Chương 8 MẸO ÔNG HỀ GIẤM

Người tù mới vào trại và vừa được nhắc đến, đội mũ trùm vải và mặc áo blouse xám, chăm chú nghe và cũng kiên quyết tán thành âm mưu sát hại Germain. Con người dáng dấp lực sĩ ấy cùng những phạm nhân khác rời nhà sưởi mà không bị ai để ý. Phút chốc họ đã trà trộn vào nhiều nhóm khác nhau đang túm tụm trên sân, quanh những người chia thức ăn, thịt hầm đựng trong chảo đồng, và bánh mì trong những thúng lớn. Mỗi phạm nhân được lĩnh một miếng thịt bì gỡ từ xương ninh xúp buổi trưa, nửa cái bánh mì để ăn với xúp, còn ngon hơn bánh mì phát cho lính.

Phạm nhân nào có tiền còn được phép mua rượu vang ở căng tin và uống ngay ở đó, nói theo ngôn ngữ nhà ngục là “sưa một vại”.

Còn những tên như Nicolas, được tiếp tế từ bên ngoài, thì tổ chức những buổi đánh chén mời nhau. Những bạn nhậu của đứa con trai người tử tù gồm Bộ Xương, Cá Trê và theo gợi ý của gã này, có cả Hề Giấm nữa, để thúc bác sẵn sàng kể chuyện.

Chân giò, trứng luộc, pho mát, bánh mì trắng do Micou, lão chứa chấp đồ gian, bấm bụng chiêu đãi, bày trên ghế băng của nhà sưởi và Bộ Xương, chẳng hề bận tâm đến chuyện sắp giết người, sẵn sàng ngồi vào đánh chén.

– Ra xem Hề Giấm có đến không? Muốn xơi tái thằng Germain thì tao phải xơi đã. Đừng quên bảo thằng Thọt Lớn là thế nào thằng Frank cũng phải túm đầu dần cho thằng mõ tòa một trận cho khuất mắt cả hai thằng.

– Yên trí, Ngoẻo ạ! Nếu thằng Frank mà không dần tên mõ tòa thì chẳng phải do chúng ta đâu.

Nói rồi Nicolas rời nhà sưởi.

Vừa ngay lúc đó thì thầy Boulard, miệng phì phèo điếu xì gà, tay thọc túi áo redingote xám, mũ cát-két lưỡi trai trùm kín tai, mặt mày hớn hở, đi vào sân chơi. Hắn nhác thấy Nicolas, còn tên này thì đưa mắt tìm Frank.

Frank và Thọt Lớn ngồi ăn trên ghế băng, cả hai ngồi quay lưng lại nên không trông thấy viên mõ tòa.

Làm đúng lời dặn của Bộ Xương, Nicolas liếc thấy Boulard tiến lại chỗ mình nhưng vờ như vô tình, đi gần đến chỗ Frank và Thọt Lớn.

– Chào chú mày! – Viên mõ tòa chào Nicolas.

– Chà, chào ông! Tôi không trông thấy ông ngay, ông vừa đi dạo về như mọi hôm ạ?

– Phải đấy, chàng trai ạ! Và hôm nay thì đi dạo vì hai lý do cơ. Ta nói cho chú mày biết nhé! Này, trước hết, cầm lấy điếu xì gà này đã nào. Khách sáo làm gì, cầm lấy, chiến hữu của nhau mà! Việc quái gì phải ngượng.

– Thưa, xin cảm ơn ông. Ái chà, sao ông không phải có một mà đến hai cớ để đi dạo thế này?

– Chú mày sẽ hiểu thôi. Hôm nay, thấy ngại không muốn ăn, ta mới tự bảo: “Nhìn vào bữa ăn của các chàng trai, thấy họ ăn ngon lành, ngấu nghiến như thế, có lẽ mình sẽ thấy đói mà phát thèm, lại muốn ăn!”

– Dù sao, cũng hay đấy! Nhưng này, nếu ông muốn thấy hai tên đàn em mần như thế nào… – Nicolas kéo dần viên mõ tòa về phía Frank đang ngồi quay lưng lại – thì hãy ngắm hai thằng trạng đớp này. Ông sẽ thấy trong bụng cồn cào như vừa ngốn xong cả một vò dưa chuột ngâm giấm!

