Một ngày buồn

Cơn mưa chiều đổ xuống thị trấn một nỗi buồn dai dẳng. Những chiếc xe tải phủ đầy đất bụi chạy qua chèn lên mấy cái ổ gà õng nước, làm bắn tóe lên những tia đầy bùn, khiến mặt tiền dãy nhà bên đường mờ đi vì bụi bẩn. Không một hàng cây, khúc đường ngắn cong cong chạy qua thị trấn mới được hình thành chẳng có gì nhiều ngoài một vài căn nhà lổn nhổn với lối kiến trúc tạp nham, nhưng cũng tranh thủ cái mặt đường để làm chỗ kinh doanh mọn. Một cửa hiệu uốn tóc nữ với mấy cái ghế cũ, vài ba cô gái uể oải ngồi giũa móng tay. Một cái tủ tạp hóa với mấy thứ lặt vặt. Nhiều nhất vẫn là những chuyến xe hàng, xe tải cứ vùn vụt chạy qua, không mấy phút yên lặng. Cái nỗi oái ăm, cay nghiệt của những đoạn phố mọc lên tự phát bám theo trục lộ là thế: Buồn, nhưng lại không có được sự yên tĩnh riêng của nó. Không gian cứ như bị xé toác ra bởi những chuyển động, và tiếng ồn. Những lớp dày bụi bẩn càng làm khúc đường vốn dĩ đã ảm đạm lại càng trở nên u ám hơn.

Nổi lên giữa cái vẻ tuềnh toàng tạm bợ của khúc phố, lại có một khách sạn nhỏ, với một vẻ sang trọng cô độc. Nằm ngay mặt đường, nên suốt ngày cánh cửa bị rung lên bởi những chuyển động ầm ào xe cộ. Nói sang trọng là so với mấy tiệm tạp hóa xung quanh, chứ cái khách sạn cũng chỉ như một nhà nghỉ với lối kiến trúc tân thời tỉnh lẻ, vừa lòe loẹt, vừa sơ sài. Không hơn gì bên ngoài, cái nội thất lủng củng bởi bộ bàn ghế gỗ chạm trổ, trần thạch cao hoa văn sặc sỡ, và những thanh inox ở cầu thang không gây một chút gì gợi cảm. Có lẽ đáng chú ý nhất trong cái thế giới vô hồn ấy là một mái đầu thấp thoáng sau quầy gỗ, một mái tóc dài thả xuống bờ vai rồi trải ra trên cái nền màu xanh da trời bằng lụa. Cô làm lễ tân ở đây, nhưng vắng khách, nên công việc của cô thật lặng lẽ. Cô đã ngồi đây, sau cái quầy gỗ cũ kỹ này từ nhiều năm, nhiều tháng, nhiều ngày, và nhiều giờ. Cô đã ngồi từ mùa thu, qua mùa đông, đến mùa xuân ẩm ướt, rồi lại mùa hè oi ả. Mỗi mùa đi qua theo những thói quen đến nhàm chán. Mùa thu với tiểu thuyết của Quỳnh Dao. Những ngày đông hanh khô lạnh lẽo thì chỉ quanh quẩn với cái gương con và hộp kem bôi nẻ nhập về từ Thái. Xuân qua, hè lại thì lướt qua vài mẫu thời trang và hình ảnh nghệ sĩ trên mấy tờ “Điện ảnh kịch trường” hay “Thế giới nghệ sĩ”, rồi ngủ gật. Do vậy, cô cứ phải tự nghĩ ra thú tiêu khiển, để tiêu tốn thời gian.

Công việc của một lễ tân khách sạn là nhận khách thuê phòng, nhưng việc mà cô tốn thời gian nhiều hơn trong ngày lại là ngồi… đếm xe, và theo cách cô gọi, là đếm những nỗi buồn. Cô coi mỗi chuyến xe qua là một nỗi buồn để lại. Vì chúng như một sự dửng dưng thô bạo. Chúng lạnh lùng, chúng chẳng cần biết đến ai, đến những gì có ở bên đường, trong đó có cuộc đời cô. Cô cứ lẩm nhẩm đếm xe như một người đếm số trong đêm mất ngủ, từ một đến một nghìn, rồi mười nghìn… nhưng lại không phải để tìm giấc ngủ mà ngược lại, là để xóa đi những cơn buồn ngủ giữa ban ngày. Cô phải tiêu tốn thời gian, vì thời gian cứ trôi qua cuộc sống của cô như những khoảng lặng, buồn khủng khiếp. Ngày nào cũng vậy, có lẽ thứ âm thanh to tát nhất tạo ra từ công việc cô làm là tiếng ken két ré tai của cánh cửa sắt đã cũ, lại khô dầu, được kéo lên vào lúc tám giờ sáng, và hạ xuống lúc mười giờ đêm, dù có khách hay không. Còn lại là khoảng lặng, những khoảng lặng dầm dề, những khoảng lặng tẻ nhạt đến bức bối.

