Chương năm
Ngày hôm sau, Clara tháp tùng Hugues Nowell đến đền Ulu Watu nằm sừng sững bên bờ biển, mong manh đậu ngay mép rìa của một vách đá. Những đợt sóng biển nối đuôi nhau vỗ vào những tảng đá cách vài trăm mét hun hút bên dưới.
Cô gái reo lên trong khi leo lên con đường nhỏ bằng đá:
- Thật là khác biệt so với vùng cỏ cây xanh um này. Tôi không ngờ gặp một nơi khô cằn như thế này tại Bali.
Những cây xương rồng trong hình dáng của những ngọn nến thao thức trên một mảnh đất rạn nứt và khô cằn. Đằng sau những cánh đồng lúa màu mỡ, phì nhiêu, quang cảnh này nổi bật lên bởi sự cằn cỗi nghèo nàn của nó.
Hugues công nhận:
- Đúng là một sự đối nghịch đến ngạc nhiên.
Ông ghi nhận vào máy ảnh và quay phim cảnh tượng này để dành cho việc minh họa chuyến tham quan của họ đối với những độc giả của quyển sách của ông.
Cuối cùng, họ đến được ngôi đền, và kế bên đó, một cảnh hết sức ngạc nhiên lôi cuốn sự chú ý của Clara. Nàng reo lên, đưa tay chỉ cho người bạn đồng hành:
- Nhìn kìa!
Một nhóm tinh tinh đang nghỉ ngơi trên một vách tường đá. Một trong những con tinh tinh cái, có đôi mắt vàng to lớn, đang cho con bú, Clara chắc lưỡi, nàng không muốn phá vỡ sự yên lành của cảnh gia đình sum họp này.
- Nhìn xem có xúc động không kia?
Hugues quay lại quan sát nàng bằng một vẻ vui vẻ và khoan dung. Ông ta nhận xét bằng một giọng nhẹ nhàng:
- Bà có biết rằng vào lúc này bà duyên dáng biết là chừng nào không?
- Ông làm tôi xấu hổ quá!
Nàng hài lòng đùa lại.
- Này, Clara, hôm nay bà hãy nói cho tôi biết sự thật đi nàng. Tại sao bà sống một mình? – Ông thúc ép nàng.
- Hugues, tôi đã báo trước cho ông rằng tôi không muốn nói về đời sống riêng tư của mình...
- Tôi nhớ điều đó, nhưng thật ra bà đưa ra cho tôi một câu đố. Bà xứng đáng là một người vợ của một ông chồng quyến rũ và ít nhất cũng có được hai đứa con xinh đẹp...
Clara đỏ mặt, vội quay đi để tránh cái nhìn tò mò của Hugues đang theo dõi. Nàng nhớ lại kỷ niệm của ngày đính hôn với Charles. Khi chàng xỏ nhẹ chiếc nhẫn đính hạt xoàn lóng lánh vào ngón tay của nàng, nàng thầm mong, rồi đây trong vài năm nữa, nàng sẽ sinh được một thằng con trai hay một đứa bé gái. Nhưng số phận đã hoàn toàn trái ngược. Đã 26 tuổi rồi mà nàng vẫn còn cô độc, và chắc chắn sẽ ở vậy cho đến ngày cuối đời. Đời sống của nàng thiếu đủ mọi thú vui. Trong lúc nàng, nàng yêu thích chính mình và nàng đã có cơ hội thức hiện được một chuyến hành trình đến một vùng đất không thể nào quên. Đã từ lâu, nàng học được cách vui lòng với những hạnh phúc tầm thường, để không đòi hỏi định mệnh hoàn hảo về tất cả những mơ ước thầm kín của nàng. Nàng chỉ vào những dung cụ mà Hugues đã đặt lên một tảng đá và đề nghị:
- Chúng ta hãy làm việc đi nào, ông muốn chụp hình chứ?
- Trước tiên, là những chú khỉ. Bà có thể thực hiện được một bức cận cảnh của mẹ con tinh tinh không?
- Tôi sẽ cố gắng. Chỉ e con khỉ đực không có cái nhã ý đó với tôi...
Suốt buổi tham quan tại khu bảo tồn thiện nhiên của Bali trong một thung lũng hoang dại, nàng thích thú ném trái cây và bánh kẹo cho một bầy khỉ Maca. Nhưng đến khi không còn gì đển phân phát nữa thì chúng giận dữ dòi ăn thêm, rít lên những tiếng hú điếc tai. Nàng bị chúng giật lấy cánh tay không, kéo đứt mất vài hạt nút áo và một nắm tóc khiến lòng nhiệt tình của nàng nguội lạnh lập tức đối với loài vật bốn chân háu đói này. Chúng thật khác xa với những đồng loại của chúng tại thảo cầm viên Luân Đôn...
Hugues khuyên nàng:
- Đừng phản ứng gì cả, nếu như bà sợ chúng. Những con tinh tinh này không quen với sự có mặt của loài người.
Nàng nhận xét:
- Giờ thì con đầu đàn đã bỏ đi rồi. Tôi tin là không còn nguy hiểm nữa. Những con khỉ cái không hay gây hấn, trừ khi người ta đụng chạm đến con của chúng.
