- III -

ANH đưa bát mật đây cho tôi, nhanh lên gần được rồi.

Đầy một chảo sườn lợn đang reo trên bếp lò, hành mỡ thơm nực cả gian hầm. Minh cầm bát mật trút cả xuống, rồi cầm đũa đảo lộn lên. Khanh nhìn những miếng sườn còn dính máu đỏ lòm gắt:

- Anh làm thế này không được.

Minh dừng đũa nhìn bạn hỏi:

- Tại sao lại không được? làm chả chìa thì phải có tí ngọt ngọt mới đúng vị chứ!

- Đáng lẽ anh phải để cho sườn chín vàng đã rồi mới đổ mật vào thì hơn. Anh vội cho mật vào thì mật đã cháy đen mà sườn còn sống.

Minh chép miệng:

- Ừ nhỉ, quên đi mất. Đã chót rồi thì làm thế

nào bây giờ?

- Nó cháy đen lại ăn đắng lắm.

- Úi chào ăn được tuốt.

- Anh xem còn miếng nào sống không?

- Có mấy miếng hung hung đó thôi còn chín hết.

- Thôi được bắt ra.

Minh gắp một miếng sườn còn sống bỏ tót vào miệng nhai:

- Một miếng sống bằng đống miếng chín. Anh cứ vẽ vời mãi. Đã chết ngay đấy mà sợ.

Khanh đổ sườn vào bát, bầy lên mâm, bên cạnh đĩa trứng tráng. Minh cầm chai rượu rót ra hai chén đầy, rồi mời:

- Anh uống đi, rượu với chả chìa khoái biết mấy.

Hai người ngất ngưởng ngồi bên mâm rượu, hết chén này đến chén khác, chuyện nở như gạo rang. Khanh hai tay không bị trói như trước nữa, lại học được cách đi của Minh, nên chân bị xích mà vẫn bước nhanh. Đó cũng là nhờ ở sự can thiệp rất ráo riết của Minh với huyện quan vậy. Chợt có tên lính đẩy cửa gọi:

- Ông Minh lên quan đòi.

Minh đang ngà ngà say, cau mặt gắt:

- Chẳng đòi hỏi gì cả. Lão gia còn đang ‘‘tửu’’ đây.

Tên lính đợi một lúc không thấy Minh ra liền bỏ đi, một lúc đến giục:

- Ông được triều đình ân xá rồi, lên mà nhận giấy để mai về?.

Minh dừng chén rượu hỏi lại:

- Có thật không?

- Ai dám nói dối ông.

Vừa hay viên quản cơ sồng sộc đi vào, tay cầm bỏ đuốc. Hắn nhìn thấy hai người đang uống rượu mỉm cười, vỗ vai Minh:

- Tôi có lời mừng ông. Tân quân giáng chiếu ân xá các phạm nhân. Bắt đầu từ ngày mai ông được trả lại sự tự do, và về nhà làm ăn.

- Tất cả chứ?

- Những phạm nhân kết án hay chưa kết án nặng nhẹ đều tha hết, chỉ trừ những người bị bắt vì tội phản đối tân triều thì phải giữ lại mà thôi.

Nói xong viên quản cơ đi ra. Khanh thở dài.

- Tôi đến chết rũ xương trong này thôi.

Minh cúi đầu ngầm nghĩ một lát, rồi ghé vào tai bạn hỏi:

- Anh có muốn thoát khỏi đây không?

- Khốn nạn! tôi còn bố mẹ già, chưa biết đã bị bắt rồi hay lưu lạc phương trờĩ, trong ruột lúc nào cùng xót như cào, chỉ mong thoát khỏi nơi tù ngục mà thôi. Anh có cách nào giúp tôi không?

- Trốn thì rất dễ, nhưng phải đi ở chỗ khác, chứ còn quanh quẩn ở đây thì mất mạng ngay.

