Chương 20

Thân hình xinh đẹp nổi bật trong bộ chế phục của hãng United Air Lines, cô tiếp viên bưng tách cafe đến mời Brett DeLosanto đang ngồi trong câu lạc bộ 100.000 dặm của United tại Sân bay Detroit Metropolitan gọi điện thoại. Lúc chín giờ sáng, gian phòng đầy đủ tiện nghi, yên tĩnh này là một miền ốc đảo thoải mái giữa cảnh sôi động ồn ào của sân bay Detroit.

“Thưa ông DeLosanto, tuy chưa thật gấp gáp, nhưng trong vài phút nữa hành khách chuyến bay 81 đi Los Angeles sẽ lên máy bay.”

- Cám ơn cô nàng xinh đẹp của tôi! Anh nghe rồi chứ Adam? sắp chia tay anh rồi. Con chim bạc khổng lồ sắp đưa tôi lên thiên đường đây.

- Lần đầu tôi nghe gọi Los Angeles là thiên đường.

- Dù sao đây cũng là California, anh bạn ạ. Từ Detroit này nhìn sang, thành phố kinh tởm đó vẫn có cái gì đó rất thiên đường.

Brett đã gọi Adam Trenton tới trụ sở hãng để nói thêm - một lần nữa - về Orion. Vài vấn đề về sự điều hòa các màu sơn trong khoang ngồi. Adam yên tâm thấy người ta đã tìm ra giải pháp vừa ý.

“Một tin khác chắc sẽ làm anh vui thích, Adam nói thêm - tôi quyết định sẽ giúp Hank Kreisel một tay, về chiếc máy đập lúa. Tôi đã phái anh chàng bé nhỏ Castaldy đi đến Grosse Pointe xem kỹ chiếc máy, cậu ấy trở về tràn đầy tin tưởng. Chúng tôi đã gặp Elroy Braithwaite ông ta tỏ vẻ ủng hộ. Tôi đang thảo bản báo cáo gửi ông Hub Hewitson và sẽ nộp vào hôm nào thấy ông ta dễ tiếp cận, mát tính. Tất nhiên diễn biến ra sao tôi sẽ báo cáo cho anh.”

- Cám ơn bạn thân mến. Thôi, tôi đi. Hẹn gặp lại.

Hai mươi phút sau chuyến bay 81 cất cánh. Brett ngồi thụt sâu trong ghế bành hạng nhất, đón đợi bốn giờ thư thái điểm vài ly rượu và bữa ăn ngon giữa khung cảnh xa hoa, ngoài tầm mọi lo lắng bận rộn. Không điện thoại, không công văn giấy tờ - hoàn toàn siêu thoát.

“Quí vị đang bay trên sông Colorado, viên chỉ huy bay nói qua loa phóng thanh. Chỗ này là điểm gặp nhau của ba bang - California, Nevada và Arizona. Quí vị ngồi phía tay phải nhìn thấy được Las Vegas và vùng phụ cận hồ Mead. Quí vị ngồi phía tay trái, thấy được hồ Havasu nơi đang dựng lại Cầu Luân Đôn.”

Brett ngồi phía tay trái, nhìn thấy bên dưới hình dáng một chiếc cầu đang làm.

“Về chiếc cầu này có một chuyện vui vui, viên chỉ huy bay tiếp tục. Những người mua chiếc cầu này của người Anh tưởng đây là chiếc cầu vĩ đại in trên áp phích các hãng du lịch. Về sau mới biết chiếc cầu in trên áp phích tên là cầu tháp Luân Đôn, còn cầu Luân Đôn này chỉ là cây cầu cũ kĩ chẳng có giá trị gì, nằm trên thượng lưu.”

Brett nghe có một bên tai, mắt mải nhìn theo cô tiếp viên mảnh khảnh, uyển chuyển, tóc rất vàng, da rám nắng, bức tranh sống quảng cáo cho các bãi biển California.

“Ông cần gì ạ?”

- Có đấy: tôi cần biết tối nay cô định làm gì?

Cô cười tinh nghịch:

“Cái đó còn tùy theo chồng tôi. Đôi khi anh ấy đưa tôi đi khách sạn.”

- Thế ra họ tuyển dụng cả những tiếp viên đã có chồng! anh cằn nhằn. Nhờ cô nói với chồng: anh ta vô cùng may mắn.

- Thừa. Anh ấy biết rồi.

“Thưa quí bà, thưa quí ông, chỉ huy bay mong rằng quí vị đã tận hưởng tầm nhìn không giới hạn từ lúc cất cánh đến lúc này. Đài khí tượng Los Angeles cho biết có mây mù dày đặc trên thành phố, tầm nhìn dưới một kilômét. Chúng ta sẽ hạ cánh sau năm mươi phút nữa.”

