Chương 3 RA ĐI

Nhờ Murph và Rodolphe chăm sóc khá vất vả để làm dịu cơn hoảng loạn kéo dài, Chọc Tiết tỉnh lại. Chỉ có mỗi mình y với Rodolphe trong gian gác của hàng thịt.

Chọc Tiết mệt mỏi và ủ rũ, nói với Rodolphe.

– Thưa Đức ông, ông đối xử với tôi tốt quá, nhưng thực ra, ông thấy đấy, tôi thà chịu khổ gấp nghìn lần còn hơn là nhận cái nghề mà ông đã trù định cho tôi.

– Anh hãy nghĩ kĩ đi, vậy mà…

– Thưa Đức ông, này nhé… Khi tôi nghe tiếng kêu của con vật khốn khổ. Rồi tôi thấy máu của nó bắn vào mặt, những giọt nóng hổi, tưởng như còn mang sức sống… Chao ôi! Ông không hiểu như thế là làm sao ư… Thế là tôi thấy lại ác mộng ngày xưa… Người đội trưởng… và những anh lính trẻ tội nghiệp mà tôi đã đâm không tiếc tay… họ không chống lại, và khi sắp chết, họ nhìn tôi đến là dịu dàng, tưởng như là họ thương hại tôi ấy… Chao ôi, thưa Đức ông, tôi muốn phát điên lên được.

Và con người đáng thương ấy hai tay ôm đầu, thổn thức.

– Này, hãy trấn tĩnh lại đi, anh Chọc Tiết.

– Xin Đức ông tha lỗi, nhưng bây giờ thì cứ thấy máu đổ… thấy dao nhọn… là tôi không thể nào chịu được. Mỗi lúc như vậy, tôi lại nhớ đến những ác mộng dữ dội mà tôi đã bắt đầu quên dần. Ngày nào chân tay cũng nhúng vào máu… chọc tiết những con vật khốn khổ, chúng không chống lại được… ôi thôi! Ôi thôi! Tôi không thể… Tôi thà chịu mù như lão Thầy Đồ còn hơn làm nghề này.

Không thể nào diễn tả được điệu bộ kiên quyết, giọng nói và vẻ mặt của Chọc Tiết khi nói những lời này.

Rodolphe rất cảm động. Ông rất vui lòng vì người mà ông nâng đỡ tỏ ra ghê sợ đến thế trước cảnh máu chảy.

Đã có lúc con vật hoang dại, bản năng khát máu thắng con người Chọc Tiết. Nhưng rồi lòng hối hận đã thắng bản năng. Điều đó thật là cao thượng, thật là một bài học quý giá.

Phải thấy như vậy để mà khen ông Rodolphe vì ông không hề trông mong phản ứng ấy. Ý muốn của ông chứ không phải là do sự tình cờ, đã tạo ra cảnh ở buồng mổ thịt.

– Đức ông tha lỗi cho tôi. – Chọc Tiết rụt rè nói. – Tôi đáp lại ơn ngài như thế này thì dở quá, nhưng mà…

– Không phải thế! Anh đã thỏa mãn niềm mong ước của tôi. Tuy nhiên, tôi nói thật, trước đây tôi chưa dám tin rằng lòng hối hận có thể kích động anh mạnh mẽ đến như vậy.

– Thưa Đức ông, sao kia ạ?

– Anh nghe đây! Trước kia tôi nghĩ về anh thế này: Tôi chọn cho anh nghề hàng xeo vì sở thích, bản năng của anh thích hợp với nghề ấy!

– Than ôi! Thưa Đức ông, đúng là như thế! Không có những việc xảy ra như ông đã biết đấy, thì phúc cho tôi quá! Tôi vừa mới nói như vậy với ông Murph xong.

– Tôi cũng biết chứ! Vì thế, anh Francœur tội nghiệp, cái tên tôi đặt cho anh quả là hợp với tính người; nếu anh chấp nhận đề nghị của tôi… anh có thể vẫn nhận mà tôi vẫn cứ quý anh, tất cả những gì ở đây đều thuộc về anh; tôi trả một món nợ thiêng liêng… tôi giúp anh thoát khỏi cảnh gieo neo, tôi lấy anh làm một mẫu hình tốt đẹp; có ích và gây được ấn tượng sâu sắc để thiên hạ nhìn vào. Và tôi vẫn tiếp tục quan tâm đến tương lai của anh. Trái lại, khi bắt tay vào sát sinh một cách tự nhiên như thường lệ, thấy máu chảy mà anh lại nhớ đến tội ác khi xưa: nếu hiện tượng phản ứng bất ngờ như vừa qua chứng tỏ cho tôi biết rằng sự hối hận vẫn luôn luôn thường trực ở tận đáy lòng anh, thì việc tôi lưu ý dùng anh sẽ thay đổi; vì rằng chức nghiệp mà tôi đã định liệu tặng cho anh hàng ngày sẽ làm tội anh…

– Ôi! Đúng quá! Thưa ông Rodolphe, như vậy là một cực hình ghê gớm.

