Chương XIII Xuất phát

Khoảng ba giờ theo cách nói của người hiện đại, các môn thi đều đã kết thúc, ngoại trừ môn đua xe ngựa. Vị trưởng quan đã rất sáng suốt lựa chọn thời điểm đó để giải lao, nhằm giúp cho khán giả được thoải mái. Ngay lập tức, những cánh cổng được mở ra và mọi người ùa ra hành lang bên ngoài nơi những quán ăn đã chờ sẵn. Những người còn ngồi lại trong trường đua thì ngáp vặt, trò chuyện, tán gẫu, xem các bảng cược, và nếu bỏ qua mọi khác biệt về đẳng cấp thì họ thể được chia thành hai nhóm chính – những người sung sướng vì thắng cược và những người buồn bã bực bội vì thua cược.

.

Tuy thế, lúc này một nhóm khán giả thứ ba, bao gồm những người chỉ muốn xem cuộc đua, đã tận dụng giờ giải lao này để đi vào và ngồi vào chỗ đã đặt trước; nhờ thế mà họ ít thu hút sự chú ý và không khiến những người khác phải bực mình. Trong số đó, có Simonides và những người đi cùng đoàn với ông. Chỗ ngồi của họ nằm gần lối vào chính ở phía Bắc, đối diện với khán đài viên quan nhiếp chính.

Trong lúc bốn người hầu lực lưỡng khiêng vị thương gia trên chiếc xe lăn dọc theo lối đi, ai ấy đều nhìn ông tò mò. Một người gọi tên ông, những người xung quanh nghe thấy và kháo nhau cho tới tận khán đài ở phía Tây. Điều ấy khiến nhiều người vội vã đứng hẳn lên ghế để nhìn cho được nhân vật mà thiên hạ vẫn kháo nhau rằng đã trải qua cả những may mắn kỳ diệu và khổ cực chưa từng thấy bao giờ.

Họ cũng nhận ra Ilderim và nồng nhiệt chào đón ông; nhưng không ai quen biết Balthasar hay hai cô gái đeo mạng kín mít đi cùng ông.

Các khán giả rẽ ra nhiều chỗ cho họ một cách cung kính, và người điều khiển sắp xếp chỗ ngồi cho họ để có thể trò chuyện dễ dàng với nhau trên khán đài nhìn ra đường đua. Để cho thoải mái, họ ngồi trên những chiếc gối lót, bên dưới đặt ghế kê chân.

Hai người phụ nữ là Iras và Esther.

Khi ngồi xuống, Esther nhìn đường đua một cách sợ hãi, kéo tấm mạng sát hơn vào khuôn mặt mình; trong khi cô gái người Ai Cập lại vén tấm mạng lên vai để tất cả mọi người có thể nhìn thấy mặt mình. Cô đảo mắt chiêm ngưỡng toàn bộ khung cảnh, dường như không hề để tâm tới những ánh mắt đổ dồn vào mình. Ở một người phụ nữ, điều đó thường chứng tỏ cô gái từ lâu đã quen giao tiếp với thế giới bên ngoài.

Khi những người mới tới còn đang mải nhìn cảnh tượng xung quanh, nhìn từ viên quan Nhiếp chính cho tới đoàn tùy tùng, vài người chạy ra đường đua và căng một sợi dây từ bờ tường bên này cho tới bờ tường bên kia trước những cây cột ở mốc thứ nhất.

Gần như cùng lúc đó, sáu người bước vào từ cổng Porta Pompae, đúng vào vị trí trước mỗi ô xuất phát. Trên khắp trường đua, những tiếng xì xào nổi lên.

“Thấy chưa! Thấy chưa! Màu xanh chạy ở vị trí số bốn bên phải; đó là xe của tay đua người Athens.”

“Còn Messala – phải rồi, ở vị trí số hai.”

“Người Corinth.”

“Nhìn màu trắng kìa! Anh ấy đi tới, dừng lại; đúng là số một – số một ở bên trái.”

“Không phải, chỗ đó dành cho xe màu đen, còn xe trắng đứng ở vị trí số hai.”

“Đúng vậy.”

Những người giữ cổng đều mặc áo cộc có màu tương ứng với các tay đua; vậy nên khi họ vào vị trí, tất cả đều biết tay đua yêu thích của mình xuất phát ở ô nào.

“Cô đã nhìn thấy Messala bao giờ chưa?” Cô gái người Ai Cập hỏi Esther.

Cô gái người Do Thái rụt rè trả lời rằng chưa. Nếu người La Mã ấy không phải kẻ thù của cha cô, thì đó cũng là kẻ thù của Ben-Hur.