Đã ngoài hai mươi. Từ khi cởi ra bộ đồng phục nữ sinh để khoác lên mình cái áo dài xanh nhàn nhạt màu da trời, là lúc cuộc đời cô rẽ sang một hướng khác, một cuộc sống cũng nhàn nhạt như thế. Và giản đơn như cái áo dài cô mang trên người, nó chả báo hiệu điều gì. Ngồi trông khách sạn cho bà dì, một công việc không cần học việc, cô không thấy yêu, cũng chẳng thấy ghét, chỉ thấy buồn. Từ đây, cô đã nhìn thấy những chuyến xe đến từ những vùng đất rất xa, nhưng cô chỉ được tưởng tượng về những vùng đất ấy. Từ thuở bé, cô chưa được đi đâu xa quá 50 cây số từ cái thị trấn nhỏ nhoi buồn tẻ này. Vẻ nhàn nhã của công việc như một sự dụ dỗ mơn trớn, cũng chỉ làm cô nguôi ngoai đôi chút. Và dù cố tự bằng lòng, nhưng nhiều khi nó vẫn hành hạ lại cô.

Còn một việc nữa, cô hay làm khi ngồi nhìn những chuyến xe qua, là thầm phán đoán. Cô thích đoán xem chiếc xe nào sẽ là xe dừng lại ghé vào khách sạn. Lòng thấp thỏm, và hồi hộp từ lúc nhìn cái bóng đèn xi nhan nhấp nháy, nhìn xe giảm tốc độ từ từ… Nhưng cô thường thất vọng nhiều hơn, vì có đến chín mươi chín phần trăm những chiếc xe sau đó lại vút qua một cách lạnh lùng, bỏ lại tung tóe đằng sau là những cái tạt nước thô bạo. Chúng đi chậm lại có khi chỉ vì một cái ổ gà.

Nhưng chiều nay, trong cơn buồn ngủ lửng lơ vào lúc ba giờ, cô thiếp đi một lát. Sau giấc ngủ gật ngắn ngủi, cô lại tiếp tục cái công việc tẻ nhạt là đếm xe của mình. Đến cái xe thứ tám trăm tám mươi chín thì nó từ từ dừng lại. Đấy là một chiếc Land Cruiser bảy chỗ nhưng trên xe chỉ có hai người và một đống đồ đạc lủng củng, những vỏ đồ hộp, vỏ cam, vỏ chuối, máy ảnh, sách báo nằm bừa bãi, dấu hiệu sau một chặng đường dài của những kẻ lười biếng. Hai người đàn ông bước xuống, một chưa quá già, một không còn trẻ. Người lớn tuổi cầm lái, người ít tuổi hơn đi cùng vẻ mỏi mệt. Ăn vận xộc xệch, đơn giản, râu không cạo, giày bẩn bám đầy bụi đường. Đấy là hai mái tóc điểm bạc trước tuổi.

Những người đàn ông đi đường thường bộc lộ rõ ràng bản chất nhất. Họ thường có cái vẻ phong trần không trang điểm, áo không để trong quần, đầu không chải kỹ, tóc chẳng xịt keo, hay rẽ ngôi. Và dường như với họ, lúc trên đường là lúc sống thật, nó toát ra thần khí, bản lĩnh, sự tự tin, và những gì tự nhiên nhất, dù tốt hay xấu, không che đậy. Do vậy, họ khiến cô tò mò, và bị cuốn hút. Cô thích vóc dáng, vẻ lôi thôi bụi bặm, bơ phờ rất đàn ông ở họ, hay còn vì vẻ gì khác nữa? Họ có thể là cánh xe tải đường dài, hay mấy anh kỹ sư cầu đường đi công tác. Cô thích ngắm những người đàn ông ấy. Thích gặp gỡ và nói chuyện với họ.

Nên cô đón khách trong tâm trạng sung sướng khó tả, nhưng không rõ rệt. Một niềm vui, hay cái gì hơn thế nữa? Trên cả niềm vui, là niềm hy vọng vào một điều gì đó? Thỉnh thoảng vẫn có khách, nhưng cũng chẳng làm cô vui. Những cặp trai gái, những người đàn ông đưa những cô gái hay những người đàn bà vào khách sạn. Cô tiếp họ với một thái độ thờ ơ, vô cảm. Hoặc cùng lắm, là vẻ mừng rỡ như của người bán được hàng. Cô không thích những người đàn ông hay con trai ấy. Những người ở gần. Họ ăn mặc chải chuốt, bóng bẩy, và đi những đôi giày sạch. Nhưng nhiều khi cô thấy họ có chút gì ghê tởm.

Hai người đàn ông đi vào mà không định thuê phòng. Họ gặp cô, một nhan sắc khá, đậm chất mặn mòi của con gái miền biển, lại trong buổi chiều hoang vắng thế, với cái không khí buồn tẻ hắt hiu của quán trọ ven đường, rất dễ gợi đến một ước muốn sàm sỡ.

Nhưng họ chỉ muốn một bình nước sôi.

Phải đến khi nốc hết ly sữa đầy pha từ bình nước sôi của cô thì người trẻ hơn mới lên tiếng:

- Bọn anh đi từ Sài Gòn, trên đường về Hà Nội. May quá, cám ơn em.

