CHÚ GIẢI

Napoleon Bonaparte sinh ngày 15/08/1769 tại Corsica, một hòn đảo của Pháp ở Địa Trung Hải. Sau khi phục vụ trong quân đội Pháp, ông tổ chức một cuộc đảo chính năm 1799. Napoléon trở thành Đệ nhất Tổng tài (một chức vụ cấp cao) của Cộng hòa Pháp trước khi ông tự phong mình là hoàng đế nước Pháp năm 1804. Ông đã tham gia và chiến thắng rất nhiều trận chiến. Sau khi bại trận ở Nga, ông lưu vong khỏi Tổ quốc. Sau đó ông trốn thoát và quay trở lại Pháp, nhưng cuối cùng lại bại trận ở Waterloo, Bỉ, năm 1815. Ông mất khi đang sống lưu vong trên đảo Saint Helena ở phía Nam Đại Tây Dương, vào ngày 05/05/1821.

Bóng bầu dục là một môn thể thao xuất phát từ nước Anh. Hai đội gồm mười ba tới mười lăm cầu thủ thi đấu với một trái bóng hình bầu dục. Mỗi đội cố đặt trái bóng vào sau vạch kẻ của đội đối thủ. Không được ném bóng mà chỉ được đá hoặc mang theo mình.

Richard Beauchamp sống ở Anh vào thế kỷ 15. Ông trở thành giám mục Salisbury năm 1450. Ông mất năm 1481 và được chôn ở Salisbury.

Hubert de Burgh sinh vào khoảng năm 1165. Ông là bá tước xứ Kent và tể tướng của Anh và Ai Len. Đương thời ông là một trong những nhà quý tộc Anh có ảnh hưởng nhất. Ông mất ngày 12/05/1243.

Cận vệ là một thanh niên được hiệp sĩ huấn luyện sử dụng vũ khí.

John Cheney sinh vào khoảng năm 1447. Ông là chỉ huy đội cận vệ của nhà vua dưới thời vua Anh Edward IV. Ông kết hôn với bà quả phụ của William, nam tước Stourton, và nhận tước hiệu lãnh chúa Stourton của Stourton. Sau khi Richard III trở thành vua Anh, John về phe với Henry Tudor nổi dậy chống lại đức vua. Năm 1486, ông được phong tước Hiệp sĩ Garter, cấp cao nhất trong hàng hiệp sĩ ở Anh. Sau khi Henry Tudor lên ngôi (Henry VII), ngài John được thăng cấp, trở thành lãnh chúa Cheney của Falstone Cheney. Ông là thành viên Nghị viện và là phát ngôn viên của Hạ viện. Ông mất vào khoảng năm 1499. Tượng nổi của ông được đặt ở nhà thờ Salisbury.

Con ngoài giá thú là con của cha mẹ không kết hôn chính thức với nhau. Thời Trung cổ, người ta dùng từ con hoang để chỉ những đứa trẻ như vậy. Khi một ngựời đàn ông quý tộc có con với một phụ nữ ở địa vị xã hội thấp kém hơn, đứa con đó chỉ được thừa kế địa vị của cha nếu người vợ hợp pháp của ông ta không thể tự có con và không có họ hàng đủ tư cách nào khác.

Đại Hiến chương (“Magna Carta”) được ký ngày 15/06/1215. Đại Hiến chương là thỏa thuận giữa vua Anh John và giới quý tộc đối lập, xác lập những quyền cơ bản của giới quý tộc và hứa rằng nhà thờ được thoát khỏi sự kiểm soát của nhà vua. Ngày nay vẫn còn bốn bản viết tay gốc của Đại Hiến chương. Bản được bảo quản tốt nhất hiện đang lưu giữ tại nhà thờ Salisbury.

Eleanor xứ Aquitaine sinh năm 1122 ở Poitiers, Pháp. Bà kết hôn với vua Pháp Louis VII. Khi cuộc hôn nhân này chấm dứt sau mười lăm năm, Eleanor tái hôn. Chồng thứ hai của bà là vua Anh Henry II. Eleanor xứ Aquitaine được lịch sử ghi nhận là hoàng hậu của hai nước và mẹ của hai vua, Richard I và vua John của Anh. Là một trong những người phụ nữ có sức ảnh hưởng lớn nhất thời Trung cổ, bà ủng hộ thơ ca nhạc họa. Bà mất ngày 01/04/1204 ở tu viện Fontevrault.

