12. ĐÁM CƯỚI
Cô chú Livia nói họ sẵn sàng làm to chuyện, kể cả giết người. Guma đã để Livia ở lại với mẹ vợ của Jacques và quay về Bahia. Rodolfo vừa trở về không biết tự đâu như mọi bận và gắng làm dịu hai người. ngăn họ đi trình cảnh sát. Guma đã gặp hắn chỗ đậu thuyền. Rodolfo gắng giữ vẻ mặt nghiêm nghị. Gã chưa thể thu xếp ngay mọi chuyện. Gã ôm Guma huyên anh:
- Tớ thực lòng yêu quí con em tớ. Cậu biết tớ chẳng tốt lành gì, nhưng tớ cầu mong cho nó được hạnh phúc. Hãy cẩn thận với những gì cậu sắp phải...
Guma nói:
- Tớ muốn cưới cô ấy. Tớ buộc phải làm chuyện kia chẳng qua vì ông bà ấy không chịu...
Rodolfo bật cười:
- Phải, tớ biết. Tớ sẽ lo dàn xếp mọi chuyện với họ. Mà cậu có tiền lo thủ tục giấy tờ chưa?
Guma giao cho Rodolfo một tay lo mọi chuyện. Ngày hôm sau anh được biết là hôn lễ sẽ tổ chức sau đó mười hai ngày ở nhà thờ Monte Serrat và tòa thị chính. Người duy nhất hoàn toàn thất vọng là lão Francisco. Lão luôn tin rằng đời thủy thủ không nên lấy vợ. Đàn bà chỉ làm thêm rắc rối sự đời. Nhưng lão chẳng nói năng gì bởi Guma đã thành đàn ông và lão cũng chẳng có quyền gì dí mũi vào chuyện riêng của anh. Nhưng tán đồng và coi chuyện đó là tốt đẹp thì không. Đặc biệt vào thời buổi này, khi cước phí vận chuyển bằng thuyền bè quá thấp... Lão bảo Guma lão sẽ ra đi:
- Ta sẽ tìm một nơi nào đó làm bến đậu...
- Bác điên rồi... Nhà bác là đây chứ còn đâu nữa.
- Vợ anh chắc không muốn thế...
- Bác coi cháu như con gà tồ sao? Ai là chủ trong nhà bác nào, bác hay bác gái?
Lão Francisco lí nhí câu gì đó. Guma nói tiếp:
- Bác sẽ thích cô ấy. Cô ấy thực rất dễ thương mà.
Lão Francisco cúi thấp hơn trên mảnh buồm rách đang vá dở. Lão hồi tưởng lại đám cưới của chính mình:
- Một bữa tiệc khiến mọi người ngạc nhiên tr mắt. Dân khắp nơi kéo về ăn cá rán cả ngày. Ngay cả cha anh, một kẻ giang hồ bạt tử không ai biết đang ở đâu, dịp ấy cũng mò về. Bữa ấy người đông vô kẻ. Có lẽ chỉ đám ma bà ấy là lớn hơn thôi.
Lão ngồi trầm ngâm, cây kim vá buồm treo trong không khí:
- Lấy vợ làm gì? Kết cục đằng nào cũng chẳng ra sao. Bác không cản, có điều tự nhiên cứ nghĩ thế...
Guma biết ông già có lý. Bác gái anh đã chết bởi niềm vui khi lão Francisco vượt qua bão tố nguyên vẹn trở về. Bà chết vì hạnh phúc nhưng biết bao kẻ khác đã chết trong khổ đau khi biết chồng mình không bao giờ về nữa.
