17. CON THUYỀN “QUẢ CẢM”

Chico Tristeza đã trở về! Một ngày nọ anh ta đã trở về trên một con tàu, cũng giống như con tàu đã mang anh đi nhiều năm trước. Anh ở lại cảng hai ngày, là khoảng thời gian chiếc tàu chở hàng Scandinavian của anh neo tại cảng. Rồi anh sẽ lên đường ra khơi trở lại. Nhưng đêm trên cảng của anh là một đêm lễ hội. Những người quen biết đến chào anh, những kẻ chưa biết đến làm quen với anh. Anh biết nhiều ngôn ngữ lạ, từng đến những miền đất xa xăm chẳng kém gì xứ sở Aioca huyền thoại ấy.

Guma bắt tay anh, lão Francisco đòi anh kể những câu chuyện mới. Chico Tristeza cười vui vẻ. Anh tặng chiếc khăn choàng bằng lụa cho bà mẹ bán bánh dừa của mình. Buổi tối anh ra phía trước chợ, nơi cánh đàn ông tụ tập xung quanh, và kể về những miền đất khác. Những câu chuyện về bến cảng, về những người thủy thủ, những con tàu, những câu chuyện đôi khi vui vẻ, nhiều lúc u buồn. Tuy nhiên phần lớn là những chuyện buồn. Đám đàn ông lắng nghe anh, vừa hút những chiếc tẩu dài và lặng lẽ nhìn về phía các con thuyền đang dập dềnh trên bến. Khu nhà chợ lừng lững phía sau đổ bóng lên người họ. Chico Tristeza kể:

- Các bạn biết không, ở Châu Phi, nơi tôi đến cuộc sống của người da đen còn tệ hơn con chó. Tôi đã đến vùng đất của người da đen nay thuộc Pháp. Người da đen ở đó không đáng một xu, họ chỉ là nô lệ của người da trắng, chỉ oằn lưng chịu roi vọt, vậy thôi. Mà đây là đất của họ, của người da đen đấy...

- Lề luật khốn nạn...

Chico Tristeza nhìn người vừa ngắt lời anh:

- trên đất của mình mà họ chẳng đáng một xu. Chỉ người da trắng là đáng giá, họ là tất cả, có thể làm bất cứ chuyện gì họ muốn. Những người da đen làm việc trên cảng, bốc hàng, dỡ hàng cho các con tàu. Chạy đi chạy lại suốt ngày trên boong tàu như lũ chuột với những bao hàng to tướng trên lưng. Chậm chân hả? Người da trắng cầm roi sẽ xuất hiện ngay, và hắn quật đến nổ đom đóm mắt.

Mọi người yên lặng lắng nghe... Một chàng da đen run lên vì giận dữ. Chico Tristeza nói tiếp:

- Các bạn biết không, chính ở đó đã xảy ra câu chuyện tôi sắp kể đây. Chuyện xảy ra khi tôi đang đi theo tàu Lloyd Brasileiro. Những người da đen đang xếp hàng lên tàu, chiếc roi của gã da trắng lăm lăm trong không khí. Hắn chỉ chăm chăm chờ một người da đen nào đó chậm chân là vụt xuống lưng anh ta. Có một người da đen là thợ đốt lò trên con tàu ấy - anh ta tên là Bage - đang lên tàu sau khi đi thăm một cô gái sống ở đó. Ngẫu nhiên anh ta đụng phải một thợ bốc vác da đen người địa phương đang đi lên ván dẫn với một bao hàng lớn trên vai. Người thợ dừng lại trong một thoáng và chiếc roi của tay da trắng đã vụt xuống lưng khiến anh ta ngã lăn xuống đất. Bage chưa bao giờ nhìn thấy đòn roi của người da trắng, anh mới đến vùng cảng đó lần đầu. Khi thấy người thợ da đen quằn quại trên đất vì đau, Bage giằng lấy ngọn roi từ tay thằng cha người Pháp và quất cho hắn một trận bò lê bò càng. Tất cả những người da đen trên tàu đã rời khỏi các khoang và cùng ca lên bản samba bởi họ chưa từng thấy một cảnh tượng nào như vậy.

Mọi người yên lặng lắng nghe. Một người không nhịn nổi đã lên tiếng:

- Tớ khoái anh chàng Bage ấy...

