CHƯƠNG 5 NGỦ TRỌ

Ông già mù đó muốn gì? - Bố Châtelain hỏi Jean-René.

- Ông già mù đó cùng với đứa con trai đi Louvres nhưng lạc đường, trời quá rét và tối đen như mực, hai bố con họ muốn xin ngủ lại trong trang trại, trong một góc chuồng bò.

- Bà Georges rất tốt bụng, bà không bao giờ từ chối những người nghèo khổ xin ở trọ; bà sẽ đồng ý, chắc chắn như thế, nhưng phải thưa trước với bà. Đi đi, Claudine.

Claudine ra khỏi phòng.

- Họ chờ ở đâu? - Bố Châtelain hỏi.

- Trong kho lúa nhỏ.

- Sao mày lại đưa họ vào kho lúa?

- Nếu họ ở ngoài sân thì lũ chó sẽ xơi cả hai bố con. Vâng, bố Châtelain ạ. Con đe mãi: “Khôn nào, Médor, nào Turc, nào Sultan…” Chưa bao giờ chúng lồng lên như thế. Mà ở trang trại này, có ai dạy chúng cắn người nghèo như ở nhiều nơi khác đâu…

- Quả thật, các con ạ, phần cho người nghèo tối nay đã sẵn, hãy ngồi chật một chút… Được… thế thì dành chỗ cho hai bố con họ. Đặt thêm hai bộ đồ ăn nữa, một cho ông già, một cho đứa con ông ta vì chắc chắn bà Georges sẽ cho họ ở lại.

- Thật không hiểu sao lũ chó lại cắn dữ thế. - Jean-René nói.

- Nhất là con Turc mà Claudine dắt theo khi đến tu viện… nó như bị ma ám. Vừa nựng cho nó im đi, con thấy lông gáy của nó dựng ngược như lông nhím. Bố bảo như thế là thế nào? Hả bố? Cái gì bố cũng biết kia mà.

- Ta nói, con ạ, ta hiểu hết mọi chuyện nhưng lũ chó còn biết hơn ta… Vào cơn bão mùa thu năm ấy, trận bão đã biến dòng sông bé thành thác, lúc ta trở về trong đêm tối đen như mực, với những con ngựa kéo cày, ta ngồi trên lưng con ngựa già lông trắng pha đỏ sẫm, bờm đen, không biết đường nào mà đi, vì có trông thấy gì nữa đâu, cứ như trong hang ấy. Ta đã buông lỏng cương, và nó đã tự tìm được đường về… Thế thì ai dạy cho nó như thế?

- Phải đấy, bố Châtelain ạ. Ai dạy cho con ngựa bờm đen, lông màu pha đó?

- Người đã dạy cho con chim én làm tổ trên mái nhà, cho chim chìa vôi làm tổ giữa đám lau sậy đấy con ạ. À mà, Claudine, - ông già bảo với cô gái vắt sữa vừa trở vào phòng, ôm theo hai khăn trải giường trắng muốt tỏa mùi thơm mát - bà Georges đã cho phép hai bố con ông già mù ăn tối và ngủ lại đây đêm nay, phải không?

- Vâng, đây là hai chiếc khăn trải giường trong phòng nhỏ ở đầu hành lang. - Claudine nói.

- Bảo họ vào đây, Jean-René. Còn con gái của bố hãy đặt hai chiếc ghế gần lò sưởi để họ sưởi ấm một lát trước khi vào bàn ăn… vì đêm nay trời rét dữ.

Người ta lại nghe tiếng chó sủa dữ dội và tiếng Jean-René đe chúng.

Cửa nhà bếp bật mở, lão Thầy Đồ và thằng Tập Tễnh kêu lên:

- Chúng suýt cắn bọn tôi đó.

- Chúng đã cắn rách một mảnh áo tôi - thằng Tập Tễnh nói, xanh mắt vì sợ hãi.

- Xin lỗi ông già nhé, - Jean-René vừa nói vừa khép cửa lại - nhưng chưa bao giờ tôi thấy lũ chó của chúng tôi dữ đến thế, chắc là trời quá lạnh đã kích thích chúng. Lũ chó chẳng hiểu gì cả, có lẽ chúng muốn nhảy lên cắn cho đỡ lạnh đấy!

