Nơi góc phố

Trong căn nhà của mình, nơi Hân thích nhất lại là cái góc nhỏ xíu “dư ra” bên cái buồng ngủ, nó chỉ chừng sáu mét vuông, nhưng chứa đựng trong đó là cả một thế giới riêng của anh. Cái bàn viết nhỏ bằng gỗ đã theo anh qua nhiều năm tháng, với biết bao lần di chuyển. Tủ sách, các kỷ vật của những chuyến đi, cái giá vẽ, bức ký họa cũ trong một lần đi về miền biển… Hằng ngày, một phần đời sống của anh diễn ra ở đây, nơi anh ngồi vẽ, viết, đọc, và trăn trở với những suy tư đầy nặng nhọc. Cũng ở đấy, có một cái cửa sổ nhỏ, mà anh coi nó như người bạn, và như một bức tranh sống đầy màu sắc. Nó mang đến cho anh nhiều tâm trạng, khi là sự cồn cào như muốn đứt gan ruột trong những buổi chiều mưa, hay sự ngây ngất khi nhìn phố xá nhòe đi trong làn nước. Khi lại là một chút bâng khuâng, vơ vẩn. Đôi khi bất chợt, anh bắt gặp những hình ảnh như là một “khoảng khắc của đời sống” vút qua rất nhanh, thật thú vị. Cũng nhiều lúc, anh phải ôm đầu chịu sự ầm ì nhức óc của tiếng ồn, hay cái gay gắt nắng chiều xiên nghiêng cửa sổ. Nhưng cũng qua nó, cái cửa sổ con con ấy, thỉnh thoảng lại lọt vào chút hương sắc của đêm, như là đêm nay.

Hương nguyệt quế òa vào phòng đúng cái lúc Hân quét xong nét cuối cùng trong bức phác thảo tìm ý cho bức tranh minh họa cho một tờ báo. Anh uể oải đứng dậy, tới bên cái cửa sổ đang mở toang vào đêm. Với Hân, đây là những khoảng lắng đầy thú vị của một ngày, một khoảng khắc yên tĩnh hiếm hoi anh được tận hưởng ở cái con phố suốt ngày ầm ì xe cộ ấy. Hân hơi sựng lại, đêm ngoài kia vẫn thế, con đường sang trọng với toàn biệt thự ở một quận trung tâm. Hai hàng cây cổ thụ vẫn trùm lên con phố một khoảng tối âm u, những khoảng tường rào dây leo và sự im ắng đầy sang trọng.

Nhưng bất chợt đêm nay, chéo bên kia đường, dưới gốc cây, chỗ khúc vắng của con phố xuất hiện một bóng người, một bóng hình phụ nữ. Cái bóng hình dong dỏng cao ấy đi đi lại lại khiến người ta dễ liên tưởng tới hình ảnh một cô gái ăn sương tìm khách. Nhưng nhìn bề ngoài, lại không có dáng vẻ của gái đứng đường. Mái tóc dài phủ kín nửa lưng, sơ mi cộc tay bó sát gồ lên bộ ngực khỏe khoắn và cái bụng thon, nhỏ gọn, quần tây dài chấm gót. Lâu nay chỗ khúc đường này, chưa từng có những cô gái tìm kiếm khách tình. Có thể là một buổi hẹn hò? Nhưng không, không một vẻ gì sốt ruột, tâm trạng của một cuộc đợi chờ định trước. Mà là một sự nhẫn nại trong đêm. Người đàn bà chờ ai? Câu hỏi cứ ám ảnh, lởn vởn, và khơi gợi sự tò mò trong Hân. Trời khuya, đêm vắng, thỉnh thoảng vài chiếc xe rà rà dừng lại rồi nhanh chóng vút đi. Nhiều chiếc xe vụt qua không một cái ngoái đầu. Thì có gì đâu, không váy ngắn, không phấn son, chỉ là một người đàn bà đơn lẻ… Có tiếng giục đi ngủ của vợ, một tiếng “cạch” tắt đèn, Hân rời cửa sổ với những suy nghĩ miên man…

Là họa sĩ, nhưng Hân vẽ ít. Anh chậm chạp, và kỹ. Với Hân, một tác phẩm phải là kết quả của một quá trình quan sát, chiêm nghiệm và sống đến tận cùng cảm xúc. Nó phải bắt đầu từ một sự thôi thúc nội tại, một sự dày vò, trăn trở đến quặn lòng.