Nhưng Chico Tristeza đã ra đi. Tàu anh ta chỉ neo lại đấy hai ngày, chiều hôm sau tàu lại nhổ neo về lại với đại dương, số phận của Chico Tristeza là như vậy.

Guma đưa tiễn anh ta với cảm giác tiếc nuối. Trong đáy thẳm hồn anh đọng lại mãi câu chuyện về chàng da đen Bage. Và như vậy, tuy rất từ từ, chậm chạp, điều kỳ diệu mà cô Dulce hằng chờ mong cũng đang bắt đầu trở thành hiện thực...

Khi còn trẻ hơn chính Guma cũng từng có những ước mộng viễn du như vậy. Đến những miền đất lạ, trả thù cho mọi oan ức bất công của những người da đen, biết tất cả những gì mà Chico Tristeza được biết... nhưng anh đã ở lại đây vì thương xót Livia. Chỉ vì nàng mà anh ở lại, nhưng dầu sao anh cũng đã phản bội Livia, phản bội Rufino, phản bội luật cảng. Không còn nữa, Rufino lẫn Esmeralda, người ta chỉ tìm được nơi cửa vịnh những phần thân thể tả tơi của họ còn lại sau khi bị cá mập ăn. Căn nhà hàng xóm giờ là những người khác sống, qua khung cửa sổ Guma chẳng bao giờ còn nhìn thấy Esmeralda hiện ra với bộ ngực căng tròn khiêu khích quyến rũ người qua kẻ lại. Không bao giờ còn nhìn thấy cặp đùi thon mẩy cùng đôi mắt xanh mời gọi của cô ta. Cả tấm thân đầy nhục cảm lẫn đôi mắt màu biển xanh, tất cả đã làm mồi cho cá mập, chủ nhân hung tợn của khoảng trời nước mênh mông, nơi kết thúc của những dòng sông, nơi bắt đầu của đại dương mang cái tên “cửa vịnh”. Đôi khi Guma nghe vẳng tiếng Rufino: “Bạn ơi, thằng bạn chí cốt của mình” và những lời chua xót: “Nhưng mình yêu con bé lai ấy, phát điên phát rồ vì nó”. Mọi thứ vùng duyên hải đến rồi đi, bùng lên rồi vụt tắt, thoảng nhanh như những trận bão giông. Chỉ có nỗi âu lo khắc khoải của Livia là không tắt, anh chiếm trọn hồn nàng ngày lẫn đêm, không còn là sự âu lo mà đã thành niềm đau triền miên, ray rứt.

