Bích Được

Gã cáu lắm, gã có tiền cơ mà, nhưng người ta vẫn không có máu tiếp cho mẹ gã. Bà cụ nằm giường số 6, phòng dịch vụ, được đưa vào cấp cứu từ chập tối vì chảy máu dạ dày, máu cứ tuôn ra không dứt, lẫn trong chất thải ở đường tiêu hóa. Cụ đang lả đi, mặt xanh dớt, nhợt nhạt, người nhỏ bé, nằm lọt thỏm trên tấm nệm mềm, xung quanh là con cháu với đầy vẻ sốt ruột, lo âu, trong ánh mắt, trên khuôn mặt. Kẻ chạy đi, người chạy lại, bác sĩ đi ra, y tá đi vào, người nhà bệnh nhân túm áo bác sĩ, thì thầm to nhỏ, năn nỉ hết lời. Máu cụ thuộc nhóm A, cả nhà có mỗi thằng cháu ngoại là cùng nhóm máu, nhưng cũng chỉ lấy được một lần, chưa đủ, còn cần truyền thêm chai nữa. Nghe bảo trong kho bệnh viện đã hết máu nhóm này, hay là họ muốn làm tiền? Thì gã sẵng sàng chi, bao nhiêu cũng được, nhưng vẫn không xong, bực thế. Gã khó chịu nhìn cô y tá, nào có xinh đẹp gì, cái mặt cứ lạnh băng, cứ khinh khỉnh, đi vào đi ra như cái máy, nhoay nhoáy tiêm, nhoay nhoáy chọc ven, đâm vào, rút ra, có vẻ là một y tá giỏi, nhưng cứ kiêu kiêu, khó chịu thế nào. À, thì ra cũng có nơi, có lúc, có người, chẳng thèm coi tiền của gã ra cái gì! Xưa nay, là kẻ giàu có, ở nhiều nơi, với nhiều người, cái vẻ kẻ cả có tiền của gã, cái phong thái hào hoa của gã, cũng có sức hút ghê gớm, cũng sai khiến được khối người, gã luôn hãnh diện về mình, và tự tin lắm, có thứ bạc tỷ, gã còn mua như chơi. Thời buổi này, biết bao người cho máu, người nghèo đi bán máu đông như đi chợ, với giá rẻ mạt, thì máu phải sẵn chứ. Thế mà lại không có được máu cho gã, kẻ sẵn sàng trả giá cao, tiền tươi thóc thật, gã nghĩ, hay là chúng nó ngửi được vị, chúng nó nghĩ mình giàu, và định “cắt tiết” mình đây? Thì bao nhiêu, cứ hét, gã chiều hết, lại cứ nhấm nhẳng, bực mình… Mãi gần nửa đêm, mới có bịch máu mang vào. Có thế chứ, gân mãi được à!