Cẩn thận để không lộ ra một cử chỉ khinh động nào, nàng từ từ tiến đến gần bờ tường đá, và nàng rất ngạc nhiên khi thấy mình có thể tiến đến sát bên cạnh chú tinh tinh con, mà mẹ nó không tỏ ra cử chỉ phản đối hoặc tấn công nàng. Nín thở, nàng ngắm máy ảnh và chụp được rất nhiều ảnh.
Hugues khen ngợi khi nàng quay trở lại:
- Hoan hô! Những tấm hình này sẽ gợi lên nhiều cảm hứng tuyệt vời! Bà đứng cách chúng chỉ một mét.
- Con tinh tinh mẹ tuyệt nhiên không một chút sợ hãi. Còn chú tinh tinh con, chỉ mãi nghĩ đến dòng sữa và cái bao tử của nó.
Họ bắt đầu tham quan đền thờ và ghi chú. Ulu Watu nằm trong số sáu địa danh thần thánh được kính trọng vào bậc nhất của Bali. Để thờ cúng, " thần Biển», nó vươn lên trên mặt đại dương bằng bệ đá của nó. Không có một bóng người thường nào có mặt ban ngày ngoại trừ rất nhiều cành lá cọ, dừa chất đầy trái cây và bóng hoa để biểu lộ những sự thăm viếng thường ngày của những người trung tín.
Quang cảnh nơi này vừa huy hoàng vừa thanh khiết khiến Clara có một cảm xúc khó tả. Hình như nó tách rời khỏi thế giới hiện thực, lánh xa điều ác, sự giả dối và lòng ham muốn nhục dục.
- Ồ! Một vùng đất tuyệt vời...
Nàng thì thầm khi họ bước chậm rãi trên sân thượng của ngôi đền để ngắm cảnh bao la của biển cả lấp lánh dưới ánh mặt trời, đang rì rầm bên dưới họ.
Hugues quay lại quan sát nàng bằng một vẻ thăm hỏi. Nàng thở sâu vào, và với cử chỉ phóng khoáng, nàng chỉ vào ngôi đền sừng sững sau lưng:
- Niềm tin của người dân Bali làm tôi thán phục... Họ cống hiến tất cả sức lực và tài nguyên của họ vào việc thờ cúng thần linh mà họ không bao giờ thấy... Hầu như tôi muốn khóc – Nàng thú nhận bằng một nụ cười nhẹ nhàng để trán an cảm xúc của mình.
Hugues bình thản phê bình:
- Điều này hơi khó hiểu. Bà là người Phương Tây, tư tưởng thực dụng, mà bà lại xót thương những con người này vì họ đã sạt nghiệp bởi những lễ vật cúng bái,và không màng đến cảnh đói nghèo cùng cực của họ.
Clara gật đầu tán đồng.Một nếp nhăn hằn lên vầng trán của nàng,nàng phát biểu:
- Điều đó thật chính xác, nhưng dù tôi có quyền hành trong việc này, tôi cũng không thể nào thay đổi được Bali...
Hugnes rút ra kết luận:
- Bà biết rằng những lễ vật này là một sự hoang phí thì giờ và tiền bạc, những bà cũng không dám gợi ý cho các bậc cha mẹ để dành chút tiền đó để mua giầy dép cho con cái.
- Không, tôi không bao giờ làm điều đó... Chuyện đó có vẻ như không hợp lẽ đối với tôi, nhưng cũng như…
Hugues phá lên cười,nói thêm:
- Dù sao thì trẻ con Bali lại thích chạy nhảy bằng chân đất hơn! À này, chúng ta còn phải đi thăm một nhà chài lưới hay một vùng thôn quê để bổ túc thêm cho cuộc nghiên cứu của chúng ta. Chúng ta sẽ có một điển hình của những con người bình thường này, cũng như lối sinh sống thường ngày của họ.
Clara phát biểu:
- Vâng, nhưng chúng ta không thể nào tự nhiên gõ cửa vào một nơi ăn chốn ở của người ta và yêu cầu được vào thăm viếng!
- Dĩ nhiên. Hiện nay, tôi cho rằng Gareth Carter, người bạn của bà, có thể giới thiệu cho chúng ta một gia đình, nếu có lời yêu cầu của bà. Ông ta chắc chắn biết rõ vùng Sanur, và những làng lân cận kể từ lúc ông ta đến ở tại đây.
- Phải đấy, tôi sẽ tiếp xúc với ông ta.
- Cảm ơn, Clara. Làm sao chúng tôi có thể bỏ qua được sự cộng tác của bà? Ngay từ buổi đầu của công việc nghiên cứu, bà đã tỏ ra rất có giá trị.
- Ông muốn tiến hành việc này vào lúc nào?
- Càng sớm càng tốt.
- Tốt lắm, chiều mai tôi sẽ ghé qua Kapalan.