Livia ngày càng lo sợ cho Guma. Nàng chẳng làm sao quen được với cuộc sống dệt từ những tháng ngày dài chờ đợi. Ngược lại, nỗi lo sợ mỗi ngày mỗi lớn, và nàng cảm thấy mối hiểm nguy treo trên đầu Guma cũng lớn mỗi ngày. Ngày đêm nàng chờ mong, trông đợi, những lúc bão giông trái tim nàng lại hồi hộp đổ dồn, nhanh hơn, mạnh hơn. Mấy tháng gần đây nàng thấy quá nhiều những cuộc trở về ghê rợn - có người được sóng biển ném lên bờ cát, những người kia được cánh ngư phủ vớt lên. Nàng cũng thấy những mảnh thân của Rufino và Esmeralda sau cái chết bí hiểm không ai hay duyên cớ. Người ta nhìn thấy chiếc thuyền lang thang không chèo lái và bổ đi tìm những kẻ chết chìm. Người ta chỉ thấy tay chân và cái đầu của Esmeralda với đôi mắt xanh mở to chứa đựng nỗi kinh hoàng. Livia cũng từng nhìn thấy xác của Jacques và Raimundo - hai cha con chết cùng nhau trong một cơn bão tố. Jacques chết đi để lại Judith là góa phụ, con trai họ lúc ấy còn chưa sinh và từ ấy chị ta sống cảnh bần hàn, gần như phải dựa vào lòng hảo tâm của kẻ khác. Nàng cũng đã thấy Risoleta trở thành gái điếm, nay kẻ này mai kẻ khác, tuy trước đây cô ta chỉ thuộc về một người đàn ông, không hề quen ai khác, trên chục năm trời. Chồng cô ta đã chết trên thuyền “Hoa biển” chiếc thuyền đâm phải đá ngầm. Nàng đã thấy biết bao cảnh đời như vậy. Dân đi biển ít ai chết trên đất liền, trên giường mình, ngay tại nhà riêng, không nhìn thấy trời sao và biển xanh vào giây phút cuối của cuộc đời. Livia lo sợ. Giá nàng có thể quen được với điều đó - như Maria Clara, đứa con gái của biển khơi - mọi chuyện hẳn đỡ hơn nhiều. Maria Clara hoàn toàn không bị nỗi âu lo dằn vặt bởi cô ta biết sống cuộc sống an bài như vậy, là lối mòn không thể tránh được của cuộc đời. Cô ta sinh ra ở biển, người thân của cô đều nằm lại giữa đại dương. Chỉ riêng Manuel còn dọc ngang trên mặt sóng. Mà gia đình cô ta rất lớn - cha mẹ, anh em, họ hàng thân thuộc. Chỉ có người thương của cô còn cưỡng lại được số phận chung, nhưng ngày của anh ấy rồi cũng sẽ đến. Lúc đó Maria Clara sẽ rời khỏi đây để vào một nhà máy nào đó, nơi cần đến đôi bàn tay cô, và sẽ hát thầm bên cỗ máy dệt hay máy làm đàn ghi ta những bài ca biển cả. Cô sẽ trở lại đây khi đã gần đất xa trời, bởi đây là nơi cô đã sinh ra, là bến đậu của cô, là nơi cô tạ thế. Maria Clara nghĩ vậy. Nhưng Livia không nghĩ thế. Livia không sinh trên biển, nàng là con của đất liền, họ hàng nàng chẳng có ai tìm chốn vĩnh hằng nơi đáy biển, cũng không ai theo Iemanja vào những cuộc hành trình vô tận đến miền đất Aioca. Chỉ có Guma rồi sẽ phải đi tới đó. Đó là số phận mỗi người dân biển, anh không thể khước từ. Maria Clara nói đừng nghĩ hoài về chuyện ấy, nó là điềm gở khiến anh sẽ phải chết như nàng linh cảm. Nhưng khả năng đó quá lớn khiến mỗi khi gặp anh về nàng luôn cảm thấy như anh vừa được hồi sinh từ cõi chết.

Âu lo, đợi chờ và buồn bã là những ngày đang nối tiếp của Livia. Bãi biển trải dài xinh đẹp, sóng dội vào những khối đá ven bờ, chẳng ở đâu bầu trời đẹp như nơi ấy. Dưới mỗi cánh buồm đều vang lên những lời ca và những tiếng cười. Nhưng với Livia chuỗi ngày qua đầy âu sầu chịu đựng.

Một ngày kia Rodolfo chợt xuất hiện. Vẻ phờ phạc, gã hỏi tìm Guma. Livia không hỏi xem gã từ đâu đến. Gã ăn cùng với nàng và chờ đợi Guma trở về. Thuyền anh sẽ trở về khoảng chín giờ theo dự tính. Rodolfo sốt ruột hút thuốc, đi đi lại lại và chờ đợi cả ngày. Trước cái nhìn thắc mắc của Livia, gã nói:

- Anh không đến dự đám cưới em không phải vì không muốn mà vì anh gặp chuyện cản trở. Nhưng anh thấy mọi việc có vẻ tốt đẹp, sắp tới anh sẽ có cháu kêu bằng bác rồi.

- Anh định cứ sống lông bông như vậy đến bao giờ, anh Rodolfo? Anh có thể ở lại đây, kiếm một việc gì đó... sống kiểu này không được, kết cục chẳng ra sao, rồi bao người sẽ thương tiếc...

- Chẳng có ai thương tiếc anh đâu, Livia. Anh là người vô dụng, có ai thương nhớ gì anh.

Gã thấy mình vô lý và đang làm cho Livia

- Khi nói thế anh không ám chỉ em đâu. Anh biết em thương anh và thấy tội nghiệp cho anh. Em là em của anh, em lại phúc hậu...

Gã dừng lại giữa phòng:

- Anh đã suy nghĩ rất nhiều việc từ bỏ cuộc sống đó từ khi tìm thấy em. Nhưng con người anh không hợp với chuyện đó. Kiếm được một việc làm, anh lại tiêu tán hết tiền, rồi lại đi ăn bám. Từ khi gặp em ít nhất đã ba lần anh gắng từ bỏ kiểu sống ấy. Anh làm một việc được mươi, mười lăm ngày rồi lại bỏ. Anh không chịu nổi. Mới ba tháng trước anh đến chỗ một sòng bạc. Anh đã làm ở đó. Thậm chí kiếm được ít tiền, một khoản kha khá.