Từ nhỏ, thế giới tinh thần của anh được nuôi dưỡng từ hai dòng sữa, đầu tiên là từ gia đình, một gia đình trí thức nghệ sĩ mang nặng cái “sang” từ thời thuộc địa. Và cái thành phố văn vật nghìn tuổi nơi anh sinh ra và lớn lên, hai dòng sữa văn hóa ấy đã nuôi dưỡng tâm hồn anh, tạo nên tính cách, tư duy và một thị hiếu ỹthđẩầmy kminh điển và tính chu ẩn mực. Nhưng nó cứ bàng bạc chút gì cũ kỹ, nặng về hoài niệm và vô cùng cổ hủ. Trong các bức tranh Hân vẽ, các bài báo anh viết, cứ luôn phảng phất nỗi niềm hoài cổ, những vẻ đẹp rêu phong cũ kỹ. Khó bắt kịp với dòng chảy mới, anh sống nhịp sống chậm, lững thững đến sốt ruột. Cũng may là người hành nghề tự do, nay cộng tác với nhà xuất bản này, mai tờ báo nọ, nơi này chút bài, nơi kia bức vẽ. Chứ ngữ như Hân thì chẳng thể đứng ngồi hẳn trong một cơ quan hay tổ chức xã hội nào. Lại cũng may, là Hân hơi giàu. Cái giàu của số phận, chứ không phải nhờ bon chen. Không bị trói buộc trong cái vòng luẩn cqơumẩnáo gạo tiền, có vẻ là điều may mắn và là nỗi thèm khát

với nhiều người, nhưng dường như nó lại hại anh, nó tạo cho Hân cái thói quen yên phận, lừng khừng, lúc như buồn ngủ, lúc như một kẻ chỉ biết dạo chơi trong vòng đời nhỏ hẹp của mình. Cứ thế, hằng ngày Hân nhởn nhơ nhấm nháp cái đời sống văn hóa riêng đầy chất “lưu cữu”, như một gã đàn ông đeo kính, mặc pyjama, suốt ngày quanh quẩn bên cái tủ sách chất đầy những pho sách cổ, chứa đầy những điều uyên bác, và bao phủ bởi những lớp bụi thời gian.

Một đời sống bó hẹp quanh nhà, với một niềm tự hào riêng đầy ma mị. Hân ít đến đám đông, nếu có, chỉ là những khi để nghe các “nhà văn hóa” nói chuyện. Khi ấy, anh thường ngồi thu lu một góc, xoay xoay chén rượu trong tay, tai vểnh, miệng ngậm, hóng chuyện và quan sát với một niềm thích thú rất bí mật. Và cái chất nửa vời. Cuộc đời anh luôn rơi vào cái sự một nửa như là một áp đặt của số phận. Con người một nửa trong anh cũng luôn chi phối mọi cách nghĩ, hàng động và những quyết định. Một nửa yêu và ghét. Một nửa đi và dừng. Liều và sợ. Sang và hèn…

Do vậy, cái đạt được của Hân cứ như là một sự ân huệ trời cho. Sự nổi tiếng, những giá trị gia đình, gia sản… tạo ra một con người luôn dùng dằng nhiều tính cách. Vừa tử tế lại vừa ti tiện. Vừa lãng mạn phiêu lưu lại vừa an phận thủ thường và thực dụng.

Nhưng bỗng dưng, khoảng một năm nay, tự dưng Hân trở tính!

Bắt đầu là “những lúc vắng nhà đến khó hiểu”, ấy là lời Liên, vợ anh thường chì chiết. Hân đi đâu nhỉ, vào những lúc buổi chiều là anh biến. Lúc vài ba tiếng, khi lại chỉ nửa giờ. Dưới mắt nhiều người, anh được tiếng là lành, ít chơi bời, nhậu nhẹt. Ăn cơm nhà, làm việc ở nhà, tiếp khách tại nhà, không đi sớm về khuya. Thế mà giờ đây, anh cứ thoắt ẩn, thoắt hiện. Lại có tiếng xì xào đến tai Liên, có người bảo thấy Hân ra vào mấy nơi âm u lắm. Cũng là từ miệng Liên, chứ là ai thấy thì anh chả biết, và cũng không cần biết. Vốn tính ương, anh cứ ỡm ờ, chả ra nhận, chả ra chối. Vì anh biết, có chối thì vợ cũng chả tin, mà nhận thì không phải, vì không hẳn là anh như thế! Chỉ vì có một ngày, Hân bỗng nhận thấy mình bị hụt hẫng, chơi vơi ngay trong cái dòng chảy rất lờ đờ của đời sống.

