Chương IX Công bình cuối cùng cũng đến

Cuộc biểu tình phản đối xe buýt bắt đầu xảy ra, hầu hết những người lãnh đạo da đen đều hy vọng rằng việc giải quyết các yêu cầu của họ sẽ sớm được tiến hành. Những yêu cầu mà chúng tôi đưa ra không nhiều và cũng ở mức độ khiêm tốn, chỉ cần một vài điều chỉnh trong Luật Phân biệt đổi xử là đủ. Theo suy luận, chúng tôi nghĩ rằng ngay cả người da trắng bảo thủ nhất cũng có thể chấp nhận được những điều đó. Nhưng tháng ngày dần trôi qua, chúng tôi nhận ra sự lạc quan của mình đã bị đặt nhầm chỗ. Sự cố chấp của ủy ban Thành phố, sự thô bạo của chính sách ‘cứng rắn” và sự tàn độc của những vụ đánh bom gần đây đã làm cho chúng tôi càng tin rằng cần phải đáp lại bằng một cú đánh vào chính sự phân biệt đối xử trên xe buýt. Vậy là, một đơn kiện đã được đưa lên Tòa án Quận Liên bang Hoa Kỳ, yêu cầu chấm dứt việc phân biệt đối xử trên xe buýt vì nó sai với Tu chính án thứ Mười bốn của Hiến pháp và đồng thời cũng yêu cầu Tòa án buộc ủy ban Thành phố phải ngừng việc vi phạm quyền công dân của những người da đen đi xe mô tô và đi bộ.

Buổi điều trần được lên lịch vào ngày 11 tháng Năm, 1956 trước ba thẩm phán tòa Liên bang. Được xét xử tại Tòa Liên bang là một hy vọng lớn. Tại đây người ta có thể cảm nhận sự hiện diện của công lý. Không ai có thể hiểu được những gì mà một người da đen đến từ miền Nam cảm thấy khi bước chân vào một phiên tòa Liên bang, trừ khi họ đã từng chứng kiến và thấu hiểu tấn bi kịch của sự bóp nghẹt công lý ở các tòa án cấp thành phố và tiểu bang phía Nam. Ở những phiên tòa này, người da đen luôn hiểu là mọi thứ được sắp đặt để chống lại mình. Gần như chắc chắn họ sẽ phải đối mặt với một bồi thẩm đoàn thành kiến hoặc một thẩm phán thiên vị, và công lý sẽ bị cướp đi một cách công khai với rất ít hy vọng đòi lại được. Còn tại phiên tòa Liên bang, những người da đen miền Nam có cảm giác là họ thật sự có cơ hội thấy được công lý khi đứng trước pháp luật.

Đơn kiện của chúng tôi được gửi tới Tòa án bởi chính những luật sư đã bào chữa cho tôi trước Thẩm phán Carter trong vụ án về hoạt động tẩy chay. Lần này họ đã lập luận đầy thuyết phục để phản bác lại tính hợp hiến của Luật phân biệt đối xử. Robert Carter là thành viên nhóm pháp lý của NAACP, đã đưa ra lý lẽ chống lại hiệu lực của Nguyên tắc Plessy cũ. Nguyên tắc này được ban hành lần đầu tiên bởi Tòa Tối cao Pháp Viện Hoa Kỳ vào năm 1896, đã tạo cơ sở pháp lý cho miền Nam thiết lập các cơ sở riêng biệt nhưng bình đẳng giữa người da đen và da trắng. Trong lĩnh vực giáo dục, Tòa Tối cao đã đổi ngược quyết định này bằng phán quyết lịch sử tháng Năm 1954. Tuy nhiên, Nguyên tắc Plessy vẫn được xem là cơ sở cho chế độ phân biệt đối xử trong những lĩnh vực khác. Với những đòn tấn công tinh vi của mình, Robert Carter đã nhắm thẳng vào tính bất công và thiếu nhất quán của Luật phân biệt đối xử. Trong khi đó, những lập luận của các luật sư đại diện cho Thành phố thì luôn chỉ bám vào một chủ đề duy nhất: nếu chấm dứt sự phân biệt đối xử trên xe buýt, Montgomery sẽ trở thành một bãi chiến trường đầy bạo lực và máu đổ.

Sau nhiều giờ lắng nghe các bên tranh luận, Thẩm phán Rives nói với các luật sư đại diện Thành phố: “Có công bằng không”, ông hỏi, “khi tước đi quyền hiến định của một người, giả sử như họ có, để nhằm mục đích ngăn chặn một người khác phạm tội”. Đến lúc này tôi chạm khẽ vào Ralph Abernathy và Vernon Johns (anh đang có một chuyến thăm ngắn đến Montgomery tại thời điểm đó), đang ngồi hai bên tôi và thì thầm: “Lần này có thể chúng ta sẽ nhận được một phán quyết có lợi”.