“Quả thực anh ta điển trai không kém gì Apollo vậy.”

Trong khi nói, đôi mắt lớn của Iras rực sáng, và cô lắc lắc chiếc quạt gắn đầy đá quý. Esther nhìn cô mà nghĩ, “Không lẽ anh ta điển trai hơn Ben-Hur nhiều đến vậy hay sao?” Đúng lúc đó, cô nghe thấy Ilderim nói chuyện với cha mình, “Phải, anh ấy sẽ xuất phát ở vị trí số hai bên trái cổng Porta Pompae.” Cô đoán rằng ông đang nói về Ben-Hur, và ánh mắt cô cũng hướng về phía đó. Thế nhưng cô chỉ dám liếc nhìn cánh cổng đóng kín, rồi đóng tấm mạng lại và thì thầm cầu nguyện.

Đúng lúc đó, Sanballat xuất hiện.

“Tôi vừa trở về từ chỗ các tay đua, thưa tộc trưởng,” ông nói, nghiêm nghị cúi chào Ilderim, người lúc ấy đã bắt đầu vuốt râu của mình trong khi đôi mắt sáng lên tò mò. “Những con ngựa đang ở trạng thái hoàn hảo.”

Ilderim chỉ đơn giản đáp lại, “Nếu chúng bị đánh bại, tôi mong rằng đó là bởi một người khác chứ không phải Messala.”

Hướng về phía Simonides, Sanballat lấy ra một tấm bảng và nói, “Tôi xin mang tới cho ngài một thứ rất quan trọng. Như hẳn ngài còn nhớ, tôi đã thông báo với ngài về thỏa thuận cược với Messala đêm qua. Tôi đã để lại ở đó một tấm bảng nữa có ghi thỏa thuận cược tập thể mà nếu họ chấp nhận, nó sẽ được gửi tới cho tôi hôm nay trước khi cuộc đua bắt đầu. Tấm bảng đó đây.”

Simonides cầm lấy bảng và đọc thật kĩ thỏa thuận ghi trên đó.

“Đúng rồi,” ông nói, “người đại diện của chúng đã tới hỏi tôi có đúng là tôi đã giao cho ông nhiều tiền đến vậy hay không. Hãy giữ tấm bảng này thật cẩn thận. Nếu thua, ông biết phải tìm đến ai rồi; nhưng nếu thắng”, gương mặt ông nhăn lại, “nếu ông thắng, hỡi người bạn của tôi, hãy thực thi thật sát sao từng điều khoản! Đừng để chúng trốn thoát; mà hãy vặt đến từng đồng shekel cuối cùng. Chúng sẵn sàng làm điều đó với chúng ta đấy.”

“Xin hãy tin tưởng tôi,” người kia đáp lại.

“Tại sao ông không tới đây ngồi với chúng tôi nhỉ?” Simonides hỏi.

“Xin cảm ơn tấm lòng tốt của ngài,” người kia đáp; “nhưng nếu tôi rời khỏi chỗ chỗ viên quan nhiếp chính, đám thanh niên La Mã kia sẽ nổi điên mất. Xin chúc phúc cho tất cả.”

Cuối cùng quãng nghỉ giải lao cũng kết thúc.

Tiếng kèn vang lên, báo hiệu cho mọi người trở lại chỗ ngồi của mình. Cùng lúc đó, vài người xuất hiện trên đường đua, leo lên bức tường ngăn, đi tới đầu những cây cột ở cột mốc thứ hai chỗ đầu phía Tây và đặt lên đó bảy quả cầu gỗ. Sau đó, trở lại cột mốc thứ nhất, họ để trên đó bảy bức tượng cá heo.

“Họ sẽ làm gì với những quả cầu với những con cá vậy, thưa tộc trưởng?” Balthasar hỏi.

“Ông chưa từng xem những cuộc đua kiểu này hay sao?”

“Chưa bao giờ; và tôi thậm chí không hiểu tại sao mình lại đến đây hôm nay nữa.”

“Họ dùng chúng để đếm số vòng. Sau mỗi vòng đua, ông sẽ nhìn thấy họ mang đi một quả cầu và một con cá.”

Những công đoạn chuẩn bị giờ đã hoàn tất. Một người thổi kèn mặc trang phục sặc sỡ đứng lên bên cạnh viên trưởng quan, sẵn sàng để thổi hiệu lệnh bắt đầu cuộc đua. Ngay lập tức, những tiếng xôn xao của các khán giả tắt ngấm, mọi gương mặt đều ngoái nhìn về phía Đông, mọi ánh mắt đều đổ dồn về hướng những cánh cổng nơi mà các tay đua sẽ xuất phát.