- Bây giờ đến lượt con này - người tá điền vừa nói vừa ngăn con chó già Lysandre đang gầm gừ định nhảy xổ vào hai người mới đến. - Nó đã nghe những con chó khác sủa như điên, nó cũng muốn bắt chước. Mày có nằm yên ngay không? Con chó già hung bạo… mày có muốn… - Vừa nói bố Châtelain vừa đá nó một cái, con Lysandre lùi về chỗ cũ ở góc lò sưởi mà vẫn chưa thôi gầm gừ.

Lão Thầy Đồ và thằng Tập Tễnh đứng yên ở cửa bếp, không dám bước vào. Quàng một chiếc áo khoác xanh, cổ lông, mũ chụp xuống tận mắt che kín cả vầng trán, tên cướp cầm tay thằng Tập Tễnh và nép sát vào nó; nó nhìn những người nông dân một cách nghi ngại, trước mặt những người lương thiện ấy, thằng Tập Tễnh hoang mang và hơi sợ hãi.

Bọn người xấu có những húy kỵ cũng như ghê tởm những thiện cảm của chúng.

Nét mặt lão Thầy Đồ gớm ghiếc đến nỗi những người trong trang trại phải chú ý, người thì khó chịu, người thì khiếp sợ; cảm giác của họ không qua khỏi con mắt của thằng Tập Tễnh, sự sợ hãi của những người nông dân làm nó yên tâm. Nó thấy tự hào về nỗi khiếp sợ mà người đi cùng nó gây ra cho họ. Sự xúc động ban đầu đã qua, bố Châtelain chỉ còn nghĩ đến việc thực hiện nhiệm vụ của mình, ông nói với lão Thầy Đồ:

- Ông lão ơi! Ông hãy ngồi xích lại gần lò sưởi, sưởi ấm rồi ăn tối với chúng tôi vì ông đã đến đúng lúc chúng tôi ngồi vào bàn. Này, ông hãy ngồi vào đây. Nhưng mà đầu óc tôi để đâu nhỉ? - Ông già Châtelain nói thêm. - Không phải với ông mà tôi phải nói với con trai ông kia, vì ông không may đã bị mù. Này cháu, cháu hãy dẫn bố cháu lại gần lò sưởi đi!

- Thưa ông, vâng ạ. - Thằng Tập Tễnh trả lời bằng giọng khéo léo và đạo đức giả. - Cầu Chúa sẽ ban phước lành cho ông! Hãy theo con, cha tội nghiệp của con, theo con… cẩn thận đấy cha ạ! - Và thằng bé dẫn lão kẻ cướp đi.

Cả hai đến bên lò sưởi.

Đầu tiên con Lysandre gầm gừ, nhưng khi đánh hơi lão Thầy Đồ một lúc, nó bỗng sủa lên một tiếng rùng rợn như thể có tử khí.

- Nguy chưa! - Lão Thầy Đồ tự nhủ. - Nó đánh hơi thấy máu chăng, con vật đáng nguyền rủa kia? Ta vẫn mặc chiếc quần hôm giết lão lái bò…

- Này, thật kỳ lạ, - Jean-René nói khẽ - con Lysandre thấy hơi ông già này là rống lên như khi có tử khí.

Ngay lúc đó, một chuyện lạ xảy ra.

Tiếng sủa của con Lysandre sắc gọn, rền rĩ đến nỗi các con chó khác nghe thấy (sân trại chỉ cách bếp bởi một cửa sổ có kính) và theo thói quen của loài chó, chúng nhất loạt sủa theo rền rĩ.

Mặc dù ít mê tín, người trong trang trại lo sợ nhìn nhau.

Một người mà họ đã không thể chú ý nhìn mà không ghê sợ đi vào trang trại. Thế là lũ chó từ trước đến giờ đang yên lành trở nên giận dữ, tru vang thê thảm, dường như báo trước có chết chóc, theo tín ngưỡng của dân thường.