– Chà, thế mà đúng đấy! Nào, thử xem những của quái này ra sao?

– Ê, Thọt Lớn! – Nicolas réo to.

Thọt Lớn và Frank cùng ngoái đầu lại.

Vứt ngay bánh và thịt xuống ghế, Frank nhảy xổ vào, túm cổ Boulard, gầm lên:

– Tiền tao đâu?

– Này anh bạn, nghe tôi đã!

– Tiền tao đâu? Mà thế còn là quá chậm trễ rồi. Tao phải vào đây là tội mày!

– Nhưng tôi… nhưng…

– Nếu tao phải đi đày, mày nghe không, tại mày hết. Nếu mày không chiếm đoạt vốn liếng của tao, đời nào tao phải đi ăn trộm. Tao vẫn giữ được lương thiện như tao mong muốn. Còn mày, người ta sẽ cho mày trắng án, mày ấy. Người ta sẽ không làm gì mày, nhưng tao, tao sẽ phải làm một cái gì đó, tao sẽ đánh vào cái mặt mày. Chà, mày đeo đồ trang sức, mày có dây chuyền vàng, thế mà lại đi ăn trộm của người nghèo. Này, này, xơi đủ chưa? Chưa đâu… Nữa này!

– Cứu tôi với! Cứu tôi với! – Tên mõ tòa kêu lên, lăn lộn dưới chân Frank đang điên cuồng đấm đá.

Những nạn nhân khác, dửng dưng bao quanh xem đánh nhau, hay nói đúng hơn, quanh người đánh và kẻ ăn đòn, vì thấy Boulard thở dốc, quá khiếp hãi, không hề chống lại mà chỉ cố tránh những đòn tới tấp của đối phương.

May sao, người giám thị chạy ngay tới và gỡ tên mõ tòa khỏi Frank. Thầy Boulard đứng dậy, tái xanh tái xám, sợ không còn hồn vía. Một bên mắt bầm tím, chẳng còn nghĩ đến việc nhặt chiếc mũ cát-két, hắn vừa la vừa chạy về phía ghi-sê:

– Ông gác ơi, mở cửa cho tôi với! Tôi không còn muốn ở đây một giây nào nữa! Cứu tôi với, ông gác ơi!

– Còn anh, – người giám thị túm lấy cổ áo Frank – vì anh đã đánh ông ta, hãy theo tôi đến chỗ ngài giám đốc nhà giam! Hai ngày phạt trong ngục tối.

– Đếch cần! Dù sao nó cũng đã lĩnh đủ. – Frank bảo.

– Úi dà, – Thọt Lớn vờ giúp Frank xốc lại cổ áo, rỉ tai – đừng hở gì về việc bọn tao định thịt thằng Chó Săn nhé!

– Yên trí! Nếu tao có mặt thì có thể tao sẽ bảo vệ nó, vì chỉ có thế mà chúng mày định giết một người thì tàn nhẫn quá, nhưng tố cáo chúng mày, thì không bao giờ!

– Này, có đi không thì bảo. – Người gác quát.

– Thế là hê được cả tên mõ tòa lẫn thằng Frank. Bây giờ thì thằng chó săn căng đấy, căng đấy! – Nicolas lẩm bẩm.

Khi bước ra sân chơi, Germain đã khác hẳn, bộ mặt vốn rầu rĩ, tiều tụy, giờ đã khác, hớn hở, đĩnh đạc, đầu ngẩng cao, cậu ta vui vẻ và tự tin nhìn quanh… Cậu ta được yêu… Trước mắt cậu ta, nhà ngục không còn đáng sợ như trước.

Hề Giấm bối rối nhìn cậu ta, cuối cùng, ngần ngại mãi bác mới lại gần, khẽ chạm tay vào Germain trước khi cậu ta đến gần cánh tội phạm đang ngấm ngầm hằn học nhìn cậu ta. Con mồi của chúng chạy đâu cho thoát.

