14. ESMERALDA
Trước tiên Livia tìm đến bác sĩ Rodrigo. Ông thường yêu cầu phụ nữ vùng biển khi có bầu phải được bắc sĩ chăm sóc. Ông hoàn toàn không lấy thù lao vì chuyện đó và việc sinh đẻ cũng được dễ dàng. Dân cảng còn nói ông không từ chối cả việc “gởi các thiên thần nhỏ về với Chúa”. Nhiều phụ nữ đã phá thai với sự giúp đỡ của ông. Có lần Dona Dulce hỏi ông phải chăng đó là sự thật.
- Đúng đấy. Những phụ nữ kia sống cơ cực đói khát, chồng họ chết ngoài khơi. Rất dễ hiểu vì sao nhiều người trong số họ không muốn có thêm con nữa. Đôi khi họ sinh đến chín, mười con và không sao nuôi nổi. Họ đến ẩn khoản cậy nhờ, và tôi còn biết làm sao? Không lẽ buộc họ đến các mụ lang vườn ở đây? Như vậy còn tệ hơn…
Dona Dulce định trả lời câu gì đó, nhưng lại thôi. Thực tình ông có lý. Và cô lặng lẽ cúi đầu. Cô hiểu rõ những phụ nữ vùng biển phá thai chẳng phải vì độc ác. Họ làm vậy để khỏi phải bỏ bê ruồng rẫy đám trẻ về sau, khỏi thấy cảnh chúng lê la tửu quán hay oằn lưng khuân vác kiếm miếng ăn từ thuở lên mười. Chẳng bao giờ họ có đủ tiền. Bác sĩ Rodrigo có lý khu giúp họ phá thai. Đơn giản vì bản năng làm mẹ không được thỏa mãn nơi cô, Dona Dulce đã lên tiếng. Cô hình dung những bàn tay tí hon vung vẫy, những mái tóc vàng hoe, những tiếng bi bô con trẻ…. Bác sĩ Rodrigo nói:
- Ta cũng phải nhìn thẳng vào hiện thực như có nói. Tôi không chờ đợi chuyện diệu kỳ….
Cô mỉm cười:
- Anh hoàn toàn có lý. Nhưng tội nghiệp chúng quá….
Dầu sao thì Livia đến đây cũng không phải để dứt đi đứa con trong bụng. Nàng đến để xem mình có nhầm không bởi thai hẳn mới đậu và chưa có gì thể hiện ra ngoài. Bác sĩ Rodrigo khẳng định không còn nghi ngờ gì nữa. Và ông nói sẵn sàng giúp đỡ nàng để chăm sóc cho mẹ tròn con vuông và đứa trẻ khỏe mạnh. Rõ ràng là nàng không muốn phá thai. Bác sĩ Rodrigo biết rõ họ chẳng bao giờ phá thai đứa trẻ đầu tiên.
Guma về lúc nửa đêm. Anh quẳng sang bên những thứ vừa vác về và khoe với Livia món quà cho nàng anh có. Anh vừa thắng cuộc tay thủy thủ tàu Lloyd Brasileiro neo tại cảng một tấm vải. Tàu hỏng máy và đám thủy thủ được tranh thủ về thăm nhà ở Cahoeira. Anh ta quá giang thuyền của Guma đang sắp nhổ neo (ba ngày trước đó) và cá rằng Guma sẽ không thể đuổi kịp tàu Bahia cũng đi cùng tuyến ấy. Guma thắng cuộc.
- Cũng liều, nhưng anh thấy tấm vải đẹp quá. Hắn tình mua làm quà cho bạn gái của mình…
Livia nói:
- Anh đừng bao giờ làm như vậy nữa.
- Đâu có gì đâu.
- Có chứ.
Chỉ có lúc này Guma mới nhận thấy nàng tỏ ra nghiêm nghị thường.
- Em làm sao thế?
- Em cũng có một món quà dành tặng cho anh.
- Cái gì vậy?
- Anh phải đưa tiền thưởng cho em trước đã…
Anh lấy từ trong túi hai trăm reis:
- Tiền trao rồi nhé.
Nàng đến sát bên anh và nói:
- Chúng mình sắp có con….
Guma nhảy vọt khỏi giường, áo quần còn chưa kịp cởi. Anh lao vọt ra cửa. Livia hỏi:
- Anh đi đâu thế?