- Anh làm việc gì ở đó thế?

- Làm con mồi.

Thấy nàng ngơ ngác, gã giải thích:

- Anh là kẻ lôi kéo các tay mơ vào cuộc. Anh đánh bạc và canh nào cũng thắng. Mọi người xúm đến, nhìn thấy may mắn và thắng dễ dàng, họ cũng trút mọi thức vào canh bạc. Họ cứ chung tiền đánh cá và rút cục là thua cuộc. - gã cười vang.

Livia im lặng, chẳng nói gì. Gã lại đi qua đi lại:

- Nhưng chuyện đó kéo dài không lâu. Một cuộc sống lê lết chán ngán. Rồi anh bỏ đi, chẳng hiểu vì sao, anh thực sự không hiểu. Có gì đó bên trong thúc giục mình. Anh chỉ muốn làm chuyện gì đó rủi ro, mạo hiểm.

- Anh phải lo ổn định cuộc sống của mình đi. Có thể một ngày nào đó em phải cần đến anh.

- Em đã có một người chồng thật tốt. Guma đúng là người như vậy.

- Nhưng anh ấy có thể chết - nàng lấy tay che miệng như muốn rút lại những lời xui xẻo vừa thốt ra. - Lúc đó chỉ còn mình anh là có thể giúp được em thôi. - Nàng cúi đầu và nói khẽ, - và cả thằng cu nà

Rodolfo quay lại. Lưng gã quay về phía nàng, chỉ có khuôn mặt ngoái nhìn lại:

- Anh sẽ kể cho em nghe mọi chuyện. Em có biết vì sao anh không thể về dự đám cưới em không? Anh định kiếm ít tiền để mua quà cho em, nhưng lại bị tố. Thấy một lão to béo khá giả trông có vẻ ngù ngờ đang đi, anh áp vào... - gã im lặng một thoáng, vẻ ân hận. - Anh chỉ định mua cho em một chiếc đồng hồ. Túi anh lúc đó chẳng còn xu nào. Anh đã ngắm nghía một chiếc ở quầy hàng trên phố. Khi anh định thần thì đã bị lão nắm chặt tay, có cảnh sát kế bên. Vậy là bị giam mấy tháng... Đó là lý do vì sao anh đã không về...

- Em đâu có cần quà cáp, chỉ muốn anh về dự với chúng em thôi.

- Với hai tay không ư? Em thật tốt bụng, thật trong sáng. Chẳng biết ma xui quỉ khiến thế nào, tính anh nó thế, biết làm sao. Nhưng nếu lúc nào đó em cần anh…

Nàng đến bên và ôm lấy mái đầu anh trai. Gã trông thật mệt mỏi và vô vọng. Guma mãi vẫn chưa về. Giờ đây nàng lo sợ cho cả anh lẫn chồng. Không phải bỗng dưng Rodolfo trở về: có một nguyên nhân nào đó nàng không biết và gã cũng không muốn thổ lộ cho nàng. Có thể gã về đây để xin tiền, gã vừa mới sạch túi và mới ra tù chưa được bao lâu. Gã nằm trên tấm thảm lót sàn, người duỗi ra, đầu gối lên hai bàn tay đan sau gáy. Mái tóc gã chỉn chu bóng mượt bởi thứ dầu bôi rẻ tiền. Livia ngồi xuống kế bên, và gã gối đầu lên gối nàng. Nàng lặng lẽ vuốt tóc trên đầu gã, cái đầu đầy ký ức về bao cuộc phiêu lưu nguy hiểm cùng các vụ trộm liều lĩnh, và cất lên lời hát ru êm ái của mình. Nàng ru anh trai như ru một đứa con. Anh nàng là tay trộm cắp, lừa đảo. Gã từng buôn bán những tài sản không hề tồn tại, lui tới những khu bất hảo, đến những nơi chẳng ai hay, quen những kẻ không ai biết, đôi khi dùng dao để dọa những khách khá giả qua đường. Nhưng lúc này gã đang nằm trên thảm, hiền lành vô tội như đứa trẻ thơ nàng ấp ủ dưới tim mình. Nàng hát lên bài hát ru như ru một đứa trẻ sơ sinh đang ngủ thiếp đi trên gối mình.