Không chủ ý, nhưng Germain vẫn rùng mình khi Hề Giấm chạm vào mình. Mặt mày tiều tụy, áo quần rách rưới của người làm trò ảo thuật xưa kia quả khó gây được thiện cảm, nhưng sực nhớ lại lời dặn của Rigolette, vả lại đang lúc hạnh phúc thì ai mà chẳng rộng lòng, nên Germain dừng lại và ôn tồn nói với Hề Giấm:

– Bác muốn gì kia ạ?

– Tôi muốn cảm ơn cậu!

– Về việc gì kia, hở bác?

– Về những gì mà cô bạn xinh đẹp đến chăm nom cậu muốn làm cho em gái tôi.

Germain ngạc nhiên:

– Tôi không hiểu bác muốn nói gì?

– Tôi sẽ nói cậu rõ. Vừa rồi, ở phòng lục sự tôi có gặp người giám thị trực khu thăm nuôi.

– À, phải, ông ấy thật là một người trung hậu.

– Thường thường các giám mục chẳng mấy ai xứng với cái tiếng ấy. Trung hậu! Nhưng bố già Roussel thì khác, đúng là một người như vậy. Lúc nãy bố đã rỉ tai tôi: “Này Hề Giấm, anh có biết cậu Germain không?” – “Có chứ, vật thí thân ở sân nhà chơi chứ gì.” Tôi đáp.

Rồi cắt ngang câu chuyện, bác bảo Germain:

– Xin lỗi, bỏ quá cho tôi khi gọi cậu là vật thí thân. Cậu đừng để bụng nhé… Đợi tôi nói hết câu chuyện đã. Tôi mới trả lời: “Có chứ, tôi biết cậu ấy!” – “Biết đâu anh cũng về hùa trù cậu ấy, phải không, Hề Giấm?” Ông gác già nghiêm nghị hỏi tôi như vậy. “Thưa ông gác, tôi vốn nhút nhát, hiền lành, đâu có thể tự cho phép mình trù dập, ghét bỏ, tàn hại ai, chẳng bao giờ ạ! Huống chi đối với cậu Germain, vì cậu ấy có quá quắt gì đâu. Mọi người thật bất công với cậu ấy.” – “ Thế thì Hề Giấm ạ, anh bênh vực cậu Germain là đúng, vì cậu ấy đã đối xử tốt với anh đấy.” – “Tốt với tôi hả, ông gác? Sao vậy kìa?” – “Tức là, không phải cậu ấy tốt và cũng không phải là tốt cho anh, nhưng ngoại trừ cái đó, anh phải thực sự biết ơn cậu ấy mới được.” Bố già Roussel bảo tôi thế.

– Sao cơ? Bác phải giải thích cho rõ, tôi mới hiểu được. – Germain mỉm cười.

– Tôi cũng nói như vậy với ông gác. Thế là ông ta bảo tôi: “Chẳng phải cậu Germain mà là cô bạn xinh đẹp đến chăm nom cậu ấy đã rất tử tế với cô em gái của anh. Nghe chị này kể khổ, khi chị ta ra khỏi khu thăm nuôi, cô thiếu nữ ấy đã hứa là sẽ đem hết khả năng giúp đỡ chị ta.”

Germain cảm động:

– Rigolette tốt thật! Thế mà chẳng cho mình biết tí gì.

– Ôi, tôi bèn trả lời ông gác: “Tôi là một thằng “đời” thật! Bố nói đúng đấy, cậu Germain đã tốt với tôi thật, vì người nhà của cậu ấy cũng như cậu ấy, mà cô Jeanne nhà tôi thì cũng là tôi chứ gì! Lại còn hơn thế nữa chứ!”

– Rigolette bé nhỏ của anh tội nghiệp chưa! Anh không còn lạ gì, em thật nhân hậu, thật là giàu lòng thương người.

– Ông gác nói tiếp: “Tôi đã nghe hết nhưng vờ như không biết gì cả. Anh đã rõ mọi chuyện rồi nhé! Nếu anh không báo cho cậu ấy biết có một âm mưu nào đấy hãm hại cậu ấy, thì anh thực sự là đồ khốn kiếp, Hề Giấm ạ!” – “Thưa ông gác, tôi chỉ mới chớm trở thành thằng khốn kiếp, nhưng thực sự khốn kiếp thì chưa! Tóm lại, vì rằng cô gái chăm nom cậu Germain muốn điều tốt cho cô em Jeanne tội nghiệp của tôi, nó rất đảm đang, lương thiện, tôi tự hào về nó, thì tôi sẽ cố làm những gì có thể để giúp cậu Germain. Khốn thay, cũng chẳng được mấy nỗi.” – “Dù sao, cứ thế đã nhé! Tôi cũng có một tin hay để anh báo cho cậu Germain biết, tin mừng này tôi cũng vừa mới biết xong!”