Anh đập cửa nhà Rufino, suốt hồi lâu. Anh nghe tiếng mọi người thức dậy và chợt thấy ân hận đã đánh thức mọi người chỉ để loan tin Livia sắp có con. Anh nghe tiếng Rufino hỏi:
- Ai đó?
- Một người bạn. Guma đây.
Rufino mở cửa. Mắt gã vẫn còn ngái ngủ. Esmeralda hiện ra sau cửa buồng ngủ, quấn mình trong tấm vải giường:
- Có chuyện gì vậy?
Tự nhiên Guma chẳng biết nói sao. Nửa đêm đi dựng mọi người dậy vì một tin ngớ ngẩn. Rufino hỏi lại:
- Có chuyện gì xảy ra thế?
- Không có gì. Tờ vừa về, chỉ định ghé thăm một chút…
Rufino không hiểu:
- Thôi được, nếu cậu không muốn nói…
- Mình thật ngớ ngẩn…
Esmeralda không nhượng bộ:
- Nói đi ông anh của tôi. Cạy miệng ra nào.
- Livia sắp sinh em bé.
- Sao? Ngay bây giờ ư? - Rufino hỏi.
Guma bực bội:
- Không. Ít lâu nữa chứ. Nhưng hôm nay cô ấy biết mình có bầu.
- À!
Rufino nhìn ra khoảng trời đêm. Esmeralda vẫy Guma:
- Mai tôi phải dấu với cô ta mới được. Cứ khăng khăng là chưa có gì.
Rufino ra đường cùng với Guma. Gã thoáng suy nghĩ:
- Phải đến “Sao hải đăng” làm một ly mừng chứ.
Họ cùng uống. Không phải một ly mà khá nhiều. Quán vẫn còn mọt ít người, thủy thủ, thợ thuyền, thợ khuân vác, gái làm tiền… Khi đêm đã tàn, Rufino say khướt đứng lên:
- Các bạn, hãy nâng ly mừng hạnh phúc cho anh bạn Guma chí cốt của tôi đây….
Mọi người nhìn sang. Họ rót đầy ly. Một phụ nữ gầy gò đến bên Guma và hỏi:
- Nhân dịp gì vậy?
Cô ta không say, Guma đáp:
- Vợ tôi sắp sinh em bé.
- Rất tuyệt! - Và cô ta uống ít bia từ chiếc ly nhỏ của mình.
Rồi cô quay lại chỗ người đan ông đã bao cho mình tối ấy. Trước khi đi cô mỉm cười với Guma và nói:
- Cầu mong cho cô ấy được hạnh phúc.
Họ trở về khi trời rạ
Guma báo tin cho những người quen, một số trong đó lại loang tin ấy đi khắp vùng cảng. Nhiều người tặng quà cho đứa trẻ sắp ra đời, phần đông chúc mừng anh. Việc đầu tiên Esmeralda làm sáng hôm sau là sang nhà anh. Cô ta rối rít, nhiệt tình chúc mừng cô hàng xóm, tỏ vẻ sung sướng như điều đó đã đến với chính bản thân mình… Nhưng khi Livia xuống bếp pha cà phê cho ba người, cô ta muốn lời cho một câu chuyện đầy bất trắc:
- Em chắc chẳng bao giờ có con với bất kỳ ai. Số em nó vậy. Em phát bệnh và mệt mỏi vì chuyện đó. Bồ em cũng chẳng cho em được lấy một đứa con… - Cô ta ngồi bắt cheo chân, cặp đùi thon lộ ra sau tà váy ngắn.
Guma bật cười:
- Cô chỉ cần bảo Rufino một tiếng là xong.
- Anh chàng ấy? Em không muốn có con với bất cứ chàng đen nào. Em chỉ muốn có con với ai đó trắng hơn mình, cho con cháu khá hơn…
Cô ta nhìn Guma như chính anh là người có thể cho cô đứa con như vậy. Đôi mắt xanh của cô ta cũng thể hiện rõ ràng niềm khát khao khi đăm đắm nhìn Guma với vẻ mời gọi lạ kỳ. Môi cô ta hé mở, bầu ngực nhô cao trung hơi thở dập dồn. Guma thoáng e ngại, rồi ngọn lửa thèm muốn chợt cháy bùng lên. Nhưng anh nghĩ đến Rufino, đến Livia:
- Còn Rufino?