- Tôi vì sơ ý nên mới bị chúng tóm được chứ thực ra ở trận tiền thì dẫu một đội quân cùng chưa chắc đã làm gì nổi.,

Minh cả mừng hỏi:

- Thoát khỏi rồi, anh đi đâu?

- Tôi sẽ vào Thanh Hóa tung hoành một phen cho họ Mạc biết tay.

- Đó cũng là chí hướng của tôi. Làm trai trong thời buổi nhiễu nhương này, lại thêm có chút tài nghệ không nhẽ lại giữ mãi tính nhút nhát quanh quẩn với gia đình thì chả đáng thẹn với cố nhân lắm ru!

Sáng hôm sau, Cao Minh lên cung đường nhận giấy ân xá, rồi xuống ngục thất từ giã Khanh đi. Chàng vừa khỏi được vài bước thì lính canh sộc vào khóa chặt hai tay Khanh lại. Khanh ngạc nhiên hỏi:

- Sao dở mặt chóng thế?

- Huyện quan nể ông Minh mới cho anh hưởng cái đặc ân không phải cùm tay, chứ riêng đối với anh thì khác.

Cả ngày hôm ấy. Khanh chỉ được có một nắm cơm con. Chặp tối, chàng lại bị tra tấn một lần nữa. Khanh cố nhịn đau nghiến răng hỏi:

- Ta đã thú nhận cả rồi, sao còn đánh mãi?

Viên cai ngục quát:

- Ta được lệnh đánh chết mày, nhưng còn nhẹ tay để cái phúc về sau đó. Nếu mày không chịu khai rõ chổ ở của Vũ công Duệ, thì còn bị đòn.

Khanh mừng thầm là bố mẹ đã chạy thoát được, và có lẽ đã tới Thanh hóa rồi. Muốn đỡ phải bị cực hình, chàng đành phải hạ giọng ôn tôn nói:

- Ông đánh mãi tôi cũng thế thôi, vì trong khi bị bắt giam, tôi có hiểu tình hình bên ngoài ra sao đâu?

Thầy mẹ tôi còn ở nhà cu đồ Lưu sĩ Tái hay đi nơi nào, tôi cũng không được rõ. Ông làm ơn cho phép tôi lên phân trần với huyện quan.

Viên cai ngục cười gằn:

- Mày nói dễ thế! mày nên biết rằng nếu xử đúng lý ra thì mày không bị đòn là phải, nhưng nếu xử về ‘‘tình’’ thì tội mày nặng lắm, chết cũng đúng.

- Thế nào là xử tình.

Viên cai ngục nheo cặp mắt nhìn Khanh một cách khinh bỉ:

- Mày còn trẻ người non dạ nên chẳng biết mô tê gì cả. xử tình là lấy tình thân thiết mà xử với nhau, khỉ con ạ, dốt như bò.

Khanh vẫn chưa hiểu:

- Tôi đối với ông vẫn một lòng kính trọng, có điều gì là thất lễ đâu?

Hắn chề môi, lấy ngón tay dí vào đầu Khanh dằn từng tiếng:

- Con khỉ cộc đuôi, dốt ơi là dốt. Của này có đập vỡ óc ra cũng thế thôi. Lắng tai mà nghe cho rõ:

- Đã bước chân vào đây thì ông trời con cũng phải kính trọng tao, nếu ngỗ ngược thì roi ông quất cho gẫy gối tối mặt, biết chưa? Khi tao thi hành nhiệm vụ, tức là tao xử ‘‘lý’’ thì dù mày có nhũn như con chi chi tao cũng phết bừa nhưng nếu mày biết dùng ‘‘tình’’ nghĩa là ‘‘tiền’’ đối với tao, thì tao lại lấy ‘‘ tình’’ xử lại, và bất chấp cả cái ‘‘lý’’ nhỏ mọn kia nữa. Mày đã biết chưa, khỉ con ạ!