Và rồi Clara tự nhủ, biết đâu nàng sẽ gặp Charles tại đó. Thực ra, nàng cũng không biết rõ lòng mình đang hy vọng hay lo ngại một cuộc gặp gỡ như vậy. Suốt thời gian gặp gỡ trước đây, nàng đã bị giằng xé giữa lòng ham muốn được bỏ trốn và lòng khao khát không thể hiểu được là ở lại kề cận bên chàng. Dẫu cho chàng chỉ phơi bày cho nàng thấy một gương mặt ủ dột, những lời phê phán cay độc... Nhưng thực ra nàng vẫn hy vọng trao đổi được với chàng, hỏi han chàng về đời sống trong quá khứ của chàng, với một thái độ hoàn toàn không vì cá nhân của nàng. Biết đâu nàng sẽ cảm thấy xót thương được chàng. Biết đâu nàng sẽ nhìn ra được những giới hạn thật tầm thường của chàng đã làm chàng bị giày vò, buồn khổ sâu sắc! Nhưng liệu nàng có thể an ủi được những nỗi thống khổ đó hay không? Chắc chắn chàng sẽ khước từ mọi sự giúp đỡ và những sự an ủi từ phía nàng. Có thể, Nimade, cô bé xinh đẹp người Bali, đã thành công trong việc xoa dịu những đau khổ và đưa chàng trở lại với cuộc đời...
Đầu giờ chiều ngày hôm sau, Clara đi đến khách sạn Kapalan. Nàng đã báo trước cho Gareth Carter qua điện thoại cuộc viếng thăm của nàng. Họ gặp gỡ tại phòng khách ngay lối ra vào, và thăm hỏi xã giao với nhau.
Ông ta hài lòng trả lời:
- Khí hậu Bali hình như thích hợp với cô đấy.
Nàng phấn khởi nhận xét:
- Trước hết, tôi đánh giá cao sự yên tĩnh tuyệt diệu mà người ta có thể tìm gặp ở chốn này. Tôi nghĩ mình có thể sống ở đây đến mãn đời.
Sau đó, họ đi vào phòng khách bên cạnh quầy rượu, phía trước là một khung cửa kín rộng mở ra phía một khu vườn sặc sỡ nhiều màu sắc. Bên kia, là một dãy bồn hoa trang trí cho bãi cát mênh mông mịn màng và mặt đại dương yên tĩnh. Các du khách đang bơi lội và tắm nắng, nằm dài trên những chiếc ghế dài. Một vài du khách bị mất hút giữ đám dân cư nhó bé da màu hổ phách đang chuyên chú vào những công việc ít phù phiếm hơn. Dựa lưng vào chiếc tàu của mình, một bác dân chài đang chuẩn bị mẻ lưới cho buổi tối. Những tán cọ và tàu lá chuối lay động dưới sự mơn trớn của cơn gió nhẹ thổi lên từ mặt biển. Khu vườn bên ngoài tỏa ra những làn hương thơm ngát, ngập tràn vào phòng khách của khách sạn.
Vừa ngồi xuống,Gareth bắt đầu vào chuyện ngay:
- Nào, cô hãy nói cho tôi biết, tôi có thể giúp được cho cô việc gì nào.
Clara giải thích mục đích của chuyến viếng thăm này. Khi nàng nói xong, ông từ từ gật đầu suy nghĩ:
- Thú thật bản thân tôi cũng chưa bao giờ đi sâu vào vùng dân cư nghèo khổ. Họ không bao giờ nhận thức được những việc xảy ra bên ngoài, vì khoảng vườn nhỏ của họ luôn luôn được bao quanh bằng một bờ tường đất nhồi khô.
Clara cười,nói thêm:
- Để ngăn cản bước chân của những vị ác thần.
- Tôi thấy kiến thức của cô cũng tương đương với tôi rồi đấy. Nhưng... chờ một chút xem. Charles có thể giúp cô. Ông ta có nhiều bè bạn trong dân địa phương.
Cô gái vội vã từ chối:
- Thôi!
Nàng bối rối vì đã để lộ ra tình cảm cá nhân đối với Gareth, Clara buột miệng giải thích thêm:
- Tôi không muốn làm phiền ông ta. Hình như ông ta muốn bảo vệ lấy sự cô đơn của mình. Mặt khác, chính ông cũng đã lưu ý tới điều đó...
Sự bối rối của nàng không giấu được đôi mắt dò xét của người đối diện:
- Cô làm tôi đâm ra tò mò, Clara... Tôi chưa bao giờ được hân hạnh biết rõ về sự liên hệ của cô với Charles trong quá khứ... Tuy cô có giải thích một cách rất ngắn gọn, nhưng tôi vẫn cảm thấy nó rất khó hiểu và có một cái gì đó mù mờ, im lặng không thể nào thấu suốt được... Tình tò mò của tôi nó thôi thúc tôi dữ quá.Nếu quả thật tôi không biết được người bạn tôi đã rất say mê người vợ trẻ, chắn chắn tôi đã tin rằng có một câu chuyện tình giữa cô và...
Clara không giải thích thêm câu nói bị bỏ lửng, nàng cúi đầu im lặng. Bất ngờ, ông ta lại tiếp tục:
- À! Có một chi tiết nhỏ đã làm cho tôi ngạc nhiên. Cô đã tự giới thiệu với tôi dưới cái tên là " Cô West ", thế mà hôm kia, khi tôi dến thăm một người bạn tại khách sạn Bali Beach, tôi có nghe kể lại là, một trong những người bạn đồng nghiệp của cô gọi cô là " Bà West ",theo lời yêu cầu của cô...