Gương mặt đỏ ủng khác hẳn với thường lệ cho thấy ngay cả Simonides cũng đang cảm thấy phấn khích. Ilderim thì vuốt râu lia lịa.

“Hãy để ý nhìn tay đua La Mã,” cô gái người Ai Cập nói với Esther. Mặc dù vậy Esther như không nghe thấy gì, vì phía sau tấm mạng, cô đang chờ đợi Ben-Hur, trống ngực đập thình thịch.

Các ô cửa xuất phát của các tay đua được sắp xếp tạo thành giống như một phần của đường tròn hơi nghiêng về bên phải để điểm giữa của nó hướng về phía trước, thẳng vào giữa đường đua về phía dây xuất phát chăng ở cột mốc đầu tiên. Như vậy, mỗi ô xuất phát đều có khoảng cách bằng nhau, cho đến đường dây đã được nhắc đến ở trên.

Một tiếng kèn ngắn vang lên; báo hiệu cho những người trợ giúp cho mỗi tay đua nhảy xuống từ phía sau những cây cột ở điểm mốc để sẵn sàng hỗ trợ nếu có bất kỳ con ngựa nào tỏ ra không thể điều khiển được.

Một lần nữa, tiếng kèn vang lên và những người giữ cổng mở tung các cửa xuất phát ra cùng một lúc.

Những người đầu tiên xuất hiện là bạn đồng hành của các tay đua, có năm người tất cả, bởi Ben-Hur đã lựa chọn đi một mình. Đường dây xuất phát được hạ xuống để cho họ đi qua, rồi nâng lên như cũ. Họ cưỡi trên những con ngựa rất đẹp, nhưng gần như không ai để mắt đến họ, vì cùng lúc đó tiếng giậm chân của những con tuấn mã sốt ruột và tiếng hò hét của những tay đua có thể được nghe thấy từ sau những cánh cổng. Không ai có thể rời mắt khỏi đó.

Đường dây lại được kéo lên lần nữa, những người giữ cổng gọi các đồng nghiệp của mình. Ngay lập tức, những người dẫn khách trên các khán đài vẫy tay và dùng hết sức kêu lên, “Ngồi xuống! Ngồi xuống!”

Những lời của họ vang lên chẳng khác nào cố huýt sáo để ngăn chặn một cơn bão.

Từ mỗi ô xuất phát, giống như viên đạn bắn ra khỏi nòng súng, sáu chiếc xe tứ mã phóng ra. Tất cả khán giả đều đứng bật dậy cuồng nhiệt, khắp đường đua vang vọng những tiếng hò reo cổ vũ. Đây chính là thời điểm mà họ đã chờ đợi bấy lâu! Đây chính là thời điểm mà bao ngày nay họ đã bàn tán và mơ ước kể từ khi cuộc đua được công bố!

“Anh ấy đến kìa – nhìn kìa!” Iras kêu lên, chỉ tay vào Messala.

“Tôi nhìn thấy rồi,” Esther trả lời, mắt nhìn vào Ben-Hur.

Tấm mạng đã được kéo ra. Trong một khoảnh khắc, cô gái Do Thái bé nhỏ bỗng trở nên mạnh bạo. Cô chợt hiểu ra niềm vui giành được chiến thắng lẫy lừng trước mắt bao người chứng kiến, và nó giải thích tại sao ở những thời điểm đó, linh hồn của con người lại có thể cười nhạo cái chết hãy hay thậm chí quên bẵng nó đi.

Những tay đua có thể được nhìn thấy từ mọi khán đài của trường đua, nhưng cuộc đua vẫn chưa bắt đầu; trước tiên họ cần phải chạy tới dây xuất phát.

Đường dây này được căng ra để giúp việc xuất phát được công bằng. Nếu một tay đua chạy qua quá sớm, người lái và những con ngựa sẽ bị mắc vào sợi dây; nhưng ngược lại, chạy tới đường dây ấy một cách quá rụt rè sẽ khiến tay đua có nguy cơ bị bỏ lại phía sau ngay từ đầu. Và như vậy, đồng nghĩa với việc từ bỏ một lợi thế lớn mà ai nấy đều muốn giành được – vị trí chạy sát với bức tường ngăn ở phía trong đường đua.

Mọi khán giả đều biết rõ những mối nguy hiểm của cuộc đua; và nếu lời của Nestor đã nói khi trao sợi dây cương cho con mình là đúng.

“Không phải sức mạnh, mà sự khéo léo mới giúp giành được chiến thắng. Tốc độ không quan trọng bằng trí tuệ.”