Cũng vì vậy bác sĩ Rodrigo đã nhìn Guma thoáng ngạc nhiên khi anh đến mời dự cưới. Guma hiểu bác sĩ Rodrigo nghĩ gì khi chăm chú nhìn anh lúc đó. Hẳn ông nhớ lại cái ngày Traira đã chết, đã ra đi trên một con tàu hay một đám mây giông, vẫn không ngớt gọi tên các cô con gái trong cơn mê sảng cuối cùng. Dẫu sao thì Raquel cũng đã nhận được con búp bê mới, song không phải từ người cha trở về sau chuyến đi xa. Guma vẫn nhớ gã, nhớ những người khác nữa, những kẻ đã nằm lại giữa ngàn khơi và đang trên đường đi về miền vô tận. Làm sao một phụ nữ có thể sống nơi đất cảng mà chẳng có chồng? Một số đi giặt thuê cho các gia đình trên phố, số khác thành gái đứng đường, say sưa trong quán rượu. Cả hai đều buồn, cô thợ giặt đang gạt nước mắt khóc thầm lẫn ả gái điếm đang cười vang bên tiếng đàn ca và những ly rượu đắng. Bác sĩ Rodrigo chìa tay cho Guma và mỉm cười:
- Tôi sẽ đến đó chia vui cùng cậu... - Nhưng giọng ông không giấu nổi vẻ u buồn. Ông nghĩ đến Traira, đến những người như gã đã từng qua phòng bệnh của mình.
Chỉ có Dona Dulce vui sướng mỉm cười đầy phấn khích:
- Tôi biết cuộc sống hai người sẽ còn chật vật hơn. Nhưng cậu yêu cô ấy, đúng không? Cậu lấy vợ là phải. Cuộc sống đâu cứ mãi thế này. Tôi vẫn thường nghĩ, Guma... - Và giọng cô vẫn ngân lên một niềm ước ao thời trẻ. Cô luôn hy vọng về một sự thay đổi lớn lao, Guma biết thế, mọi người trên đất cảng đều biết thế. Và họ yêu cô, yêu gương mặt gầy gò với đôi kính trắng, yêu dáng vẻ mảnh mai mà dấu ấn của tuổi tá đang hiện dần ra. Họ gởi con đến học cô năm, sáu tháng. Và cô vẫn khát khao tìm ra những câu chữ để dạy chúng, những ngôn từ hướng về sự thay đổi lớn lao sẽ đến một ngày kia
Cô siết chặt tay Guma và nói:
- Đưa cô ấy đến đây, tôi muốn được gặp cô ấy...
Tiến sĩ Filadelfio thọc tay vào túi chiếc áo gi lê dơ bẩn của mình và cao giọng cười thỏa mãn:
- Phải uống mừng chứ... - Và lão nhớ lại. - Nếu cậu để chữ két vàng thì cô ấy đã ưng thuận từ đời tám hoành rồi...
Và lão cạn chén ở quán “Sao hải đăng” mừng Guma cùng cô dâu mới. Mọi người trong quán đều uống mừng. Một số đã có gia đình, số khác chuẩn bị cưới. Tuy nhiên phần đông không đủ can đảm biến một người phụ nữ thành nạn nhân cho cuộc đời đi biển của mình.
Livia đến nhà thăm cô giáo Dulce. Cô chú nàng cũng đã chịu thua, thậm chí cùng đến với nàng. Họ đem theo của hồi môn và mọi người lo chuẩn bị cho ngày hôn lễ. Lão Francisco bị Livia chinh phục hoàn toàn. Lão cảm thấy hạnh phúc như đám cưới của chính mình chứ không phải của thằng cháu. Khắp cảng mọi người chỉ bàn về đám cưới Guma tổ chức vào ngày thứ bảy, đầu tiên tại Tòa thị chính chỉ với một nhóm nhỏ (Rufino là người làm chứng đã bỏ cả nửa giờ để nắn nót ký thật đẹp trên tờ hôn thú), sau đó ở nhà thờ Monte Serrat tràn ngập đèn hoa. Tất cả dân bến cảng đã đến thăm Guma cùng cô dâu mới. Nhiều người nhìn Guma ganh tị. Đám thanh niên ở một góc nọ bình phẩm:
- Hắn may thật, cô đâu đẹp quá... Giá mình cũng cầu hôn cô ấy...
Mọi người cười vang:
- Muộn rồi anh bạn ơi...
Ai đó trong đám nói:
- Cứ chịu khó chờ đi, trước sau gì cô ấy chẳng thành góa phụ...
