Quản gia, quản lý, làm vườn - thời và người

Hồi Sài Gòn mới giải phóng, ở Hà Nội vào nhà bà bác nguyên là chủ doanh nghiệp, cứ thấy là lạ hình ảnh một người đàn ông hằng ngày đi cái Mobylette cũ, đầu bóng mượt chải “bi dăng tin”, sơ mi trắng cài cúc cổ, cà vạt, giày da, quần tây xếp li, đến làm việc rất đúng giờ.

Hỏi ra thì bảo là “thầy thơ ký”. Nhưng thấy ông lo lắng, thu xếp hết mọi việc trong nhà, từ giấy tờ, sổ sách (lúc này chả còn buôn bán gì nữa, nhưng những xấp hồ sơ vẫn được ông lưu giữ, sắp đặt ngăn nắp, đâu ra đấy), đến bếp núc, củi lửa, dầu đèn, điện, nước.

À, hóa ra thơ ký vào cái thời xã hội chủ nghĩa cũng đa năng thế! Trước kia buôn bán tấp nập, là ngồi đánh máy, thảo văn thư, đi nhà băng… Nay hết thời, làm đủ việc. Chạy photocopy, đóng tiền điện nước, gọi thợ thông cống, kêu tê lê phôn cho ông thầu khi nhà dột, thay cái bóng đèn hư, chữa cái quạt điện hỏng. Thậm chí vào thời khó, có lúc con cái bà chủ chưa chuyển tiền kịp từ nước ngoài về nuôi, còn phải âm thầm đi bán từ cái đồng hồ, bút máy, cho đến bông tai, nhẫn vàng. Rõ ràng đồ của mình, mà cứ thì thà thì thụt như ăn cắp, là để giữ thể diện cho chủ.

Nhìn ông thấy thật kính phục, cái đức cần mẫn, thủy chung. Trước chỉ thấy trên phim ảnh, trong sách. Đến lúc ấy mới biết hình ảnh về một người quản gia thật trong đời sống. Mẫu quản gia như thế, thời nay còn được mấy người?

Vừa rồi nhân việc làm nhà, lại chợt nhớ đến người “quản gia” năm ấy.

Là nghĩ theo nếp cũ, chứ gọi theo cách bây giờ là đi tìm người quản lý. To thì gọi là quản lý dự án, nhỏ gọi là gì, thí dụ chỉ xây cái nhà phố, hoặc cải tạo sửa chữa, lên tầng, cần không nhỉ?

“Đàn ông xây nhà…”, nhưng thỉnh thoảng thấy mấy bà “số khổ”. Lẽ ra cứ việc ngồi chờ nhà làm xong rồi khăn gói vào mà “xây tổ ấm” cho sướng. Lẽ ra chỉ cần khoác vai chồng ngày Chủ nhật, vào show-room chọn bồn tắm, máy mát xa, gạch ốp lát. Đằng này lại cũng nhảy ra công trường, la hét, chỉ trỏ, mắng mỏ thợ. Rồi cũng đi tìm mua vật liệu, dây điện, ổ cắm, hỏi giá xi măng, sắt thép. Là họ thích thế, hay là dư thời gian, hay là gặp lão chồng lười?

Nhưng nhiều khi cũng do quan niệm. Hay là một chút thiếu lòng tin.

Xây cao ốc, đương nhiên phải có dự án rồi. Và phải có ban quản lý. Nhưng có tình huống, cái cao ốc nó cao vừa thôi, lại lưỡng lự.

Có bà hỏi, thế thủ tục pháp lý có bắt buộc phải có quản lý dự án không, vốn tư nhân mà? Trả lời không, chả ai bắt buộc cả. Nhưng bỏ ra nhiều tỷ xây nhà như thế lại cứ tiếc ít triệu cho cái người người ta chăm nom, theo dõi giám sát cho, xem tiến độ thế nào, nhà thầu làm ăn ra sao, nghiêm chỉnh không, hay gian dối. Dây điện, ống nước đi thế nào, chống thấm, thoát nước ra sao, ôi trời, ty tỷ thứ…

Xây dựng xong đưa vào sử dụng, cho thuê, giá mà lại được chính cái anh quản giúp trong quá trình xây dựng ấy làm quản lý cho tòa nhà, thì còn gì bằng. Anh ta nắm vững ngôi nhà như đứa con mình sinh ra. Mỗi khi có bệnh, chập điện, thấm dột, hay cần biết xem đường dây, ống nước đi chỗ nào để đóng cái đinh lên tường treo tranh ảnh, tiện quá.

Dù chỉ là căn nhà ở, có thể chả to tát gì, nhưng chịu tốn kém thêm chút, thuê quản lý trông nom, sau này vào ở có chuyện gì, gọi một tiếng, còn hơn chả biết nó cấu tạo, đi đứng thế nào.

Đến chuyện người làm vườn.

Trong nhiều nhà giàu xưa, ngoài người hầu, anh xe, chị bếp, nhà vi la phải có thêm người làm vườn, hằng ngày lo chăm bón, cắt tỉa, tưới cây, nhổ cỏ. Nay phiên phiến, không kể nhà đại gia, còn thông thường gộp nhiều trong một. Người giúp việc làm việc nhà, giặt ủi, lau chùi, quét tước, lại lo cả việc làm vườn.

Nhà có ôsin trẻ, chỉ lo cơm nước theo bổn phận, cây cối làm đại khái, qua loa cho xong. Mấy cô đứng đứng một chút, thường làm tốt hơn việc này. Nhất là gặp người có quê gốc chỗ “miệt vườn”.

Nhà có vườn cây, ăn quả thì nào xoài, nào ổi, đu đủ, chanh, ớt, làm cảnh thì các loại lan, hồng, nguyệt quế, ngâu… tốt tươi, mơn mởn.

Mấy cây đu đủ trái bự, ngọt lừ. Ổi, xoài cũng thế. Là nhờ công cô người làm chăm sóc, tưới bón hằng ngày. Chứ lão chủ thì lười, vả lại cũng chưa đến tuổi để có cái thú điền viên. Lão còn ham hố lắm, những chuyện ở ngoài đường kia. Bà chủ bận nhiều việc. Cho nên cái việc cây cối vào một tay cô người làm. Nhìn thì đơn giản, cũng chỉ thấy ngày ngày phun nước phè phè từ cái máy bơm, rồi lâu lâu bỏ phân, cắt lá. Ai làm chả được. Nhưng mà lạ, có thời cô ấy phải về quê, gái trẻ làm thay thế, ngày nào cũng y vậy, cũng phun nước phè phè, cũng tắm tưới, nhổ cỏ, bón phân. Nhưng sao cây lá chẳng thấy xanh, quả thì ra còi cọc, thưa thớt, chả còn được ngọt? Không lẽ giống này cũng biết õng ẹo, kén người?

Hóa ra như vậy thật. Người đi, kẻ đến, cuối cùng thì lại cái cô giúp việc dạo trước trở về. Lại phun nước phè phè, cũng vẫn như thế, ngày ngày vun cây, nhổ cỏ, bắt sâu.

Thế là cây lá lại xanh, quả lại to, trái lại ngọt. Chả biết thế nào, hay là cái sự mát tay? Hay là chuyện cây cối cũng như người, phải có chút nhân duyên. Phải có cái tình với nó, phải hiểu, phải yêu, phải thương, thì lá mới chịu xanh, hoa mới chịu tươi sắc, và quả mới chịu to, vị mới chịu ngọt.