Bị hỏi bất ngờ, nàng vội vã đi đến kết luận của mình:
- Ổ! Ông không hiểu gì hết cả, hãy tách riêng chuyện Charles qua một bên, nào, ai là người có khả năng giúp chúng tôi, giúp Hugues và tôi?
Ông ta có vẻ phật lòng trước sự lảng tránh thẳng thừng của cô gái, ông trả lời:
- Hiện thời, chưa thấy ai, nhưng tôi sẽ nhờ các bạn của tôi và...
- Nhà sư! – Bất ngờ, Clara kêu lên.
- Xin lỗi! Nhà sư nào kia chứ? – Gareth ngạc nhiên.
Nàng giải thích:
- Hôm trước tôi có dịp làm quen với một nhà sư tại ngôi đền Batubulan. Tôi đoán chắc ông ta có thể giới thiệu một gia đình trong làng của ông ta. Ông có nghĩ là ông ấy sẽ từ chối yêu cầu này không?
- Tôi cũng không hiểu nữa, nhưng chúng ta cứ thử xem.
- Nếu ông ta đồng ý, liệu chúng ta có phải cho cho ông ta chút thù lao nào không? Tôi không muốn làm tổn thương đến niềm tự hào của họ... Mặc dù tôi...
- Dù sao thì họ cũng có thể nhận thêm một ít tiền làm quà cho con họ. Tại Bali, những điều này được đánh giá như là điều giá trị nhất của đời sống, vì toàn thể cộng đồng.
- Nhưng họ bắt đầu mọi công việc trong ngày quá sớm. Tôi đã gặp những đứa bé gái
vào buổi sáng trên bãi biển, chúng luôn luôn kéo theo phía sau một đàn em trái lẫn gái trần truồng. Chúng còn quá bé để phải gánh vác những trách nhiệm nặng nề của một người mẹ...
- Cô khéo lo xa, chúng không chán ghét những công việc này đâu. Ở vùng này, trẻ con phát triển sớm, và nhanh chóng dự phần vào công việc của làng mạc. Cô sẽ còn học hỏi thêm được rất nhiều điều về dân tộc này, ba tháng qua chưa đủ đâu vào đâu hết.
Cô gái thở dài:
- Tôi hiểu điều đó. Tôi cũng không muốn làm phiền ông lâu hơn, Gareth. Tôi rất biết ơn ông đã phí phạm một ít thì giờ để tiếp tôi hôm nay.
- Đừng cám ơn tôi, Clara. Tôi rất vui thích để làm việc này. Nhưng thêm một lần nữa, với tư cách riêng của tôi, tôi mạn phép cô, nên đến hỏi thăm Charles...
Ra vẻ như không nghe được câu nói sau cùng, cô gái đứng lên, chào ra về:
- Xin hẹn gặp lại ông, Gareth. Có thể chúng ta lại có dịp gặp nhau trên bãi biển, vào một buổi sáng nào đó...
- Cô hay dạo chơi mỗi ngày tại đó?
- Chắc chắn vậy, những phong cảnh nơi đó rất là lý thú. Tôi rất ưa chuông sự thanh tịnh, yên lặng. Đời sống ở đây hoàn toàn thích hợp với tôi.
Gareth thừa nhận
-Bali là một trong những vị trí sau cùng còn sót lại trên thế giới, để người ta có thể thụ hưởng những điều này. Ngoài ra, những bí ẩn trong việc thờ phụng cũng như tôn giáo của nó gây ra mỗi ngày một ngạc nhiên mới, một đề tài mới để suy nghĩ. Cô đã có dịp tham dự một nghi lễ hỏa táng người chết chưa?
- Ồ! Chưa hề.
- Thật là một thiếu sót. Cô sẽ không còn tin vào mắt mình nữa. Tôi tin chắc vậy.
Nhưng Clara được dịp xem nghi thức này sớm hơn điều nàng hy vọng. Ngay tuần lễ sau khi viếng thăm khách sạn Kapalan, khi được tin một gia đình của một người giúp việc tại khách sạn Bali Beach chuẩn bị hỏa táng một người thân, Hugues quyết định:
- Chúng ta phải đi tới đó. Phải mang theo máy ghi âm, và thâu lại tất cả những bài tụng niệm và những lời cầu kinh.
- Ông có nghĩ rằng chúng ta sẽ có thể chụp được những bức hình của buổi lễ không? – Clara hỏi thăm ông ta, vì nàng muốn có được thêm những hình ảnh gây xúc động của một buổi lễ hỏa táng người chết, theo phong tục Bali vào bộ sưu tập của nàng.
- Tôi chưa biết được điều đó, nhưng tôi sẽ hướng dẫn bà. Tính cách tò mò của chúng ta sẽ biến thành điều tai họa, nếu chúng ta xúc phạm đến gia đình này vào giây phút trang nghiêm nhất trong đời sống của họ.