– Cái gì vậy? – Germain hỏi.

– Ngày mai sẽ có một buồng biệt đãi rảnh, không có người. Ông gác bảo tôi báo tin cho cậu biết.

– Thật thế sao? Ôi thế thì phúc đức quá! – Germain vui vẻ reo lên! – Người trung hậu ấy nói đúng, thật là một tin vui mà bác truyền đạt cho tôi!

– Tôi không nhầm đâu! Nhất định thế, người như cậu không thể ở cùng chỗ với chúng tôi được. – Rồi ngắt lời, Hề Giấm vờ cúi xuống như nhặt thứ gì đó. – Thấy chúng ta trò chuyện, họ ngạc nhiên đấy. Cậu nhớ cảnh giác, tôi đi đây. Nếu họ tìm cách gây sự với cậu, đừng có lên tiếng. Họ muốn gây sự cãi nhau để có cớ đánh cậu. Cá Trê hẳn sẽ sinh chuyện, coi chừng nó. Tôi sẽ cố làm cho họ nghĩ khác về cậu.

Thế rồi Hề Giấm vờ như đã tìm thấy cái gì đó vừa đánh rơi, đứng thẳng dậy.

– Cảm ơn bác, tôi sẽ giữ ý. – Germain nói vội vã rồi tách rời người cùng đi.

Hề Giấm chỉ biết được mỗi âm mưu đã bàn sáng hôm đó, là gây ra cuộc ẩu đả mà dần cho Germain một trận, buộc ông giám đốc nhà giam chuyển cậu ta sang sân chơi khác. Không những bác không biết đến mưu toan sát hại Germain vừa được Bộ Xương trù định mà cũng không hay là bọn chúng còn định dựa vào câu chuyện Thằng Còm và Chặt Đôi của bác hòng thu hút sự chú ý của người gác, làm ông ta lơi là nhiệm vụ canh gác để chúng hành sự gọn gàng.

– Đến đây nào, thằng đại lãn! – Nicolas bảo Hề Giấm. – Bỏ phần thịt của mày lại, có tiệc liên hoan to, tao mời!

– Ở đâu kia? Ở nhà Lẵng Hoa hay tiệm Petit-Ramponneau?

– Thằng tếu! Không, ở trong nhà sưởi! Cỗ bàn đã dọn xong, trên ghế băng. Có chân giò, trứng và pho mát, tao trả tiền.

– Hợp với tôi đấy! Nhưng chỉ tiếc là phí mất khẩu phần của tôi, lại càng tiếc hơn là em gái tôi không được hưởng. Cả mẹ lẫn con chúng nó không mấy khi nhìn thấy miếng thịt, trừ phi là thấy bày ở cửa hàng.

– Nào, đến nhanh lên, thằng Bộ Xương bực đấy. Nó với thằng Cá Trê ngốn hết bây giờ.

Nicolas và Hề Giấm đi vào nhà sưởi. Bộ Xương ngồi như cưỡi ngựa trên cái ghế bày thức ăn, càu nhàu chửi thề trong khi chờ đợi ông chủ tiệc.

– Mày đấy à, đồ chậm như sên! Đồ bị thịt! – Thằng ăn cướp quát to khi thoáng thấy người kể chuyện. – Mày làm cái gì mà lâu thế?

– Nó còn nói chuyện với thằng Germain.

Bộ Xương nhìn Hề Giấm trừng trừng nhưng vẫn ăn ngấu nghiến.

– Phải! Lại thêm một tên nữa đếch có tí nào. Tôi bảo vậy vì tôi khoái cái thứ quan viên ấy! Cái thằng cha, sao mà ngu thế, thằng Germain ấy mà! Đến là ngu! Tôi nghe người ta nói là chó săn ở nhà ngục này mà chẳng buồn cãi! Đần độn thế thì làm nghề này sao được?

