Chương 21

Vẫn đang là trung tuần tháng tám; xưởng máy do Matt Zaleski làm phó giám đốc rơi vào tình trạng hỗn loạn.

Hai tuần trước đây, kiểu xe vẫn sản xuất lâu nay bị đình lại.

Ngay hôm sau, các phân xưởng tràn ngập những kíp chuyên viên đến tháo băng chuyền lắp ráp, thay vào đó một băng chuyền mới, từ đó Orion sẽ xuất hiện.

Cấp cao dự tính công việc sẽ tiến hành trong bốn tuần. Sau đó sẽ sản xuất loạt đầu, sang tháng thứ hai sẽ sản xuất thêm ba bốn loạt đủ đáp ứng các đơn đặt hàng sẽ ùn đến từ tháng mười, sau khi Orion chính thức ra mắt. Sau đó, nếu tình hình diễn ra đúng với dự báo của Dịch vụ Thương mại, sẽ đẩy nhanh nhịp độ sản xuất để cung cấp được hàng nghìn, hàng chục nghìn xe cho thị trường.

Trong bốn tuần dành cho việc cải tổ các xưởng máy, đã mất đứt hai tuần, và Matt Zaleski như những khi có tình hình này xảy ra, tự hỏi mình có còn sống sót được sau mười lăm ngày tiếp theo không.

Phần lớn công nhân đã nghỉ phép (có ăn lương) hoặc nghỉ việc (bắt buộc) nên sáng sáng chỉ có một dúm thợ - đến làm. Nhưng không vì thế mà ban giám đốc bớt lo âu. Trái lại.

Một mặt các kíp chuyên viên (của một hãng khác) cư xử như ở một nước bị họ chiếm đóng, xô đẩy mọi người, không ngừng nêu ra đòi hỏi này nọ. Mặt khác, các kỹ sư trưởng luôn mồm khuyên bảo, chê trách, và cũng nêu ra lắm yêu cầu.

Val Reiskind mới được cử làm giám đốc và Matt phó giám đốc. Mỗi ngày có đến mười lần tưởng mình sắp quị đến nơi vì bị đè bẹp dưới dòng thác những báo cáo phải nộp lên trên, những cuộc họp vội vã, những lệnh phải ban bố và phải thực hiện ngay tức thì. Reiskind tuy là kỹ sư rất có tài nhưng mới về thay giám đốc cũ McKernon nên mọi vấn đề cụ thể đều đổ lên đầu Matt, người có hai mươi năm kinh nghiệm tại chỗ.

Điều làm đau đầu nhất - và cũng biết trước được - là do có nhiều cỗ máy công cụ rất phức tạp, trên lý thuyết thì hoạt động tốt, nhưng trên sơ đồ thì có nhiều trục trặc. Mới nhìn thì đó là lỗi ở các hãng chế tạo; thực ra đó là do các chuyên viên của hãng khi ra về thường để lại nhiều trục trặc nhỏ nhưng vô cùng gay cấn mà họ không có thì giờ - và không thèm chú ý - giải quyết. Vì muốn giảm đến mức tối thiểu những trục trặc loại này nên Matt cố gắng giám sát việc lắp đặt thiết bị. Thật sát sao.

Một sự kiện bất ngờ nữa càng tăng thêm chuyện bực mình cho ông. Đúng lúc sắp ngừng sản xuất kiểu xe cũ, việc thực hiện lệnh kiểm kê đột xuất cho thấy trong các kho dự trữ có rất nhiều “lỗ thủng”, cần phải mở một cuộc điều tra qui mô lớn. Bao giờ cũng thế và ở mọi nhà máy xe hơi, nạn ăn cắp là nạn phổ biến gây thiệt hại đáng kể. Nhưng lần này thiệt hại ở mức báo động: rõ ràng một băng có tổ chức đã thực hiện những vụ trộm thường xuyên. Trong số đồ vật bị lấy cắp, đại loại có ba trăm hộp số, một nghìn chiếc lốp, hàng trăm máy thu thanh, máy ghi âm trên xe.

Hậu quả là đột nhiên nhà máy nhung nhúc giám thị, thám tử tư. Matt mất hàng giờ trả lời các câu hỏi của họ. Ngay lúc này họ cũng còn đang “bơi”. Tuy nhiên, chỉ huy các toán an ninh tỏ vẻ lạc quan:

“Chúng tôi đã sáng tỏ đôi điều. Sẽ thẩm vấn một số thợ của anh ngay khi họ trở lại. Anh phàn nàn người của tôi cản trở công việc, lục soát khắp nơi? Rất tiếc, nhưng ai có việc người ấy, đúng không?”.