– Bây giờ tôi đề nghị với anh điều này: Tôi chắc rằng anh sẽ chấp nhận vì khi tôi trù liệu, tôi tin là sẽ thực hiện được. Một người có nhiều tài sản ở Algérie đã nhường lại cho tôi một khoản để tôi tặng lại anh, chỉ còn ký kết giấy tờ nữa là xong. Một trại ấp rộng bao la để chăn nuôi gia súc, ruộng đất khu ấy rất phì nhiêu và đang tiếp tục được khai thác; nhưng có điều này thì tôi không giấu anh; vì tôi biết anh có thừa quả cảm và sẵn sàng chịu thử thách nên tôi đã quyết tâm tậu cơ ngơi ấy, mặc dù ở sát ngay chân dãy Atlas*. Ở đấy ít ra phải vừa là lính chiến vừa là người làm nông nghiệp; vừa là pháo đài, vừa là trang trại. Người quản lý ở đây, khi ông chủ vắng mặt sẽ giúp anh nắm mọi tình hình, ông ta có tiếng thật thà và tận tụy; anh sẽ giữ ông ta lại chừng nào còn thấy cần thiết. Khi đã an cư, không những anh sẽ giàu có thêm nhờ lao động và tài trí mà còn phục vụ đất nước bằng lòng dũng cảm của mình nữa. Những trại chủ được phép tổ chức lực lượng tự vệ. Do phạm vi đất đai rộng lớn của anh, số trại viên lĩnh canh của anh sẽ bầu anh làm chỉ huy của một đội quân đáng kể. Có kỷ luật, được khích lệ nhờ tinh thần quả cảm của anh, đội quân ấy sẽ rất được việc để bảo vệ các cơ sở rải rác trong đồng bằng. Tôi nhắc lại để anh rõ, tôi đã lựa chọn như vậy mặc dù nguy hiểm hoặc vì nó đầy rẫy nguy hiểm thì đúng hơn; vì tôi muốn sử dụng tính táo bạo bẩm sinh của anh; lại nữa. Anh đã ăn năn hối lỗi và chuộc tội ác xưa kia, sự khôi phục danh dự lại cho anh càng cao quý hơn, đầy đủ hơn, anh dũng hơn do được hoàn tất giữa những nguy nan tại một xứ sở bất khuất, thay vì giữa đời sống quen thuộc bình thản của một thị trấn nhỏ bé. Nếu ngay từ đầu tôi không đề xuất với anh trường hợp này thì đó là vì có rất nhiều khả năng mà một đề nghị khác nào đấy lại sẽ làm anh hài lòng: Và trường hợp này khá gay go đến mức tôi không muốn để anh lâm vào tình thế không có sự lựa chọn, vẫn còn đủ thời gian, nếu công cuộc này không hợp với anh… anh cứ nói thật, tôi sẽ tìm cách khác. Bằng không, ngày mai mọi giấy tờ sẽ được ký xong; tôi sẽ giao cho anh các chứng từ về quyền sở hữu tài sản, anh sẽ đi Algérie với một người do chủ cũ chỉ định, đưa anh đến nhận trang trại. Họ còn thiếu của anh hai năm lợi tức, anh sẽ nhận được tiền khi đến đấy. Ruộng đất đem lại ba nghìn franc, hãy làm việc đi, hoàn thiện đi, năng nổ, hăng hái, anh sẽ dễ dàng khiến cả anh, cả các tá điền của anh nữa, ngày càng sung túc hơn, đến mức anh có thể thừa sức giúp đỡ kẻ khác. Tôi không hồ nghi gì nữa, các anh sẽ luôn luôn tỏ ra hảo tâm, hào hiệp, các anh sẽ phải nhớ là đã giàu thì phải bố thí, san sẻ nhiều. Dù xa anh, tôi vẫn theo dõi anh. Tôi không bao giờ quên rằng tôi và ông bạn tốt nhất của tôi sống được là nhờ anh cứu. Bằng chứng duy nhất về sự trung thành và lòng biết ơn là sự cố gắng của anh để mau chóng biết đọc, biết viết đặng có thể báo cho tôi biết đều đặn mỗi tuần một lần về những thành tích của anh; và đừng quên là phải nhớ đến tôi nếu cần một lời khuyên nhủ hoặc một sự ủng hộ.

Dãy núi cao ở Bắc Phi. Lúc này cuộc bình định Algérie chưa hoàn tất, tậu đồn điền như thế là phiêu lưu và nguy hiểm.

Không thể nào nói cho hết sự vui mừng phấn khởi của Chọc Tiết. Tính cách của y, bản năng của y thì chúng ta đã rõ để thấy rằng không có đề xuất nào thích hợp với y hơn thế.

Ngày hôm sau nữa, Chọc Tiết lên đường đi Algérie.