– Ái chà, mày tưởng thế sao? – Bộ Xương nháy mắt đầy hàm ý cho Nicolas và Cá Trê.

– Chắc chứ! Như cái chân giò đây này! Vả lại thế quái nào mà các anh lại cho là nó rình mò chúng ta được? Lúc nào cũng thui thủi một mình, chẳng trò chuyện đôi hồi với ai và cũng chẳng ai hỏi han gì cả, tránh bọn ta như tránh tà. Nếu nó bị buộc phải “lập bô”bẩm báo thì biết được cái đếch gì mà báo cáo? Vả lại, nó cũng chẳng rình mò được lâu nữa đâu! Nó sắp lên biệt phòng đấy!

– Nó ấy à? – Bộ Xương gầm lên. – Thế bao giờ nó đi?

– Sáng mai sẽ có một xà lim rảnh.

– Mày thấy không, phải khử nó ngay thôi! Nó không cùng buồng giam với tao, ngày mai không kịp nữa rồi. Hôm nay đến bốn giờ là phải mần xong công chuyện. Thế mà giờ đã sắp đến ba giờ. – Bộ Xương thầm thì với Nicolas trong khi Hề Giấm trò chuyện với Cá Trê.

Nicolas nói to như có vẻ trả lời cho một nhận xét của Bộ Xương.

– Germain có vẻ khinh bỉ bọn ta.

– Trái lại! Các vị ơi, – Hề Giấm vội nói. – Các anh làm thằng trai trẻ ấy sợ. Nó tự coi mình như con ong, con kiến bên các anh. Lúc nãy anh có biết nó nói gì với tôi không?

– Không! Xem nó nói gì nào?

– Nó bảo: “Bác khoái thật! Bác Hề Giấm ạ, bác dám trò chuyện với cái ông Bộ Xương dị thường ấy (nó nói dị thường thật đấy), như người bằng vai phải lứa. Tôi thèm được nói chuyện với ông ta đến chết đi được, nhưng ông ta làm tôi rất kính sợ, kính sợ đến mức mà ngay trước ông đô trưởng cảnh sát bằng xương bằng thịt, mũ mãng cân đai hẳn hoi, tôi cũng không đến nỗi sợ hơn!”

– Nó nói thế ư? – Bộ Xương ra vẻ tin là thực và cũng ra vẻ ta đây trước cảm giác ngưỡng mộ của Germain.

– Thực đấy! Thực như anh là tên cường đạo vĩ đại nhất trên đời này.

– Như thế thì khác! – Bộ Xương nói tiếp. – Tao sẽ dàn hòa với nó. Cá Trê dù muốn gây sự thì cũng nên thôi đi thì hơn.

– Nó còn làm hơn thế nữa kia! – Hề Giấm tin chắc đã giúp Germain tránh được nguy cơ đang đe dọa. – Nó còn đoảng hơn thế nữa kia, vì thằng mãnh con tội nghiệp ấy sẽ chẳng dám dây vào những chuyện gây gổ đâu, nó thuộc vào loại như tôi ấy mà! Bạo dạn cứ như là thỏ đế.

– Dù sao cũng đáng tiếc. – Bộ Xương nói tiếp. – Bọn tao đang trông vào trận đụng độ giữa hai thằng xem cho giải trí, tiêu cơm. Đêm nay dài đấy!

Nicolas tán thành:

– Đúng thế, bây giờ chúng tôi làm gì được đây?

– Đã thế thì Hề Giấm phải kể chuyện cho cả buồng nghe, Cá Trê sẽ thôi không gây sự với Germain nữa!

– Được thôi, được thôi! – Người kể chuyện trả lời. – Đấy đã là một điều kiện nhưng phải còn có một điều kiện khác nữa, mà nếu không được cả hai thì tôi chẳng chơi.

– Nói đi! Điều kiện ấy ra sao?

