22. BIỂN CHẾT, BIỂN LÀ BẠN HIỀN

Đây là nơi thân xác Guma đã biến mất. Manuel dừng thuyền và hạ buồm. Trên thuyền “Lãng du”ác sĩ Rodrigo, Manuel, lão Francisco, Maneca tay vẹo, Maria Clara và Livia đã cạn khô nước mắt.

Họ đến đây vào buổi sáng. Chiếc “Khoảnh khắc” đã được lật lại. Vỏ thuyền bị thủng một chỗ nhưng không lớn lắm, cánh thợ mộc nói chỉ vài giờ là sửa xong. Manuel đã kéo thuyền về cảng. Anh ta đến gặp Livia ở nhà sau bữa ăn trưa. Rosa Palmeirao và cô của Livia ở lại nhà trông đứa trẻ. Maneca tay vẹo đi cùng với họ.

Đây đúng là nơi thân xác Guma đã biến mất. Mặt nước giờ lặng yên và biêng biếc màu xanh dương. Hôm qua nó đã dậy lên trong bão tố và có màu xanh lá. Nhưng trong mắt Livia biển giờ đây bất động một màu chì. Biển như đã chết đi cùng với Guma.

Tất cả đều im lặng. Lão Francisco thắp một cây nến. Lão nhỏ vài giọt nến lên cái đĩa và gắn nến vào đó. Rồi lão cẩn thận thả chiếc đĩa xuống biển. Mọi cặp mắt dõi nhìn theo. Bác sĩ Rodrigo chẳng tin gì chuyện cây nến có thể giúp tìm ra chỗ có xác của người bị chết đuối. Nhưng ông chỉ lặng im, chẳng nói gì.

Ngọn nến từ từ trôi ra xa. Nó trôi chậm rãi trên mặt sóng, lúc nhô lên, khi thụt xuống, trong như một con tàu ma bé nhỏ. Mắt họ dõi nhìn theo, im lặng. Bác sĩ Rodrigo lại nhìn thấy hình nh Guma đưa thuyền chở Traira đang bị thương tới, đang lao ra cứu tàu Canavieras, cứu người trong bão tố, đang chở hàng lậu để trang trải nợ nần. Lão Francisco nhìn thấy thằng cháu trên con thuyền của mình đang lướt trên sóng nước. Manuel hình dung lại hình ảnh Guma ở quán “Sao hải đăng” đang từ tốn chuyện trò, thỉnh thoảng lại hất ra sau mái tóc đen dài. Maria Clara nhớ lại cuộc đua thuyền cá độ cùng anh giữa những tiếng ca mà cô đã hát. Maneca tay vẹo nhớ đến những trận ẩu đả ngày nào, và dầu vậy họ vẫn là những người bạn đồng cam cộng khổ. Riêng Livia không nhìn thấy Guma, chỉ có nàng không nhìn thấy bóng hình anh hay tưởng nhớ về anh. Chỉ riêng nàng vẫn còn nuôi hy vọng sẽ tìm lại được anh.

Ngọn nến trôi lòng vòng trên mặt nước. Mặt nước màu chì đối với Livia, mặt nước của biển chết. Mặt nước không có sóng xô, không có sự sống. Rồi ngọn nến chợt dừng lại. Lão Francisco nói khẽ:

- Nó ở đây.

Mọi người đều nhìn. Manuel cởi áo nhảy xuống nước. Maneca tay vẹo cũng làm theo. Cả hai lặn xuống, ngoi lên mặt nước, rồi lại lặn xuống. Nhưng ngọn nến lại rời đi, tiếp tục cuộc tìm kiếm của mình. người vừa lặn quay trở lại con thuyền.

Ngày mai lão Francisco sẽ có thêm tên của Guma xăm trên cánh tay mình. Tên năm con thuyền đã nằm đó, trên cánh tay của lão. Cả tên đứa em trai, cha của Guma. Giờ đến lượt tên thằng cháu lão. Cái tên duy nhất lão không bao giờ xăm trên cánh tay mình là của thằng em trai Leoncio, con người không bến đậu trên mặt đất này. Cũng có thể ngày nào đò lão sẽ xăm lên tay trái mình tên đứa con của Guma, cháu của Frederico. Và sẽ có hai cái tên giống nhau ở đó: tên của hai ông cháu. Nhưng chắc Livia sẽ mang nó đi khỏi vùng đất cảng, sẽ đưa nó lên thành phố sống với cô chú mình. Tên đứa con trai của Guma vậy là sẽ không xuất hiện trên cánh tay trái lão Francisco, cạnh nhiều tên khác. Ngọn nến vẫn lặng lờ trôi.