Không ai cười nữa. Một thủy thủ già đưa tay ra hiệu và nói với đám trẻ:
- Những chuyện như vậy tốt nhất để yên, đừng bao giờ nói đến.
Người vừa nói cúi đầu xấu hổ. Một người khác đã có vợ chợt rùng mình như bị cơn gió lạnh tràn ngang.
Livia đi qua, đẹp rạng rỡ, Guma mỉm cười với tất cả mọi người, chẳng cần biết vì sao. Đêm tháng sau lạnh lẽo tràn lên thành phố. Đất cảng đã lên đèn. Đoàn người xuôi xuống phố.
Đấy là một đêm ẩm ướt mù sương. Ai cũng quấn chặt mình trong áo khoác dưới những giọt mưa nhẹ rơi nhói lạnh. Tuy trời chưa tối hẳn, nhiều con tàu cũng đã sáng ánh đèn. Cột buồm đã xếp cánh trên các thuyền tua tủa chĩa lên bầu trời xám xịt màu tro... Nước biển ngưng thả sóng mừng ngày hôn lễ của Guma. Lão Francisco đi bên Rufino vừa kể về ngày cưới của mình, chàng da đen có chút hơi men lắng nghe, đôi khi điểm vài câu đùa không mấy thanh tao. Filadelfio suy ngẫm bài diễn văn mừng Guma đọc tại tiệc cưới và những tràng pháo tay sẽ đến với mình. Mưa vẫn rơi trên đám diễu hành hôn lễ khi tiếng chuông từ Thánh đường Monte Serrat ngân vang mừng đón đêm về. Cát trên bờ se kết lại và một con tàu âm thầm rời bến ra khơi, đi vào màn đêm màu xám...
Phía cuối đám rước Dona Dulce đang chuyện trò cùng bác sĩ Rodrigo. Họ khoác tay nhau như cô dâu chú rể, có điều lưng cô dâu không còn thẳng nữa và mắt nhìn cũng khó thấy đường đi dầu mang đôi kính. Bác sĩ hút tẩu và im lặng phần lớn thời gian.
- Thằng Mundinho chết rồi... - Ông nói.
- Tội nghiệp cho mẹ nó...
- Tôi đã gắng hết sức nhưng vô phương cứu được nó ở đây. Không thuốc thang, không phương tiện vệ sinh...
- Nó đã theo học ở trường em. Nó học giỏi lắm, có thể tiến rất xa...
- Dẫu sao lẽ ra nó không nên ở lại nơi này...
- Họ còn biết làm sao, bác sĩ. Họ cần lũ trẻ phụ mình để kiếm sống. Nhiều đứahông minh khiến em thấy rất mừng. Ngay như Guma cũng...
- Cô ở đây lâu lắm rồi, đúng không. Thật đáng buồn khi...
Cô giáo khẽ gật đầu và đáp:
- Em sống ở đây cũng lâu rồi. Buồn lắm...
Bác sĩ Rodrigo không rõ ý cô nói cuộc đời mình hay đời người dân đất cảng. Cô hơi khom người trước cơn gió lùa qua mãi tóc bạc trên đầu:
- Đôi khi em cứ nghĩ... Lẽ ra em đã có thể rời khỏi đây từ lâu, tìm một chỗ khá hơn... Nhưng sao em thấy tội nghiệp cho mọi người quá. Họ rất quí em, em không biết phải nói sao với họ...
- Ý cô nói sao?
- Chưa có ai đến chỗ anh than khóc sao? Một phụ nữ vừa mất chồng chẳng hạn? Em đã gặp biết bao nhiêu cô đã lấy chồng như Livia. Rồi họ đến nhà em than khóc khi những người chồng bỏ mạng ngoài khơi. Em không biết phải nói sao...
- Có một cậu vừa chết ở phòng mạch của tôi mấy bữa trước, nếu có thể gọi chỗ ấy là phòng mạch... Vì một viên đạn trong bụng. Trong cơn mê sảng hấp hối cậu ta cứ gọi hoài tên mấy cô con gái. Cậu ấy chuyên lái thuyền chở thuê...