Bà cụ đã ngoài tám mươi, khuôn mặt còn rất đẹp, và toát lên một vẻ phúc hậu, phảng phất một nét gì xưa cũ của những gia đình sinh sống ở Hà Nội từ nhiều đời. Lúc xe cấp cứu đưa vào, nhìn cụ nằm thiêm thiếp trên cáng, lòng cô chợt dấy lên một cảm giác, một tâm trạng lạ lắm, cô thấy bà cụ gần gũi với mình, có điều gì cứ khiến cô bồn chồn trong gan ruột. Đã gần mười năm làm việc ở đây, từ lúc mới ra trường, mới chập chững vào nghề, cho đến bây giờ, khi đã thành một y tá giỏi, cô đã gặp, đã chứng kiến, đã thực hiện công việc với hàng trăm, hàng nghìn trường hợp người bệnh đến trong đau đớn, cũng quen, cũng nhàm, cũng nhiều lúc cứ dửng dưng trước cái đau đớn và những tiếng rên la. Cứ làm tròn cái trách nhiệm của một “lương y”, đã muốn đứt cả hơi, ngày nào cũng máu, cũng phân, cũng nước tiểu, lấy đâu là cảm xúc, là xúc động được nữa. Vất vả quá, cơ cực quá, mà đồng tiền kiếm được cũng bèo bọt quá, cho nên cứ trơ ra, cái mặt cứ khinh khỉnh, cứ sưng lên, cứ phải cáu bẳn, như đang tức giận ai. Thế mà tối nay, lần đầu tiên cô nghe lòng mình khác lắm, cô có cảm tình với bà cụ, tự dưng thôi, cô muốn được giúp đỡ, muốn có trách nhiệm với cụ, không vì một cái gì cụ thể, lại càng không phải vì tiền. Nói một cách trung thực, cô cũng cần tiền, cần lắm chứ, và thích nữa. Lương y tá ba cọc ba đồng, tuy chưa chồng, nhà chỉ có hai mẹ con, nhưng ngoài hai miệng ăn, còn tiền điện, tiền nước, tiền thuê nhà, và hàng lô các khoản chi phí không tên khác, đều trông chờ vào cô cả. Mẹ chưa già lắm, nhưng đau ốm liên miên, lại không có bố, thành ra trụ cột chính là cô, cho nên cô vẫn nhận tiền của bệnh nhân, hoặc người nhà họ. Gọi là bồi dưỡng cũng được, vì như thế, cô sẽ phải chăm sóc họ kỹ hơn, cẩn thận hơn, chăm chút hơn, trong từng mũi tiêm, từng cử chỉ, từng lời nói, hay nếu gọi một cách khác, là tiền đút lót, thì cũng đúng, đấy là luật bất thành văn, làm gì có quy định nào, văn bản nào, bắt người ta phải trả những chi phí đó. Nhưng với bà cụ này, nhìn dáng vẻ cụ, con cái cụ, cũng ra là người giàu có, nhất là anh con giai, quần áo bảnh bao, dáng đi khệnh khạng, mặt ra vẻ quyền uy, hơi tí là mở ví rút tiền, thì cô lại có thái độ khác. Cô muốn được giúp cụ, nhưng không phải với một một sự tính toán hay đòi hỏi gì về tiền như mọi khi, mà chỉ vì một tình cảm rất mơ hồ đã nẩy sinh trong cô. Cô không thích anh con trai, có gì mà cứ phải hoắng lên, đúng là cái đồ nhà giàu đứt tay, và khó chịu với cách mà anh ta nhìn cô, nó có vẻ lý tài, nó có vẻ kẻ cả bề trên của một gã luôn tự cho mình ở thế chủ động, như muốn điều khiển, sai khiến người khác.

Chẳng thèm quan tâm đến anh ta, cô ngọt ngào với bà cụ, nhẹ nhàng, cẩn thận với từng động tác, lúc tiêm thuốc, lúc lấy ven, truyền nước cho cụ, và cô hay tránh né mỗi lúc người nhà muốn tiếp xúc riêng, muốn ngỏ ý đưa tiền bồi dưỡng. Lúc mọi người cứ nháo lên về chuyện máu, cô lẳng lặng xuống phòng xét nghiệm, và khi biết máu mình cùng nhóm máu của bà cụ, cô lặng lẽ đề nghị cho máu, nhưng không muốn để họ, những người trong gia đình bà cụ biết. Sẽ thật khó giải thích để họ hiểu, sẽ thật khó làm cho họ tin, là cô làm việc ấy không phải vì tiền, họ sẽ cho là cô vờ vĩnh, hay cố ý làm thế để đạt được điều gì đó lớn hơn là mấy trăm bạc như số tiền thu được của một người đi bán máu. Lấy tiền thì cô không thể, mà không lấy thì sẽ đưa họ vào chỗ khó xử, họ sẽ cảm thấy như thành những kẻ có nợ nần với cô, và đấy là điều cô lại càng không muốn.