Quá mười một giờ Guma mới trở về. Livia cẩn thận đỡ nhẹ mái đầu anh trai xuống thảm và chạy ra đón chồng. Anh giải thích tại sao về chậm: việc dỡ hàng ở Mar Grande diễn ra rất lâu. Nghe tiếng em rể, Rodolfo tỉnh gi

Họ ôm nhau. Guma đi kiếm chút rượu cùng nhâm nhi chút đỉnh. Để đánh dấu sự trở về của Rodolfo, Guma giải thích khi bày ly tách, nước mưa vẫn chảy ròng trên người anh.

- Anh bị ướt đến tận xương rồi.

Livia bày bữa ăn trưa cho Guma. Rodolfo ngồi vào bàn và kéo ly rượu lại gần. Đói ngấu sau một ngày dài, Guma ăn nghiến ngấu món cá. Anh mỉm cười hết nhìn vợ lại nhìn ông anh rể, vừa chu mỏ chỉ vào bụng của Livia. Rodolfo ngồi nhìn. Gã ngồi lặng nhìn hồi lâu. Rồi gã lắc đầu như trả lời cho một câu hỏi thầm nào đó của chính mình, vừa vuốt tóc và uống cạn ly rượu:

- Chà, đã đến lúc anh phải đi thôi.

- Sao lại đi sớm vậy?

- Anh chỉ ghé qua để thăm hai đứa.

- Nhưng anh bảo muốn nói chuyện với Guma mà, - Livia hỏi.

- Không, thực tình anh chỉ muốn gặp nó, lâu quá hai đứa không gặp nhau.

- Hy vọng là từ giờ anh sẽ không quên đường về nhà bọn em.

Rodolfo bật cười. Gã cẩn thận đội mũ lên đầu để khỏi rối tóc, soi vào chiếc gương nhỏ lấy từ trong túi, chào và bước đi, miệng huýt sáo.

Livia nói khẽ:

- Anh ấy có chuyện muốn bàn với anh thực đấy. Em nghĩ anh ấy cần tiền.

Guma đẩy chiếc đĩa ra và gọi vọng qua cửa sổ:

- Rodolfo! Rodolfo

Gã kia đã đi đến gần cuối phố nhưng cũng quay lại. Gã đứng lại bên cửa sổ. Guma hạ giọng hỏi gã:

- Cậu kẹt tiền hả? Có phải cậu định hỏi mình chuyện đó? Mình cũng có một ít đây.

Rodolfo đặt tay lên vai bạn, trầm ngâm nhìn những hình xăm trên tay anh:

- Không phải chuyện đó đâu. - Gã rút túi một mớ tiền cho Guma xem. - Bây giờ mình giàu rồi.

- Thế có chuyện gì vậy?

- Có chuyện gì đâu, anh bạn. Mình chỉ muốn đến xem các cậu sống ra sao. Thật đấy.

Gã lại vẫy tay chào tạm biệt và bước đi. Vừa đi vừa huýt sáo nhưng tâm trí gã không để vào điệu nhạc mà vẫn dồn cả vào một chuyện khác. Gã nghĩ về một phi vụ định đề nghị với Guma và vì nó gã đã đến đây. Một phi vụ kiếm tiền dễ dàng cho cả hai. Song cũng có thể phải ngồi nhà đá. Gã vuốt nhẹ bộ ria tỉa tót và huýt sáo to hơn. Livia quả là thánh thiện. Và gã, Rodolfo, sắp có một đứa cháu. Gã mỉm cười hình dung không biết gương mặt đứa trẻ sẽ thế nào khi nó khóc lúc chào đời. Gã đá văng một hòn đá trên đường và tự nhủ đã bỏ phí một phi vụ hời. Nhưng gã chợt quên đi tất cả, quên cả chuyện đã tự mình từ bỏ phi vụ ấy vì cô em gái và đứa cháu trai tương lai bởi không muốn kéo Guma vào những chuyện rủi ro mạo hiểm. Tâm trí gã chợt bị lôi cuốn bởi một đối tượng khác: một cô gái lai trẻ trung đang đi phía trước với những bước chân uyển chuyển và cặp đùi đong đưa.

