Chương 7

Tháng 9 năm 1938

- Làm sao mà họ có thể đối xử với tôi như vậy được? Hơn 35 năm dậy ở đó. Bây giờ họ cho tôi nghỉ việc mà không có lý do, không báo trước? - ông Alberto giận dữ.

- Có nhiều sự báo trước lắm ông ngoại ơi! - Marco nói- Cả 3 tháng nay cháu đã nói với ông. ông không thấy những bài xã luận trong báo sao?

- Mấy tờ báo đó không biết gì hết, chỉ toàn nói chuyện kỳ thị vô nghĩa. Không ai có thể tin là sẽ đưa đến những thay đổi.

- Bây giờ những điều đó đang xảy ra.

- Nhưng trường đại học cho ông nghỉ dạy mà không nói lý do.

- Họ có lý do của họ. Ông là người Do Thái, chỉ nhiêu đó cũng đủ lý do cho họ rồi.

Alberto quay sang bạn thân mình là giáo sư Balboni đang ngồi ở ghế lắc đầu thiểu não. Cả gia đình ngồi quanh bàn ăn tối nhưng trên bàn không có thức ăn, không có nước giải khát. Mẹ của Lorenzo quá sững sờ trước những tin tức và không còn nghĩ đến chuyện đãi khách mà chỉ biết im lặng.

Ba của Lorenzo góp lời:

-Đây chỉ là tạm thời, có thể chỉ là một cử chỉ tỏ ra thân thiện với Đức.

Ông Bruno xưa giờ vẫn theo phe của Mussolini nên không tin vào những thay đổi có thể xảy ra. Ông ta hỏi tiếp:

-Còn số phận giáo sư Leone thì sao? Vợ ông ta không phải là người Do Thái, chẳng lẽ cũng trừng phạt bà ấy sao? Cứ tin tôi đi, chừng vài tuần lễ nữa mọi chuyện lại trở lại như cũ. Trường đại học không thể làm việc mà không có những người Do Thái.

Marco giơ tay lên trời bực bội quá sức:

-Ba có biết là những luật lệ này cũng áp dụng cho cả các sinh viên không? Chúng ta bây giờ bị đuổi ra khỏi trường học.

Giáo sư Balboni nói với Marco:

-Họ cũng dành một ngoại lệ cho những sinh viên năm cuối để họ hoàn tất chương trình học, Marco. Nhưng còn Lorenzo thì không được, cậu ấy sẽ không được bất cứ trường đại học nào tại Ý nhận cả.

Marco cười chua chát:

-Cho dù tôi được phép học xong chương trình đại học, nhưng với mảnh bằng đó ai mà mướn?

Marco quay đi không cho mọi người thấy là anh đang chảy nước mắt. Marco rất chăm chỉ, học xuất sắc và ôm mộng sẽ mang tài ra giúp đất nước Ý phát triển mạnh mẽ hơn. Chàng đã mơ thành một nhà ngoại giao lỗi lạc và không biết là mình sẽ phục vụ tại quốc gia nào. Từ khi 8 tuổi, Marco đã say mê với bản đồ thế giới, rồi treo lên tường. Đã bao lần Marco dùng ngón tay di động trên các châu lục. Nay mọi sự tan thành mây khói bởi vì nước Ý đã phản bội Marco. Nước Ý đã phản bội tất cả!

Cậu nói:

-Nhìn xem họ đã đối xử với ông ngoại ra sao? Nửa cuộc đời của ông đã dành hết cho trường đại học. Bây giờ thì không còn gì nữa!

-Ông cháu vẫn là giáo sư! – ông Balboni nói với Marco.

- Giáo sư không có lương. À mà người Do Thái không cần ăn. Chúng ta có thể chỉ sống bằng không khí phải không nào?

-Marco! Con phải kính trọng giáo sư Balboni! Có phải lỗi của ông đâu?

-Nhưng mà giáo sư và trường đại học của ông làm gì được?

-Chúng tôi phản đối -giáo sư Balboni nói- Dĩ nhiên là chúng tôi gửi thư phản đối. Tôi đã ký và mười mấy người khác cũng đã ký.

-Mười mấy người? Không phải tất cả mọi người?