– Là quý cử tọa rặt những nhà tư bản ở đây, – Hề Giấm lấy giọng người làm trò ảo thuật – sẽ góp trả cho người nghệ sĩ nghèo này một món tiền nhỏ bé là hai mươi xu, chỉ hai mươi xu thôi, thưa quý ngài! Để nghe Hề Giấm trứ danh này, người đã có vinh dự phục vụ các quý vị dân chơi, và nổi tiếng nhất, trước các hảo hán kỳ tài nhất của Pháp quốc và xứ Navarre, nay lại phục vụ quý ngài. Hề tôi đang được trông chờ không ngớt ở Brest và Toulon, nơi Hề đến theo lệnh của Nhà nước. Hai mươi xu thôi! Như biếu không, thưa quý ngài.

– Thôi nào! Trả hai mươi xu, nhưng phải kể cho xong đã.

– Kể xong mới trả à? Không đâu, phải trả trước.

– Úi dà! Hay mày cho là chúng tao có thể quỵt của mày hai mươi xu chăng? – Bộ Xương bực mình.

– Đâu có, tôi vinh dự được đặt lòng tin tưởng vào hội tay chơi chúng ta và tôi mà có hỏi xin hai mươi xu ứng trước thì đó là vì tôi muốn tiết kiệm cho túi tiền của các ngài đó thôi.

– Mày lấy danh dự gì mà thề chứ?

– Vâng, thưa quý ngài, vì sau khi nghe tôi kể, mọi người sẽ rất hài lòng và sẽ không phải là hai mươi xu mà là hai mươi franc tiền thưởng, hoặc một trăm franc mà các ngài buộc tôi phải nhận. Tôi tự biết mình quá đi chứ, tôi sẽ đem cái bụng nhỏ nhen mà cầm tiền. Quý ngài thấy đấy, tốt hơn là thưởng cho tôi hai mươi xu từ đầu, như vậy mới tiết kiệm.

– Ôi, đúng là mày chẳng bao giờ thiếu chuyện tầm phào.

– Có độc cái lưỡi thì phải biết đem nó ra mà dùng chứ! Vả lại, chẳng giấu gì các ngài, cô em gái tôi và các con của nó đang cực kỳ khốn quẫn, mà đối với một hộ gia đình nhỏ thì hai mươi xu chẳng phải nhỏ.

– Thế sao em gái mày và con của nó, nếu đã lớn cả rồi, lại không biết đi “chôm chỉa”? – Nicolas hỏi.

– Thôi, xin đừng nói chuyện ấy với tôi, chúng nó làm tôi thất vọng và làm nhục tôi.

– Hãy nói là chúng quá ngu, mà mày lại còn khuyến khích chúng nó nữa kia!

– Thật thế! Tôi đã khuyến khích chúng nó giữ cái thói tật lương thiện. Mà chúng chỉ được mỗi cái tích sự ấy, chúng làm tôi thương hại, thế đấy! Úi chà, thỏa thuận rồi nhé! Tôi sẽ kể câu chuyện trứ danh Thằng Còm và Chặt Đôi nhưng phải trả tôi hai mươi xu và Cá Trê đừng có gây sự với cái thằng ngốc Germain nữa.

– Trả mày hai mươi xu và Cá Trê thôi không gây sự với cái thằng ngốc Germain đó nữa chứ gì? Được! – Bộ Xương phán.

– Xong! Vậy thì quý ngài hãy dỏng tai ra mà nghe câu chuyện cực kỳ thú vị này nhé! Ờ, mà mưa rồi kìa! Khách nghe đã về, chẳng cần phải đi gọi nữa.

Thật thế, mưa bắt đầu rơi, các phạm nhân rời sân vào trú trong nhà sưởi, người gác vẫn kè kè kèm bên.

Nhà sưởi là một phòng lớn, dài và lát đá, có ba cửa sổ trông ra sân chiếu sáng, ở giữa đặt lò sưởi. Bộ Xương, Cá Trê, Nicolas và Hề Giấm đứng kề bên. Thấy tên đại ca ra hiệu, Thọt Lớn cũng đến nhập bọn.

Germain đi vào sau cùng, mải mê với những ý nghĩ êm đềm, thú vị. Cậu ta như một cái máy đến ngồi ở gờ cửa sổ cuối cùng, chỗ cậu ta thường ngồi, chẳng ai tranh chấp vì xa lò sưởi, nơi mọi người túm tụm bao quanh.