Gã ngồi câm lặng, nhìn từng giọt máu trong chai chầm chậm chảy, chầm chậm từng giọt, từng giọt một rơi xuống, rồi chạy theo ống truyền, đi vào tĩnh mạch, hòa với dòng máu trong cơ thể mẹ gã, rồi chạy khắp cơ thể bà. Đêm thật yên tĩnh, và hoang vắng, sự hoang vắng về đêm trong bệnh viện thường tạo ra cái lạnh lẽo đến rợn người, nó làm người ta hay nghĩ ngợi, lo âu, và thường liên tưởng đến những gì thuộc về số phận con người. Gã cũng vậy, gã đang nghĩ ngợi, dòng máu được truyền và đang chảy trong cơ thể mẹ gã kia, dòng máu ấy của ai, người ấy có số phận thế nào, là người hạnh phúc hay kẻ bất hạnh, nghèo khổ hay sang giàu, là người lương thiện hay kẻ bất lương?... Cứ thế, gã lan man nghĩ về những dòng máu lạ, được truyền từ cơ thể người này qua người khác, bao nhiêu con nghiện và những kẻ bụi đời lang thang bán máu, thường là rất ngẫu nhiên, có khi một ông thầy tu lại nhận vào huyết quản của mình dòng máu của một kẻ giết người, hay có thể một bậc chuyên rao giảng đạo đức lại được dòng máu của một gã lừa đảo cứu sống, ai mà biết được, ai có thể chọn lựa được! Người ta chỉ kiểm tra chất lượng máu, chứ không thể kiểm tra được nhân phẩm của những người đi cho hoặc bán máu. Hình như cuộc đời có nhiều sự, mà mỗi người chỉ có thể nhìn nó như một sự ngẫu nhiên, ngẫu nhiên nhưng dường như đều do một bàn tay nào đó xếp đặt cả. Nghĩ theo duy tâm, mọi sự gặp nhau cứ như là do duyên nợ, tại sao gã lại gặp, rồi cưới người con gái mà bây giờ đang là vợ gã, mà không phải là một cô gái khác, có thể xấu và thông minh hơn, hay xinh đẹp và đần độn hơn?

Tại sao cái tuổi thơ của gã cơ cực thế, học hành xoàng xĩnh thế, chả có chút gì gọi là tố chất, là tài năng, lại đắm chìm trong bệnh hoạn, thế mà ra đời gã lại phất lên, cũng chả phải do tài cán gì, mà của cải, tiền bạc, từ đâu cứ rơi vào cuộc đời gã, như một sự sắp đặt từ trước? Đang là anh kỹ sư quèn, không có việc, gã lông bông ra nước ngoài, rồi gặp bạn gặp bè, thoắt một cái, cái xứ sở ấy đã biến gã thành một anh lái buôn, rồi gã trở thành kẻ có tiền, rồi gã chán kiếm tiền, cũng lại thoắt một cái, gã trở lại thành cái anh trí thức, nhưng lần này là anh trí thức đỏm dáng, không còn là anh kỹ sư quèn rách nát như xưa, gã xúng xính lắm, gã lên xe, xuống ngựa, ăn nhà hàng, ở vi la, đời vui như tết. Phận gã tài hèn, đức mọn, mà lại cứ gặp may, lại hay có “quý nhân phù trợ”, gã thầm nghĩ, hay là được phúc của âm phần, nghĩa là từ mồ mả ông bà, cụ kỵ? Hay là phúc của mẹ cha, cha gã cũng hiền từ và chân chất lắm, thuở sinh thời, có chức đấy, nhưng cũng chả biết bon chen, chả làm hại và cũng chả biết nịnh nọt ai, nên cũng chỉ là ông quan nhỏ, còn mẹ gã, bà nguyên làm nghề đỡ đẻ, là một bà đỡ, rất nhân từ. À phải rồi, gã sực nhớ tới một chuyện…

Ấy là câu chuyện do mẹ gã vẫn kể từ nhiều năm nay, về số phận của một con người mà bà vẫn đau đáu nhớ thương và hay nghĩ đến một cách đầy lo lắng, dù đã bặt tin từ mấy chục năm trời.

Hơn ba mươi năm trước, ở một nhà hộ sinh, nơi bà làm việc, vào một buổi cuối ngày mưa như trút nước, người ta chở đến bằng xích lô một cô gái trẻ, cô trẻ lắm, trẻ về tuổi đời, lại càng trẻ để làm một người mẹ. Người nhà muốn phá thai, và điều quan trọng nhất là cô chưa có chồng, nhưng cái thai lớn quá, và cuối cùng là một bé gái ra đời, nặng chưa đầy cân rưỡi. Bé bị sinh non, yếu lắm, những đứa trẻ như thế, con nhà giàu có của, bao nhiêu người xúm vào, bao nhiêu thuốc và những điều kiện chăm sóc tốt nhất được dành cho, cũng còn khó nuôi, những là ở đây, lại con nhà nghèo, lại là con hoang! Sau khi sinh, người mẹ trẻ khốn khổ ấy cứ năn nỉ nhờ nhà hộ sinh nuôi hộ, vì nhà nghèo quá, đã chẳng có gì, lại biết gì mà nuôi, thế là người ta đành giữ lại, và giao cho bà trách nhiệm chăm sóc, nuôi nấng đứa trẻ tội nghiệp ấy.