Bất chấp tất cả những điều đó, cho đến lúc này Matt vẫn còn đứng vững - không kể một vụ báo động nho nhỏ, may mà không ai biết.

Chuyện xảy ra lúc chiều thứ bảy tuần trước: vào thời kỳ chuyển đổi lại nhà máy, Matt làm việc bảy ngày trong tuần. Một cô thư ký già đời trong nghề, cô Einfeld - cũng đến làm cả ngày thứ bảy - mang cà phê vào phòng làm việc cho ông. Mới uống vài ngụm, bỗng nhiên tay ông buông rơi chiếc tách, cà phê đổ hết ra quần áo, xuống thảm.

Cho là mình vừa đãng trí mất giây lát, ông bực mình đứng dậy - và ngã vật ngay xuống, người thẳng đơ. Về sau ông mang máng nhớ lại lúc ấy chân trái khuỵu xuống, nhớ lại tách cafe cũng cầm bên tay trái.

Cô Einfeld đỡ ông lên. Cô định gọi bác sĩ nhưng ông ngăn lại. Nằm nghỉ vài phút, ông cảm thấy chân trái hình như đã hồi phục, cả tay trái cũng hình như thế. Chỉ hình như thôi, không thực sự khỏe đến mức có thể đánh xe về nhà. Cô thư ký phải đưa ông về bằng xe của cô. Dọc đường, ông buộc cô phải hứa giữ kín chuyện này: ông không muốn người ta coi ông là người đau ốm.

Đến tối chủ nhật, tức là sau hai mươi bốn giờ nằm nghỉ ông có cảm tưởng đã đỡ tuy chưa thật khỏe hẳn, chỉ cảm thấy một cảm giác hồi hộp mơ hồ trong ngực. Ngay sáng thứ hai ông lại đi làm.

Nhưng không hứng thú, sau một đợt nghỉ cuối tuần nặng nề, đơn độc. Không biết Barbara ở đâu, có thể nó đang đàn đúm với cái bọn quái gở suốt ngày chối bỏ tất cả những điều Matt Zaleski bảo vệ và tin tưởng, không thì lại dính vào gã Brett DeLosanto, một thằng mà ông dứt khoát không kham nổi.

Tối thứ hai, sau ngày làm việc mệt nhoài, Matt Zaleski về nhà và thấy Barbara trong phòng khách cùng với một người khách bất ngờ: Rollie Knight.

Lúc đầu hôm, cô gái đã hẹn gặp Rollie ở trung tâm Detroit. Với hy vọng hiểu sâu thêm về cuộc sống, về các vấn đề của thanh niên Đen trong trung tâm và trong các nhà máy có thuê công nhân da màu, theo chương trình tuyển mộ. Bộ phim Thành phố xe hơi sắp hoàn thành, trong lời bình sẽ sử dụng các yếu tố do cô thu thập.

Thoạt đầu, cô dẫn Rollie tới câu lạc bộ Báo chí, nhưng ở đây quá đông không tiện nói chuyện nghiêm túc, hơn nữa Rollie tỏ ra không thoải mái trong môi trường riêng biệt này. Cô bèn rủ gã về nhà, gã nhận lời ngay.

Ăn xong đĩa trứng đúc giămbông, hai người ngồi cạnh nhau trên chiếc đivăng lớn trong phòng khách, chai uýt-xki, cốc đặt giữa hai người ngay dưới đất. Rollie tư lự, đưa mắt nhìn căn phòng rộng rãi, đồ đạc giản dị nhưng lịch sự, tấm thảm, các tấm màn gió kép. Gã quay sang Barbara.

“Theo chị, chỗ này cách ngã tư phố 12 và đại lộ Blaine bao xa?”

- Khoảng mười cây số.

- Một nghìn! Chị không tin à?

Ngã tư phố 12 và đại lộ Blaine - phường gã ở giữa khu trung tâm - dường như cách xa ngôi nhà sạch sẽ, tiện lợi này hàng bao nhiêu năm - ánh sáng. Nhưng Rollie không có ý niệm về năm - ánh sáng, gã chỉ nói “một nghìn cây số”, khoảng cách vô cùng lớn đối với gã.

Barbara hiểu ý. Cô đang ghi vắn tắt suy nghĩ của Rollie và những phát triển có thể của nó thì Matt Zaleski bước vào.