“Livia sẽ không hoàn toàn đơn độc.”- Bác sĩ Rodrigo thầm nghĩ. Cô ấy còn có cô chú ruột của mình. Cô sẽ sống với họ, phụ giúp việc bán buôn. Có nhiều người còn bất hạnh hơn, điều duy nhất họ có thể làm là bán thân nuôi miệng. Livia xứng đáng hưởng một phần số khác. Cô rất yêu chồng, đã từ chối bao đám khá giả hơn chỉ vì tình yêu với anh ta. Giờ cô ta còn có một đứa con cùng một chiếc thuyền vô dụng và đang theo vết cây nến để đi tìm thân xác của chồng. Mặt trời rọi sáng trên biển.

Ngọn nến dường như không muốn dừng lại chút nào. Manuel lặng nhìn. Guma là tay lái thuyền cực giỏi, người duy nhất có thể thắng được Manuel trong cuộc đua thuyền. Anh ta nói khẽ với Maria Clara:

- Cậu ta thật tốt bụng, chẳng bao giờ ngần ngại…

Mọi người đều nghe rõ. Anh là một chàng trai tốt bụng, đã chết đi khi còn quá trẻ. Người duy nhất có thể chiến thắng Manuel trong cuộc đua. Maria Clara nhớ lại:

- Đã có lần anh ấy thắng được anh…

- Nhưng lần đầu cậu ấy đã thua. Vậy là hoà…

Livia nhìn xuống mặt nước. Mắt nàng đã khô, nước mắt nàng đã cạn. Nàng đã khóc rất nhiều lúc ban đầu, khi mới hay tin. Nhưng nước mắt giờ đã cạn, nàng không còn nghĩ bất cứ chuyện gì, không nghe gì, không thấy gì nữa cả. Tựa như mọi người đang bàn chuyện gì đó thật xa xôi, điều gì đó nàng hoàn toàn không liên can đến. Nàng nhìn ngọn nến trôi trên mặt nước. Mọi thứ trong đầu nàng đều mù mịt, nàng như không còn nh gì đã xảy ra. Nàng chỉ muốn được gặp lại Guma lần cuối, được nhìn thấy thân xác anh, được nhìn vào mắt anh, được hôn lên môi anh. Chẳng hề gì việc thân xác ấy đang bị cá rỉa róc. Chẳng hề gì vì Livia chỉ muốn gặp lại chồng mình, người đàn ông duy nhất mà nàng yêu dấu. Nàng chợt hồi tỉnh và bắt đầu hiểu điều gì đã xảy ra. Nàng bắt đầu hiểu… Sẽ chẳng bao giờ họ còn được ân ái cùng nhau trên con thuyền “Khoảnh khắc”. Nàng sẽ không bao giờ còn nhìn thấy anh hút tẩu, vừa rủ rỉ chuyện trò. Chỉ có những câu chuyện về anh là đọng lại, như vô vàn câu chuyện trong trí nhớ lão Francisco. Ngoài ra chẳng còn gì của anh còn lại nữa. Ngay đứa con trai cũng không còn nữa bởi nó sẽ đi con đường khác, sẽ về thành phố, sẽ quên đi bến cảng, những cánh buồm, đại dương, biển cả, tất cả những gì cha nó từng yêu quý biết bao. Chẳng có gì của Guma còn đọng lại. Chỉ còn câu chuyện lão Francisco sẽ truyền lại cho những người đi biển một ngày nào đó, khi chính lão cũng theo Iemanja vào chuyến viễn du về miền đất vô cùng…

Ngọn nến dừng lại. Maneca tay vẹo nhảy xuống nước. Gã bơi, lặn song cũng chẳng thấy được gì. Nhưng ngọn nến vẫn đứng yên, không di chuyển. Cái đầu của Maneca hiện ra trên mặt nước:

- Chẳng thấy gì cả.

Manuel cũng lặn xuống. Anh ta cũng chẳng tìm thấy gì. Maneca tay vẹo leo lên thuyền. Ngọn nến vẫn quẩn quanh không rời xa chỗ ấy. Manuel bơi, lặn, tìm vào những tầng sâu trong đáy nước. Họ không tìm được xác của Guma, nó đã hoàn toàn biến mất. Lão Francisco khẳng định:

- Nhất định là chỗ này.

Giờ cả Maneca và Manuel cũng lặn xuống. Họ cũng chẳng tìm được gì và lại trồi lên. Lão Francisco cũng cởi áo lao xuống nước. Lão tin chắc là chỗ ấy.

Nhưng chính lão cũng chẳng tìm được gì. Với những con sóng hiện ra trên mặt nước, ngón nến lại rời đi. Những người vừa lặn quay trở lại thuyền. Lão Francisco vẫn nuôi hy vọng:

- Nó đã ở đây, nhưng lại đi rồi.