Esmeralda đứng vụt dậy như phải bỏng. Cô ta nói vọng vào chỗ Livia:
- Mình về nhé, công việc lút đầu ngập cổ. Lúc nào rảnh mình sang….
Vẻ mặt cô ta xấu hổ và tức giận. Cô ta bước nhanh ra cửa, buông thõng một câu khi ngang qua mặt Guma:
- Đồ ngốc…
Anh ngồi lại với đôi bàn tay bưng mặt. Một ả quỉ cái… Cô ta đang tìm mọi cách quyến rũ anh làm chuyện xấu. Rồi Rufino sẽ nghĩ sao? Chắc phải nói ra sự thực, phải kể với cậu ta mọi chuyện. Nhưng nhỡ cậu ta không tin, thậm chí gây sự với anh bởi cậu ta vốn như đã phát điên, phát rồ với cô gái lai ấy. Tốt nhất là đừng nó gì cả. Nhưng anh cần phải tránh xa cô ta, và không phản bội bạn mình. Tệ hại nhất là khi cô ta nhìn anh quyến rũ đắm đuối bằng đôi mắt x màu lá, những lúc đó anh như quên tất cả, quên Rufino, thằng bạn đã bao lần sống chết cùng anh, quên Livia đang bụng mang dạ chửa, trước mắt chỉ còn lại một tấm thân óng ả, bộ ngực săn nẩy, cặp đùi đong đưa, tấm thân nóng bỏng, đôi mắt xanh âu yếm gọi mời. Có những bài ca vùng biển kể về người đàn ông ra đi để chết chìm trong những làn sóng biếc xanh của biển. Xanh như màu mắt Esmeralda. Dường như anh đang chết chìm trong đôi mắt thẳm xanh màu lá ấy. Cô ta quyến rũ anh, khát khao anh. Thân thể cô ta cứ mãi lượn lờ trước mắt Guma. Mà cô ta còn gọi anh là “đồ ngốc”, hẳn nghĩ rằng anh chẳng dám dằn cô ta xuống, khiến thân thể cô ta phải rên rỉ những âm thanh hoan lạc ái ân. Được, anh sẽ cho cô ta biết mình có thể làm những gì! Cô nàng sẽ phải rên rỉ trong tay anh! Sẽ rên lên và quằn quại khi công nhận mình lầm. Việc gì phải nghĩ đến Rufino nếu cô ta yêu anh? Mà Livia sẽ không bao giờ biết được… Nhưng Livia đã bước ra mang theo ly cà phê và hoảng hốt khi nhìn thấy khuôn mặt bất động của Guma.
- Có chuyện gì vậy anh?
Nàng đang có bầu, bụng mỗi ngày mỗi lớn. Mang trong người đứa con của anh, nàng không đáng để bị dối lừa, phản bội. Lại còn Rufino đang thương kia nữa, thằng bạn chí cốt luôn bên anh từ thuở còn thơ, rồi sẽ ra sao? Anh nhìn thấy đôi mắt xanh của Esmeralda trong ly cà phê. Bộ ngực cô ta cũng vun đầy như Rosa Palmeirao. Anh nghĩ chắc phải viết thư cho Rosa Palmeirao báo tin về đứa trẻ sắp ra đời. Nhưng dòng suy nghĩ nọ vẫn quấn lấy anh. Hình dáng Esmeralda vẫn lởn vởn trước mặt anh. Và Guma chạy trốn bằng cách bỏ nhanh xuống cảng nơi anh nhanh chóng nhận chở một lô hàng thuốc là từ Maragogipe, bất chấp lượt đi phải chạy thuyền không.
Từ Maragogipe anh đến Cachoeira. Livia vô vọng ngóng chờ anh. Nàng chờ anh mãi cạnh cảng, cả ngày lẫn đêm. Esmeralda cũng trong anh về. Cô ta khao khát anh mãnh liệt, chẳng khác gì anh là một thủy thủ da trắng nổi tiếng dũng cảm. Cô ta còn kháo khát anh chủ yếu vì Livia quá hạnh phúc, quá khác biệt với bản thân cô, quá thiết tha với cuộc sống của chồng mình, tự đáy lòng cô ta muốn làm nàng thương tổn. Cô ta biết anh sắp về và quyết định phải gặp anh bằng được, quyết phải quyến rũ được anh bằng mọi giá. Guma trở về hai ngày sau đó.