Điều ngạc nhiên lớn nhất về họ là không thấy hiện diện một sự u buồn nào ngự trị giữa cha mẹ, bè bạn của người chết. Ngược lại, họ có vẻ như là vui vẻ và trò chuyện thân mật với nhau trước giàn thiêu đang còn nguyên vẹn. Trước thái độ ngạc nhiên, người phục vụ trẻ của khách sạn Bali Beach giải thích:
- Tại sao chúng tôi phải buồn kia chứ? Thể xác chỉ có thể tồn tại khi linh hồn còn hiện hữu trong đó. Người chết của chúng tôi, họ chỉ được giải thoát ra khỏi xác phàm trần tục bằng cách hỏa táng.
Cô gái tò mò quan sát gương mặt sáng sủa và thông minh của người thanh niên đang nói chuyện với họ. Anh ta đang theo học tại trường đại học Java và chỉ đi làm công việc phục vụ trong suốt thời gian nghỉ hè. Rõ ràng là sự tiếp xúc với nền văn minh tiến bộ cùng với các vị giáo sư uyên bác ở đại học đã không hủy hoại được niềm tin của anh ta.
Nàng nhấn mạnh:
- Anh có tin rằng tập quán này thực sự có căn bản vững chắc của nó không?
- Có chứ! Rốt lại, cho đến nay, các cụ nhà tôi vẫn hướng về một đời sống thoát tục, coi thường thể xác.
- Phải chăng đây là một lối nhận thức?
- Đúng vậy. Xin lỗi cô, tôi có việc phải đi.
Bằng một cái gật đầu ngắn gọn, anh ta bước ra nhập vào gia đình của mình. Họ đang chuẩn bị cùng nhau đi vào trong nhà mồ của người chết. Nhà mồ được làm bằng gỗ đặc biệt được dựng lên để dành cho dịp này. Hài cốt người chết được đặt trang trọng trên một mặt phẳng phủ đầy bông hoa và lá cây. Các cô gái trẻ đã rảy dầu thơm và nước phép cho nó. Một vài giờ trước đó, một buổi tiệc thịnh soạn đã tụ tập tất cả cư dân của làng quê. Hiện tại, buổi lễ khởi sự bắt đầu. Một số người đang ông tiến đến bên giường người chết, nâng xác chết đã được liệm trong một tấm vải trắng. Sau đó, họ cùng nhau nâng xác chết lên cao hơn đầu của họ và bắt đầu xoay nó khắp mọi phía.
- Họ làm gì vậy? – Clara ngạc nhiên, lớn tiếng.
Hugues giảng giải:
- Họ cố làm cho linh hồn người chết lạc hướng, để không bao giờ người chết còn nhận ra được con đường của ngôi nhà mồ nữa.
Nàng phát biểu:
- Khó có thể tin được.
- Đúng. Đã trải qua bao thế kỷ, họ cũng đều phòng ngừa như vậy đối với linh hồn người chết. Hiện giờ, bà đang được chứng kiến một nghi thức đã không hề thay đổi hơn ngàn năm nay…
Cô gái đưa mắt nhìn về phía giàn thiêu, được dựng theo hình tháp. Vách nhà được trang trí bằng nhiều mảnh giấy nhỏ nhiều màu, những mảnh gương vụn, và nhiều chiếc nơ bằng lụa lấp lánh. Năm mái nhọn bằng tre được dựng quanh để che ánh mặt trời cho ngôi nhà mồ. Nếu gia đình người chết thuộc thành phần giàu có nhất, hoặc thuộc đẳng cấp cao nhất, họ sẽ được dựng lên mười hai mái. Hài cốt sẽ được kéo lên trên một giàn hỏa thiêu được chống giữ bằng bốn trụ cột bằng gỗ.
Hugues chắc lưỡi:
- Ngôi nhà nầy được xây cao lên để tượng trưng cho khoảng không gian giữa đất và trời. Để rồi trong giây lát nữa, người chết sẽ không còn thuộc về vị trí cư trú của nó tại mặt đất cũng như không thuộc về thiên đường...
Clara gật đầu tán thành, không rời mắt khỏi đám đông đang vây quanh công trình xây dựng. Tất cả cảnh vật được bài trí hướng về một cây cột chạm trổ hình hai con rắn quấn vòng quanh, biểu tượng cho sự tạo thành vũ trụ. Ở chân cột, pho tượng Bhoma, con trai của đất, canh giữ cảnh tượng bằng con mắt nghiêm ngặt của nó, hai cánh dang rộng ra phía sau lưng. Những diễn biến tiếp theo gây sửng sốt và lôi cuốn sự thán phục lẫn ngạc nhien cho Clara cùng các bạn đồng nghiệp. Ngôi nhà mồ dành cho người chết được di chuyển toàn bộ đến một mảnh đất đã được thánh hóa để sử dụng vào việc hỏa táng trước ngôi đền Dura Dalem.
Hughues nhẩm tính khi toàn bộ cấu trúc đó được di chuyển bằng sức người:
- Theo tôi, ít nhất cũng phải sử dụng đến 60 đàn ông cho công việc này.
Dòng người di chuyển. Những phụ nữ trong những chiếc váy sarong đẹp nhất hát lên những bài thánh ca và hai tay nâng những khay lễ vật to lớn đi theo. Cuối cùng, họ đến địa điểm đã được chọn. Nhà sư đọc những câu thần chú lê thê, và sau khi rảy nước phép lần cuối cùng, ông châm lửa vào giàn hỏa thiêu. Ngọn lửa bùng lên trên bầu trời xanh phát ra những tiếng réo ù ù và những tiếng răng rắc của tre.
