng thằng Phong đã chạy theo bảo chị:

- Chị để cho em.

Nó chụp lẹ khúc củi, nện liên hồi vào chiếc thùng rỗng không. Nhưng âm thanh chỉ đơn độc vang dội lòng đêm, không một âm thanh nào đáp lại. Nhà nhà im lặng.

Ngoài cửa một giọng đùa bỡn đưa vào:

- Thôi mở cửa mau đi “đồng chí”!

Một giọng khác có vẻ giận dữ:

- Mở cửa mau, không ta bắn bây giờ.

Lần này, tới phiên ba Lan dứt khoát quyết định bằng cách bảo Lan:

- Ra mở cửa đi con.

Lan vâng lời, tiến lại phía cửa. Trước khi mở, nàng run run lên tiếng:

- Chúng tôi mở cửa đây. Các ông đừng bắn.

Cánh cửa mở toang. Một toán chừng mười người mặc quân phục đứng lố nhố trước cửa. Một người lên tiếng dõng dạc:

- Mời tất cả mọi người trong nhà ra ngoài này. Ra lần lượt từng người. Có trật tự. Đem theo tờ khai gia đình.

Ba Lan ra trước. Kế đó má Lan. Rồi đến Lan. Sau cùng là Phong và Lệ. Lan nhìn ra đường, thấy một đám người ngồi lố nhố. Dưới ánh trăng, Lan nhận ra những người láng giềng ở xung quanh nhà nàng.

Một người hỏi:

- Hết rồi à?

Lan đáp nhỏ:

- Dạ thưa, nhà chỉ có ba người lớn và hai đứa trẻ.

- Vậy ba người lớn ra ngồi với các “đồng chí” kia, còn hai đứa nhỏ vào nhà ngủ.

Ba má Lan và Lan lại ngồi chung với đám người hàng xóm ngoài đường. Lệ và Phong đưa mắt nhìn theo. Mắt chúng rươm rướm lệ.

Nửa giờ sau, khi đã tập trung đầy đủ những người đàn ông đàn bà trong xóm, đoàn quân nhân mới đưa họ lên đường. Đám người bị đưa đi, không biết mình tội gì, nhưng họ biết rằng mình đang đi về quận.

Ánh trăng mười bốn soi đường cho họ đi. Họ bước những bước nặng nề, lòng nặng trĩu lo âu, không còn thiết gì đến vẻ thơ mộng của đêm trăng.

Tới quận, họ bị đưa đến tập trung ở sân quận cạnh Chi cảnh sát và quân khu. Vì lo âu, suốt đêm không ai ngủ được. Họ đều trông mong trời sáng, để biết rõ số phận của mình...

Trời đã sáng. Học sinh đã lần lượt đi qua cạnh sân đến học đường. Lan ngồi trên sân xi măng, tay chống cằm tư lự. Sinh hoạt ban mai khởi sự tấp nập. Người đi đường nhìn vào sân với những cặp mắt tò mò, ngạc nhiên. Người trong sân nhìn ra đường với vẻ cầu cứu tuyệt vọng. Không nói một lời nào, nhưng có lẽ họ cũng thông cảm nỗi niềm của nhau, nỗi niềm những kẻ sống trong thời loạn.

Lan chợt đứng phắt dậy. Cách hàng rào dây kẽm gai, Lệ và Phong dừng lại bên đường tẻ vào trường trung học bán công, đưa mắt nhìn vào sân như tìm kiếm ai. Tay chúng ôm cặp sách, mặt chúng bơ phờ như vừa trải qua một đêm không ngủ, một đêm lo sợ hãi hùng.

Chừng Lan đứng lên, chúng mới trông thấy chị. Lệ hỏi lớn để lấn át tiếng nói chuyện trong sân:

- Ba má đâu chị?

Lan chưa kịp trả lời thì ba má nàng đã chạy lại gần hàng rào dây kẽm gai, mặc tiếng rầy la của người lính gác. Bà già hỏi trong tiếng nấc nghẹn ngào:

- Hai con đi học hả?

Phong không đáp mà hỏi lại:

- Chừng nào về hả má?

Lan tiến đến tới gần mẹ, đáp thay mẹ để an ủi:

- Hai em cứ đi học đi. Không sao cả. Rồi ba má và chị sẽ về.

Chực nhớ đến một vấn đề thiết yếu, bà già lần túi lấy ra một tờ giấy một trăm đưa cho Lệ:

- Trưa nay không ai nấu cơm, con mua gì cho con và thằng Phong ăn đỡ. Nhớ coi chừng thằng Phong, nha con.

Lệ rưng rưng nước mắt:

- Dạ, trưa nay chúng con không về đâu, chúng con ở lại trường để đợi ba má và chị Lan.

Lan dịu dàng nói:

- Thôi hai em đến trường đi, gần tới giờ học rồi đó.

Thằng Phong chớp chớp mắt, đứng im không muốn rời những người thân yêu của nó. Lệ phải nắm tay em kéo đi:

- Mình đi học, trưa mình sẽ trở lại đây thăm ba má và chị Lan.

Thằng Phong bước theo chị.

Hai đứa lặng im đi, nghe như lòng mình nặng trĩu. Lan nhìn theo hai em, lòng dạt dào niềm thương mến.