Esmeralda đã chờ anh bên cửa sổ:
- Anh biến đi đâu lâu thế?
- Anh đi chở thuốc là.
- Vợ anh đã nghĩ là anh bỏ đi rồi…
Anh bật cười mệt mỏi:
- Anh tưởng em sợ…
- Sợ gì?
- Sợ gặp anh.
- Sao lại phải sợ chứ?
- Em quên câu rủa của mình rồi sao?
Phần trên bộ ngực căng mẩy của cô ta lồ lộ sau khe áo.
- Một ngày nào đó anh sẽ thấy….
- Thấy gì?
Một lần nữa Guma lại chạy trốn. Chỉ một khoảnh khắc nữa thôi hẳn anh đã xô vào và không đợi mở cửa buồng, mọi chuyện sẽ xảy ra ngay bên ngưỡng cửa. Livia đang đợi anh:
- Anh vắng nhà lâu quá, gần một tuần đi Maragogipe…
- Em nghĩ là anh bỏ đi sao?
- Anh thật ngớ ngẩn.
- Anh nghe người ta nói vậy.
- Ai nói thế?
- Esmeralda bảo thế.
- Giờ anh lại còn ghé chuyện trò với hàng xóm trước khi về nhà sao?
Điều tệ hại nhất là giọng nàng không thoáng chút giận dữ. Chỉ mang mác buồn. Không hiểu sao anh chợt thấy mình dang bênh vực cho Esmeralda:
- Cô ta huyên thuyên, chào hỏi và nói những điều tốt về em. Cô ta có vẻ thân với em. Thế cũng hay, vì anh thích Rufino.
- Chị ấy chẳng có chút gì giống anh Rufino cả.
- Anh cũng thấy thế… - Guma trả lời miễn cưỡng. Anh không nhớ rằng thiếu chút nữa Esmeralda đã trở thành người tình của anh. Anh từng bực bội vì cô gái lai đen ấy đã không đáp lại tình cảm của Rufino… - A đã nhận thấy thế. Cô ta đang gặp rắc rối lúc gặp Rufino…
- Đừng nói xấu sau lưng người khác nhé… - Lão Francisco vừa bước vào và lên tiếng. Lão đã say, một điều hơi lạ, và đưa Filadelfio về cùng ăn tối. Lão gặp tiến sĩ Filadelfio không một xu dính túi ở “Sao hải đăng” và đưa về ăn tối sau khi uống hết mấy đồng bạc lão có.
- Cháu đãi thêm một miệng ăn nữa không, ăn gì cũng được.
Filadelfio bắt tay Guma:
- Cậu đãi món nào cũng được, chẳng cần giết gà mổ lợn gì đâu. - Và lão cười vang về sự dí dỏm của mình. Mọi người cũng cười theo.
Livia dọn bữa tối. Món cá vĩnh cửu như mọi khi, đậu que và thịt rán. Trong bữa ăn Filadelfio kể với Livia câu chuyện về bức thư, về cuộc chiến quanh cái vỏ sò và chiếc két. Lão hỏi Livia:
- Cái két không đẹp hơn nhiều sao?
Livia bênh Guma:
- Cháu thích vỏ sò hơn…
Guma hơi bối rối. Livia chưa biết anh đã viết thư với sự cộng tác của tiến sĩ. Filadelfio gặng:
- Nhưng két vàng kia mà. Cô đã bao giờ được thấy một chiết két bằng vàng chưa nào?
Khi hai ông già đã di, Guma bắt đầu giải thích cho Livia câu chuyện về bức thư.
Nàng choàng tay quanh cổ anh:
- Im đi, anh chàng vô tích sự của em. Anh đã bao giờ yêu em đâu…
Anh bế nàng lên tay và đưa vào buồng ngủ. Nàng phản đối:
- Sau bữa cơm không được đâu.
Nhưng lúc nửa đêm Livia bắt đầu cảm thấy đau bụng. Có chuyện gì đó khiến bụng đau xoắn và nàng nghĩ mình sắp chết. Nàng những muốn nôn ra mà không được. Nàng lăn lộn trên giường, miệng ngáp không khí, bụng đau dữ dội.
- Anh có nghĩ là em sắp đẻ non?
Guma hoàn toàn bấn loạn. Anh đập cửa gọi Esmeralda (Rufino đang đi chở hàng). Cô ta hỏi ai dang đạp cửa.