Hugues buột miệng kêu lên, ông cũng bị xúc động như các bạn đồng nghiệp đang im lặng như tờ:
- Cảnh tượng thật dị thường!
Tiếng nói của ông bị át đi bởi một tiếng vang lớn. Phần cao nhất của ngôi nhà vừa sụp xuống dưới sức tấn công của ngọn lửa, và nó rụm xuống trên mặt đất trong một đống than hồng đỏ rực.
Khoảng nửa giờ sau, Clara mới nói ra được:
- A! Rõ ràng là chúng ta vừa được dự một buổi lễ độc nhất vô nhị. Đống tro tàn này rồi sẽ đi về đâu? Liệu người ta có đưa nó vào trong ngôi đền dành riêng cho những người chết không?
- Không! Giờ thì đoàn người đang chuẩn bị đi ra biển. Những gì còn lại sẽ được rắc vào lòng đại dương với những bài tụng kinh và cầu nguyện mới nữa.
- Thế nhưng trong trường hợp họ sống cách xa biển thì sao?
- Họ sẽ thả nó vào một dòng sông, thế nào rồi dòng sông đó cũng mang những thứ này ra tận cửa sông và tới biển cả…
Clara phê bình trong lúc vội vàng ghi chú:
- Vậy thì, nước đóng một nhiệm vụ hàng đầu trong sự chết.
- Đúng một cách thật tuyệt đối. Bà đừng quên là trong tất cả các tôn giáo của ngươi Indonésie, ba ngôi thần linh gồm gồm có ba nguyên tố: nước, lửa và gió…
- Ba vật chất tự nhiên…
- Có dân tộc nào có thể khoe cả bản thể của mình cũng gần gũi với thiên nhiên như dân Bali?
Clara mơ màng thì thầm:
- Hòn đảo này làm mê hồn tôi…
Hugues gỡ máy chụp hình ra khỏi đầu, xếp nó vào trong một cái túi và nhìn nàng bằng một cái nhìn vui vẻ. Ông trêu nàng:
- Tôi hiểu điều đó. Nhưng dù sao tôi cũng hy vọng rằng vào lúc khởi hành trở về, bà sẽ cùng chúng tôi lên máy bay.
- Ông cứ yên tâm, tôi sẽ quay về Luân Đôn với các ông… Làm sao tôi có thể làm khác hơn được chứ?
- Cô có vẻ rất buồn trong ý nghĩ này…
Mặc dù ngoài ý muốn, những ý nghĩ về người con gái kia cùng với Charles lại đến trong đầu nàng, con người đã thật sự sống thường xuyên trong thiên đường hạ giới nầy. Ôi! Đời sống lạ lùng biết bao! Nếu cuộc đời của họ không bị chia lìa, nếu cuộc hôn nhân đã được định không bị tan rã vào thời điểm đã tiên liệu, thì có lẽ không bao giờ cả hai được sống ở Bali, và chắc chắn họ không bao giờ có ý nghĩ thực hiện một chuyến du lịch qua Phương Đông. Vào thời kỳ đính hôn của họ, lúc đó Charles đang bắt đầu vào nghề kiến truc, và chàng không chuẩn bị để thừa kế một gia tài lớn. Chắc hẳn người chú của nàng đã hứa để lại một gia tài kha khá cho chàng và chàng sống với cô gái độc thân trẻ với số tiền khiêm tốn. Những đứa con mà Clara và chàng cùng mong đợi trong tương lai sẽ ưu tiên trong tất cả những chương trình nghỉ hè xa nhà và đắt đỏ…
Hugues ngạc nhiên nhận xét trên đường trở về Sanur:
- Sao bà im lặng quá vậy. Hình như bà còn mải bận rộn vấn vương trong đầu về cuộc hỏa táng, nó đã để lại cho bà những cảm xúc mãnh liệt đến vậy sao?
Nàng thở dài:
- Không. Tôi nghĩ ngợi đến chuyện khác…
Ông ta tò mò hỏi:
- Việc gì vậy?
Nàng đáp lại bằng một giọng khó hiểu trong khi dõi mắt theo hút vào trong những cánh đồng lúa họ đang đi ngang:
- Tôi nghĩ về quá khứ và những sự lạ lùng của đời sống.
Một lát sau, Hugues thừa nhận:
- Bà làm tôi hoang mang. Chủ nhân của bà, ông Rexford, đã cho tôi biết những nhận xét đặc biệt về tính chân thực của bà… Ông ta mô tả bà như là: đúng giờ giấc, nghiêm túc tận tâm, hoàn hảo, vậy mà… hầu như bà không bao giờ có vấn đề khó khăn; hay là, ít ra, bà dã cất giấu chúng kỹ quá…
- Điều đó cũng thường thôi. Văn phòng làm việc đâu phải nơi thuận tiện để thổ lộ tâm tình…
- Nhưng, như lúc này đây, bà cũng không dám cởi mở và tự nhiên…
- Trường hợp tôi cũng hơi đặc biệt. Chắc chắn là tôi có mặt nơi nầy vì những lý do nghề nghiệp, nhưng bản thân tôi cũng thấy có một sự mạo hiểm cá nhân lớn. Chúng ta đâu còn ở tại Luân Đôn, và giờ giấc của chúng ta cũng thay đổi khác xa.