Giáo sư Balboni cúi đầu:

-Không! Nhiều người sợ bị trừng phạt nên.. Vả lại những người đó cũng không phải là bạn của gia đình này. Bây giờ lại còn nhiều tin đồn toàn những tin xấu. Nhiều luật lệ mới được soạn thảo, ảnh hưởng nhiều đến người Do Thái trong đủ mọi ngành nghề. Những luật mới đó cho phép người nào cũng có thể quy lỗi cho người Do Thái về những tình huống không khả quan cho xứ sở này.

Một tháng trước đây một tờ báo Ý đã làm Marco nổi giận. Marco mang tờ báo về và hét lớn:

-Coi này, họ bảo mình không phải là người Ý! Họ bảo mình là người ngoại quốc!

Sau lần đó Marco không nói năng gì nữa. Mỗi bữa ăn tối trong gia đình đã trở thành một bãi chiến trường bởi vì ba và ông ngoại Marco về một phe bênh Mussolini và tin rằng Mussolini không bao giờ phản bội họ. Trong lúc đó Marco cực lực phản đối. Có lần mẹ của Marco quá giận dữ, bà ta đã lấy một con dao rồi cắm xuống bàn ăn rồi tuyên bố: “Đủ rồi! Nếu mọi người muốn giết nhau thì tại sao không dùng con dao này? Ít nhất có thế mới yên được!”.

Bây giờ một cuộc tranh luận khác sắp sửa nổ lớn. Lorenzo nhìn thấy gân cổ của anh trai mình nổi lên theo với sự tức giận của Marco.

Alberto nói lớn tiếng:

-Phải có cách nào để phản đối những sắc lệnh thay đổi đó. Tôi sẽ viết thư cho một tờ báo.

-Ông ngoại viết đi! Một lá thư mà có thể thay đổi được tất cả!

Bruno lườm con trai:

-Vậy chứ con làm gì được? Con thông minh lắm mà Marco! Ba chắc chắn là con có câu trả lời.

Marco xô ghế đứng dậy:

-Ít nhất con là người không mù không điếc như những người khác trong gia đình.

Nói xong Marco xô cho chiếc ghế đổ xuống đất và ra khỏi phòng.

Pia, em gái Marco đứng dậy đi theo anh mình. Cô bé gọi:

-Marco! Đừng đi!

Pia ra khỏi nhà, chạy theo Marco. Cô bé vừa chạy theo anh trai mình vừa gọi tên Marco. Dù mới 9 tuổi nhưng Pia chính là người hàn gắn mọi xung đột trong gia đình.

Bên trong nhà, một sự im lặng ngột ngạt bao trùm.

Bà mẹ Lorenzo nhỏ nhẹ hỏi giáo sư Balboni:

-Bây giờ chúng tôi phải làm gì?

Giáo sư Balboni lắc đầu:

-Không thể làm được gì cả! Tôi và những đồng nghiệp của tôi sẽ gửi thư phản đối. Chúng tôi cũng gửi những kháng thư đó đến một vài tờ báo nhưng không hy vọng gì là họ sẽ đăng. Mọi người đều sợ hãi, không muốn chống đối.

Alberto vẫn tin tưởng:

-Mình phải hùng dũng tuyên bố về sự trung thành của mình đối với đất nước này! Mình phải nhắc nhở đến những đóng góp của mình cho quốc gia này. Mọi cuộc chiến chúng ta đã tham gia để bảo vệ nước Ý.

-Không thay đổi gì được bạn ơi! Liên đoàn Do Thái của các bạn đã công bố hết bản tuyên ngôn này đến bản tuyên cáo kia xác nhận sự trung thành của người Do Thái với nước Ý. Mà có đi tới đâu?

-Vậy thì mình còn nói gì được nữa. Còn làm gì được bây giờ?

Giáo sư Balboni suy nghĩ hồi lâu mới trả lời:

-Phải tính đường rời khỏi đây. Rời khỏi Ý!

- Rời khỏi Ý? -ông Alberto gầm lên giận dữ- Gia đình tôi sống ở đây hơn 400 năm. Tôi cũng là người Ý như anh vậy!

-Tôi không tranh luận với anh. Tôi chỉ khuyên anh thôi!

-Lời khuyên gì kỳ vậy? Khuyên bỏ xứ sở! Anh không nghĩ gì đến tình bạn giữa chúng ta mà xô chúng tôi sang thuyền khác?