Các thẩm phán đã thảo luận trong khoảng ba tuần. Vào ngày 4 tháng Sáu, 1956 họ tuyên bố với kết quả hai - một, Thẩm phán Lynn của Birmingham phản đối và cho rằng Luật phân biệt đối xử trên xe buýt trong Thành phố của bang Alabama là vi hiến. Lập tức các luật sư đại diện cho Thành phố tuyên bố họ sẽ kháng cáo vụ án lên Tòa án Tối cao Hoa Kỳ.

Trận chiến vẫn chưa kết thúc thắng lợi. Chúng tôi sẽ phải tiếp tục đi bộ và hy sinh thêm nhiều tháng nữa, trong khi Thành phố kháng cáo. Nhưng ít nhất chúng tôi đã có thể mang theo bước chân mình một niềm hy vọng mới. Giờ đây chỉ còn là vấn đề thời gian mà thôi.

Chúng tôi đã nghĩ như thế, vậy mà ngay sau khi Tòa án đưa ra phán quyết thì lại xuất hiện một thảm họa mới đe dọa đến phong trào. Vào ngày 11 tháng Sáu, Mục sư U. J. Fields đã tuyên bố với báo giới về việc rút khỏi vị trí Thư ký Văn phòng của Hiệp hội. Trong bài phát biểu của mình, vị mục sư trẻ tuổi của Nhà thờ Baptist Bell Street- để râu chòm và là một thành viên của tổ chức từ những ngày đầu - cáo buộc các thành viên đã “lạm dụng số tiền được gửi đến từ khắp đất nước” và sử dụng chúng “cho những mục đích riêng tư”. Rất nhiều người trong Ban lãnh đạo, theo như anh ta khẳng định, đã bắt đầu có thói cư xử như “người quan trọng” và đã trở nên “quá tự cao và chú trọng vào lợi ích của chính mình”. Tổ chức, anh ta nói, đã không còn nhân danh cho những gì mà anh ta đặt niềm tin vào nữa và anh ta sẽ cắt đứt mối quan hệ với một phong trào mà “đa số bị thiểu số lợi dụng”.

Tôi không có mặt ở Thành phố khi Fields đưa ra lời tuyên bố đó. Coretta và tôi đã đi California cùng với Ralph và Juanita Abernathy để tham dự một vài cuộc hội thảo tiện thể kết hợp tận hưởng kỳ nghỉ đầu tiên cùng với nhau, tạm xa khỏi những căng thẳng thường ngày của cuộc tranh đấu. Mục sư R. J. Glasco, lúc bấy giờ đang là Trợ lý Điều hành tại văn phòng Hiệp hội, đã gọi điện báo cho chúng tôi tin này. Lúc chập tối hôm đó, Fields đã đến cuộc họp mặt quần chúng với trạng thái giận dữ vì Ban Quản trị không ủng hộ anh tái đắc cử. Khi anh ta đưa vấn đề này ra trước tập thể, cơn thịnh nộ của anh ta càng nổi bùng hơn lên khi gần như tất cả mọi người đều đồng ý với việc này của Ban Quản trị.

Ngay lập tức anh ta rời khỏi cuộc họp mặt để tuyên bố việc “rút lui” và chuẩn bị đòn tấn công vào Hiệp hội.

Mặc dù tin này không hoàn toàn làm tôi bất ngờ, nhưng tôi nhận thấy tác động nghiêm trọng mà nó có thể gây ra. Tôi biết chắc chắn những lời cáo buộc của Fields là không đúng sự thật, nhưng sẽ có người tin chúng và làm nhiều người khác thấy hoang mang. Một lời tố cáo lạm dụng tiền quỹ sẽ gây tổn hại cho việc nhận tiền quyên góp, do đó gây trở ngại cho hoạt động của hệ thống xe đưa rước. Hơn nữa, những người da trắng đối lập có thể lấy cớ này để điều tra hồ sơ của chúng tôi với mục đích cuối cùng là đóng băng nguồn quỹ. Tôi cũng lo lắng không biết người da đen tại Montgomery sẽ làm gì để trút cơn giận của họ lên Fields.