- Bà vừa chuyển đề tài đó, Clara…
- Hugues, tôi không muốn nói chuyện về đời sống riêng tư của mình, ông hiểu điều đó kia mà – Nàng ngăn cản ông.
- Đúng. Xin lỗi bà. Thôi mình đừng nhắc lại chuyện đó nữa…
Sự im lặng bao trùm lên họ. Clara lại chăm chú nhìn phong cảnh. Ở ven làng, một bóng người phụ nữ bỗng nhiên lôi cuốn sự chú ý của nàng, người đàn bà đó ăn mặc toàn trắng. Clara quay qua người bạn, chỉ ngón tay về phía người đàn bà, hỏi:
- Tại sao, bà đó bận toàn đồ trắng vậy?
Hugues giải thích:
- Chắc chắn là bà ta đang đi đến một ngôi nhà mồ để chuẩn bị chôn cất hay là hỏa táng.
- Vậy ra màu trắng dành đặc biệt cho tang lễ?
- Đúng, đó là tập quán.
Clara thầm nghĩ về biết bao nghi thức, bao nhiêu điều cấm kỵ, và những lễ nghi, vừa thơ mộng vừa huyền bí vấn còn ngự trị trên những con người của xứ sở này. Xe họ giảm tốc độ khi băng qua một ngôi làng. Nàng đủ thì giờ để nhận ra ba ngôi đền truyền thống: ngôi đền khởi thủy, dành cho vị thần lập ra địa phận này, để thờ phụng ông ta; ngôi đền làng, dành cho việc tổ chức các nghi lễ lớn liên quan đến những dân làng đang sống, và ngôi đền dành cho người chết. Giữa vị trí trung tâm có dựng lên một cây chuối khổng lồ, một trong ba loại linh thiêng ở Bali. Mỗi sáng, phiên chợ trái cây và rau quả diễn ra rộn ràng trên bãi đất cứng nầy. Tại đầu cùng của nó, một hàng rào vây kín một khoảng đất dành cho những trận đá gà, trò tiêu khiển được dân Bali ưa thích. Một nhóm trẻ con cười vui la hét chạy đuổi theo chiếc xe hơi. Một con heo nhỏ, thoát khỏi khu vườn của nó chạy ngoằn ngoèo trên đường lộ. Không ai có vẻ hối hả, hấp tấp, mọi người đều làm việc chậm rãi; họ ngừng tay, gật đầu cười chào thân thiện với hai vị khách đang băng ngang qua làng trong chiếc xe hơi sơn màu đỏ chói.
Hugues cho xe chạy nhanh khi họ đến con đường lớn, hai bên bờ chạy dài những con kinh và những ruộng lúa xanh rì. Một vài con trâu thản nhiên lội bì bõm trong những vũng sình lầy, có con cả gan đưa lưỡi ra đánh cắp một cách bình tĩnh, những lễ vật bông trái và ngũ cốc đặt bên vệ đường. Cuối cùng chiếc xe đi vào địa phận Deupasar, thị trấn buôn bán và ồn ào. Nơi đây một đám đông đang chen chúc nhau di chuyển dọc trên những vỉa hè. Một luồng xe đạp, xe mô tô, xe đẩy tràn ngập trên một con đường khiến cho sự lưu thông trở nên khó khăn.
Đây đó, những chiếc taxi cũ kỹ bụi bặm và kẻ sọc những màu sắc sặc sỡ, hòa vào trong dòng thác ồn ào. Tại lối vào của một con đường chính, một pho tượng khổng lồ của một vị thần linh dành để canh giữ sự náo động nầy. Không một tai nạn nào xảy ra tại ngã tư nguy hiểm này, nếu như người ta chịu lưu ý đến việc trang trí cho cái đầu xấu xí đỏ rực màu hoa dâm bụt của vị thần. Đó cũng là lý do để cho các bác tài xế phải lập tức giảm tốc độ và tăng sự thận trọng.
Về đến khách sạn, Hughues đậu xe và quay qua Clara, ông lưu ý nàng:
- Tôi hy vọng là bà dã có bản ghi chép.
Clara thú nhận:
- Không! Tôi mải theo dõi những cảnh tượng của buổi hỏa táng. Tuy nhiên tôi nhớ rõ các chi tiết nhỏ nhặt nhất và tôi sẽ không gặp khó khăn gì trong việc ghi chép lại nó.
Hugues chấp thuận:
- Tốt. Trong trường hợp nầy, tôi khuyên bà nên làm ngay đi, khi mà trí nhớ của bà còn chính xác. Chúng ta sẽ gặp lại nhau vào bữa ăn tối.