Chúng tôi đã nói là có tới mười lăm phạm nhân đã được loan báo về vụ mưu sát trừng phạt cậu ta.

Nhưng khi tin đó loan ra thì có bao nhiêu phạm nhân đủ bấy nhiêu tán đồng gia nhập. Bọn khốn kiếp ấy mù quáng trong tàn ác, coi vụ mai phục ghê tởm này như một sự trả thù chính đáng và thấy có như vậy mới ngăn chặn hữu hiệu được những vụ tố giác sau này của bọn chó săn.

Chỉ có Germain, người gác và Hề Giấm là không hay biết những gì sắp xảy ra. Mọi người chỉ chú tâm vào tên đao phủ, nạn nhân và người kể chuyện, người này do vô tình sẽ làm cho Germain không còn trông cậy được vào người gác nữa, vì chắc chắn là thấy các phạm nhân say mê nghe kể chuyện, ông ta sẽ cho là chẳng cần thiết phải trông chừng họ cho lắm và nhân lúc vô sự này tranh thủ đi ăn cơm.

Thật vậy, khi phạm nhân đã đông đủ, Bộ Xương nói với ông gác:

– Này, bố già ơi! Hề Giấm có ý kiến hay đấy! Hắn sẽ kể cho chúng ta nghe truyện cổ tích Thằng Còm và Chặt Đôi. Trời đất thế này thì chẳng ai nỡ bắt vệ binh ra đến ngoài, chúng tôi chỉ còn có nước đợi đến giờ vào nằm ổ thôi!

– Xét cho cùng thì khi hắn con cà con kê, các anh sẽ ngoan ngoãn, chẳng phá phách gì, ít ra thì tôi cũng chẳng cần bám sát các anh.

– Vâng ạ! – Bộ Xương đáp. – Nhưng Hề Giấm đòi nhiều tiền mới kể. Hắn đòi những hai mươi xu.

– Đúng! Hai mươi xu đáng bao nhiêu, như cho không! – Hề Giấm nói to. – Vâng, thưa các ngài, như biếu không. Chỉ không có đồng trinh nào dính túi mới đành nhịn nghe những nỗi gian truân của Thằng Còm bé nhỏ tội nghiệp, về thằng Chặt Đôi ghê gớm đến rợn tóc gáy. Và thưa các ngài, có ai là người không có nổi món tiền nhỏ nhoi bốn liard, hay nếu các ngài thích gọn gàng, món tiền nhỏ năm centime*, để được nghe câu chuyện cảm động đến rụng tim, rùng rợn sởn tóc gáy này?

Bốn liard hay năm centime đều tương đương một xu (Caruri).

– Tao bỏ hai xu. – Bộ Xương quẳng ra hai xu cho Hề Giấm. – Nào, quân ta! Có đến nỗi bủn xỉn để nhịn giải trí như vậy không? – Hắn nói tiếp và nhìn đồng bọn một cách có ý nghĩa.

Nhiều đồng xu rơi khắp phía khiến Hề Giấm nghĩ đến em gái, vui mừng đi nhặt tiền thưởng.

– Tám, chín, mười, mười một… mười ba… – Bác đến nhặt tiền và reo to.

– Nào, thưa các ngài phú hộ, các ông chủ, các ngài giám đốc ngân hàng, xin gắng thêm tí nữa! Không nên ngừng ở con số mười ba, con số gở. Chỉ cần bảy xu nữa, bảy xu nhỏ nhoi nữa thôi! Sao nào? Thưa các ngài, chịu để cho người ta nói dân chơi của Hố Sư Tử mà không thể góp nổi thêm bảy xu nữa, bảy xu khốn khổ ấy sao? Chà, thưa các ngài, các ngài làm cho người ta tưởng là các ngài bị tống vào đây oan uổng, hoặc các ngài chẳng “hên” chút nào!