Hamlet là hoàng tử Đan Mạch, tên nhân vật trong một vở kịch của kịch tác gia người Anh William Shakespeare. Bóng ma của cha Hamlet xuất hiện để tiết lộ rằng chính Claudius em trai ông đã giết hại ông. Tác giả đã dành cả phần còn lại của vở kịch để Hamlet tìm cách trả thù chú của mình.

William Hartgill sống ở Kilmington, quận Wiltshire, Anh. Từ năm 1543, Hartgill làm quản gia cho một điền sản của gia đình quý tộc Stourton. Sau khi tranh cãi với Charles Stourton, Hartgill bị Stourton khóa trong tháp nhà thờ ở Kilmington và cướp hết tài sản. Sau khi Hartgill trình vụ việc ra tòa, lãnh chúa Stourton đã ra tay giết cả ông lẫn kẻ hầu người hạ cùng con trai John Hartgill, sau đó vội vàng chôn cất.

Henry II sinh ngày 05/03/1133 tại Le Mans, Pháp. Năm 1154, ông lên ngôi vua nước Anh. Ông là vị vua đầu tiên sử dụng danh hiệu ấy thay cho “vua của người Anh”. Ông còn được biết đến dưới tên Henry Curtmantel (“áo choàng ngắn”) vì ông luôn mặc áo choàng ngắn. Ông mất ngày 06/07/1189 ở Chinon, Pháp.

Henry VII sinh ngày 28/01/1457 tại Wales. Ở thời điểm đó, giữa hai gia đình hoàng tộc Tudor và York đang xảy ra Chiến tranh Hoa hồng để tranh ngôi đoạt vị. Henry, một người nhà Tudor, bỏ chạy tới Brittany, Pháp, rồi quay về với một đội quân thiện chiến và đánh bại Richard III nhà York trong trận Bosworth năm 1485. Sau đó Henry VII lên ngôi vua nước Anh cho đến khi qua đời vào ngày 21/04/1509. Ông là người sáng lập ra triều đại Tudor.

Henry VIII sinh ngày 28/06/1491 ở Greenwich, Anh. Ông lên ngôi vua nước Anh sau khi cha ông Henry VII băng hà. Henry VIII kết hôn sáu lần, dẫn đến bất đồng với giáo hội Công giáo. Ông sáng lập giáo hội Anh giáo và tự phong mình làm người đứng đầu. Henry VIII mất ngày 28/01/1547 ở London.

James II sinh ngày 14/10/1633 ở London và lên ngôi vua nước Anh ngày 23/01/1685. Là người Công giáo, ông bị các tín đồ Tin Lành buộc tội cố dẫn đắt đất nước quay trở lại với Công giáo và thiết lập quyền lực độc tài cho bản thân. Ông bị lật đổ trong cuộc Cách mạng Vinh quang năm 1689. Con gái ông, Mary II đoạt ngôi cùng chồng, William xứ Orange, cai trị dưới tước hiệu William III. James mất ngày 16/09/1701 tại Saint-Germain-en-Laye, Pháp.

Khu hành lang là khoảng sân trong của một tu viện hoặc nhà thờ. Khu trung tâm lộ thiên này được bao quanh bởi các hành lang có mái che. Khu hành lang là nơi quan trọng dành cho các hoạt động tôn giáo hoặc để dạy học. Chúng còn được dùng làm vườn hoa và vườn nho.

John Lackland sinh ngày 24/12/1167 tại Oxford, Anh. Là con trai út của vua Henry II, ông được gọi là Lackland (“ít đất”) vì cha ông ban cho ông rất ít đất đai. John lên ngôi vua Anh năm 1199, triều đại nhiều bất an của ông dẫn đến việc soạn thảo bản Đại Hiến chương và gợi cảm hứng cho những truyền thuyết về Robin Hood. Ông mất ngày 19/10/1216 ở Nottinghamshire, Anh.