Clara về phòng mình, ngồi vào bàn làm việc và bắt đầu hồi tưởng lại buổi lễ mà nàng có dịp chứng kiến lần đầu tiên. Nàng làm việc miệt mài trong khoảng hai tiếng đồng hồ, hoàn toàn quên mất thời gian trôi qua. Cuối cùng, khi hạ bút xuống, nàng thở ra nhẹ nhõm, hài lòng. Nàng đã học được nhiều điều trên hòn đảo tuyệt vời này, nhưng theo bản năng nàng biết là mình không nên chần chừ để khám phá thêm nhiều điều khác nữa; khám phá về tất cả những cảm xúc cao nhất, và phong phú nhất giữa những con người này đối với những con người khác. Nàng quyết định sẽ thảo ra vài dòng vào mỗi tối, ghi lại trong một cuốn sổ tay cá nhân để sau này có thể nhớ lại khoảng thời gian rất thú vị trong cuộc đời của nàng tại đây.
Hugues và nàng gặp lại nhau trong bữa ăn tối. Các đồng nghiệp của họ đã khởi hành đến một ngôi làng xa xôi để tham dự một trò ma thuật trong một buổi lễ nhập hỏa.
Bất ngờ, Hugues ngước lên hỏi nàng trong bữa ăn được dọn đầy thức ăn thơm ngon:
- À này, ông bạn Gareth Carter của bà đã cung cấp địa chỉ hay tên người, để chúng ta thực hiện chuyến đi thăm tại một khu vực nghèo khổ nào chưa?
- Hiện giờ thì chưa, nhưng ông ta hứa sẽ hỏi thăm các bạn của ông về việc này. Ông ta sẽ báo lại cho tôi khi có kết quả…
Clara không muốn giới thiệu viên quản lý khách sạn Kapalan với người chủ của mình, vì biết thế nào ông ra cũng sẽ lại khuyên nên gặp Charles Millard, và rồi Hugues sẽ ngạc nhiên về thái độ mập mờ lững lờ của người thư ký của mình trong việc tiếp xúc vơi Charles Millard. Hugues tiếp tục:
- Tôi đang lo là sẽ không kiếm được thì giờ rảnh rỗi để cùng đi với bà. Nhưng nếu ông Carter gọi điện cho bà, tôi sẽ dành cho bà một buổi chiều và bà sẽ trang bị theo mình một máy chụp ảnh, một máy thu thanh. Hiện nay, tôi tin chắc là bà có đủ khả năng thực hiện loại phóng sự này mà không cần người phụ tá..
Clara ngỏ lời cám ơn ông, cố che giấu nỗi bất an của mình. Ông ta chưa có dịp biết rõ sự quen biết từ lâu giữa nàng và Charles, trong khi hiện nay, bằng mọi giá, ông ta muốn tìm cho ra một người có thể giới thiệu một gia đình người Bali.
Nàng nhanh chóng rút về phòng, rồi bước ra lan can để suy nghĩ về vấn đề này. Không có một giải pháp nào nhanh chóng để thực hiện việc này ngoài ra. Vậy là nàng đành phải chấp nhận giải pháp yêu câu Charles giúp nàng, mặc dầu nàng không muốn. Nàng chỉ tưởng tượng ra được thái độ khinh khỉnh của Charles khi chàng nhận lời yêu cầu của nàng. Clara thở dài nhè nhẹ rồi quay lưng với cảnh trời đầy sao, trở vào căn phòng của mình. Sự gợi nhớ về người yêu cũ đã làm sống lại toàn bộ quá khứ trong ký ức của nàng. Họ đã yêu nhau nồng nàn biết bao, tình yêu thơ ngây và trong sạch, đến nỗi họ hồn nhiên tin tưởng rằng họ sẽ tay trong tay, cùng nhau dắt vào một vùng xa xôi bất tử và không một điều phiền muộn nào cắt đứt được người này với người kia. Có một hôm, nàng thổ lộ cùng Charles:
- Nếu mất anh, em sẽ chết ngay vào lúc xảy ra việc đó.
Chàng đã hôn mãnh liệt vào đôi môi nàng để an ủi:
- Em yêu của anh, đừng lo sợ gì cả, không bao giờ chúng ta xa nhau…
Trời ơi! Định mệnh đã phán quyết ngược lại hoàn toàn… U buồn, nàng đứng sững trước một bức chạm có trang trí hình vị thần Barong trên tường. Thoạt nhìn vào đó, nàng nhăn mặt chán nản muốn giấu bộ mặt bất an đó vào ngăn tủ, nhưng rồi nàng đã không làm điều đó, và từ từ nàng đã làm quen với nụ cười nhăn nheo ghê tởm này, và cũng chịu nhận lấy những cảm xúc do nó đem lại trong những chuỗi ngày qua… Mơn trớn gương mặt thô lỗ man dã của vị thần bằng một ngón tay mảnh mai, nàng thì thầm:
- Người dân Bali tin quyết là ông gìn giữ cho loài người, ông biểu tượng cho điều tốt lành, sự trong sạch và tất cả những đức hạnh… Hãy gìn giữ cho tôi, một cô gái ngoại quốc.
“Nhưng gìn giữ cái gì?” nội tâm nàng lên tiếng hỏi. Nàng không hiểu và không trả lời nổi. Lúc này, có một nỗi lo sợ ngấm ngầm nào đó đang siết chặt lấy nàng. Hình như nó được điều khiển, táo bạo và vô ý thức, hướng về một vực thăm hiểm nghèo…