Những dấu vết sương khói, mây mù đặc, mờ đục và độc thường xuyên phủ trên lòng chảo Los Angeles hiện ra bên trên dãy núi San Bernardino, cách thành phố một trăm kilômét. Một trăm kilômét! Khi tới đây lần vừa rồi, chưa đầy một năm trước đây, Brett bay tới tận Ontario, cách chỗ này chừng bốn chục kilômét, xa hơn nữa về phía tây mới gặp loại mây mù gớm chết này. Từng năm, căn bệnh dịch hạch tơi xốp kinh tởm này lại lấn thêm đất, gặp dần vẻ đẹp rực rỡ của California chẳng khác một cục u ác tính. Tuy chiếc Boeing 720 đã giảm độ cao nhưng các vật chuẩn trên mặt đất không rõ hơn mà lại chìm nghỉm trong khoảng âm u đặc quánh có ánh vàng diêm sinh. Bức tranh toàn cảnh của vịnh Santa Monica chỉ còn là kỉ niệm như bị một lớp mốc rậm rì che lấp.

Đến sân bay, một nhân viên trẻ của chi nhánh hãng tại địa phương tới gặp Brett.

“Tôi mang xe tới cho anh. Anh định về qua khách sạn trước, hay đi thẳng về trung tâm?”

- Về khách sạn đã Brett càu nhàu.

Lý do chính thức chuyến đi này là cuộc thăm viếng nơi học cũ “Trường vẽ kiểu, Trung tâm Nghệ thuật”. Ngoài ra còn có lý do hoàn toàn riêng tư - một lý do mới phác lờ mờ, đến tận lúc này, ngay Brett cũng chưa thấy ra thật rõ ràng.

Vừa ra khỏi sân bay anh gặp lại ngay lưu lượng xe khó tin của California: 11% xe hơi hiện có ở Hoa Kỳ đều đăng ký trong một bang này. Do đó, mức tập trung khí xả ở đây cao nhất thế giới. Mới đấy Brett đã thấy cay mắt, khô cổ.

“Nghiêm trọng đến thế này từ lâu chưa?” Anh hỏi.

- Độ một tuần nay. Theo đà này, một ngày hơi hơi trong trẻo cũng sẽ hiếm gặp như nụ cười của tay thu thuế. Chúng tôi cố làm mọi người tin rằng khói các nhà máy là nguyên nhân chính, rằng nếu chỉ buộc tội xe hơi không thôi là sai lầm, nhưng muốn thuyết phục được họ…

- Bản thân anh có tin không đã?

- Thực tình, khó lòng có được một ý niệm, phải không ạ? Nghe mồm các ông chủ thì hình như vấn đề khí xả đã giải quyết xong xuôi, nhưng khi nhìn thấy cái khói quái quỉ này, hít nó vào phổi, cảm thấy nó trên da…”.

Họ vào bãi xe. Brett chìa tay:

“Đưa tôi chìa khóa. Tôi thèm lái.”

Tại Trung tâm nghệ thuật, nằm giữa trường trung học và trường đại học, Brett nhanh chóng bị một đám sinh viên vây quanh. Họ tỏ ra mừng rỡ được trao đổi với một học trò cũ, nhìn vào trang phục có thể đoán được là đã thành đạt khá trong nghề.

Dĩ nhiên họ bàn luận nhiều về ô nhiễm – “Thảm họa rất thực tế, hiện đã được các nhà chế tạo xe hơi thừa nhận”, một cậu thấp lùn, mặt nâu xạm, bụng bắt đầu phệ, mặt tròn như mặt trăng, tuyên bố. Mới nhìn qua, cậu ta thật trái ngược với hình ảnh kinh điển của người trí thức.

“Có vẻ như ngành xe hơi cũng bắt đầu thấy được trách nhiệm. Vấn đề còn lại là liệu nó có tìm ra cách nào thông minh hay không. Đồng ý đã có tiến bộ, và đang tiếp tục tiến bộ, không thay, chỉ riêng việc phát triển số lượng cũng đủ triệt tiêu tiến bộ này.”

Brett gật gù. Ban nãy trong những lúc tắc đường không thể tưởng tượng nổi trên đường phố Los Angeles anh cũng đã nghĩ như thế.

“Số lượng sẽ giết chết chúng ta, cậu mũm mĩm nói tiếp. Lấy tai nạn làm ví dụ: ngày nay, xe đảm bảo hơn ngày xưa, máy móc tốt hơn, săm lốp cũng vậy. Nhưng xe chạy trên đường nhiều hơn, nên tai nạn xảy ra nhiều hơn chứ không giảm. Vấn đề ô nhiễm cũng ý tưởng: cải tiến việc đốt cháy nhiên liệu làm gì - người ta đã thực sự cải tiến, và cải tiến nhiều đấy - trong khi số xe chạy ngày càng tăng. Hiện nay chúng ta khoe mỗi năm làm ra mười triệu xe - đúng thế, mười triệu xe - với năng suất như vậy, ô nhiễm chỉ có tăng - các bạn thấy chưa, thật là điên loạn.