- Em không biết phải nói sao với họ... Ban đầu em cũng thấy mình hạnh phúc và vẫn có niềm tin. Em tin Chúa sẽ tỏ lòng thương xót một ngày nào đó. Giờ thì em đã nhìn thấy quá nhiều và chẳng còn tin gì nữa. Nhưng ít nhất trong những ngày qua em cũng còn một niềm an ủi là...
- Dulce, khi tôi tới đây, (cô đưa mắt nhìn ông trước cách gọi tên thân mật, nhưng hiểu rằng ông luôn coi mình như cô em gái), tôi cũng từng có lòng tin ấy. Tôi đã tin vào khoa học, đã tới đây với ước mong giúp đỡ mọi người...
- Còn hôm nay...
- Tôi cũng không biết phải nói sao với họ. Nói về vệ sinh khi xung quanh toàn cảnh khốn cùng, nói đến tiện nghi khi chỉ có cái chết rập rình bên cạnh? nghĩ mình đã thất bại...
- Em hy vọng vào một sự thay đổi kỳ diệu. Em không biết nó sẽ thế nào, nhưng em luôn hy vọng.
Livia đi ở phía trước mỉm cười chào Dona Dulce. Bác sĩ Rodrigo dựng cao cổ áo:
- Còn gì đáng kể hơn một sự thay đổi diệu kỳ. Như vậy cô vẫn còn giữ được lòng tin vào đức Chúa của cô. Điều đó có nhiều ý nghĩa chứ. Còn tôi giờ cạn niềm tin vào đức Chúa của mình.
Họ nghe tiếng rì tầm trò chuyện, nghe tiếng lão Francisco cười to trước một câu bình của Rufino, thấy nụ cười hạnh phúc của Guma, thấy dấu hiện thân thiện của Livia vẫy họ đến gần hơn. Rồi Dona Dulce nói:
- Đã từ lâu em không còn hy vọng một sự một điều kỳ diệu lớn lao từ trên trời rơi xuống nữa. Em đã cầu nguyện Thần Thánh quá nhiều, nhưng mọi người, kể cả bọn trẻ con vẫn chết, chẳng khác gì xưa. Tuy vậy có điều gì đó mách bảo em rằng họ chính là những người sẽ mang điều kỳ diệu ấy đến...
Bác sĩ Rodrigo nhìn Dona Dulce. Ánh mắt cô giáo hiền hậu mỉm cười. Bác sĩ thầm nghĩ về những thất bại của mình trong thơ ca và khoa học. Ông đưa mắt nhìn vẻ tươi cười của mọi người xung quanh. Manuel đã rời chiếc “Lãng du” để cùng Maria Clara đến với cặp tân hôn. Gã đến muộn và cất tiếng cười xin lỗi mọi người. Bác sĩ Rodrigo hỏi:
- Điều kỳ diệu nào, Dulce? Điều kỳ diệu nào vậy?
Cô giáo vươn thẳng người, dáng thanh khiết của một nữ thánh, ánh mắt dịu hiền dõi nhìn ra tận biển xa. Một đứa trẻ đến bên cô và cô đưa bàn tay gầy guộc xoa đầu nó:
- Một sự thay đổi diệu kỳ, vâng, đúng thế.
Đứa trẻ cùng đi với họ trong màn đêm đang phủ xuống. Cô Dulce nói tiếp:
- Đã bảo giờ anh hình dung biển với những con thuyền sạch sẽ, dân đi biển đủ ăn và thu nhập đáng với công sức bỏ ra, những người vợ có tương lai bảo đảm, con cái họ được đến trchỉ sáu tháng mà suốt tuổi học trò, những đứa có tài được vào đại học? Đã bao giờ anh nghĩ đến những trạm cứu hộ dọc sông, nơi cửa vịnh? Đôi khi em hình dung vùng biển này như vậy...
Đứa trẻ yên lặng lắng nghe tuy không hiểu. Đêm đen, biển lặng. Mọi thứ trông thật ảm đạm, không có gì đẹp đẽ.