Ngay cả lão ăn cướp cũng vậy, dù đã chai sạn, táo bạo, hung dữ, lão cũng phải run rẩy một hồi trước những tiếng chó tru quái gở, rùng rợn, đột khởi khi lão thoạt bước chân vào, cái lão sát nhân ấy. Thằng Tập Tễnh, hoài nghi, trâng tráo như một đứa trẻ của thành Paris có thể nói là đã lêu lổng từ lúc còn nhỏ, thì cứ dửng dưng trước cái ấn tượng tinh thần mà cảnh tượng ấy gây nên. Không sợ bị chó cắn nữa, thằng oắt con hay trêu chọc ấy coi thường cái điều làm cho người trong trang trại rụng rời và làm cho Thầy Đồ rùng mình sợ hãi. Thật vậy, điều diễn ra thật khác thường. Trạng thái sững sờ ban đầu qua đi, Jean-René đi ra ngoài và người ta nghe tiếng roi quất vun vút làm tan biến những linh cảm ghê rợn của lũ chó Turc, Sultan và Médor. Dần dần bộ mặt buồn rầu của các tá điền tươi tỉnh lại, một lát sau bộ mặt xấu xa đáng sợ của lão Thầy Đồ gây cho họ lòng thương hại hơn là khiếp sợ. Họ thương thằng Tập Tễnh bị tàn tật, thấy được bộ mặt tinh quái, khá thông minh và khen ngợi sự chăm sóc ân cần mà nó dành cho ông bố.

Sao nhãng một lúc, họ sực nhớ đến bữa ăn, càng không hám đói, và người ta chỉ còn nghe sau đó những tiếng thìa dĩa. Vừa chăm chú thưởng thức những món ăn thôn dã, những người tá điền nam và nữ cảm động chú ý đến sự săn sóc của thằng bé đối với ông già mù mà người ta xếp cho nó ngồi bên cạnh. Thằng Tập Tễnh tìm ra một hứng thú độc địa trong việc trêu chọc lão Thầy Đồ, noi gương mụ Vọ mà nó tự hào đã bắt chước y chang, cái mụ mà nó yêu mến thực sự. Tại sao thằng bé tai quái đó lại cảm thấy sung sướng với chút yêu thương giả tạo mà mụ Vọ tỏ ra? Tại sao nó có thể rung cảm với kỷ niệm xa xôi về những trìu mến của mẹ nó? Đó là một trong nhiều sự dị thường thỉnh thoảng vẫn gặp và may mắn làm sao lại phá vỡ tính đơn nhất của tội ác.

Như chúng tôi đã nói, chẳng khác gì mụ Vọ, thằng Tập Tễnh cảm thấy vô cùng thích thú vì nó gầy yếu như thế mà lại buộc được một con mãnh hổ phải ngoan ngoãn cho nó tha hồ hành hạ.

Nó lựa lúc thuận lợi nhất giáng cho lão già một cú đá dưới gầm bàn, vào đúng cái vết thương đã rất cũ mà lão Thầy Đồ cũng như mọi tên tù khổ sai phải chịu đựng ở chân phải, ở đúng vị trí mà người ta đặt chiếc cùm trong thời kỳ bị giam.

Lão kẻ cướp phải có một sức chịu đựng phi thường mới giấu nổi sự đau đớn mỗi khi thằng Tập Tễnh đá phải. Con quái vật tí hon này muốn đặt nạn nhân của mình trong một tình thế gian nan hơn nữa, đã chọn đúng lúc lão Thầy Đồ đang uống hoặc đang nói để thực hiện mưu đồ.

Tuy nhiên tên cướp vẫn giữ được thái độ tự nhiên. Lão nén được tức giận và đau đớn một cách tài tình, nghĩ rằng (và thằng Tập Tễnh biết rõ điều đó) sẽ vô cùng nguy hiểm cho việc thực hiện thành công ý đồ của lão, nếu lão để người khác đoán được chuyện gì đang diễn ra dưới gầm bàn.

- Này, cha thân yêu, đây là một quả hồ đào được gọt sẵn. - Thằng Tập Tễnh vừa nói vừa đặt vào đĩa của lão Thầy Đồ một quả đã đập vỡ.

- Tốt lắm, con ạ. - Bố Châtelain nói, rồi bảo với tên cướp. - Thật đáng thương, ông già tội nghiệp, nhưng ông đã có một đứa con rất tốt… mong điều đó cũng an ủi ông đôi phần.

- Dạ, dạ, nỗi đau khổ của tôi thật là lớn và nếu không có sự chăm sóc của thằng con yêu quý thì… tôi…

Lão Thầy Đồ không thể giữ nổi một tiếng kêu đau đớn, thằng con lão Cánh Tay Đỏ đã đá trúng chỗ đau nhất của vết thương, đau không thể nào chịu nổi.

- Lạy Chúa, có chuyện gì thế cha? - Thằng Tập Tễnh kêu lên một tiếng cảm động và đứng lên ôm lấy cổ lão Thầy Đồ.