Barbara ngẩng đầu, vừa kịp nhìn thấy bố đứng sững lại như hóa đá. Kinh ngạc, không tin ở mắt mình: con gái ngồi bên Rollie Knight, trên cùng một đivăng, tay cầm ly uýt-xki. Barbara giật bắn người đánh rơi sổ tay lọt giữa mấy tấm nệm.

Trong nhà máy, Rollie Knight và Matt Zaleski không hề nói với nhau bao giờ. Nhưng họ biết mặt nhau. Rollie cười gằn, cạn cốc, cố tỏ ra tự tin, cố nghĩ ra một tiếng, một câu. Barbara nói trước:

“Chào bố! Con xin giới thiệu…”

Không đếm xỉa đến con gái, Matt trừng mắt nhìn Rollie:

“Mày làm gì ở đây? Trong nhà tao, trên đivăng của tao? Có nói không, hả?”

Do chỗ trong nhiều năm Zaleski điều khiển một nhà máy thuê nhiều thợ da màu nên ông đã tự sơn phết cho mình một lớp sơn khoan dung chủng tộc. Nhưng chỉ là một lớp sơn. Trong thâm tâm ông vẫn coi người Đen - mọi người Đen không trừ ai - đều là những người hạ đẳng theo định nghĩa. Nên khi thấy con gái mình ngồi trong nhà mình, chuyện trò thân mật - quá ư thân mật - với một gã Đen, ông giận điên người, nỗi tức giận rất vô lý.

“Xin bố! Barbara nói với giọng khô khan. Nai là bạn con, con mời về để…”

- Im mồm, nghe không? Liệu hồn, lát nữa sẽ hỏi đến mày, sau khi thanh toán với bạn mày. Bạn à?… không nghe được!

Barbara tái mặt:

“Sẽ hỏi đến lượt con là thế nào hả bố”.

Không trả lời, Matt đi một bước về phía Rollie Knight. Chỉ tay vào cửa bếp vừa đi qua ông ra lệnh, dứt khoác: “Cút!”

Barbara vừa chạy đến đứng xen vào giữa, ông thẳng tay tát giữa mặt cô.

Đến lượt Barbara kinh ngạc, không tin ở mắt mình. Không phải vì trên má lằn vết tay bố, mà vì đột nhiên cô có cảm tưởng mình đang loạng choạng trên bờ một vực thẳm. Vực sâu hun hút được cả một thế kỷ tiến bộ và khoan dung đậy kín, bây giờ cô chợt nhìn thấy ở dưới đáy sâu của nó sự mê muội, lòng căm ghét, tính hẹp hòi gây gổ vẫn âm ỉ trong người Matt Zaleski. Và vì người đó lại là bố cô, Barbara thấy xấu hổ.

Ngoài phố, một chiếc xe đỗ lại.

Rollie đã đứng lên. Trong một thoáng vừa rồi, xuýt nữa gã hoảng sợ: ngôi nhà xa lạ, tình thế bất ngờ, không thể ngờ trước. Chỉ trong một thoáng thôi: ngay sau đó, tính hỗn xược của gã vùng dậy.

“Tao đái lên mặt mày, thằng già ngu xuẩn!”

Barbara cố nén khỏi giật mình. Cô nghĩ thầm: rồi đó, cái lôgic quỉ quái: hận thù khơi dậy hận thù… cuộc sống như vậy đấy!

Cô như sực tỉnh cơn ác mộng khi nghe giọng nói vui vẻ của Brett DeLosanto:

“Gõ cửa mãi mà không làm sao báo cho nhà biết được. Hê, chào Rollie! Thích quá! lại gặp cậu ở đây. Tốt cả chứ?”

Trước thái độ thân mật của Brett đối với gã Đen trẻ tuổi, Zaleski tỏ ra phân vân. Nhưng ông không kịp nói ra.

“Cả mày nữa! Tao đái vào mặt mày!” Rollie hét vào mặt Brett, ném cho Barbara cái nhìn khinh miệt rồi đi thẳng.

“Chuyện gì vậy?” Brett choáng váng hỏi.

Anh từ sân bay về ngay đây; nóng lòng muốn báo cho Barbara biết anh quyết định từ bỏ ngành công nghiệp xe hơi và bàn với cô về các dự định tương lai. Vậy mà, rõ ràng anh đã rơi vào thảm kịch.

Thấy Barbara nức nở, anh nắm vai cô.

