- V -
Nguyễn Kim thống lĩnh đại binh từ từ tiến ra Bắc. Quân Lê đi đến đâu, trăm họ kéo nhau ra đón tiếp ở hai bên đường rất đông. Trịnh Kiểm đến huyện Yên mô (Ninh Bình) thì dừng lại, lập dinh trại cho quân sĩ nghỉ ngơi và sắm sửa thuyền bè để vượt qua sông tiến ra Sơn nam. Hôm sau thì đại binh của Nguyễn Kim cũng tới nơi chia quân đóng khắp dọc sông, dinh trại san sát, cờ sí rợp trời, khí thế mạnh mẽ lắm,
Đêm hôm ấy, Nguyễn Kim cùng Dương chấp Nhất cưỡi ngựa đi xem địa thế. Chợt thấy một ngọn núi thấp ở trước mặt, hai người cho ngựa chèo lên đỉnh, rồi quan sát chung quanh. Dưới ánh trăng Nguyễn Kim thấy cách đóng binh của Kiểm rất có phương pháp, buột miệng khen:
- Thật là kỳ tài trong thiên hạ.
Dương chấp Nhất nghĩ bụng:
- Nguyễn Kim không phải là tay vừa, lại được Trịnh Kiểm giúp sức, thật đáng lo ngại cho Mạc Vương. Ta phải trừ bớt đi mới được.
Nguyễn Kim thoáng nhìn thấy một chiếc thuyền đậu ở ven sông, thì ngạc nhiên hỏi:
- Thuyền nào mà dám đổ cạnh chỗ quân đóng thế kia?
Nhất thưa rằng:
- Đã vài hôm nay, có một ông lão đánh cá thường ghé thuyền vào bến bán hoa quả cho quân sĩ. Tôi đã sai người đi dò xét cẩn thận, không phải là kẻ gian tế đâu.
Hai người nói chuyện một lúc nữa, rồi quay về trại. Nguyễn Kim sai đem rượu uống riêng với Chấp Nhất, còn các tướng đều cho ra ngoài cả. Đang lúc ngà ngà say, Nguyễn Kim cảm khái nói:
- Từ khi ta bôn ba ở Ai Lao, cho tới lúc chiếm được Thanh, Nghệ làm căn bản, kể có gần 20 năm, trải bao sự gian lao khổ sở, nhiều phen tưởng khó lòng mà đạt được ý nguyện. Nhưng lòng trời còn tựa nhà Lê, nên các anh hùng hào kiệt bốn phương đều quy tụ cả ở Sầm châu giúp chúa thành nghiệp lớn. Ta tuy đã già nhưng trí còn hăng hái, quật cường, định tâm diệt xong Mạc thị, đem giang sơn trả lại cho Lê Hoàng, rồi cáo lão về cư ẩn nơi cố lý, mặc cho đàn trẻ xoay sở với thời cục. Nếu Mạc phúc Hải biết thế yếu, hàng phục ngay đi, thì ta sẽ rộng lòng thí cho mảnh đất để sống trọn đời mãn kiếp. Bằng cứ giữ mãi thái độ lằng tằng không sớm biết tỉnh ngộ để tránh cho dân chúng cái họa nội chiến, thì sau này đất bằng nổi sóng, đại binh như vũ bão kéo ra Bắc, họ Mạc liệu có thể bám mãi vào thế lực của Minh triều để đàn áp dân chúng nữa không?
Nói đoạn Kim cười vang lên, tự tay rót rượu uống, rồi cất tiếng hát:
Trí làm trai chừ...bốn bể là nhà,
Một thanh gươm chừ... ngang dọc, sơn hà
Nước Đại Việt chừ... anh hùng ta.
Thành Thăng Long chừ... nổi trận phong ba.
Giang Sơn trẻ mãi không già,
Có cây dưới ánh trăng là rung rinh.
Quán reo ngựa hí quanh mình
Cát lầm bụi trắng, tan tành thịt xương.
Làn khói xanh chừ... bả lả đầu tường,
Một bóng người chừ... thấp thoáng trên đường,
Tiến ra Bắc chừ... một dạ can trường,
Hỏi người xưa chừ... sự nghiệp phi thường.
Tấm lòng bào đáp quân vương,
Nam nhi chết ở chiến trường mới hay.
Dưới làn mưa đạn tên bay,
Máu thù nhuộm đỏ bàn tay anh hùng.
Kim hát xong sằng sặc cười mãi.
Chợt Kiểm ở ngoài đi vào, cúi chào hai người rồi nói rằng:
- Đang lúc ba quân hăng hái đánh giặc, sao nhạc phụ lại hát những câu gở như vậy?
Nguyễn Kim đang lúc say rượu gắt:
- Mày bảo thế nào là gở?
- Nhạc phu làm chủ tướng mà lại thốt ra những câu ‘‘ tan tành thịt xương’’ ‘‘ chết ở chiến trường’’ chả là điềm bất thường hay sao?
Kim tức mình mắng:
- Thằng chăn ngựa kia, bước đi, mày biết gì mà nói leo.
Vừa nói xong Kim say quá gục đầu xuống bàn. Dương chấp Nhất nhìn chung quanh vắng vẻ không có ai, một tay che ngọn bạch lạp, một tay lấy thuốc độc bỏ vào chén rượu, đoạn nâng đầu Nguyễn Kim giậy mà thưa rằng:
- Nguyên Soái cạn chén rồi đi ngủ.