- Một sự thay đổi diệu kỳ từ những con người này, Rodrigo... Như vầng trăng mọc giữa đêm đông, soi sáng và điểm tô cho vạn vật.
Rodrigo nhìn vầng trăng đang mọc phía chân trời. Một vầng trăng tròn rọi sáng tất cả, làm rạng rỡ biển khơi và đêm tối. Những ngôi sao hiện ra, những bài ca vẳng lên từ pháo đài cổ, mọi người không còn co rúm lại trong mưa, đám diễu hành trông thật đẹp. Màn đêm ẩm ướt tan đi, cái lạnh ngọt ngào đọng lại. Trăng rọi sáng đêm đen trên biển. Manuel ôm Maria Clara và Guma mỉm cười với Livia. Bác sĩ Rodrigo ngắm nhìn sự thay đổi diệu kỳ của đêm tối. Đứa trẻ ngắm vầng trăng. Và bác sĩ Rodrigo hiểu điều cô Dulce vừa nói. Ông bế đứa trẻ lên tay. Đúng thế. Một ngày nào đó những người này sẽ làm nên điều kỳ diệu ấy, như vầng trăng trên biển đêm nay. Ông nói khẽ với cô giáo Dulce:
- Tôi tin thế.
Đám rước đến gần ngôi nhà của Guma. Lão Francisco gọi lớn:
- Hãy vào đi, ngôi nhà này là của các bạn. Nhà hẹp nhưng rộng tình.
Khi bác sĩ Rodrigo và Dona Dulce đi ngang, lão hỏi:
- Các vị đang bàn về một đám cưới tiếp theo phải không?
Bác sĩ Rodrigo trả lời:
- Chúng tôi đang bàn về một sự thay đổi lớn.
- Thời đại của những thay đổi lớn qua rồi… - Lão Francisco cười to.
- Cũng chưa hẳn. - Dona Dulce xen vào. - Nhưng lần này sẽ là một sự thay đổi lớn lao kiểu khác.
Mặt trăng lên cao rọi sáng qua khung cửa sổ.
Jeremias cầm lấy chiếc ghi ta. Một người khác mở đàn gió. Rufino cũng vớ cây ghi ta của mình. Maria Clara bắt đầu lên tiếng hát. Họ cũng hát những bài ca miền biển, đầu tiên là bài hát về những đêm dành cho ái ân yêu đương (họ mỉm cười nhìn Guma và Livia) rồi bắt dần đến bài ca về sự ngọt ngào được chết trong biển cả. Và họ nhảy múa, ai cũng muốn được nhảy với cô đâu, họ uống rượu, ăn kẹo do Dona Dulce gởi đến, ăn món đậu hầm do lão Francisco nấu với sự trợ giúp của Rufino. Họ cười đùa, quên đi những đêm lạnh giá, những trận gió Nam cắt da vào tháng sáu.
Guma chờ đợi mọi người về. Anh cũng có cảm giác giống như cô chú của Livia dạo đầu. Từ hôm bắt trộm nàng đi và ân ái cùng nàng giữa trời đêm trong bão tố anh chưa được ôm lại nàng trong đôi cánh tay mình. Và từ bữa ấy nỗi khao khát trong anh ngày một lớn hơn. Anh nhìn những ánh mắt đang cười đùa, uống rượu, đang chuyện gẫu. Rõ ràng chẳng ai muốn về sớm lúc này. Manuel đang kể về những vụ đánh nhau:
- Thằng đó hâm không thể tưởng. Hắn lượn lờ xung quanh, nhảy múa, rồi lao ra ngoài như một tia chớp…
Rồi mọi người đề nghị Rufino hát bản emboladas. Livia ngả đầu lên vai Guma. Francisco bảo mọi người yên lặng. Rufino gảy mạnh các dây đàn, giọng gã tràn ngập căn nhà:
Tiền là thứ làm nghiêng ngả trần thế
Và thế gian cũng điên đảo do tiền
Bản em boladas cứ thế vang lên, giọng người hát dồn dập như sóng dồn trong bão tố, đợt này trên lên đợt khác:
Anh đào sẵn hố nằm trong cát
Tấn mái chèo để đợi chờ
Hãy xõa tóc ra, người anh khao khát
Phủ kín hai mình trên cát dịu êm.