Thì giờ tất cả khán giả trên các khán đài đều mong muốn nhìn ra dấu hiệu cho thấy tay đua nào sẽ chiến thắng, và điều đó giải thích tại sao họ chăm chú theo dõi đến vậy.

Ánh sáng tràn ngập đường đua; thế nhưng mỗi tay đua đều chỉ nhìn dây xuất phát và đường chạy phía trong. Khi cả sáu cỗ xe cùng điên cuồng lao tới cùng một điểm, va chạm là khó tránh khỏi; tuy thế không phải lúc nào điều ấy cũng xảy ra. Điều gì sẽ xảy đến nếu viên trưởng quan, vào khoảnh khắc cuối cùng, tỏ ra không hài lòng với việc xuất phát và không ra dấu thả sợi dây? Hay điều gì sẽ xảy ra nếu ông không ra dấu đúng lúc?

Quãng đường chạy tới sợi dây rộng khoảng hai trăm năm mươi feet. Từ đó, các tay đua cần phải có đôi mắt tinh tường và đôi tay vững chãi, cùng tài xét đoán thần tình. Nếu chỉ rời mắt một khoảnh khắc, để tâm trí sao nhãng hay để tuột dây cương, hẳn hậu quả sẽ vô cùng khủng khiếp. Thế nhưng cảnh tượng nghìn người ngồi trên các khán đài rộng lớn lại quả là kì vĩ! Các tay đua phải cố chống lại bản năng muốn liếc nhìn lên đó dù chỉ một lần vì tò mò hay phù phiếm, bởi lẽ nguy hiểm luôn rình rập từng bước chân; trong khi tình bạn và tình yêu trong hoàn cảnh này cũng chết người không kém.

Nét vẽ thần thánh cuối cùng để hoàn tất bức tranh tuyệt tác này chính là sự chuyển động. Chúng ta hẳn có thể nhất trí rằng thời nay khi những trò giải trí và những môn thể thao đều đang trở nên quá buồn tẻ, không gì có thể sánh nổi với cảnh tượng kì vĩ của sáu chiếc xe trên đường đua ngày ấy. Vậy thì hãy cùng thoải mái thả sức tưởng tượng. Trước tiên hãy nhìn xuống đường đua để thấy nó như sáng rực lên giữa những bức tường đá xám xịt. Tiếp đó, hãy nhìn những chiếc xe ngựa nhẹ nhàng lăn bánh đầy thanh thoát như một tác phẩm nghệ thuật bằng sơn và kim loại – đặc biệt là chiếc xe mạ vàng và ngà voi của Messala hiện lên mới rực rỡ làm sao! Hãy nhìn những tay đua đứng thẳng vững chãi dù chiếc xe có nghiêng ngả, cẳng chân cẳng tay để trần, khỏe mạnh và bóng loáng nhờ được chăm sóc trong các nhà tắm công cộng. Tay phải họ cầm cây roi gợi nên những ý nghĩ đau đớn đáng sợ, tay trái cẩn thận tách rời và giương cao những dây cương kéo căng từ trục giữa để chúng không cản tầm nhìn. Hãy cùng chiêm ngưỡng những con ngựa vốn được lựa chọn vì cả vẻ đẹp lẫn tốc độ. Hãy nhìn vẻ dũng mãnh của chúng khi phi nước đại, và thậm chí chủ nhân của chúng cũng chẳng thể nhận thức rõ hơn tình hình cùng tất cả những gì họ có thể đòi hỏi hay hi vọng từ chúng – đầu chúng nâng lên hạ xuống, lỗ mũi phập phồng – tứ chi quá nhỏ gần như không chạm xuống mặt cát – những cẳng chân tuy mảnh mai nhưng mỗi bước chân lại nện xuống như búa bổ – từng thớ cơ trên thân thể tròn lẳn đầy sức sống, co lại, giãn ra, và chúng cho thấy tại sao thế giới lại lựa chọn loài ngựa làm đơn vị đo sức mạnh. Cuối cùng, sau khi đã chiêm ngưỡng những cỗ xe, những tay đua, và những con ngựa, hãy mường tượng cả những cái bóng như bay lướt theo chúng, để rồi độc giả có thể tận hưởng sự hài lòng và thích thú hệt như những người đã được tận mắt chứng kiến hết những diễn biến kịch tính của cuộc đua ấy. Mỗi thời đại đều phải chịu vô số những đau khổ; Chúa xót thương những con người không thể tìm thấy niềm vui nào!