Kỳ nghỉ của tôi đã kết thúc khi nó chưa kịp bắt đầu. Tôi hủy hết những kế hoạch còn lại của mình, hứa với Coretta và hai vợ chồng Abernathy là tôi sẽ quay trở lại với họ sau khi giải quyết mọi việc, và bay trở về Montgomery. Như đã dự đoán, tôi trở về trong bầu không khí sôi sục. Không một ai lên tiếng ủng hộ Fields. Những lời cáo buộc của anh ta méo mó đến mức ngay cả giới truyền thông da trắng cũng chỉ loan tin một cách hời hợt. Những người da đen gọi anh ta là “kẻ ngu xuẩn” hay “Judas da đen” (kẻ phản bội). “Ước gì tôi có thể cho anh ta một trận”, một người hầu đã nóng giận nói. Ngay chính cộng đoàn của Fields cũng họp và bỏ phiếu giáng chức anh ta (nhưng sau đó lại phục chức). Ở khắp mọi nơi trong cộng đồng người da đen, anh ta chỉ nhận được sự ác cảm.

May mắn thay, đến lúc này Fields đã tâm sự riêng với nhiều người rằng anh ta thật sự rất hối hận với những gì mình đã làm. Rạng sáng ngày 18 tháng Sáu, điện thoại nhà tôi đổ chuông. Fields biết tin tôi đã trở về Thành phố và muốn được gặp tôi. Anh ta đến với vẻ mặt nghiêm nghị và đi thẳng vào vấn đề.

“Tôi muốn anh biết là những lời cáo buộc của tôi không phải nói về anh. Tôi đã luôn dành sự tôn trọng nhất cho sự chính trực của anh và đến bây giờ vẫn như vậy. Nhưng có một vài thành viên trong Ban Điều hành của Hiệp hội mà tôi không muốn nghĩ đến một chút nào. chúng tôi chưa bao giờ hòa thuận được với nhau”.

Tôi ngắt lời, “Ý anh là những lời chỉ trích về sự ích kỷ của những người lãnh đạo là do xuất phát từ mâu thuẫn cá nhân giữa anh và một vài người khác trong Ban Điều Hành?”

“Đúng thế”, anh ta thừa nhận, “tôi nghĩ sự thật là vậy”.

Tôi hỏi tiếp về việc lạm dụng tiền quỹ. Tôi nói rằng nếu thật sự có chuyện như vậy xảy ra thì tôi muốn nghe chi tiết về việc đó. Fields trả lời với vẻ phiền muộn:

“Thú thật là tôi không hề biết một trường hợp lạm dụng tiền quỹ nào. Tất cả những điều đó là tôi đã bịa ra trong một phút nóng giận. Tôi cảm thấy như Ban Điều hành đã cư xử không phải với mình, và đây là cách mà tôi trả đũa họ”.

Đến lúc này thì mọi việc đã rõ, Fields là một người đáng thương hơn là đáng khinh. Tôi hỏi liệu anh ta có sẵn sàng nói lại y như vậy trong cuộc họp mặt quần chúng tối đó không. Anh ta tỏ ra hiểu biết và đồng ý.

Mọi người bắt đầu tập trung trước Nhà thờ Baptist Beulah vào 3 giờ chiều. Đến 5 giờ thì nhà thờ đã đầy ắp người. Trong buổi tối nóng bức này, nỗi oán giận đã bao trùm cả bầu không khí, điều mà người ta hiếm khi thấy trước đây. Lúc 7 giờ, khi Fields bước lên bục phát biểu để ngồi cùng với tôi thì đám đông bắt đầu thì thầm một cách giận dữ, và tôi đã nghe một giọng ai đó hét lên “Hãy nhìn xem tên quỷ dữ đang ngồi cạnh Mục sư King kìa”.

Tôi có hai nhiệm vụ trước mắt: một là thuyết phục mọi người rằng không hề có việc lạm dụng nguồn quỹ xảy ra và tổ chức nội bộ của Hiệp hội vẫn đáng tin cậy; nhiệm vụ còn lại là thuyết phục họ tha thứ cho những lỗi lầm của Fields và hãy cho anh ta cơ hội trình bày. Tôi đi ngay vào vấn đề thứ nhất.

“Tôi nghĩ là”, tôi nói, “bản thân mình hiểu rõ về Hiệp hội Cải cách Montgomery không kém bất kỳ ai khác tại Montgomery này, và có thể thẳng thắn nói rằng tôi không hề biết đến bất cứ một trường hợp lạm dụng nguồn quỹ nào. Những người trong ủy ban Tài Chính của tổ chức chúng tôi đều là những người trung thực, mà sự chính trực của họ đã được khẳng định trong nhiều năm qua và nhân phẩm của họ thì không có gì để chê trách. Tôi đặt niềm tin tuyệt đối vào ủy ban Tài Chính và những mục sư đả vận động gây quỹ tại các buổi họp trên khắp đất nước”.