Bà đã làm công việc ấy không chỉ vì trách nhiệm, mà còn với một tình thương, bao nhiêu kinh nghiệm của mấy mươi năm làm nghề, với những kiến thức học được trước kia ở trường Tây, bà dồn hết cho đứa bé. Vào thời ấy, đang lúc chiến tranh, còn gian khổ lắm, bà đã nuôi đứa bé bằng sữa hộp, bằng nước cháo, bằng nước đường, bằng tất cả những gì có sẵn, hay đi xin được, từ những sản phụ nhiều sữa, từ những người nhà sản phụ hảo tâm, người cho hộp sữa, người giúp lạng đường. Cái cơ thể tím tái, nhỏ nhoi như con nhái bén ấy cứ thoi thóp, cứ chống chọi, để giành giật lại cuộc sống từng ngày, từng ngày một trong lồng kính. Cũng nhiều lần, đứa bé đã thập tử nhất sinh, đã tưởng nó sẽ bỏ đi, nhưng rồi qua khỏi, những khi ấy, nhiều người muốn buông xuôi, không ai tin cái cơ thể non nớt ấy lại có đủ sức giành sự sống, nhưng bà không nghĩ thế, nhìn đôi mắt trong veo trên cơ thể đang thoi thóp ấy, bà đọc thấy một lời ộcầtuánkhẩnnh,ìmn đầy sức mạnh, như có lời nói trong đáy mắt, rằng nó muốn sống, nó xin được sống! Hình ảnh đứa bé ám ảnh bà, sống trong lòng bà mỗi ngày, nó theo bà về nhà, theo bà ra chợ, nó leo lên giường ngủ cùng bà mỗi đêm. Có lần đi nghỉ phép một tuần, bà như kẻ vô hồn, về đến Hà Nội là chạy bổ vào nhà hộ sinh, bà nhìn đứa bé như thể mình có tội, nó đang hấp hối, mắt nhắm nghiền, nó không thể nhìn bà, nhưng bà vẫn thấy ánh nhìn của nó, đầy vẻ giận hờn. Bằng tất cả tình yêu và sức lực, ơn trời, lần ấy bà đã giành lại được nó từ tay thần chết. Khi đứa bé đã chắc chắn được trở về với cuộc sống, người ta mới nghĩ đến việc đặt tên, có người nói nó là đứa trẻ trời cho, đặt tên là Bắt Được, bà bảo, đúng là Được, nhưng là Bích Được, một viên Ngọc Bích đã được trả lại cho cuộc đời.

Lúc đạn bom ác liệt quá, người ta phải trả nó về lại gia đình, hằng ngày bà đeo túi thuốc, bông băng, đến tận nhà thay băng rốn cho nó, trong tiếng máy bay gầm rít ở trên đầu.

Rồi bà đến tuổi về hưu. Đã nhiều năm trôi qua, bà chưa gặp lại viên Ngọc Bích ấy, nhưng bà vẫn nghĩ đến, và luôn cầu xin cho nó có một cuộc đời hạnh phúc.

Đêm ấy, gã không ngủ, ngồi bên mẹ, nhìn bà cụ, cứ miên man với những ý nghĩ xa xôi về số phận người con gái trong câu chuyện năm xưa.

Đêm ấy, không xa phòng bà cụ, chỉ cách một bức tường, ở trong phòng trực, cô cũng không ngủ được, ngồi chong đèn suốt đêm, với nỗi ám ảnh về một điều gì đó rất mơ hồ, cứ lởn vởn trong đầu từ lúc tối, khi cô tiếp nhận bà cụ, đỡ cụ lên giường, rồi truyền cho cụ dòng máu của mình. Cô chưa cắt nghĩa nổi cái tình cảm ấy, mà từ đó, đã khiến cô có một ý muốn, một hành động, rất tự nhiên, như cô đã làm cho bà. Và cô cứ có một linh cảm, là giữa cô và bà cụ, như đã có mối nhân duyên từ lâu, như chả phải là sự gặp gỡ lần đầu, chỉ là sự gặp lại sau một quãng đời xa cách, thế thôi.