Khanh bấy giờ mới hiểu. Chàng chợt nhớ ra là Minh lúc đi có đưa cho chàng một gói bạc vụn để phòng khi có việc dùng đến; chàng liên hất đầu bảo cai ngục:

- Tôi quên khuất đi mất, té ra thất lễ với ông. Tôi có ít bạc vụn để ở đầu giường xin biếu ông gọi là một chút lòng thành.

Viên cai ngục cầm dĩa đèn soi qua ổ rơm, rồi lột chiếu thấy một gói giấy thì cả mừng, hỏi lại:

- Có phải đây không?

- Phải?

Hắn đút gói bạc vào bộc, rồi mở trói cho Khanh:

- Bác muốn dùng gì cứ bảo tôi sẽ có đủ.

Thấm thoát đã được mười hôm, Khanh đợi mãi không thấy Minh đến cứu, đã sốt ruột. Chàng ngờ là bọn thất tín, nên cũng định tự mình tìm cách tháo thân, nhưng khổ một nỗi đường lối trong huyện không thuộc, và hai chân thì bị xích khóa chặt, co ruỗi khó khăn. Cái tư tưởng vượt ngục mới thoáng hiện trong óc lại vụt biến mất, vì chàng không đủ can đảm và sáng suốt để làm một việc mạo hiểm như thế. Chàng nhận thấy mình hèn nhát quá, và ngay đến cái vũ nghệ mà chàng đã khổ công luyện tập trong bấy nhiêu lâu cũng thành ra vô ích, khi mà ta chỉ cần một chút khôn khéo, mềm dẻo là có thể vượt khỏi bước hiểm nghèo. Chàng lại hối hận vì không nghe lời khuyên can của mẹ, để đến bị bắt trong một trường hợp không ‘‘anh hùng’’ tí nào.

Cả một kho kinh nghiệm về cách xử thế mà chàng đã học được ở trong sách, chàng chưa được đem áp dụng lần nào, và đến khi có cơ hội để áp dụng thì lại rất vụng về. Chàng đã cương khi mà phải nhu, và lúc cần phải cương nghĩa là phải đem hết sức mạnh của mình để đối phó với kẻ thù thì chàng lại nhút nhát, sợ hãi. Thật là một sự trái ngược trong cái hành vi thiếu tâm lý, của một chàng thiếu niên mới được va chạm đến đời sống, và cũng là thói thường của kẻ đã quá tin tưởng ở tài năng nông cạn của mình.

Buối tối hôm ấy, Khanh nằm co ro trên chiếc ổ rơm ; nghĩ đến cha mẹ, đến thân thế, chàng bất giác mủi lòng khóc rưng rức như đứa trẻ con vừa bị trận đòn đau. Chàng không còn hy vọng thoát khỏi nơi tù ngục và rầu lòng chờ cái ngày mà lưỡi dao oan nghiệt sập đến, kết liểu tuôi xuân tươi đẹp.

Một hồi trống cầm canh vang lên trong cảnh đêm khuya, tiếp theo mấy tiếng tù và rúc ngoài xa.

Sau đó, cảnh vật lại chìm vào trong cảnh yên lặng. Bỗng cánh cửa hầm hé mở để một luồng gió lạnh lùa vào. Một cái bóng vụt chạy vào nhẹ như chiếc lá, rồi có tiếng người nói:

- Minh đây, anh cứ yên để tôi mở khóa.

Một bàn tay sờ vào chân chàng, lách cách một lúc thì dây xích tung ra. Minh kéo chàng ghé vào tai hỏi:

- Anh có đi được không?

- Được.

Hai người lách ra khỏi cửa hầm cánh cửa từ từ khép lại. Trong cảnh tối tăm mù mịt; hai cái bóng nối đuôi nhau vùn vụt qua một thửa ruộng đất bỏ hoang rồi vượt bức tường thấp chạy vòng quanh huyện. Chớp mắt đã lần vào trong bầu trời đen kịt...