-Anh hãy hiểu rằng..

-Hiểu gì?

Giọng của giáo sư Balboni bỗng dưng nhỏ rí như thầm thì:

-Có những tin đồn về nhiều điều tôi nghe được từ bạn bè..

-Chúng tôi cũng nghe tin đồn vậy. Toàn là những tin đồn từ những bọn điên khùng để chúng tôi phải chống đối lại chế độ.

-Nhưng tôi nghe được những tin tức từ những phần tử ở cấp cao. Họ nói rằng những điều đó đang xảy ra ở bên Ba Lan. Nào là có những sự tống khứ số đông người Do Thái..

-Tống khứ đi đâu? –mẹ Lorenzo hỏi.

-Những trại cải tạo, lao động khổ sai. Phụ nữ, trẻ con cũng phải đi. Đủ mọi lớp tuổi, khỏe mạnh hay đau yếu đều như nhau, đều bị bắt đưa đi. Nhà cửa và mọi thứ đều bị tịch thu. Có những điều kinh khủng không thể tin nổi! Tôi không muốn lập lai. Nhưng đã xảy ra ở Ba Lan..

-Sẽ không xảy ra ở đây! – Alberto khăng khăng nói.

-Anh quá tin vào chế độ!

-Bộ anh nghĩ là chúng tôi rời khỏi nơi đây? Đi, mà đi đâu bây giờ?

-Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, hay Thụy Sĩ.

Ở Thụy Sỹ rồi sống ra sao? – Alberto chỉ tay vào con rể mình- Bruno có những người khách hàng trung thành. Nó sống cả đời để tạo dựng nên sự nghiệp này.

Bruno nói lớn:

-Chúng tôi không đi đâu cả.

Nhìn sang vợ, Bruno nói to hơn:

-Bố em có lý. Tại sao mình phải rời khỏi nơi đây? Mình có làm gì sai trái đâu?

Bà vợ lắp bắp:

-Nhưng mà những tin đồn.. Pia mà phải vào trại lao động khổ sai..

-Còn hơn chết đói bên Thụy Sỹ.

-Chúa ơi! Không còn biết phải làm gì nữa!

-Tôi không thể bỏ những gì tôi đã tạo nên. Cửa tiệm của tôi ở đây. Khách hàng của tôi cũng ở đây. Còn Lorenzo và những học trò của nó nữa. Chúng ta cùng chung sức vượt qua.

Alberto đặt tay lên vai con rể hài lòng nói:

-Chúng ta cùng đồng ý ở lại.

Giáo sư Balboni thở dài:

-Tôi biết chuyện bỏ tất cả mọi sự để đi là chuyện quá khó khăn, nhưng tôi phải nói thôi! Nếu có nhiều sự việc khác xảy ra căng thẳng hơn, hay tình trạng tệ hại hơn lúc đó sẽ không còn cơ hội để rời bỏ nơi này nữa. Lúc này là cơ hội tốt nhất.

Ông Balboni đứng lên:

-Tôi rất tiếc đã phải đến đây với những tin không vui như thế cho các bạn. Nhưng tôi muốn các bạn sửa soạn tinh thần và muốn các bạn nghe những tin tức đó từ tôi chứ không phải từ ai khác.

Lorenzo đi theo giáo sư Balboni ra ngoài nhưng ông ta không nói lời nào.

Cuối cùng Lorenzo lên tiếng:

-Cháu cũng không muốn rời bỏ nước Ý.

Balboni nhìn Lorenzo và có vẻ ngạc nhiên khi thấy Lorenzo đi theo mình.

-Dĩ nhiên là cậu không muốn rồi. Chẳng ai muốn đi cả. Tôi cũng nghĩ là cậu muốn ở lại.

-Nhưng ông khuyên gia đình cháu đi.

Đến một ngã rẽ, giáo sư Balboni dừng chân nói với Lorenzo:

-Cậu là người chín chắn có suy nghĩ, không nóng nảy như Marco. Ông của cháu luôn luôn khen cháu. Tôi cũng nhận xét cậu có tài về âm nhạc lắm. Đó là tại sao tôi khuyên cậu hãy quan sát chung quanh, những diễn biến chung quanh chúng ta.

-Diễn biến?