- Để chấm dứt cơn điên này, theo cậu thì phải làm gì? Định mức xe chăng?

- Sao lại không? tiếng con gái trong nhóm.

- Xin hỏi ông một điều, ông DeLosanto, gã sinh viên bụng phê nói tiếp. Ông đã tới vùng quần đảo Bermuda chưa ạ? Chưa? Còn tôi, tôi đã đến đấy năm ngoái. Đảo chính rộng độ ba chục cây số vuông. Để mọi người đều có chỗ cựa quậy, chính quyền đề ra định mức: trước tiên, về công suất động cơ, sau đó về kích thước xe. Bây giờ, họ đặt ra chế độ hạn chế số lượng: mỗi hộ chỉ được phép có một xe.

- Thế là ngu, một người nói.

- Tôi không nói là cần đi xa đến thế, nhưng sớm muộn sẽ phải hãm bớt. Dù sao, công nghiệp xe hơi vẫn sống được với mức sản xuất hiện giờ. Còn về những cái khác, xin mời tới Bermuda mà xem: ở đấy mọi việc vẫn trôi chảy.

- Nếu anh thử hạn chế như vậy ở đây, Brett phản đối, chỉ sau hai mươi bốn giờ sẽ loạn to. Hơn nữa, cấm đoán các người chế tạo xe hơi bán những xe do khách hàng đòi hỏi là việc làm trái với nguyên tắc thiêng liêng về tự do kinh doanh. Anh cười lớn: “Đối với các giới chủ, đó là một tà thuyết không chấp nhận được.”

Từ phía dưới, tiếng một người khác, rụt rè:

“Không phải ai cũng nghĩ như Harvey. Phần đông chúng tôi cho rằng vẫn còn đủ chỗ cho hàng triệu xe ra đời thêm nữa.”

- Và chúng tôi đang có dự định vẽ vài kiểu mới, một cậu cò hương bờm hung đỏ nói.

Có tiếng xì xào, rõ ràng Harvey được nhiều người trong nhóm đồng tình.

Anh chàng tóc hung đỏ đề nghị:

“Xin ông nói chuyện về Orion.”

- Sẵn lòng, Brett trả lời. Cho tôi mượn tập giấy vẽ. Tôi trình bày cho các bạn xem.

Bọn thanh niên theo dõi Brett rất hứng thú, say sưa. Brett vẽ phác Orion nhìn trước mặt, nhìn nghiêng, không bỏ sót chi tiết nào: anh thuộc chiếc xe cặn kẽ như nhà điêu khắc thuộc pho tượng tự tay nặn ra. Anh cũng thẳng thắn trả lời các câu hỏi đặt ra như mưa. Tuy nhiên, trước khi ra về anh cẩn thận thu lại tất cả bản vẽ.

Hôm sau, anh vui mừng nhận thấy nhiệt tình của mình đã mau chóng lan sang những sinh viên anh hỏi chuyện. Đến chiều, anh quyết định giới thiệu hai cậu cho ban Nhân sự của hãng anh, dự phòng sẽ tuyển dụng sau này. Thứ nhất: Harvey, anh chàng da bánh mật, bụng bắt đầu bệ vệ: các bức vẽ, các ý nghĩ của cậu đều biểu thị đầu óc tò mò muốn hiểu biết mọi điều, có nghị lực, giàu tưởng tượng; một anh chàng tỏ ra cương quyết chống chủ nghĩa xu thời, điều sẽ gây rắc rối cho bản thân anh ta ở Detroit nhưng lại là con chủ bài trong tay các ông chủ. Người thứ hai là cậu tóc đỏ, cũng là họa sĩ vẽ kiểu tài hoa.

“Xin nói thẳng: đây là lần thứ hai tôi được hân hạnh người ta dự tuyển, cậu tóc hung tuyên bố. Một trong ba ông Lớn hứa giao cho tôi một chỗ khá tốt sau khi tôi giật được bằng tốt nghiệp. Tuy nhiên, nếu được quyền chọn lựa giữa các khả năng, trong đó có khả năng được làm việc với ông, tôi sẽ ưu tiên chọn hãng ông.”

Brett cảm động, hãnh diện, không biết nên nói gì.

Đêm qua, một mình trong phòng khách sạn, anh đã đi tới quyết định: cuối năm nay - lúc này là giữa tháng tám - anh sẽ rời bỏ ngành xe hơi, không bao giờ quay lại.

Trên đường bay về, anh quyết định điều thứ hai, bổ sung cho điều trên: người đầu tiên được anh báo tin này sẽ là Barbara Zaleski.

Anh thiếp đi trong tâm trạng hài lòng với chính mình, trong tiếng ru của động cơ phản lực vi vu rì rầm.