Những tay đua cùng một lúc lao tới để chiếm lấy đường ngắn nhất bên cạnh bức tường. Từ bỏ vị trí ấy cũng không khác nào đầu hàng; và ai lại muốn đầu hàng đây? Đổi hướng giữa chừng chưa bao giờ là phù hợp với lẽ thường trong tự nhiên; và những tiếng cổ vũ từ các khán đài hòa lẫn vào nhau không thể phân biệt, không thể mô tả: nó biến thành một tiếng gầm thét với tác động hệt như nhau với các tay đua.

Những cỗ xe tứ mã gần như lao tới sợi dây xuất phát cùng một lúc. Người bên cạnh viên trưởng quan thổi một hồi kèn dữ dội báo hiệu. Thế mà chỉ cách đó hai mươi feet là nó đã bị lấn át hẳn. Tuy thế, các trọng tài đã nhìn thấy tình hình cuộc đua và buông dây vừa kịp lúc, bởi lẽ móng của một con ngựa của Messala đã vướng vào đó đúng lúc sợi dây rơi xuống. Không sợ hãi, tay đua La Mã duỗi ngọn roi dài, thả lỏng cương, cúi người ra trước, và với một tiếng thét đắc thắng, hắn chiếm lấy vị trí chạy sát tường nhất.

“Jove phù hộ chúng ta! Jove phù hộ chúng ta!” Những người cổ vũ tay đua La Mã reo lên sung sướng.

Khi Messala rẽ vào, đầu con sư tử bằng đồng ở đầu trục ngang xe hắn vướng vào chân trước con ngựa dẫn bên phải của tay đua người Athens, khiến nó xô vào con ngựa ách bên cạnh. Hai con lảo đảo, loạng choạng mất phương hướng. Giờ đây thì ít nhất mong muốn những người trông coi khán đài cũng được thực hiện phần nào. Cả nghìn người ai nấy đều nín thở kinh hoàng; tiếng hò reo giờ chỉ còn phát ra từ phía khán đài của viên quan nhiếp chính.

“Jove phù hộ chúng ta!” Drusus hét lên điên cuồng.

“Thắng rồi! Jove phù hộ chúng ta!” những người bạn của Drusus cũng gào lên khi thấy Messala phóng đi.

Với tấm bảng trong tay, Sanballat ngoảnh lại phía họ. Bỗng một tai nạn xảy ra trên đường đua khiến ông ngưng bặt, không thể không ngoái nhìn về phía đó.

Sau khi Messala đã vượt qua, tay đua người Corinth là người duy nhất chạy phía bên phải tay đua người Athens, và đây cũng là hướng mà tay đua người Athens cố lái bốn con ngựa đang rối loạn của mình. Sau đó, rủi thay, bánh xe của tay đua người Byzantine chạy bên trái đâm vào đuôi xe tay đua đến từ Athens, khiến anh ta ngã xuống. Hai chiếc xe đâm sầm vào nhau, và sau một tiếng thét giận dữ pha lẫn kinh hoàng Cleanthes xấu số lăn xuống dưới vó của bốn con ngựa của chính mình. Esther đưa tay che mắt để khỏi phải chứng kiến thêm cảnh tượng khủng khiếp ấy.

Tay đua Corinth, Byzantine và Sidon lao vụt đi.

Sanballat tìm kiếm Ben-Hur trên đường đua, sau đó ngoảnh lại phía Drusus cùng các bạn.

“Tôi đặt một trăm sestertii cho tay đua Do Thái!” Ông nói lớn.

“Chấp nhận!” Drusus đáp.

“Thêm một trăm nữa cho tay đua Do Thái!” Sanballat kêu lên.

Dường như không ai nghe thấy tiếng ông. Ông kêu gọi một lần nữa, nhưng diễn biến cuộc đua bên dưới đang cực kì quyết liệt, và họ thì cũng đang bận hò reo, “Messala! Messala! Jove phù hộ chúng ta!”

Khi cô gái Do Thái đánh liều mở mắt ra, một nhóm người đang lôi con ngựa và chiếc xe vỡ nát đi, trong khi mấy người khác thì đang hỗ trợ cho chính tay đua gặp nạn. Trên mỗi hàng ghế đều vang lên tiếng chửi rủa và lời thề trả thù của những người Hy Lạp. Bất chợt, cô buông hai tay xuống. Ben-Hur không bị thương mà đang lao lên phía trước, theo sát chiếc xe của tay đua La Mã! Phía sau họ là tay đua Sidon, Corinth và Byzantine.

Cuộc đua đi vào giai đoạn gay cấn nhất; linh hồn của các tay đua như đang dồn cả vào đó, trong khi hàng nghìn người trên các khán đài nín thở theo dõi.