Cô chú của Livia đến thăm nàng. Cuộc sống của họ giờ khá hơn, cửa hiệu làm ăn phát đạt, ông ta bận bộ đồ vest mới, bà lão mang theo một ít trái cây cho Livia. Khi họ đến lão Francisco đã rời khỏi nhà, lão không thích cái cách họ nhìn cảnh nghèo khó ở nhà mình. Ông chú nhăn mũi và nói với Livia rằng “nghề chèo lái chẳng có tương lai gì cả”. Tại sao nàng không thuyết phục Guma chuyển vào thành phố, bỏ quách cái nghề đi biển? Anh ta có thể bán chiếc thuyền của mình, lấy tiền góp vốn thành đồng sở hữu cửa hiệu với ông ta. Mở rộng hơn quầy hàng rau quả, họ cũng có thể mở một cửa hàng lớn, thậm chí trở nên giàu có để đảm bảo tương lai cho đứa trẻ sắp sửra đời. Điều tốt nhất với Guma là bỏ cái nghề sông biển đầy nguy hiểm này và chuyển về thành phố, sống gần họ hơn - ông chú khẳng định như vậy. Bà cô còn đế thêm rằng Guma có trách nhiệm làm như vậy nếu thực sự yêu thương Livia nếu không phải chỉ thương yêu trên đầu lưỡi. Livia im lặng lắng nghe hai ông bà lão, tận trong lòng cũng đồng ý với họ - nàng hẳn rất mừng nếu có được sự đổi thay như vậy.

Nàng sẵn sàng hy sinh tất cả nếu thuyết phục được Guma bỏ nghề đi biển. Nàng biết rõ người thủy thủ thật khó lòng rời bỏ con thuyền, sống xa biển cả. Họ sinh ra ở biển và chết đi ở biển, ít khi đổi khác. Chính vì vậy nàng không bao giờ bàn với Guma về chuyện đổi thay cuộc sống. Nhưng đó chính là lối thoát tốt nhất cho gia đình họ. Nỗi buồn lo chờ đợi triền miên hủy hoại cuộc sống nàng sẽ chấm dứt. Sẽ không còn nữa nỗi âu lo sợ hãi tương lai. Và con nàng sẽ không ra đời ở biển, không cảm thấy phải gắn mình với biển cả suốt cuộc đời. Mà Guma thì luôn mơ ước sẽ đưa đứa nhỏ theo mình trong những chuyến đi khơi, dạy cho nó sớm làm quen với tay lái. Rồi sau những khổ đau khắc khoải vì chồng Livia hẳn sẽ phải mỏi mòn vì con - những đêm thức trắng chờ mong rồi sẽ đến.

Và khi cô chú nàng đã về, Livia nghĩ đến việc sẽ nói chuyện với Guma. Cần phải thuyết phục anh. Anh sẽ bán con thuyền “Quả cảm” (tất nhiên sẽ rất tiếc, bản thân nàng cũng vậy), sau đó mở cửa hàng cùng với chú nàng. Lúc đó nàng sẽ không còn phải lo sợ điều gì nữa. Nàng đã quyết định phải nói chuyện với anh ngay hôm nay, nhưng khi Guma trở về từ chuyến biển, mình sũng nước mặn với bao ấn tượng vừa trải qua sau chặng đường nguy hiểm vừa qua thì nàng đã không đủ tinh thần để bắt đầu cho câu chuyện ấy. Bản thân nàng cũng thấy bàn chuyện đó cũng vô ích - chẳng thể nào tách được anh khỏi biển. Anh sẽ kết thúc cuộc đời mình như bao kẻ khác giống mình. Và nàng sẽ trở thành góa phụ một ngày kia, khi trời giông bão. Con nàng khi ấy cũng đã quen với tay lái và các cánh buồm trên những con thuyền cùng tiếng còi từ các con tàu lớn. Có gì trên đời thay đổi nổi số phận chàng thủy thủ Simbad được đâu?