Kim đang lúc mơ màng, thấy chén rượu kề vào môi, liền ngửa cổ uống hết. Dương chấp Nhất ôm Kim đặt lên giường, lấy chăn đắp cẩn thận, rồi ra ngoài trại, gặp một bọn lính tuần hỏi, Nhất đáp:
- Nguyên Soái đã đi ngủ rồi.
Lính tuần tưởng thực, bỏ đi. Dương chấp Nhất ra bờ sông, xuống chiếc thuyền đã đón sẵn ở đấy. Lái đò nhổ sào, hai người ra sức bơi, một chốc đã sang đến bờ. Nhất đi suốt đêm về Thăng Long báo tin.
Sáng hôm sau, các tướng giậy đã từ lâu rồi mà Nguyên Soái vẫn chưa ra, vội kéo nhau vào xem, thấy Nguyễn Kim nằn chết cứng đờ ở trên giường, máu mồm, máu mũi ứa ra ướt dầm cả một mảng chăn. Mọi người cả sợ đổ xô tìm Dương chấp Nhất thì không biết đi đâu, hỏi đến chiếc thuyền đánh cá vẫn đậu ở bến cũng mất hút.
Trịnh Kiểm sai người vào trong xóm mua được chiếc quan tài đem về trại đặt thi thể Nguyên Soái vào trong, lấy hoa thơm rắc lên mình; rồi đậy nắp lại. Xong, đốt nến, thắp hương để các tướng vào làm lễ. Suốt ngày hôm ấy, trong trại, tiếng khóc của ba quân ầm ĩ không lúc nào ngớt, ai nấy đều xót xa thương cảm cho vị anh hùng vì quá tin người mà chết một cách thê thảm như vậy.
Trương Hoằng Sử bàn với các tướng mời Trịnh Kiểm tạm chấp chưởng binh quyền để lòng quân khỏi nhốn nháo. Trịnh Kiểm nhận lời, nói với mọi người:
- Trong quân có tang, đó là điềm bất lợi cho việc hành binh. Ta hãy tạm rút về Tây Đô rồi sau sẽ liệu.
Mọi người biểu đồng tình. Lập tức Kiểm cho kéo lá cờ trắng thật to, rồi đại binh từ từ rút về, đem theo chiếc quan tài.
Dọc đường Sử bàn với Kiểm:
- Nguyên Soái mất rồi, thế nào Uông cũng đòi chiếm lấy binh quyền. Uông đối với tướng quân vốn có sự bất hòa, nếu hắn làm chủ soái thì chẳng để tướng quân yên đâu.
Kiểm ngẩm nghĩ một lúc, rồi hỏi:
- Vậy ta nên làm thế nào?
- Đến đây giáp giới với Thanh Hóa, tướng quân cứ đóng binh lại không đi nữa, cho quan tài về trước. Vua Lê Trang Tôn thấy tình hình như vậy tất hoảng sợ phải nhận cho tướng quân chấp chưởng binh quyền.
Kiểm khen phải, đóng binh lại, cho quan tài về Tây Đô. Vua Lê trang Tôn mặc áo trắng, đi xe mộc ra đón, thân coi việc tang lễ lại tìm Iời an ủi anh em Uông, công việc xong xuôi nhà vua bàn với các quan về thái độ của Kiểm.
Hoàng thân Lê Cự lên tiếng:
- Trịnh Kiểm có tài làm tướng, bệ hạ nên giao binh quyền cho hắn là phải.
Nguyễn Uông quỳ xuống tâu:
- Cha mất thì con kế nghiệp, đó là sự thường. Xin bệ hạ giáng chiếu cho hạ thần được cầm quân đánh Mạc.
Vũ công Khanh tiếp:
- Bao nhiêu quân sĩ đều theo Trịnh Kiểm cả, nếu hắn trở mặt thì nguy hiểm vô cùng, Nội trong các hàng tướng tá ở đây, không có ai là đối thủ với hắn cả. Hắn mà quay về với nhà Mạc, thì sớm chiều giải đất này cũng lọt vào tay hắn mà thôi.
Vua Lê trang Ton còn đang lưỡng lự, thì Ninh Chấp lại nói:
- Hiện nay hắn đóng binh chẹn mất con đường ra Bắc. Nếu hệ hạ không quyết định thì vạ lớn đến ngay.
Nhà vua đành phải sai thảo chiếu phong Trịnh Kiểm làm Tiết chế, thống lĩnh thủy bộ chư quân và sai một vị quan đại thần ra vời về. Trịnh Kiểm nhận chiếu chỉ nhổ trại về Tây Đô, vào tạ ơn vua, rồi đến soái phủ để các tướng lạy mừng.
Trịnh Kiểm thấy đất Tây Đô chật hẹp, liền sai người xây cung điện ở Vạn Lại (thuộc huyện Thủy Nguyên, Thanh Hóa) rồi rước vua ra đấy ở. Lại chiêu mộ hào kiệt, lập đồn, đắp lũy, nghiễm nhiên làm chúa tể BIÊN THÙY MỘT CỎI, tiềm tàng gây được một sức mạnh lớn lao, có thể đánh bại họ Mạc để thực hiện cái mộng trung hưng nhà Lê.