Gã nhìn các cô gái trong phòng và hát với họ bởi gã thích thay đổi bạn gái và các cô cũng thích được cùng gã lăn mình trong cát. Trên cảng ai cũng nói gã lái thuyền cực giỏi, có thể “vững tay chèo cho thuyền xuyên gió”, dấu hiện của sự khéo léo hiếm thấy khi dong thuyền ngược sóng, một việc chỉ những thủy thủ lâu năm có thể làm.
Anh là người đã dạy cho em
Cách ân ái, điều em chưa biết đến.
Như hổ dạy săn mồi trong trảng vắng
Như rắn dậy trườn trong cỏ rậm giữa rừng sau
Nhưng ai đã dạy anh điều khôn ngoan nhất ấy:
Đưa em về hố cát, giữa đêm thâu?
Mọi người cười vang. Các cô gái lai đen đắm mắt nhìn Rufino. Manuel vỗ mạnh tay lên đầu gối giữ nhịp cho điệu emboladas. Rufino hát tiếp:
Nào ai biết ai là người buồn nhất
Khi lỡ chọn người yêu - một ả dại khờ
Như gánh nặng cả đời không thể khất
Như búa bám theo đe, như sóng bủa theo thuyền
Gã gảy mạnh dây đàn. Livia thích bản ấy, nhưng nàng yêu những điệu hò dân vùng biển vẫn hát hơn. Bản emboladas chẳng cho nàng biết gì nhiều. Các điệu hò vè luôn có bao điều để nói. Rufino chuyển sang đoạn kết:
Trái tim anh mang nỗi đau nhói buốt
Kết ngưng từ nhung nhớ những ngày xa
Tình anh như cây vừa đốn hôm qua
Sáng nay lộc đã xanh ngời gốc cũ.
Gã kết thúc và kiêu hãnh đặt cây đàn xuống sàn:
- Nào, hãy nhảy múa đi các bạn, hôm nay là một ngày hạnh phúc…
Mọi người nhảy múa. Tiếng gió ngạo nghễ dập dồn như sóng biển đến rồi đi. Manuel nói với bác sĩ Rodrigo:
- Bác sĩ thấy không, thời tiết thật khắc nghiệt. Ai cũng hối hả với những chuyến đi biển của mình. Mùa đông này chắc nhiều người sẽ nằm lai ngoài khơi với Iemanja…
Tiếng nhạc vang xa sang những khu lân cận trên cảng. Ông chủ quán Babau cũng mang đến ít chai rượu làm quà mừng cặp tân hôn. Ông đã đóng cửa “Sao hải đăng” bởi tối nay không một ai tới đó. Ông ta chọn ngay một phụ nữ và lượn cùng bà trong điệu vũ khắp phòng. Vũ điệu samba trở nên dồn dập, tiếng dập gót vang dội khắp sàn. Rồi Maria Clara hất. Giọng cô thấu qua màn đêm, như tiếng hát ngân nga trên biển, du dương, sâu lắng:
Đêm anh không về cũng là đêm ly biệt
Là đêm đen đau khổ của đời
Giọng cô dịu dàng, như vọng đến từ lòng biển, mang theo hương vị của thịt da, của cá mặn. Mọi người đều lắng tai. Lời cô hát chính là bài ca về cuộc đời họ, cũng là bài ca quen thuộc của biển khơi.
Anh nằm lại giữa muôn trùng sóng biếc
Nơi anh ra đi, mãi mãi không về.
Một bài dân ca miền biển. Vì sao những bài ca ấy chỉ nói về khổ đau, tang tóc? Mà biển thì bao la xinh đẹp, nước xanh trong và trăng biển vàng tươi rực rỡ biết bao! Vậy mà những bài dân ca vùng biển vẫn man mác u buồn khiến người ta muốn khóc, làm tắt đi niềm vui ở tất cả mọi người.