- Các anh đi công tác à? - Ngồi thu mình như con mèo, cô hỏi như chỉ để hỏi mà chẳng cần biết câu trả lời.

- Không, đi chơi. Đùa thôi, đi làm việc, mà cũng như đi chơi thôi.

- Lại có cái nghề đi làm mà như đi chơi, sướng thật! Mà này, khách sạn là nơi cho thuê phòng ngủ chứ không bán nước sôi đâu nhé! - Cô thăm dò vì chẳng thấy họ có ý hỏi chuyện thuê phòng.

- Dân làm báo mà, anh này bị đau trên đường, không có ly sữa vừa rồi thì thủng bao tử rồi. Đồng hương Quảng Bình với em đấy. Người lớn tuổi nói.

Ánh lên một nét rạng rỡ, một niềm vui trong mắt, cô nhìn họ một cách thích thú, từ dưới lên. Ôi, những đôi giày bẩn bụi đường… Bỗng thấy cô tất bật, bận rộn hơn. Cô lau bàn nước, đun thêm nước sôi đổ vào bình, pha thêm ấm trà nóng, và hình như, trong lòng cô đang có một điệu nhạc cất lên… Họ nói chuyện với nhau về quê quán, về sự đi xa và trở về. Một chút đẩy đưa, một chút nhấm nhẳng…

- Các anh ở lại đi, chiều muộn rồi. - Đến lúc này thì cô không chịu được nữa - Ở đây khách thường thuê phòng ban ngày, đêm vắng lắm. Chỉ có em và bảo vệ. Mong có khách ở đêm để khách sạn có tiếng người. Và nếu muốn, sẵng sàng phục vụ các anh bữa tối. Cũng chẳng có gì đâu, chỉ một bữa tối thôi, bữa cơm rau dưa với ba người…

- Thị trấn buồn chết thế này! Bọn anh chả cần ăn, chỉ cần người! Ông trẻ sau hồi tỉnh táo nhờ ly sữa, đã sang giọng lả lơi, quên cả cơn đau bụng.

Một cái nguýt dài xuyên hai người, giọng cô trở nên trầm xuống:

- Làm đàn ông thích thật. Các anh biết không, em mong những người khách từ nơi khác đến, hơn là khách ở gần quanh đây đến thuê phòng.

- Vì sao vậy?

- Vì trên đế giày các anh có mang đất bụi từ vùng khác đến.

Khách lặng người. Một sự ngỡ ngàng bất ngờ, một niềm xúc động như nghẹn lại. Ôi, sự trống rỗng và nỗi nghèo nàn tỉnh lẻ! Những ý nghĩ thật lầm lẫn về những tâm hồn mà lâu nay người ta vẫn tưởng!

Đôi khi, có những tình thế đưa đẩy đàn ông đến những quyết định thật ngu ngốc. Cho đến mãi sau này, người lớn tuổi vẫn không cắt nghĩa nổi sự u mê của mình khi nói với cô gái:

- Em nói nghe hay quá, ấm trà thật ngon, nhưng bọn anh phải đi đây, quãng đường ngày mai còn dài, mà thời gian không cho thêm nữa.

Người lớn tuổi cố nói lời chào trong một sự nửa day dứt, nửa tiếc nuối. Lòng muốn ở lại, nhưng dường như lại cố vịn vào một cái cớ nào đó để ra đi!

- Chăm sóc thế mà chả giữ được chân người! - Nghe trong giọng có chiều giận dỗi, mà nếu không để ý, cứ tưởng giả vờ.

- Bao nhiêu thì vẫn là không đủ, nhưng cho bọn anh gửi tiền…

Cái khoát tay dứt khoát, cái nhìn trách móc và sắc mặt buồn của cô gái khiến khách cảm thấy cái việc trả tiền bỗng rở nên thật lố bịch.

- Thôi cám ơn em, hẹn chuyến trở vào…

Rồi khách vẫn lên đường! Cái góc thị trấn nhỏ bé vẫn trong mưa.

Sự luyến tiếc, và nỗi buồn trong mắt cô gái, cũng không níu giữ được họ.

Cô chỉ thèm một buổi tối trong khách sạn có tiếng người. Và thèm được một bữa cơm tối có ba người…

Hai người đàn ông ra đi trong im lặng. Họ đã im lặng rất lâu trên chặng đường dài hàng trăm cây số. Vì rằng, và chẳng ai trong họ dám thú nhận rằng, họ cùng thầm tiếc, và đang nghĩ về cô!

Nhưng họ đã đi rồi.

Chỉ còn cô gái ở lại với chỗ ngồi quen thuộc sau quầy gỗ. Lặng nhìn và đếm những chuyến xe qua. Và hy vọng…

Nhưng chiều ấy không còn chiếc xe nào dừng lại. Và tối ấy trong khách sạn cũng chẳng có tiếng người, vẫn chỉ là tiếng cửa cánh sắt cũ rít lên vào lúc sau mười giờ.

Cũng đã lâu, đến mãi tận nửa đêm, cô vẫn không sao ngủ được. Úp mặt vào gối, cô một mình nằm khóc.

Xuyên Việt 2005