- Guma đây.
Cô ta bước ra nắm chặt tay Guma và kéo anh vào nhà.
- Livia sắp chết, Esmeralda. Không biết có chuyện gì xảy ra. Cô ấy chết mất.
- Sao? - Esmeralda dừng chân. - Em sẽ sang đó ngay đây, đợi em bận đồ một chút.
- Cô ở đây với cô ấy, để tôi đi gọi bác sĩ Rodrigo.
- Anh cứ đi đi, để đấy em trông.
Từ chỗ rẽ anh còn kịp trông thấy Esmeralda đang băng nhanh qua đoạn đường ngắn lầy lội đến nhà anh.
Trong khi mặc quần áo bác sĩ Rodrigo bảo anh nói rõ hơn em chuyện gì đã xảy ra. Rồi ông trấn an:
- Không sao đâu. Khi mang thai đó là chuyện bình thường.
Guma cũng tìm được lão Francisco đang thả neo bên chiếc bàn tại “Sao hải đăng” uống rượu với Filadelfio và kể chuyện cho vài tay thủy thủ ngẫu nhiên ở đó. Một người mù đang đánh ghi ta trong quán. Guma lôi lão Francisco khỏi cơn say sưa khoan khoái của mình:
- Livia sắp chết rồi.
Lão Francisco trố mặt và định lao ngay về nhà. Guma ngăn lại:
- Không, bác sĩ đã đến khám cho cô ấy. Giờ bác lên phố báo cho cô chú cô ấy dùm cháu. Bác đi nhanh đi.
- Bác muốn nhìn thấy nó. - Giọng lão Francisco thảng thốt.
- Bác sĩ nói chắc không có chuyện gì đâu
Lão Francisco đi ra. Guma đâm bổ về nhà. Anh vừa đi vừa lo sợ. Đôi khi anh đi như chạy, có lúc lại bước chậm hẳn như sợ phải nhìn thấy cảnh nàng đã chết, cả mẹ lẫn con. Anh lẻn vào nhà như một tên trộm. Cây nến đặt trong buồng ngủ, nơi những tiếng nói vọng ra. Anh thấy Esmeralda chạy ra và trở vào với chậu nước và khăn mặt. Anh không dám lại gần. Rồi bác sĩ Rodrigo bước ra. Guam đuổi kịp ông ta:
- Cô ấy có sao không, bác sĩ?
- Chẳng có gì đáng sợ đâu. Sẽ nguy hiểm nếu cậu không gọi tôi ngay lúc đó. Chắc tại cô ấy khiêng thứ gì đó nặng quá. Giờ cứ để yên cho cô ấy nghỉ ngơi. Ngày mai lại chỗ tôi, tôi sẽ cho cô ấy vài thứ thuốc.
Mắt lẫn miệng Guma cười tươi rạng rỡ:
- Nghĩa là cô ấy sẽ không sao hết?
- Cậu cứ yên tâm. Giờ cô ấy chỉ cần nghỉ ngơi cho khỏe.
Guma bước vào buồng ngủ. Esmeralda đặt tay lên môi ra hiệu yên lặng. Cô ta đang ngồi mé bên giường vuốt tóc Livia. Livia xoay đầu nhìn thấy Guam và mỉm cười:
- Em cứ tưởng mình sắp chết mất.
- Bác sĩ nói không sao đâu. Em phải ngủ đi cho khỏe.
Esmeralda ra hiệu cho anh đi ra Anh ra ngoài, mang theo cảm nghĩ dịu dàng về Esmeralda, ước muốn âu yếm với cô ta mà không gợn nỗi khao khát chiếm hữu kèm theo. Cô ta là bạn tốt của Livia.
Anh bước ra khoảng tối trước hiên nhà. Anh có một chiếc võng treo ngang từ đầu này sang đầu kia nơi phòng khách, anh buông mình xuống đó và châm thuốc hút. Anh nghe thấy tiếng chân nhẹn nhàng của cô ta đang mang nến ra khỏi buồng ngủ. Bước chân cô ta rón rén, anh tin chắc như vậy. Thân hình chắc lẳn của cô ta thường lướt đi như một con thuyền, vì cô ta chẳng bao giờ đi rón rén. Cặp mông của cô ta cũng đong đưa như một con thuyền. Một cô gái lai chính cống. Cô ta đặt cây nến xuống chỗ phòng ăn. Giờ cô ta đang đi đến chỗ Guma. Anh nghe tiếng những bước chân đi thật nhẹ nhàng. Và nỗi khao khát lại dậy lên trong anh nhanh chóng. Từ đây cũng nghe được tiếng hơi thở đứt quãng của Livia. Nhưng tiếng chân nhẹ nhàng của Esmeralda đã đến sát bên khỏa lấp đi tiếng thở của Livia.