Ela Longspee sinh tại Amesbury, Anh, không rõ ngày tháng năm sinh chính xác. Ela bị chính mẹ đẻ của mình bắt cóc đưa đến Pháp từ khi còn bé. Ở Pháp bà được một hiệp sĩ cải trang thành người hát rong cứu thoát, chính Richard Tim Sư Tử đã cử người này đi tìm bà. Bà là nữ bá tước xứ Salisbury và kết hôn với William Longspee năm 1197 hoặc 1198. Sau khi William mất, Ela lập ra tu viện Abbey. Bà qua đời năm 1261 và được chôn tại tu viện.

William Longspee sinh vào khoảng giữa năm 1175 và 1180. Ông là con trai ngoài giá thú của vua Anh Henry II. Ông được gọi là Longspee vì vũ khí yêu thích của ông là thanh trường kiếm (“longspée”). Theo lệnh của anh trai, vua Richard I, ông kết hôn với Ela, nữ bá tước xứ Salisbury, và trở thành bá tước Salisbury. Năm 1220, William có mặt tại lễ đặt hòn đá nền móng của nhà thờ Salisbury. Ông mất ngày 07/03/1226, và là người đầu tiên được chôn ở nhà thờ mới.

Angus MacNisse là giám mục đầu tiên của Connor ở Ai Len. Người ta cho rằng ông là người sáng lập tu viện Kells. Ngày tháng năm sinh của ông không xác định. Có khả năng ông mất năm 514.

Old Sarum là khu định cư cổ nhất ở Salisbury, có thể là từ năm 3000 trước C.N. Khu định cư này nằm trên một ngọn đồi, ở phía Bắc vị trí hiện tại của Salisbury.

Quan tài đá là nơi chôn cất các vị vua, quý tộc và quan chức cấp cao của nhà thờ. Có thể thấy quan tài đá ở rất nhiều nhà thờ trên khắp châu Âu.

Quân chữ thập là người tham gia cuộc Thập Tự Chinh. Quân chữ thập phần nhiều là tu sĩ, hiệp sĩ hoặc nhà quý tộc, nhưng cũng có một lượng lớn dân nông thôn tham gia Thập Tự Chinh. Thậm chí cả những tội phạm đã kết án cũng đi theo lời kêu gọi tham chiến, có lẽ là để thoát án phạt hoặc mong cướp bóc được của cải ở phương Đông.

Richard I sinh ngày 08/09/1157 ở Oxford. Năm 1189, ông buộc cha là vua Henry II phải trao lại ngai vàng cho mình. Ông được gọi là Richard Tim Sư Tử, và nhiều truyền thuyết mô tả ông là một vị vua tốt và thông thái. Nhưng những câu chuyện khắc họa Richard như một vị anh hùng có rất ít phần sự thật. Ông thích được giới thiệu về bản thân như một hiệp sĩ lý tưởng, và những chiến công của ông được phóng đại rất nhiều. Richard mất ngày 06/04 tại Châlus, Pháp.

Robin Hood là một anh hùng dân gian của Anh. Những tư liệu cổ nhất đề cập đến Robin Hood mô tả ông là một tên cướp nguy hiểm chuyên tấn công quý tộc và tăng lữ. Trong những văn bản sau này, ông được mô tả bằng từ ngữ tích cực hơn: một quý tộc chuyên cướp của người giàu chia cho người nghèo. Theo truyền thuyết, Robin và đồng bọn trốn trong rừng Sherwood và rừng Barnsdale. Các câu chuyện về anh chàng Robin Hood ngoài vòng pháp luật đến giờ vẫn còn được yêu thích, nhưng phần lớn các chuyên gia đều cho rằng không có bằng chứng nào chứng tỏ ông thực sự tồn tại.