Suốt buổi sáng hôm đó, các gia trưởng lần lượt bị đưa vào Chi cảnh sát thẩm vấn. Đến gần mười hai giờ trưa, Lan mới được đưa vào văn phòng ông Trưởng chi. Lan hồi hộp khi bước vào phòng.

Ông Trưởng chi ngẩng đầu nhìn Lan:

- Cô là giáo viên trường sơ cấp An Tịnh?

- Thưa ông, vâng.

- Cô là một công chức nên tôi đặc biệt mời cô vào đây, mặc dù cô không phải là gia trưởng.

- Cảm ơn ông.

Ông Trưởng chi mỉm cười:

- Cô có biết tại sao cô được đưa về đây không?

- Thưa ông, không.

- Tại sao nhà cô lại đánh thùng thiếc báo động khi có quân đội quốc gia đến?

- Chúng tôi không biết là quân đội quốc gia, vì chúng tôi đều ở trong nhà.

- Nhưng tại sao cô lại báo động?

- Vì các nhà khác đều báo động. Chúng tôi sợ cướp nên phải báo động.

Ông Trưởng chi lại mỉm cười giọng hóm hỉnh:

- Nhưng tại sao quân đội gọi là “đồng chí”, cô mới chịu ra mở cửa?

- Không phải vì tiếng đồng chí, mà vì lời dọa bắn vào nhà. Chúng tôi ở vào trường hợp bất khả kháng.

- Ai xúi dân làm báo động bằng mõ, thùng thiếc? Ai xúi các người?

- Không ai xúi cả. Hình như có dạo đó là lệnh chánh quyền địa phương quốc gia, phòng khi có cướp hoặc Việt Cộng xâm nhập thì báo động.

- Nhưng lệnh đó chỉ sử dụng ở chợ, chớ không phải là ở thôn quê.

Lan đã lấy lại sự bình tĩnh:

- Lệnh không hề nói rõ là chỉ áp dụng đặc biệt ở chợ mà thôi. Vả lại ở thôn quê, chúng tôi, nếu có cướp hoặc bị Việt Cộng xâm nhập, chúng tôi phải làm thế nào?

Ông Trưởng chi bị câu hỏi trả lắt léo, không biết giải đáp thế nào. Ông lập nghiêm nói:

- Chúng tôi được tin tình báo có bộ đội Việt Cộng kéo về, nhưng khi quân đội quốc gia đến nơi thì bị các người báo động cho họ trốn mất cả. Mấy người còn làm bộ ngây thơ nữa à?

Lan tái mặt:

- Chúng tôi là thường dân, chúng tôi không biết tin gì cả. Chúng tôi không phải là tình báo, nên không rành tin tức.

Ông Trưởng chi lộ vẻ giận:

- Cô là công chức cô ăn cơm quốc gia thì phải ý thức trách nhiệm về mọi hành động của mình. Cô hiểu như thế chứ?

- Tôi luôn luôn hành động có ý thức trách nhiệm.

Ông Trưởng chi dịu giọng:

- Tôi rất bằng lòng sự thẳng thắn của cô. Tôi mong cô về giải thích cho đồng bào thôn ấp rõ sự lợi hại, khuyên họ không nên hành động gì có lợi cho địch dù cố ý hay vô tình. Tôi mong cô sẽ cố gắng làm sáng tỏ chánh nghĩa quốc gia.

Với nụ cười lần đầu nở trên môi kể từ khi bước vào đây, Lan dịu dàng đáp:

- Tôi hân hạnh được ông khuyên bảo.

- Nội chiều nay, tôi sẽ làm thủ tục trả tự do cho tất cả mọi người, vì xét ra đây là sự vô tình.

Ông Trưởng chi đứng lên, tươi cười:

- Chúc cô về vui vẻ.

Lan vội cúi chào:

- Cảm ơn ông.

Lan theo người gác cửa trở về chỗ tập trung. Mọi người bu quanh Lan, thăm hỏi tin tức. Lan vui vẻ nói:

- Có lẽ mình được về nội chiều nay. Ông Trưởng chi đã hứa như vậy.

Mặc dầu giọng Lan có vẻ lạc quan, mọi người đều thắc mắc không tin tưởng. Sống trong thời buổi này, người dân đen phải chịu cảnh trên đe dưới búa, những chuyện bất trắc thường xảy ra không thể nào ngờ được. Họ thấy ngày mai thật là tối tăm mờ mịt... Họ thấy đời họ như một màu đen.

Vừa lúc đó, Lan thấy bóng Lệ và Phong ngoài hàng rào dây kẽm gai. Nàng vội đi về phía hai em. Lệ băn khoăn hỏi chị:

- Chừng nào được thả về, hả chị?

- Chắc chiều nay. Hai em về nhà trước đi. Ba má và chị sẽ về sau.

Phong lắc đầu:

- Không, chúng em ở lại đợi chị hè.

Lan nhìn em, thương hại:

- Em hãy nghe lời chị. Thế nào ba má và chị cũng về mà. Hãy dẫn em về đi Lệ.

Lệ nắm tay em không nói gì nữa, dường như nó thông cảm với nỗi lo âu của chị. Một lát hai chị em mới chịu rời bước đi.

Đợi cho hai em đi khuất rồi. Lan mới trở vào chỗ tập trung. Mặt nàng có vẻ tư lự, buồn bã.

Chú thích:

[1] Thời điểm tác giả sáng tác tác phẩm, Trảng Bàng là một quận của Tây Ninh.