- Cô ấy ngủ rồi. - Cô ta nói.
Esmeralda tự mình vào dây võng.
- Anh được mọt phen chết khiếp, đúng không?
- Chắc cô mệt lắm… Tôi đã dựng dậy giữa đêm hôm…
- Em sẵn lòng làm thế vì anh mà.
Cô ta ngồi xuống võng. Giờ hông cô ta chạm vào người Guma. Bỗng cô ta xoài lên người và cắn vào môi anh. Họ lăn lộn trên chiếc võng và anh chiếm hữu cô ta, thậm chí không cởi quần áo và cũng chưa kịp suy nghĩ. Chiếc võng đưa cọt kẹt và Livia cất tiếng gọi:
- Guma!
Anh đẩy Esmeralda đang dính sát vào anh và chạy vào buồn ngủ. Livia hỏi:
- Anh ở đây?
- Ừ.
Anh đến bên định vuốt tóc nàng nhưng bàn tay ấy vẫn còn vương hơi ấm từ thân thể Esmeralda, và anh dừng tay lại. Nàng gọi:
- Anh vào giường với em đi…
Anh đứng lặng, chẳng biết nói sao. Ở ngoài kia Esmeralda vẫn đang chờ anh kết thúc điều mà họ đã bắt đầu. Nhưng anh chợt nhớ đến cô chú của nàng:
- Em cứ ngủ đi. Anh đang đợi cô chú tới. Anh đã nói bác Francisco đến đó rồi…
- Chắc anh đã làm mọi người lo sợ?
- Chính anh cũng sợ nữa là.
Một lần nữa anh định đưa tay vuốt ve nàng. Một lần nữa bàn tay anh khựng lại khi nghĩ đến Esmeralda và thấy nghẹn ngào nơi cổ. Rufino sẽ nghĩ sao? Livia trở người trên giường và nhắm mắt lại. Anh vào lại phòng khách. Esmeralda đã mở tung áo xuống và nằm dài trên võng, bầu vú căng mẩy phơi ra. Anh dừng bước, đứng nhìn cô ta bằng cặp mắt ngây ngô… Cô ta dang tay mời gọi, kéo anh ngã lên mình và ép sát vào anh. Nhưng lúc này anh như ở một chốn nào xa xôi khiến cô ta lên tiếng:
- Anh không thấy em ngon lành sao?
Và mọi chuyện lại bắt đầu trở lại. Anh như phát điên phát cuồng, chẳng còn biết mình đang làm gì nữa, nghĩ gì, chẳng còn nhớ đến ai. Chỉ còn biết đến tấm thân nóng bỏng mịn màng đang ép sát vào anh trong cuộc vật lộn chết người. Và khi họ đang quằn quại trên người nhau, Esmeralda nói khẽ:
- Giá Rufino nhìn thấy cảnh này…
Guma định thần lại sau câu nói ấy. Phải, Esmeralda đang ở đây với anh, còn vợ anh ốm đau bệnh tật đang ngủ ở phòng bên. Esmeralda lại nhắc đến Rufino, nhưng Guma không còn nghe gì nữa. Mắt anh ngầu máu, môi khô đắng, bàn tay anh lần lên cổ Esmeralda, và siết lại. Cô ta nói:
- Đừng có làm chuyện ngu ngốc…
Đây không phải chuyện ngu ngốc. Anh sẽ giết cô ta rồi ra biển tìm cái chết nơi đáy nước cùng Janaina. Esmeralda gần như sắp kêu thét lên khi Guma chợt nghe thấy tiếng cô chú Livia đang nói chuyện với lão Francisco. Anh nhảy khỏi võng. Esmeralda vội sửa lại ào xống nhưng cô của Livia đã bước vào với ánh mắt đầy vẻ kinh hoàng. Guma xuôi tay và thốt lên, vẻ bất lực:
- Livia đã đỡ hơn rồi.