Trời không mưa. Mây đen không quần tụ giữa bầu trời đêm ấy. Tháng mười hai là tháng lễ hội nơi thị thành cũng như miền duyên hải. Nhưng trăng không hiện ra, màu chì của bầu trời không chuyển sang màu xanh dương thẫm khi màn đêm xuống. Gió khuấy trộn màn đêm vào vạn vật. Nó còn mạnh hơn mưa giông sấm sét, hội tụ trong mình mãnh lực của mọi thứ thiên tai, và đêm ấy hoàn toàn thuộc về nó. Không ai nghe được những bài ca mà Jeremias thường vẫn hát, chúng đã bị gió cuốn bạt đi. Những thủy thủ già theo dõi các con thuyền đang v. Chúng vào rất nhanh, và chỉ những tay lái lão luyện mới biết phải đưa thuyền cập bến ra sao vào những đêm như thế. Vài chiếc thuyền còn ở tận ngoài khơi, những chiếc khác đang hướng về cửa vịnh sau khi trở về từ chuyến đi sông.

Gió là chủ nhân khủng khiếp nhất của biển cả. Nó xoắn nước thành những đỉnh sóng, nhồi lắc các con tàu, khiến chúng xoay tròn trên mặt nước, làm rã rời những bàn tay cầm lái đang gắng sức trụ giữ sự cân bằng. Đây là đêm của gió. Nó bắt đầu bằng cách thổi tắt đèn trên các con thuyền, tước đi những ánh lửa soi đường của biển. Chỉ còn lại ngọn hải đăng nhấp nháy tự đằng xa chỉ đường trên biển. Nhưng gió cuốn thuyền đi lạc lối, kéo chúng ra khơi, nơi các ngọn sóng khổng lồ chờ nuốt chửng những chiếc thuyền con bé nhỏ.

Không ai còn nghe được bài ca của người lính ngày xưa đang hát nơi pháo đài hoang.

Không ai còn nhìn thấy ánh sáng từ những ngọn đèn anh ta đặt trên lan can cầu tàu hướng ra phía biển: gió dập tắt và cuốn bay mọi thứ, những lời ca lẫn mọi ánh đèn.

Những chiếc thuyền bị cuốn đi vô phương kiểm soát, theo ý muốn thất thường của gió, xoay tròn như những món đồ chơi. Hàng đàn cá mập hung dữ chực chờ nơi cửa vịnh. Những miếng mồi thịnh soạn đang chờ chúng vào những đêm như thế. Các con thuyền chao đảo, quay cuồng... Livia quấn mình trong chiếc khăn san (bụng nàng lớn đến nỗi nàng đã nhờ nhắn cho bà cô) và đi xuôi xuống theo con dốc. Bên cửa quán “Sao hải đăng” lão Francisco đang nghiên cứu trận gió. Lão đi theo nàng. Những người khác bên trong đang uống, mắt vẫn dõi nhìn ra hướng màn đêm đầy đe dọa bên ngoài.

Mọi người tụ tập thành đám bàn tán trên cảng. Những chiếc cần cẩu vươn tay xuôi ngược phía trên các con tàu lớn đang bỏ neo tại cảng.

Livia cũng trầm mình trong gió. Lão Francisco đến gần một đám đang bàn tán hỏi xem có tin tức gì không. Livia nghe loáng thoáng những câu chuyện ấy:

-... phải là một tay đàn ông thực sự...

-... ngọn gió vặt ấy còn tệ hơn cả một cơn bão lớn...

Nàng đợi rất lâu. Có lẽ chưa quá nửa giờ, nhưng quãng ấy với nàng như vô tận. Cánh buồm đang hiện ra đằng xa kia không phải của thuyền “Quả cảm”. Hình như đó là thuyền của Manuel. Nó lao đi với tốc độ điên cuồng, người lái thuyền cúi mình ghì chặt tay lái, sẵn sàng cho một động tác khó khăn để dừng thuyền. Maria Clara đang gập người trên vật gì đó xoãi dài trên mặt thuyền. Mái tóc dài của cô ta xõa tung theo gió. Livia sửa lại chiếc khăn san tụt khỏi vai, vừa nhìn đám người đang đổ xuống quảng trường lầy lội gần bến và cũng đâm bổ theo về phía đó. Chiếc thuyền cập bến một cách vất vả, Maria Clara đang cúi xuống một thân người nằm sõng sượt trên thuyền. Và trước khi Manuel thốt lên: “chiếc “Quả cảm” chìm rồi”, nàng đã biết chính Guma đang nằm đó, trên con thuyền “Lãng du”, và Maria Clara đang cúi xuống người anh. Livia đi về phía mép nước, lảo đảo như người say. Rồi nàng thét lên và ngã xuống vũng bùn ngăn nàng với con thuyền “Lãng du” của Manuel.