Tôi phủ nhận cáo buộc về “sự tự cao”. “Đúng là”, tôi nói, “có một vài người trong ban lãnh đạo đã được trong nước và thế giới biết đến, nhưng chỉ những người nông cạn mới ham thích danh tiếng. Danh tiếng chỉ là thứ phù du, nó xuất hiện ngày hôm nay và biến mất vào hôm sau. Ngày hôm nay mọi sự chú ý đổ dồn cho Autherine Lucy, ngày mai sẽ là Gus Courts. Ngày hôm nay là Emmet Till, ngày mai sẽ là Martin Luther King. Và rồi một ngày mai khác thì sẽ là một người khác nữa. Bất cứ ai si mê danh tiếng thường không xứng đáng giữ được nó và kết cục sẽ rơi vào đau khổ.”

“Danh dự và đặc quyền” tôi tiếp tục, “thường đi đôi với vai trò lãnh đạo chỉ là một mặt của tấm huân chương. Càng nhiều đặc quyền thì trách nhiệm và sự hy sinh đặt trên vai càng lớn”.

Cho đến lúc này mọi người vẫn lắng nghe với lòng cảm thông. Nhưng khi tôi bắt đầu đề cập đến Fields thì họ nhúc nhích và không thể ngồi yên, tôi đã nghe được tiếng thì thầm phản đối. Tôi thành thật bày tỏ sự thất vọng về những lời rêu rao của Fields, “rõ ràng là nó đã gây ra cho chúng ta quá nhiều vấn đề không cần thiết”.

“Thật vậy đấy, thưa Mục sư”, một ai đó đã hét lên.

“Nhưng”, tôi tiếp tục, “chúng ta phải giải quyết tình trạng này với những phẩm chất cao quý và kỷ luật như chúng ta đã từng giải quyết rất nhiều tình huống khó khăn trong quá khứ. Đừng bao giờ quên rằng chúng ta đã chọn lấy phương pháp phi bạo lực, và phi bạo lực không chỉ là tránh xa bạo lực về thể xác mà còn tránh xa cả bạo lực trong tâm hồn. Mọi người không chỉ từ chối việc bắn một người, mà còn từ chối việc thù ghét họ. Giờ đây, trên tinh thần của phong trào phi bạo lực, tôi kêu gọi mọi người hãy tha thứ cho Mục sư Fields”. Tôi đã trông thấy một vài người lắc đầu phản đối, và tôi nói tiếp, “Tất cả chúng ta đều hiểu rõ sự yếu đuối trong bản chất con người. Tất cả chúng ta đều đã từng phạm sai lầm trong cuộc đời mình, và đều có những giây phút để cho cảm xúc khống chế bản thân. Buổi tối hôm nay, trong số chúng ta ở đây có một vài người muốn ném những viên đá kết tội một người anh em của chúng ta bởi vì anh ta đã phạm phải sai lầm”. Tôi dừng lại một chút, và nhắc lại lời của Chúa: “Hãy để người chưa từng phạm tội bao giờ là người ném viên đá đầu tiên”. Đến đây, một sự trầm lặng bao trùm lên tất cả.

Để kết thúc lời phát biểu, tôi nhắc lại câu chuyện ngụ ngôn về đứa con trai hoang đàng. “Chúng ta sẽ chọn làm người anh cả cố chấp hay chọn gương người Cha nhân hậu và vị tha theo tinh thần của đấng Kitô?”

Khi Fields đứng lên phát biểu, thay vì những tiếng la ó và xúc phạm mà anh ta chờ đợi thì lại nhận được sự im lặng và lắng nghe một cách tôn trọng. Rồi anh ta bắt đầu cầu nguyện. “Xin Ngài dẫn lối cho chúng con, để ngày từng ngày trong cuộc đời này, đến ngay cả những lời cầu nguyện của chúng con cũng chỉ là vì người khác...”. Từ dưới đám đông, một tiếng “amen” lớn đáp lại. Sau đó anh ta xin được tha thứ cho những lỗi lầm của mình và xác nhận với mọi người rằng anh ta không có bằng chứng cho việc tiền quỹ đã bị Hiệp hội lạm dụng hay sử dụng trái mục đích. Khi anh ta nói xong, mọi người đã thật sự xúc động. Anh ta rời khỏi bục phát biểu trong tiếng vỗ tay rầm rộ.

Vậy là phi bạo lực một lần nữa lại chiến thắng, và một tình huống mà nhiều người dự đoán sẽ là cái kết tồi tệ cho Hiệp hội thì nó lại làm cho Hiệp hội trở nên hòa hợp hơn bao giờ hết trong tinh thần bao dung.