Em sẽ tới những miền đất lạ
Nơi người em yêu đã đến buổi hôm nào
Trong lòng biển mênh mang sóng biếc…
Trong lòng biển mênh mang sóng biếc họ sẽ gặp lại nhau bởi đó là nơi tất cả sẽ tìm về, lời ca của Maria Clara nói thế. Chính người đàn ông của cô cũng sống trên sóng nước. Nhưng bản thân cô cũng sinh ở biển, xuất thân từ biển và sống nhờ vào biển. Vì vậy bài hát không nói với cô điều gì mới mẻ, không khiến cô phải rùng mình như cảm giác của Livia:
Trong lòng biển mênh mang sóng biếc...
Sao Maria Clara lại hát thế trong ngày hôn lễ của mình - Livia tự hỏi. Cô ta giống như một kẻ thù với giọng ca như bão tố. Một người phụ nữ tóc búi mất chồng nhiều năm trước đang sụt sùi trong góc nhỏ nhà mình. Sóng đã mang đi tất cả. Biển cho họ mọi thứ nhưng cũng cướp đi tất cả ở mọi người. Maria Clara hát:
Em sẽ tới những miền đất lạ...
Đó là miền đất mọi thủy thủ đều sẽ tới. Miền đất xa xôi vô định của Aioca. Guma mỉm cười hé miệng. Livia ngả đầu lên vai anh và lần đầu tiên cảm nhận được nỗi âu lo cho mạng sống của người thương. Nếu anh sẽ nằm lại ngoài khơi một ngày nào đó, cuộc đời nàng rồi sẽ ra sao? Bài ca nói ai rồi cũng sẽ nằm lại giữa những tầng nước xanh nơi biển cả và chẳng một ai trong phòng phủ nhận, thậm chí không ai cảm thấy ngỡ ngàng. Chỉ có Livia khóc thầm và những muốn bay đi, mang theo Guma rời xa khỏi chốn này đến tận cùng thế giới, nơi không còn phải nghe những lời ca mời gọi của “lòng biển mênh mang sóng biếc” thật kinh hoàng.
Hơi thở của Livia trở nên nặng nề. Bài ca đã dứt. Nhưng vào đêm tháng sáu lạnh lẽo này lời ca bay xa đến tận những con tàu, đến cầu cảng và những con thuyền neo tại bến. Và nó vẫn vang lên trong mọi trái tim. Như để quên đi, mọi người lại bắt đầu nhảy múa. Những người không nhảy lại nâng lên ly rượu của mình.
Maneca tay vẹo giơ cao ly rượu và la lớn:
- Hãy cạn chén đi, ngay cả rượu cũng nặng như chì đó.
Mưa đổ xuống bên ngoài. Mây đen kéo về che phủ vầng trăng.
Hôn lễ nàng cũng là một bản tình ca u buồn của biển. Như bài ca gói gọn bản chất cuộc đời những con người sống với biển khơi. “Anh nằm lại giữa muôn trùng sóng biếc, nơi anh ra đi để mãi mãi không về”. Người phụ nữ nào tiễn chồng đi biển cũng có thể nói lên câu ấy. Một số phận u buồn chờ đợi Livia... Anh trai nàng thoắt ẩn thoắt hiện, chẳng ai hay ai biết ở đâu. Dịp hôn lễ gã cũng không về dự, suốt mấy ngày nay cũng chẳng có tin gì. Thoạt đầu gã nhận lo mọi chuyện thủ tục giấy tờ, định ngày hôn lễ, rồi biến mất. Không ai biết gì về cuộc đời gã - sống ở đâu, ăn uống thế nào, thường ngả lưng tựa mái đầu đẹp trai bóng mượt ấy ở đâu. Và chồng nàng ngày ngày vẫn ra khơi, để nằm lại giữa muôn trùng sóng biếc. Rồi một ngày nào đó thay vì anh sẽ là một cái xác trở về, còn linh hồn đã bay đến miền đất vô cùng của Aioca.