Vào khoảng năm lên năm, lên sáu tuổi, lần đầu tiên cô hỏi mẹ về người bố của mình, mẹ bảo rằng bố đang ở một nơi nào xa lắm, và một câu chuyện cổ tích được mẹ cô viết ra, rằng lúc chui ra từ lòng mẹ, cô được đỡ bởi một đôi tay rất mềm, và rất ấm của một bà tiên, bà tiên ấy đã cứu giúp cô, che chở cho cô, vượt qua những hoạn nạn. Lúc lớn lên, thì cô hiểu câu chuyện cổ tích về bà tiên ấy là chính tấm lòng của những người nữ hộ sinh tại nơi cô chào đời, mà đặc biệt trong đó có một bà, mà mẹ cô thường nhắc đến nhiều nhất, với những tình cảm và lòng biết ơn sâu nặng nhất, cô chưa biết mặt, chẳng biết tên, cũng chưa bao giờ được gặp. Năm tháng trôi qua, không ít lần mẹ muốn dẫn cô đi tìm và gặp lại người đã có tấm lòng, người đã như một bà mẹ sinh ra cô lần thứ hai, nhưng những biến cố và những thay đổi dồn dập của cuộc đời cứ đến với mẹ con cô, cứ phải di chuyển và lưu bạt nhiều nơi, phải lo lắng và chống chọi với nhiều thứ, một mẹ, một con, nên chưa thực hiện được, dần dà rồi cũng quên đi, cũng lẫn lộn vào với bao nhiêu chuyện khác trong đời sống tất bật. Mẹ đã ở vậy nuôi cô, và bây giờ thì cô nuôi lại mẹ. Đã vào tuổi ba nhăm, chưa chồng, cuộc sống không quá cực khổ, nhưng tẻ nhạt, mỗi ngày cô chả chờ đợi điều gì, chả hồi hộp với điều gì, cũng chả buồn vui với điều gì, chỉ biết đến công việc, và là người thạo việc. Một cuộc sống bình thường, một nhan sắc bình thường, cô ít có cảm xúc, chỉ một lần duy nhất yêu, nhưng không thành, lại cứ nhìn và hay suy nghĩ về đời mẹ, lại đâm nghi ngại đàn ông, lại muốn tránh né đàn ông, thành ra, cô sống khép kín, và có phần lãnh đạm với mọi chuyện.

Nhưng lạ thế, gặp bà cụ này, lần đầu tiên có một “sự kiện” đã tác động đến cô, khiến cô chú ý, làm cô tò mò, cô đã làm một việc mà lòng cảm thấy vui vui. Chưa hỏi được chuyện gì với bà, còn với anh con trai thì cô không thích, nên cũng ngại. Chỉ biết bà tên H, cán bộ hưu trí, có bảo hiểm y tế, tuổi tám ba, ở số nhà ấy, phố ấy, đấy là tất cả những gì về bệnh nhân, ghi trong hồ sơ bệnh án, vậy thôi.

Lúc làm thủ tục thanh toán tiền viện phí, nhìn vào tờ giấy ghi các khoản chi phí phải trả, gã thấy còn thiếu một khoản, ấy là chi phí cho lọ máu sau cùng mà người ta đã truyền cho bà cụ, gã nhắc thì được trả lời rằng đấy là máu của một người tình nguyện, và người ta yêu cầu được giấu tên.

Gã lạ lắm, và lòng vô cùng thắc mắc, cứ nghĩ đấy là máu được người ta đưa ra vì những hấp dẫn vật chất của gã. Về phần mình, gã chẳng quen ai ở đây, cũng chưa làm được điều gì tử tế cho ai bao giờ, để được biết ơn, để được đáp nghĩa, thế thì ai nhỉ, ai đã là người hiến máu? Để có được máu truyền cho bà cụ, thì chỉ có thể là một người, đã có lòng với bà, vì bà cụ mà làm điều đó, hay là…

Gã chạy bổ đi tìm cô y tá, vừa định để cám ơn về những gì cô đã làm cho bà cụ, vừa để dò hỏi, điều tra xem, ai là người cho máu, tính gã thích sòng phẳng, gã muốn trả tiền thật hậu hĩnh, cho dù người ta muốn thế hay không.

Nhưng gã chợt giật mình, và không hiểu sao, linh tính cứ như thầm mách bảo trong ý nghĩ của gã, rằng cô gái ấy, chính là người…

Gã sực nhớ, ra là mình vô tâm quá, và cũng thật tệ quá, đến cái tên cô ấy mà cũng chưa kịp biết, cũng chưa kịp hỏi.

Đầu năm Quý Mùi 2003