Stonehenge trong tiếng Anh cổ nghĩa là “những hòn đá treo”. Mới đầu Stonehenge được sử dụng làm nơi chôn cất ở cuối thời kỳ đồ đá. Nhiều thế kỷ sau, những vòng tròn đá thẳng đứng khổng lồ được đặt ở nơi này. Vài vòng tròn to đồng tâm được xếp quanh nhau. Quanh kiến trúc cổ này nảy sinh nhiều truyền thuyết cũng cổ xưa không kém. Một truyện thần thoại kể rằng pháp sư Merlin đã dùng ma thuật để mang các tảng đá từ Ai Len về đây.

Charles Stourton sinh năm 1521 ở quận Wiltshire, Anh. Lãnh chúa Stourton và bốn người hầu cận đã giết William Hartgill cùng cậu con trai John. Do đó, Stourton bị xử tử hình vào ngày 06/03/1556 ở chợ Salisbury. Stourton bị treo cổ nhưng nhờ vào địa vị xã hội nên không bị chặt đầu. Ông được chôn ở nhà thờ Salisbury.

Thập Tự Chinh là cuộc chiến của tín đồ Cơ Đốc giáo chống lại người Hồi giáo ở vùng Đất Thánh, ngày nay là hai quốc gia Israel và Jordan ở khu vực Trung Đông. Các sử gia thường miêu tả bảy cuộc Thập Tự chinh diễn ra vào khoảng giữa năm 1096 và 1270. Xung đột xảy ra chủ yếu là do các nguyên nhân tín ngưỡng và kinh tế. Sau cuộc Thập Tự Chinh đầu tiên, thuật ngữ Thập Tự Chinh được mở rộng nghĩa, thường dùng để chỉ những cuộc chiến của người Cơ Đốc chống lại các tôn giáo ngoại đạo, thậm chí chống lại cả các giáo hội Chính Thống giáo ở phía Đông.

Trận Bouvines diễn ra vào ngày 27/07/1214, gần làng Bouvines, Pháp, giữa vua Pháp Philip II và một đội quân Anh-Đức do vua Đức và hoàng đế La Mã Thần Thánh Otto IV chỉ huy. Phần thắng nghiêng về quân Pháp. Trận đánh có ảnh hướng rất lớp đến sự phát triển của Pháp, Anh và đế quốc La Mã Thần Thánh.

Trường Nhà thờ Salisbury thành lập năm 1091 bởi giám mục Osmund ở Old Sarum. Một trăm năm mươi năm sau, trường được dời đến Salisbury. Kể từ năm 1947, trường được đặt trong tòa giám mục thuộc khuôn viên nhà thờ.

Tu sĩ Celt là tu sĩ của các tộc người Celt. Theo các văn thư cổ thì các tu sĩ Celt đưa ra lời khuyên, chữa bệnh, tiên đoán tương lai và thực hiện các nghi lễ, các buổi hiến tế.

Tu viện là một loại nhà tu đặc biệt của một cộng đồng tôn giáo gồm các tu sĩ nam hoặc nữ. Một nhà tu có thể được thăng hạng thành tu viện nếu có một số lượng nhất định các tu sĩ cùng nhau sống ở đó trong một khoảng thời gian. Đứng đầu tu viện là xơ trưởng, hoặc cha trưởng tu viện.

Tu viện Lacock được Ela Longspee lập ra năm 1229 tại làng Lacock, Anh. Sau cái chết của chồng William Longspee, Ela vào tu ở đây năm 1238, và đến năm 1241 trở thành xơ trưởng đầu tiên của tu viện.

Công tước Wellington là một tước hiệu cha truyền con nối ở Anh. Tước hiệu này được trao lần đầu vào năm 1814 cho Arthur Wellesley, người chỉ huy quân đội đánh bại Napoléon Bonaparte trong trận Waterloo vào năm sau đó. Sau này Wellington hai lần được bầu làm tể tướng Anh.

William xứ Orange sinh ngày 14/11/1650 ở Den Haag, Hà Lan. Từ 1627 ông là thống sứ Hà Lan. Sau Cách mạng Vinh quang, khi vua James II bị lật đổ, William cùng vợ trở thành vua và nữ hoàng Anh, cai trị dưới tước hiệu William III và Mary II. William mất vào ngày 19/03/1702 ở Kensington, Anh.