Giọng nói the thé và những bông đùa của Hề Giấm làm Germain tỉnh giấc mơ màng. Vừa làm theo sự góp ý của Rigolette, để gần gũi quần chúng nơi đó hơn, vừa chi món tiền bố thí ít ỏi cho cái gã nghèo khổ đáng thương tỏ ra có ý muốn giúp đỡ mình, cậu ta đứng lên và ném đồng mười xu dưới chân người kể chuyện. Người này reo to và giới thiệu ngay với đám đông người thưởng tiền hào phóng:

– Mười xu, thưa các ngài! Các ngài thấy đấy, lúc nãy tôi có nhắc đến các nhà tư bản. Hoan hô ngài đây! Ngài đã xử sự như một ông chủ ngân hàng, như một ngài đại sứ, để làm đẹp lòng mọi người. Vì ngài chịu gánh phần lớn câu chuyện Thằng Còm và Chặt Đôi cho các vị, các vị nên cảm ơn ngài đây. Còn về đồng hào của ngài ta cho dôi ra thì tôi sẽ nhại tiếng các nhân vật, thay vì nói như bình thường, để cho bõ đồng tiền bát gạo. Thật là một cái thú mà các vị phải nhờ nhà tư bản giàu có này mới được hưởng. Bởi vậy các vị cần phải quý ngài ấy đấy.

– Thôi đi nào! Đừng có tếu quá như thế và bắt đầu kể đi. – Bộ Xương bảo.

– Khoan! Thưa các ngài, công bằng mà nói thì nhà tư bản đã góp mười xu phải có chỗ ngồi tốt nhất, ngoại trừ chỗ đại ca tôi đã chọn lựa.

Đề nghị ấy thật khớp với ý đồ của Bộ Xương nên hắn lớn tiếng tán thành:

– Đúng thế! Theo tao thì hắn phải có chỗ tốt nhất mới được.

Và thằng cường đạo lại nháy mắt ra hiệu cho bọn phạm nhân.

– Đúng, đúng! Vào gần trong này đi! – Bọn chúng giục, – ngồi vào ghế đầu ấy!

– Thấy không, chàng trai! Sự rộng rãi của cậu được đền bù đấy. Cử tọa đáng kính ở đây thừa nhận cậu có quyền ngồi ghế hàng đầu.

Tưởng rằng sự rộng rãi của mình thực sự đã lôi kéo được cảm tình của những bạn tù đê tiện, vui mừng vì làm như thế là thực hiện đúng những lời căn dặn của Rigolette, tuy trong thâm tâm vẫn còn phần nào kinh tởm, Germain rời chỗ xưa nay ưa thích và đến gần người kể chuyện. Người này được Nicolas và Cá Trê giúp xếp quanh lò sưởi bốn, năm cái ghế băng và nói một cách khoa trương:

– Đây là hạng trên cùng đấy nhé! Tiền nào của ấy! Trước hết là nhà tư bản đã!

– Giờ thì những ai đã trả tiền, xin ngồi lên ghế! – Hề Giấm vui vẻ, tin tưởng vững chắc là nhờ có bác mà chẳng còn nguy hiểm gì xảy đến với Germain. – Còn những ai không trả tiền thì xin ngồi xuống đó hoặc đứng nghe, tùy thích!

Tóm lại, sự phối cảnh trí ấy như sau:

Hề Giấm đứng gần lò sưởi, chuẩn bị kể chuyện. Gần bác, Bộ Xương cũng đứng nhưng mắt không rời Germain, sẵn sàng chộp lấy cổ cậu ta khi người gác rời nhà sưởi.

Cách xa một chút là Nicolas, Cá Trê, Cardillac và những phạm nhân khác, trong đó có cả người đội mũ trùm vải xanh và áo blouse xám ngồi ở những hàng ghế sau.

Đa số phạm nhân túm tụm chỗ này, chỗ kia, người thì ngồi trên sàn, người thì đứng dựa vào tường, xếp ở phía sau ba cửa sổ ngang hắt ánh sáng chói lọi và tạo nên bóng tối mãnh liệt trên những bộ mặt đặc biệt đa dạng và sắc nét như trong tranh của Rembrandt.

Còn người gác thì không biết là khi mình rời phòng sẽ vô tình làm hiệu cho bọn giết người, ông ta đứng ngay gần cửa lớn hé mở.

– Xong chưa? – Hề Giấm hỏi Bộ Xương.

– Quân ta im lặng! – Tên này quay nửa người lại rồi nói với Hề Giấm. – Giờ thì mày hãy kể cho mọi người nghe.

Trong phòng cực kỳ im lặng.