Có cái gì rất thiếu sinh khí. Anh cảm thấy dường như mình đang hưởng thụ một cuộc sống lương thiện và sạch sẽ nhưng rất nửa vời. Một chút sang sang về tiền của, một chút sang sang về văn hóa, một chút phóng khoáng và nhân từ. Nhưng mà chả đến đâu. Mà cứ nhàn nhạt, đơn điệu, và buồn tẻ quá. Có lúc, anh nghi ngờ ngay chính những việc thiện của mình. Sự tử tế, và cái đức hiền lành của anh, đấy là thực sự, hay chỉ để “bảo hiểm lương tâm”? Một đời sống sạch mà không sinh lực, không mùi vị, có còn là cuộc sống? Hân thấy mình hèn quá, cái hèn của một kẻ ngại dấn thân, kể từ khi anh thành đạt.

Và bỗng nhiên, anh thấy nhớ và khao khát cái mùi vị tanh tanh từ chợ cá năm nào cứ ập vào cửa sổ căn phòng trọ thời sinh viên. Thèm cái cảm giác sướng run rẩy lúc cầm được đồng tiền bán mấy cái quần áo cũ ở chợ trời. Thèm được sự hồi hộp khi đi tìm cái địa chỉ rất mơ hồ của một cô gái mới quen theo kiểu rất đầu đường xó chợ ngày xưa. Anh muốn đi tìm cái không khí ấy, là ở một con hẻm, hay một khu chung cư ở quận 4 năm nào. Vì đấy là đời sống, dù cay đắng, dù tởm lợm. Nhưng tất cả đã lùi xa! Và Hân lúc này đã là một Hân sang trọng, có những thói quen sang trọng, có cái ái ngại của người sang trọng. Nhưng nỗi buồn thì vẫn thế, vẫn là những xúc cảm của thuở hàn vi. Thế là anh chỉ biết làm những chuyến “giang hồ vặt”, lê la vặt, một vài chỗ ngồi có cả người sang, kẻ hèn, người đứng đắn, hay gái làng chơi.

Anh thích nhìn ngắm họ. Với phụ nữ, bên cạnh cái nhìn bản năng của giống đực, anh còn có cái nhìn của một người “thăm dò địa chất”. Và Hân thích chuyện trò, đôi lúc anh có lân la với các cô gái, cũng kiểu như thế, như là một cuộc khám phá phận người.

Thế cho nên, cái bóng hình người đàn bà dưới đường kia cứ cuốn hút Hân, lởn vởn trong Hân. Lại đêm nay, lại từ bên cửa sổ, Hân bồn chồn nhìn xuống. Người đàn bà cứ nhởn nhơ, và cứ quay quắt với những câu hỏi trong đầu anh. Hân muốn xuống quá, nhưng ngại quá, cứ nhùng nhằng, nửa thèm, nửa sợ. Sự cám dỗ có phần nhục dục, sự tò mò mang tính khám phá, cái ám ảnh đạo đức về thanh danh, về thân phận, và bao nỗi ám ảnh khác nữa cứ dày vò anh. Hân bỗng thấy bực với chính mình, chán chường với chính mình.

Đêm nay người đàn bà kia không đến. Lại đêm nay, người đàn bà kia không đến.

Rồi nàng lại đến, lại mái tóc dài ngoe nguẩy đứng chờ, đi đi lại lại đến tận nửa đêm…

Chẳng biết từ lúc nào, cứ như là một thói quen, vào lúc có mùi hương nguyệt quế theo cơn gió nhẹ chui vào căn phòng, là Hân lại nhìn ra ngoài, lại trông ngóng và nghĩ ngợi. Mỗi khi nhìn gốc cây trống vắng, anh lại cảm thấy một sự thiếu vắng nào đó, trống trải nào đó…

Cho đến đêm nay. Đêm cuối năm, tối trời. Đêm ba mươi tết!

Trước lúc giao thừa, cái thời khắc khiến người ta cảm nhận rất rõ sự linh thiêng của không gian và của thời gian, Hân muốn xuống đường, để được cảm nhận và được hít thở gần hơn cái hơi thở của đất trời trước lúc bước sang năm mới. Anh bước đi dọc phố. Đêm tĩnh lặng, phố không một bóng người. Chỉ có ánh đèn nhợt nhạt hắt xuống từ vài cái bóng đèn đỏ quạch trên đường. Thoang thoảng mùi nhang nhè nhẹ đưa xuống từ mâm cúng giao thừa trên ban công nhà ai. Hân sựng lại, anh như không tin vào mắt mình, ở góc tối dưới gốc cây, một người đàn bà yên lặng. Chính người đàn bà ấy, cái người đàn bà đã tồn tại trong nỗi ám ảnh, trong sự thắc mắc, trong nỗi khát khao khám phá của anh bấy lâu nay đang đứng kia. Rất gần anh, đang nhìn anh, và nở nụ cười với anh, như một lời mời gọi, như một sự níu kéo. Trong một khoảng rất ngắn, Hân chợt thấy sợ, và lạ quá. Đêm ba mươi tết rồi, anh chợt nghĩ tới câu chuyện về một kiếp má hồng của một nhà văn nổi tiếng năm nào, cô gái làm tiền lừa anh xe kéo trong cái nỗi tuyệt vọng cuối cùng kiếm khách cũng trong một đêm ba mươi như đêm nay.