Trong phút đầu tức giận điên người, tên cướp muốn bóp cho thằng bé phải chết ngạt trong đôi tay hộ pháp. Lão đã ôm ghì thằng bé vào ngực làm cho nó tức thở bật ra một tiếng rên nặng nề.

Nhưng vụt nghĩ rằng mình không thể thiếu được thằng Tập Tễnh nên lão Thầy Đồ đã tự kiềm chế và đẩy thằng bé xuống ghế.

Qua tất cả những cái đó, những người nông dân chỉ nhận thấy sự giao lưu tình cảm đằm thắm cha con. Nét mặt tái mét và sự tức thở của thằng Tập Tễnh đối với họ dường như là biểu hiện cảm động của thằng con hiếu thảo.

- Ông già của tôi làm sao thế? - Bố Châtelain hỏi. - Tiếng kêu của ông vừa rồi đã làm cho thằng con ông tái mặt. Tội nghiệp thằng bé này, nó gần như ngạt thở.

- Không có chuyện gì đâu. - Lão Thầy Đồ vừa lấy lại bình tĩnh vừa trả lời. - Đấy là do nghề làm thợ máy của tôi. Thời gian gần đây khi lấy búa đập một thanh sắt đỏ, tôi đã để thanh sắt rơi vào chân, bị bỏng nặng, vết thương đến nay vẫn chưa lành hẳn. Ban nãy tôi va phải chân bàn nên không nén nổi một tiếng kêu đau đớn.

- Tội nghiệp cha! - Thằng Tập Tễnh đã hoàn hồn, ném một cái nhìn ma quái vào lão Thầy Đồ. - Cha tội nghiệp! Thật đúng như vậy, thưa các vị, không ai chữa nổi vết thương đó cho cha tôi… Than ôi! Không, không thể nào! Ôi! Tôi rất muốn chịu đau đớn thay cho người cha tội nghiệp này.

Các chị nông dân nhìn thằng Tập Tễnh thông cảm.

- Này ông già đau khổ, - bố Châtelain nói - thật không may cho ông đã không có mặt ở trang trại này cách đây ba tuần, để mãi tới hôm nay mới đến.

- Vì sao thế ạ?

- Vì khi đó chúng tôi có một bác sĩ từ Paris tới, có món thuốc thần chữa bệnh đau chân. Một bà già nhân hậu bị què, không đi được đã ba năm, ông bác sĩ đó đã cho bà ta một thứ thuốc bôi vào vết thương… Bây giờ bà ta đã chạy khắp nơi và hứa một ngày gần đây bà ta sẽ đi bộ đến phố Gái Góa ở Paris để cảm ơn người đã chữa cho bà ta. Từ đây đến đó là một đoạn đường dài đấy. Nhưng ông sao vậy, lại đụng vào vết thương chết tiệt đó sao?

Những tiếng “phố Gái Góa” làm cho lão Thầy Đồ nhớ lại những kỷ niệm khủng khiếp, lão không thể không rùng mình, nét mặt hung dữ nhăn nhúm.

- Thật vậy, - lão trả lời, cố lấy lại sự bình tĩnh - lại một cơn đau nữa nhói lên.

- Cha yêu quý, hãy bình tĩnh, ngay đêm nay con sẽ rửa ráy cẩn thận vết thương ở chân cho cha.

- Thằng bé tội nghiệp, - Claudine nói - nó yêu cha nó biết bao!

- Thật đáng tiếc, - bố Châtelain nói với lão Thầy Đồ - tiếc rằng ông thầy thuốc đáng kính ấy lại không có mặt ở đây. Nhưng tôi nghĩ, ông ấy vừa nhân đức vừa thông thái. Khi nào trở lại Paris, ông bảo thằng bé dẫn đến chỗ ông bác sĩ ấy. Ông ấy sẽ chữa khỏi cho ông, tôi chắc chắn thế. Địa chỉ của ông ấy không khó nhớ lắm đâu: Đường Gái Góa, số 17. Nếu ông quên số nhà… không hề chi, ở đấy không có nhiều bác sĩ đâu, và nhất là bác sĩ người da đen… Và ông hãy hình dung là ông ấy đen, cái ông bác sĩ David tuyệt vời đó.

Mặt lão Thầy Đồ chằng chịt sẹo nên người ta không thấy nó tái xanh.

Tất nhiên là lão ta xanh mặt… xanh ghê gớm khi nghe đến số nhà của Rodolphe và sau đó lại đến David, người bác sĩ da đen… Người bác sĩ da đen đó, theo lệnh của Rodolphe, đã bắt lão phải chịu một hình phạt ghê rợn, mà lúc nào lão cũng phải chịu những hậu quả khủng khiếp.