-Cậu không để ý là các tờ báo bây giờ đều nói chung một giọng điệu, và giọng điệu đó là chống người Do Thái. Phong trào đó được hình thành và củng cố từ lâu, nhiều năm. Tất cả như thể đã được sửa soạn.

-Ông cháu bảo rằng đừng để ý đến những ồn ào chung quanh.

-Phải coi chừng những ồn ào đó Lorenzo. Đó là những kẻ thù nguy hiểm nhất bởi vì đâu đâu cũng có họ.

Câu chuyện này không được nhắc lại khi Lorenzo đến nhà giáo sư Balboni tập nhạc ngày thứ tư kế tiếp và cả ngày thứ tư sau đó. Cả hai lần Lorenzo đều ăn tối cùng ông Balboni nhưng họ chỉ nói chuyện về âm nhạc. Làm như họ tránh né những câu chuyện về thời sự.

Tuy nhiên ở đâu đó vẫn có những căng thẳng khi bà Alda -người giúp việc- với vẻ mặt cau có đi ra vào thu dọn. Lorenzo tự hỏi vì sao giáo sư Balboni lại mướn một người làm không thân thiện như thế. Chàng đoán chắc Alda đã làm với gia đình giáo sư Balboni lâu lắm rồi, trươc khi Laura ra đời. Có thể bà ta là người hầu của mẹ Laura. Chắc qua nhiều năm rồi gia đình Balboni quen đi và không thấy khó chịu.

Ba ngày trước buổi thi nhạc, Lorenzo ăn tối với gia đình Balboni lần cuối cùng.

Laura và Lorenzo chơi nhạc hòa tấu thật tuyệt hảo đến nỗi giáo sư Balboni phải đứng lên vỗ tay mãi:

-Không có cặp nào có thể chơi bằng hai người! Nhạc cụ của hai người như hai linh hồn, hai tâm hồn hợp lại thành một. Tối nay, tại sao mình không ăn mừng vinh quang nhỉ? Tôi sẽ mở một chai rượu quý!

-Chúng con chưa đoạt giải mà!

-Chỉ là vấn đề hình thức! Họ nên viết tên các con vào bảng danh dự đoạt giải.

Nói xong, ông mở chai rượu quý, rót ra ly cho Laura và Lorenzo.

-Nếu cả hai con chơi trong buổi dự thi như tối nay thì cầm chắc phần thắng! Bởi vì ta đã nghe những người khác chơi.

-Làm sao ba nghe được? Bao giờ và ở đâu?

-Ngày hôm nay, trong trường đại học. Một đồng nghiệp của ba luyện cho một vài cặp. Trong lúc họ chơi đàn, tình cờ ba đi ngang nên đứng nghe.

-Ba kỳ quá!

-Chẳng lẽ bắt ba bịt tai sao? Họ chơi lớn tiếng lắm, ai cũng nghe thấy cả. Thôi mình nâng chén đi!

-Cho giải thưởng! - Laura nói.

-Cho những giám khảo!

Laura liếc nhìn Lorenzo. Chàng chưa bao giờ thấy nàng đẹp như đêm nay. Uống rượu vào làm đôi gò má Laura ửng hồng, mái tóc nàng như từng sợi vàng óng ánh dưới đèn.

-Còn anh thì chúc mừng gì? -Laura hỏi.

Lorenzo nghĩ thầm: “Cho Laura và những giây phút quý báu bên nhau”, chàng nói:

-Cho âm nhạc, âm nhạc đã mang chúng ta đến bên nhau.

Lorenzo ngừng bên ngoài cửa trước nhà giáo sư Balboni. Đêm tối và ẩm ướt. Chàng nghe thấy tiếng nước vỗ vào bờ những kênh rạch và cố nhớ mọi chi tiết của đêm nay. Đây là lần cuối đến đây trong lúc chàng chưa sẵn sàng muốn chấm dứt. Lorenzo còn mong gì hơn ở tương lai? Hiện tại chàng không thể ghi danh học ở Ca’ Foscari mà chỉ thấy mình phải làm việc tại tiệm của gia đình cho đến mãn đời. Nghĩ đến cảnh suốt ngày mài dũa gỗ và làm đàn cho những nhạc sĩ khác, Lorenzo thấy ngao ngán! Chàng sẽ già đi trong cửa tiệm u tối và bụi bặm đó và rồi người cũng teo tóp đi như hình ảnh cha của mình. Trong khi với Laura, nàng sẽ vào đại học với tương lai của một sinh viên, rồi những buổi hòa nhạc, phim ảnh, dạ vũ chung quanh nàng.