Livia hạ tay xuống. Phải tìm bằng được xác Guma. Đó là điều duy nhất nàng nghĩ đến. Nàng phải gặp lại anh lần cuối, để nói lời vĩnh biệt cùng anh. Rồi nàng sẽ ra đi, vĩnh viễn quay lưng với miền đất

Ngọn nến trôi thật xa. Con thuyền đi theo nó. Bác sĩ Rodrigo bắt đầu sốt ruột với cuộc chạy đua cùng ngọn nến. Ông chẳng tin gì, thầm cười nhạo chuyện ấy, nhưng niềm tin của mọi người mạnh đến mức buộc ông phải cùng theo ngọn nến. Và chính ông đã reo lên:

- Nó dừng kìa!

- Chỗ này đây. - Lão Francisco đưa tay chỉ.

Lại lặn ngụp, lại tìm kiếm, và vẫn hoài công. Ngọn nến chẳng dừng lâu, nó đã lại trôi đi. Con thuyền chậm rãi lần theo.

Họ sẽ chẳng bao giờ còn được nằm trên thuyền “Khoảnh khắc” ân ái cùng nhau. Họ sẽ chẳng bao giờ còn được cùng lắng nghe những bài ca về biển cả. Phải tìm cho được xác Guma để họ còn có thể cùng nhau dong buồm đi trên con thuyền một lần sau chót. Anh đã chết để cứu mạng hai người con yêu quí của Iemanja. Anh đã để lại những lời ngợi ca đẹp nhất, anh là tay lái thuyền thiện nghệ ít ai bằng. Nhưng Livia không bận tâm việc anh sẽ được mọi người nhớ mãi. Mắt nàng chỉ dõi theo ngọn nến đang trôi đi, đang kiếm tìm vô vọng. Thằng bé ở nhà chắc đang gọi mẹ, gọi cha. Rosa Palmeirao chắc cũng đã khóc sưng cả mắt. Bà yêu Guma như yêu quí con mình. Livia tựa mái đầu rã rượi trên cánh tay. Bác sĩ Rodrigo khẽ chạm lên tóc nàng, sự im lặng lại bao trùm tất cả.

Manuel châm tẩu thuốc. Maria Clara ôm lấy Livia, gắng an ủi nàng: “Số chúng mình nó thế”.

Nhưng Maria Clara sinh ra ở biển và luôn sống ở đó. Với cô đó là qui luật của số phận: ngày nào đó người đàn ông của cô sẽ nằm lại chốn biển khơi, chết đi cùng với con thuyền đắm. Người phụ nữ sẽ đi tìm xác người thương và chờ đứa con họ lớn lên để rồi lại nhìn thấy nó cũng đi vào cõi chết. Tuy nhiên Livia không sinh ra ở biển. Nàng đến từ thành phố, đến từ một phần số khác. Những con đường thênh thang trên biển chẳng phải thuộc về nàng. Nàng đi theo chúng chỉ bởi tình yêu. Chính vì vậy nàng sẽ không cam chịu. Nàng không chấp nhận qui luật ấy của số phận, qui luật mà Maria Clara cam phận tuân theo. Nàng đã chiến đấu, và đã gần đạt đến bến bờ chiến thắng. Nàng đã sắp thắng… Mọi chuyện đã rất gần. Tiếng nức nở oà ra từ lồng ngực của Livia.

Lão Francisco lặng lẽ cúi đầu. Maria Clara nắm lấy bàn tay của Manuel như muốn chở che, t như cái chết đang rình rập quanh anh. Nước biển nặng một màu chì. Với Livia đó là vùng nước chết.

Ngọn nến lại dừng thêm lần nữa. Chiều sắp tắt, mặt trời đang chìm xuống. Manuel lại lặn tìm, Maneca tay vẹo và lão Francisco cũng lặn. Họ trồi lên với áo quần dính bết vào thân. Màn đêm buông xuống. Maneca tay vẹo nói:

- Có thể tối cậu ấy mới về. Bao giờ họ cũng trở về vào buổi tối…

- Chắc chắn nó sẽ trở về. - Lão Francisco khẳng định.

Bác sĩ Rodrigo tiêm cho Livia một mũi thuốc. Nàng ngã mình ra sau trông cũng như người đã chết. Một bài ca cổ vọng ra từ phía cảng:

Chàng nằm lại ngàn năm trong sóng nước.

Livia mở mắt. Từ trong bóng đêm huyền bí vọng đến tai nàng lời ca của bài hát u buồn:

Người yêu em không bao giờ về nữa.

Ở lại muôn đời trong sóng biển xanh.

Livia lắng nghe. Anh đã ra đi, về với những ngọn sóng xanh của biển sâu thăm thẳm. Maria Clara ôm nàng. Chiếc “Khoảnh khắc” neo tại cảng khẽ chòng chành trên mặt sóng. Nhưng chủ nó, người chèo lái nó giờ đã nằm lại trong các tầng sóng biếc của biển khơi. Bài hát lan đi khắp cảng, đè nặng trên lưng những người đàn ông vừa rời khỏi các con thuyền. Đêm đã xuống.