Hân không phải nhà văn, nhưng anh đủ nhạy cảm để hiểu rằng, trước mắt anh là một thân phận, một cảnh đời trắc trở và nhiều trớ trêu. Hân bỗng thấy nghi ngờ cái lúng liếng đĩ thõa kia, cho dù nó là một cái lúng liếng có vẻ nhà nghề. Nhưng đến nỗi phải đi kiếm khách tình ngay vào cái thời khắc thiêng liêng thế này, chắc hẳn phải vì một lý do rất đặc biệt nào đó, không thể chỉ vì tiền!

Hân rất mê tín. Và hay kiêng kị. Cho nên cái tấm thân đầy quyến rũ kia không gợi được trong anh một chút gì nhục cảm. Anh không thể nghĩ tới một cuộc mua bán thể xác vào đêm ba mươi tết thế này. Nhưng Hân không thể đi qua. Đã nhiều lần anh dùng dằng đi lên đi xuống, và cuối cùng đã tự cưỡng lại được mình để không bước xuống thang, nhưng lần này… Và anh bước đến.

Trên cái ghế đá trong công viên không xa con phố và gốc cây ấy, Hân ngồi bên người đàn bà, giữa cái hoang lạnh của đêm…

Từ lâu, hình như là cái giọng nói truyền cảm, cái cảm xúc dồi dào và sự cảm thông một cách rất chân thật của Hân luôn làm cho người giao tiếp với anh dễ thấy tin cậy, và cởi mở nỗi lòng.

- Anh đừng tưởng tôi là một gái làng chơi, tôi chưa từng là gái điếm. Nhưng đêm nay, tôi muốn bắt đầu từ đêm nay, sẽ là lần đầu tiên tôi đi khách!

- Không phải mãi đến bây giờ, tôi mới biết cô. Tôi biết cô từ lâu. Cô không có gì phải giấu. Phải, tôi đã nhìn thấy cô, đã nhìn theo cô từ nhiều đêm, dưới gốc cây tăm tối ấy.

- Vâng, đúng vậy! Tôi đã đứng để chờ đàn ông, nhưng không phải là đứng để chờ những người đàn ông, mà để chờ… một người đàn ông! Với anh đêm nay, tôi muốn kể, vào cái đêm thế này, khi mọi nhà đều hạnh phúc xung quanh cái bàn có trải khăn và một bình hoa đẹp, với những đĩa bánh ngọt đầy màu sắc, và những lời chúc tụng ngọt ngào, thì tôi và anh, hai kẻ xa lạ lại gặp nhau ngoài đường, một cách rất trớ trêu, lại ngồi với nhau ở đây, trong cái công viên vắng lặng này, lẻ loi như hai kẻ lạc loài. Tôi biết ơn anh, nên anh hãy tin những gì tôi nói đây là thật. Tôi biết đàn ông các anh hay chơi bời, nghe những gì gái làng chơi nói về đời riêng như nghe một công thức bịa đặt, rất giống nhau. Hoàn cảnh nào cũng đau thương, bi lụy. Nhưng đêm nay ở đây, không phải là trên giường trong một khách sạn…

Và người đàn bà nấc lên, những giọt nước mắt tuôn lã chã. Như một phản xạ bản năng, Hân rút khăn lau những giọt nước trên khuôn mặt đau khổ ấy.

- Nhà ông ta ở phố ấy, cái biệt thự đối diện gốc cây tôi đứng nhiều đêm. Chuyện thì dài, tôi chỉ muốn nói gọn với anh, đấy là người đàn ông của đời tôi, là niềm đê mê hạnh phúc, và cũng là nỗi hận tột cùng của đời tôi. Tôi đã từng làm nô lệ cho ông ta, có thể chết vì ông ta, và cũng có thể giết chết ông ta!

- Thế cô đứng trước nhà ông ta làm gì trong suốt nhiều đêm như thế?