Livia cởi áo quần và lau nước mắt. Thân thể nàng giờ chẳng còn khao khát chuyện ái ân. Tất nhiên nàng chưa thấy thỏa mãn bởi mới chỉ một lần được cảm nhận người đàn ông ao ước của mình. Hôm nay là ngày cưới, là ngày để họ ân ái yêu đương, nhưng nàng cảm thấy buồn vì bài hát đã tước đi nỗi khát khao rạo rực trong cơ thể. Nàng đã hình dung thân thể Guma khi anh trở về qua sóng gió, khi nàng được ghì siết trong tay. Nàng đã hình dung cảnh chồng mình chìm trong sóng nước. Nàng chỉ có thể cảm thấy nỗi khát khao, chỉ có thể ái ân trọn vẹn cùng anh khi bay xa khỏi biển cả đêm nay, về sâu trong những vùng đất lớn, thoát xa khỏi ma lực của sóng bể muôn trùng. Những người đàn ông, đàn bà ở đất này sống với tâm hồn và ý nghĩ luôn hướng về biển cả. Họ không biết rằng biển là một chủ nhân tàn bạo giết người. Một bài ca vùng đất lớn kể rằng vợ của Lampiao, chúa tể cả vùng, khóc than vì không có được tấm áo váy dệt bởi các làn khói bốc lên từ những con tàu. Một con tàu không người lái đã từ biển tiến vào, trên tàu không một bóng người, kể cả một tay cướp cangaceiro can trường như Lampiao. Biển làm chủ các sinh mạng, biển đáng sợ và huyền bí. Tất cả những gì sống xa xôi nơi biển lớn đều chìm trong những màn bí ẩn vô hình. Livia giấu mình trong chăn thầm khóc. Đời nàng sẽ là một bi kịch kể từ đây. Nàng sẽ giúp Guma ra khơi mỗi ngày để chìm trong những làn sóng xanh của biển.
Rồi nàng đi đến một quyết định bất ngời. Nàng sẽ luôn đi cùng anh. Nàng cũng sẽ là thủy thủ, sẽ hát những bài ca biển cả, nàng sẽ biết về các cơn gió, các luồng lạch trên sông và những bí mật lớn lao của biển. Giọng ca của nàng cũng sẽ làm lặng yên bão tố, như Maria Clara. Nàng sẽ thách thức trong các cuộc đua thuyền, sẽ chiến thắng với những bài ca nàng hát. Và nếu một ngày nào đó anh chìm trong bọt sóng, nàng cũng sẽ đi cùng anh để cùng đến với miền đất vô cùng của Aioca.
Ngoài cửa Guma đang hỏi liệu anh có vào được chưa. Nàng lau khô nước mắt và bảo anh vào. Ngọn lửa nến bập bùng được thổi tắt và những tiếng rên rỉ yêu đương vang lên trong buổi sớm tinh mơ. Anh sẽ ra đi, sẽ ở lại ngoài kia, sẽ dong buồm trên những ngọn sóng xanh của biển. Nàng khóc khi ân ái, họ chiếm hữu nhau mãnh liệt như cái chết đã đến kề bên, như ơn ân ái đây là lần sau chót.
Bình minh đến và Livia thề rằng con nàng sẽ không thành thủy thủ, sẽ không lái những con thuyền, sẽ không nghe những bài ca vùng biển, sẽ không dành tình yêu cho biển khơi tráo trở khôn lường. Con trai của Livia sẽ không thuộc về biển cả. Nó sẽ là người của đất liền, sẽ có một cuộc sống bình yên cùng người vợ không mang mình bao khắc khoải âu lo như Livia luôn mỏi mòn, khắc khoải. Nó sẽ không ra khơi để chết chìm trong sóng nước biển xanh.
Bình minh đến và Guma nghĩ rằng con trai anh sẽ là một thủy thủ dày dạn trên cảài của Manuel, một tay chèo thiện nghệ, hơn cả Rufino, ngày nào đó sẽ đi trên những con tàu lớn đến những miền đất xa, xa hơn cả những nơi Chico Tristeza từng đến. Biển cả là bạn hiền, và nó sẽ đi với biển.
Bình minh đến, và tiếng rên rỉ yêu đương cứ mãi ngân cao.