“Để cho nguôi đi đã, em… sau sẽ nói…”

- Có lẽ tại tôi, Matt lầu bầu. Tôi đã quá… hừ…

- Bố im đi, cô con ngắt lời. Đừng, Brett, anh đừng đi - đợi em với, em quyết định đi với anh. Anh đã hai lần bảo em đến với anh. Nếu anh vẫn muốn thế, thì em đến ngay bây giờ.

- Anh còn muốn em đến hay không ấy à? Hỏi vớ vẩn!

Đang ngồi thụp dưới ghế bành, Matt Zaleski ngẩng lên thật nhanh:

“Mày bảo” đến với nó? Đến…

“Vâng. Không cưới xin: cả con cả Brett đều không muốn. Nhưng sẽ ở chung một nhà, ngủ chung một giường. Và bố đừng hòng cản trở”. Cô quay sang Brett: “Em lên sửa soạn vali. Mang quần áo trước, còn gì mai mang nốt. Đợi em chứ?

Anh tủm tỉm: “Dại gì mà bỏ đi!”.

Barbara đi khỏi; anh định hỏi chuyện Matt. Không thấy ông trả lời, anh ra xe ngồi đợi. Suốt nửa giờ liền, Brett và Barbara vòng quanh các đường phố lân cận cố tìm bằng được Rollie Knight. Barbara đã thuật lại mọi việc. Brett tỏ vẻ phẫn nộ:

“Tội nghiệp thằng bé. Thảo nào nó giận cả anh.”

- Cả em nữa, cô thở dài.

- Nó cho tất cả vào một duộc”.

Qua một chỗ ngoặt, một phố vắng, một ngã tư không người qua lại.

“Nó không ở đây. Anh biết nhà, nhưng…”

Barbara hiểu vì sao buông lửng câu nói. Đêm, khu trung tâm của Detroit trở thành nguy hiểm, thường xảy ra đánh nhau, cướp có vũ trang. Cô làm một cử chỉ từ chối:

“Đành vậy. Tối nay không làm gì hơn được đâu. Chúng mình về nhà thôi.

- Nhà em từ nay là căn hộ ở West Maple, trên đồi Bưu điện.

***

Sau đấy rất lâu, hai người nằm bên nhau trong bóng tối gian phòng. Như mọi cặp tình nhân mới bén hơi họ âu yếm hỏi nhau đủ chuyện.

“Anh đang nghĩ gì thế?” cô thì thầm.

- Nghĩ đến điều ngu ngốc, xấu xa anh đã nói với em hôm trước. Em còn nhớ không?

- Ôi, nhớ chứ, em vẫn nhớ!

Điều ấy được nói ra hôm Barbara tới phòng này làm bữa tối, hôm Brett cùng đi với Leonard Wingate về nhà. Lúc tiễn chân Barbara sau khi cô không chịu ngủ lại, Brett đã hờn giận “Ôi dà, em đã hai mươi chín tuổi, không lẽ em vẫn còn trinh…”

“Đêm ấy em không làm gì để đính chính, tuy em vẫn còn trinh, đúng không?”

Cô gù gù thích thú: “Người có điều kiện biết rõ nhất là anh, phải không nào?”

- Nhất định rồi. Điều anh không hiểu rõ, là tại sao lúc đó em không cải chính. Nguyên nhân sâu sa là cái gì?

- Em không biết. Có lẽ vì không thích nói chuyện ấy. Dù thế nào đi nữa, em nghĩ là cái ấy không quan trọng đến thế.

Với anh, nó vô cùng quan trọng.

Im lặng. Barbara xoay nghiêng người giơ tay rụt rè vuốt ve má Brett.

“Thành thực mà nói, em cũng coi là quan trọng. Trước nay em vẫn nghĩ rằng, lần đầu tiên phải là với người đàn ông mà em yêu. Và anh thấy đấy, đã xảy ra đúng như vậy.”

Xúc động anh ôm ghì lấy cô. Đang định nói về những dự định tương lai, anh lại thôi. Đụng vào đó, thế nào Barbara và anh cũng sẽ tranh cãi với nhau hàng giờ liền - mà lúc này đấy không phải là cái làm anh thích thú.

Vả lại cơn ham muốn vừa hồi lại, mãnh liệt, không cưỡng nổi đã cuốn trôi mọi nỗi suy tư.

Lúc hai người đã thỏa mãn sắp ngủ hẳn Barbara thú nhận:

“Nếu biết nó kỳ diệu thế này, em đã chẳng bắt anh yêu phải đợi chờ lâu thế?”