- Là để trả thù ông ta, để ông ta nhìn thấy tôi như một cái gai, chỉ việc ông ta nhìn thấy tôi cũng sẽ làm ông ta nhức nhối. Và tôi muốn ông ta nhìn thấy tôi như một gái đứng đường… Tôi muốn cứa vào con tim ông ta. Để ông ấy hiểu rằng, dù ông ấy đang sống ở đâu, trong cái tổ ấm yên ổn nào, đã cố tình chạy trốn tôi bằng mọi cách, đã thành một quan chức thành đạt, đã có danh vọng, tiền tài, đã nhiều lần xuất hiện trên ti vi để nói chuyện, để rao giảng, và cố muốn cắt đứt với quá khứ, thì ông ấy cũng không thể nào quăng được tôi ra khỏi cuộc đời mình, như là ông ta mong muốn. Nghe ra tôi ác quá phải không? Nhưng giá anh biết được những gì ông ấy mang lại cho tôi, và đã quăng tôi ra đường thế nào, và với nhiều người khác nữa, thì anh mới hiểu, những cái ác có mùi đạo đức, những cái ác có vị ngọt ngào, mà đẩy cuộc đời người ta đến tận cùng của số phận.

Hân không muốn nghe, và không cần nghe thì cũng lờ mờ cảm thấy câu chuyện đời, cái sự bức bối, nỗi đau và niềm uất hận đến tộ cùng của người đàn bà mà anh đang ngồi bên. Anh cứ thấy lặng đi. Và một nỗi buồn trĩu nặng đè lên ngực. Anh cảm thấy bất lực, một cảm giác vừa kinh sợ, vừa thương xót.

- Anh hãy đi với tôi đêm nay, tôi chưa từng đi khách, hãy đi với với tôi đêm nay như là một sự “mở hàng” đầu năm cho một cuộc làm nghề… Tôi biết khi anh đến gần tôi dưới gốc cây cũng là lúc ông ta vừa thắp xong nén nhang cúng Trời Phật, tổ tiên, cầu cho một năm mới an khang thịnh vượng. Tôi biết lúc ấy cũng là lúc lão đứng nhìn tôi, thấy tôi từ sau bức rèm, bên cửa sổ. Cái bóng đàn ông bụng phệ phục phịch, lờ mờ sau bức rèm cũng đã nhìn tôi từ nhiều đêm như anh. Nhưng đêm nay là đêm lão ta nhìn thấy tôi đi với một người. Tôi không muốn cái việc ông ta nhìn thấy chỉ là hình ảnh, mà là một sự thật. Tôi sẵng sàng đốt cháy cuộc đời mình. Đi đi anh, tôi chỉ xin đúng năm mươi ngàn lấy “hên”, để làm “lộc” mở hàng đầu năm!

Hân như muốn rũ ra. Như vừa gặp một cơn bão táp quất vào mặt. Ôi chao cuộc đời, còn có gì thảm thương và khốn nạn hơn như thế!

- Em hãy cầm lấy năm trăm ngàn này, đây là tờ năm trăm ngàn mới, tờ mà anh định dùng để lì xì cho người mà anh gặp đầu tiên trong buổi sáng mồng một Tết. Với hy vọng là sẽ mang đến một sự may mắn, và tài lộc trong năm mới. Anh không cần gì ở em, chỉ cần em nhận nó, và coi nó không phải là tiền “bo”, mà là đồng tiền của sự chia sẻ. Anh…

Tự nhiên Hân buột miệng đổi cách xưng hô. Anh định nói tiếp thì bị bàn tay người đàn bà chặn ngang miệng.

- Thôi, anh hãy cất cái đồng tiền sạch sẽ ấy đi. Cầm tiền của anh mà anh không “đi” thì đấy không phải là một sự mở hàng may mắn. Sẽ chả mang lại điều gì cả. Nghề nào có lệ ấy. Anh đừng tưởng anh cứ cho em tiền là đạo đức. Em không cần sự ban phát dưới vẻ đạo đức ấy. Anh đưa tiền mà không làm gì là không mua, có nghĩa là em chưa bán, em cần gì cái cái sự xót thương xa xỉ ấy. Thế là anh hại em, làm em xui cả năm… Thôi, dù sao thì cũng cám ơn anh, đã cho em một đêm cuối năm thế này. Chúc anh không phải chỉ một năm mới, mà là một cuộc đời vừa đủ sự an lành, em đi đây.

Hân chưa kịp định thần thì người đàn bà bật đứng lên, bước vội ra khỏi công viên, rồi chạy thật nhanh và mất hút về phía cuối đường. Anh bàng hoàng, rồi uể oải đứng dậy, chập choạng bước đi trong một niềm hoang mang vô định. Anh cứ đi như thế rất lâu, con đường mờ mờ sáng hiện ra, nhưng buổi sáng mùng một Tết chưa bắt đầu.