Những thanh niên sẽ vây quanh nàng mong được Laura để ý và đem lòng yêu. Nàng sẽ lấy một trong những người đó làm chồng, rồi có những đứa con và Laura sẽ quên những buổi chiều thứ tư trước đây khi Lorenzo và Laura cùng hòa nhạc thật ngọt ngào.

“Sẽ đưa đến một kết quả không tốt, chắc chắn là cậu biết như thế!”

Lorenzo giật mình quay lại. Bà người làm của nhà ông Balboni từ trong ngõ hẻm tiến ra. Đèn đường không soi rõ mặt bà ấy.

“Thôi đi! Bỏ đi! Nói với cô ấy là cậu không thể dự thi”

“Bà muốn tôi bỏ cuộc? Lý do nào mà tôi phải đưa ra cho Laura?”

“Lý do nào cũng được. Dùng lý trí của cậu!”

“Chúng tôi tập dượt hàng bao tháng trời. Chúng tôi đã sẵn sàng dự thi. Tại sao bây giờ tôi phải rút lui?”

Mặc dù bà ta cố ý dịu giọng nhưng rất cả quyết:

“Sẽ mang lại hậu quả tai hại nếu cậu cứ tiếp tục mà không chịu rút lui khỏi cuộc thi”

Lorenzo bỗng bật cười. Chàng đã chịu đựng người đàn bà này quá mức, lúc nào cũng ở sau lưng chàng dò xét với cặp mắt đầy ác cảm. Lúc nào cũng thấy bóng bà ta lởn vởn mỗi khi chàng và Laura gần nhau.

“Bà muốn làm cho tôi sợ sao?”

“Nếu cậu nghĩ đến Laura thì cậu phải xét lại”

“Bà nghĩ tại sao tôi luyện tập và muốn trình diễn? Không phải cho tôi mà cho Laura!”

“Vậy thì đi khỏi đây đi trước khi cậu đặt Laura vào tình trạng nguy hiểm. Laura rất ngây thơ, cô ta không biết đến những điều đang xảy ra chung quanh”

“Nhưng bà biết?”

“Tôi biết nhiều người. Họ nói cho tôi hay nhiều chuyện”

Chàng nhìn bà ta và hiểu ra:

“Ồ ra bà đi với bọn họ phải không? Họ bảo bà hăm dọa những người Do Thái đúng không? Bà muốn tôi phải sợ hãi và trốn trong những ống máng như chuột?”

“Cậu không hiểu gì cả!”

“Tôi hiểu chứ. Tôi hiểu rất rõ. Nhưng điều này không đẩy lùi tôi được”

Khi Lorenzo bỏ đi, chàng cảm thấy đôi mắt nóng như lửa của bà ta đang dán chặt vào lưng mình. Sự giận dữ làm chàng bước những bước chân mạnh bạo ra khỏi đây. Những điều bà ta ngăn trở chàng đến gần Laura lại có tác dụng ngược lại. Lorenzo sẽ không bao giờ từ bỏ cuộc thi đua. Chàng đã nhất quyết và nhất định giữ lời với Laura. Đây là điều mà anh của Lorenzo là Marco cứ nói mãi hàng mấy tháng nay: Người Do thái không nên lùi bước mà phải đòi hỏi quyền lợi như những người Ý trung thành với đất nước này. Tại sao chàng không để ý?

Về đến, nằm trên giường, quá kích động nên Lorenzo mất ngủ. Chàng chỉ nghĩ đến chuyện thắng trong cuộc thi đua. Không có chiến thắng nào mạnh mẽ hơn là thắng giải. Từ chối không cho chàng vào học rồi họ sẽ tiếc một tài năng. Đấy là cách để chống lại hay nhất mà không cần những thỉnh nguyện thư hay nhờ giới truyền thông lên tiếng. Mà cũng không cần đến những cuộc biểu tình phản đối như Marco đề nghị.

Lorenzo và Laura sẽ sáng chói trên sàn diễn mà không ai có thể chối bỏ là hai người xứng đáng nhận được giải thưởng. Đó là cách để phản đối và để chiến thắng.