Đó là một ngày đau buồn đối với lão Thầy Đồ. Buổi sáng, lão đã phải chịu những hình phạt của mụ Vọ và thằng Tập Tễnh, đến trang trại thì bị đàn chó sủa rống lên trước bộ mặt giết người của lão và định xé xác lão, cuối cùng, sự tình cờ lại đưa lão vào một nhà mà vài ngày trước kẻ thù của lão đã ở đấy.

Tách biệt những tình tiết ấy cũng thừa đủ để lần lượt kích thích lão nổi giận hoặc hoảng sợ, nhưng mà dồn dập như thế trong khoảng vài tiếng đồng hồ thì quả là những cú mãnh liệt cho lão.

Lần đầu tiên trong đời, lão mới cảm thấy một thứ khủng khiếp quái dị như thế… lão tự hỏi, phải chăng chỉ do tình cờ thôi mà những sự kiện kỳ dị đã xảy ra như vậy.

Bố Châtelain không nhận ra sắc mặt tái nhợt của lão Thầy Đồ.

- Vả chăng, ông già của tôi ơi, khi nào ông về, người ta sẽ cho con trai ông địa chỉ của bác sĩ và sẽ yêu cầu ông ấy chữa cho ông. Ông ấy rất tốt… rất tốt! Phiền một nỗi là ông ấy lúc nào cũng có vẻ buồn. Nhưng này, uống một cốc chúc mừng sức khỏe vị cứu tinh tương lai của ông đi.

- Cảm ơn ông, tôi đã hết khát. - Lão Thầy Đồ trả lời với thái độ buồn rầu.

- Uống đi, cha thân yêu! Uống đi, cha sẽ cảm thấy dễ chịu… - Thằng Tập Tễnh vừa nói vừa đặt cốc rượu vào tay lão.

- Không, không… tao không muốn uống nữa. - Lão đáp lại.

- Không phải loại rượu táo mà tôi đã rót cho ông đâu, đây là loại rượu vang cũ. - Ông già nói tiếp. - Nhiều nhà tư sản không được uống thứ này đâu! Trang trại này không giống như trang trại khác đâu. Ông nghĩ thế nào về trang trại của chúng tôi?

- Rất tốt. - Lão Thầy Đồ trả lời như một cái máy vì mỗi lúc lão lại chìm sâu vào những ý nghĩ đau buồn.

- Này, ngày nào cũng thế này, làm khỏe, ăn ngon, thoải mái và ngủ ngon, bốn chữ đó tóm lại là cuộc sống của chúng tôi. Chúng tôi có bảy người làm ruộng, và không khoác lác đâu, chúng tôi làm bằng mười bốn người và cũng được trả công bằng mười bốn người; cho những người làm ruộng bình thường là một trăm năm mươi đồng écu một năm, cho những người vắt sữa và giúp việc trong trang trại là sáu mươi đồng écu và chúng tôi còn chia một phần năm lợi tức trang trại. Thế chứ! Ông hiểu rằng chúng tôi không để cho đất nghỉ chút nào vì bà mẹ đất đáng thương ấy càng cho nhiều chúng tôi càng được hưởng nhiều.

- Ông chủ của các ông không nghĩ đến chuyện làm giàu mà lại ưu đãi cho các ông như thế à? - Lão Thầy Đồ hỏi.

- Ông chủ chúng tôi… Ôi! Không phải như các ông chủ khác đâu, ông ấy có cách làm giàu riêng.

- Ông muốn nói gì ạ? - Lão già hỏi, muốn trao đổi để gạt đi những ý nghĩ đen tối trong đầu lão. - Ông chủ của ông thật là khác thường.

- Khác thường về mọi phương diện, ông già của tôi ạ! Nhưng này, sự tình cờ đã đưa ông đến đây, vì làng này cách xa đường lớn. Có lẽ ông sẽ không bao giờ trở lại đây nữa. Ông sẽ không rời khỏi nơi này mà không hiểu gì về ông chủ của chúng tôi và những gì ông ấy đã làm trong trang trại này. Chỉ vài lời thôi, tôi sẽ kể với ông, với điều kiện là ông sẽ nói lại cho mọi người biết. Ông sẽ thấy, thật bổ ích dù nói hay nghe.

- Tôi xin nghe ông đây. - Lão Thầy Đồ nói.