Những ngày hè qua đi, nhường lại cho những ngày ngắn hơn, mát mẻ hơn của mùa thu ở Alabama. Quyết định của Tòa án Tối cao về đơn kháng cáo vẫn đang trong thời gian cứu xét. Trong lúc đó, hệ thống xe đưa rước của chúng tôi đã gặp phải trắc trở liên tục. Gần như chỉ trong một đêm, những văn phòng bảo hiểm đưa ra quyết định từ chối bảo hiểm cho những chiếc xe đưa đón của chúng tôi với lý do mức rủi ro quá cao. Bảo hiểm trách nhiệm cho những chiếc xe đưa đón này đã bị hủy không dưới bốn lần trong vòng bốn tháng (Chúng tôi không gặp vấn đề với bảo hiểm va chạm bởi vì nó được cung cấp bởi một công ty của người da đen).

Cuối cùng Công ty cung cấp Bảo hiểm trách nhiệm cho chúng tôi đã thông báo là hợp đồng bảo hiểm sẽ bị hủy bỏ từ ngày 15 tháng Chín. Một người bạn sống ở miền Bắc sau khi biết được vấn đề của chúng tôi đã viết thư gợi ý cho chúng tôi liên lạc với Công ty Lloyds of London. Một vài ngày sau đó tôi liên lạc với T. M. Alexander, một người môi giới bảo hiểm ở Atlanta, anh tán thành ý kiến này và đồng ý liên lạc giúp chúng tôi. Chỉ trong vài ngày, anh đã thông báo với chúng tôi là Lloyds of London đã đồng ý cung cấp dịch vụ bảo hiểm. Từ đó trở đi vấn để bảo hiểm của chúng tôi đã được giải quyết.

Thế nhưng chúng tôi lại gặp phải những thử thách còn lớn hơn. Thành phố đã quyết định dựa vào pháp lý để tấn công vào hoạt động của hệ thống xe đưa rước. Vào ngày 30 tháng Mười, 1956, Thị trưởng Gayle ra quyết định chỉ đạo bộ phận pháp lý của Thành phố “tiến hành thực hiện các thủ tục pháp lý cần thiết để dừng hoạt động hệ thống xe đưa rước hoặc hệ thống di chuyển nào là sản phẩm của việc tẩy chay xe buýt”. Chúng tôi đã cố ngăn chặn bước đi này của họ bằng cách đệ đơn yêu cầu Tòa án Liên bang ra lệnh cấm Thành phố can thiệp vào hoạt động của hệ thống xe đưa rước. Nhưng Thẩm phán Quận Frank M. Johnson đã không chấp thuận yêu cầu này. Không lâu sau đó, nhiều người trong chúng tôi nhận được giấy triệu tập hầu tòa do Thành phố đã trình đơn khiếu nại. Buổi điều trần sẽ diễn ra vào ngày thứ Ba, 13 tháng Mười Một.

Trước ngày ra điều trần, tôi sẽ phải đứng ra thông báo với mọi người rằng hệ thống xe đưa rước rất có thể sẽ bị cấm hoạt động. Tôi biết mọi người đã sẵn lòng chịu vất vả trong gần mười hai tháng trời, thì làm sao họ có thể quay trở lại bình thường đi xe buýt như trước nếu hệ thống xe đưa rước bị hủy bỏ? Liệu chúng tôi có thể yêu cầu họ đi bộ hàng ngày để đi làm được không? Và nếu câu trả lời là không, vậy thì còn cách nào khác nữa ngoài việc buộc phải chấp nhận là cuối cùng chiến dịch phản kháng đã thất bại? Lần đầu tiên trong suốt cuộc đấu tranh dai dẳng luôn sát cánh bên nhau, gần như tôi thấy ngần ngại xuất hiện trước họ.

Buổi tối đến, tôi lấy hết can đảm để cho họ biết sự thật. Tuy nhiên, tôi đã cố gắng kết thúc bài nói với một tia hy vọng. “Điều này rất có thể là”, tôi nói, “giờ phút đen tối nhất trước khi bình minh đến. Chúng ta đã vượt qua bao tháng ngày, quả cảm với một niềm tin rằng Chúa ở cùng chúng ta trong cuộc đấu tranh này. Hàng loạt trải nghiệm trong những ngày tháng vừa qua đã chứng minh cho niềm tin đó bằng một cách khó có thể ngờ đến nhất. Chúng ta phải bước tiếp với niềm tin không hề thay đổi,với sự kiên cường chẳng khác thời gian qua. Chúng ta phải tin rằng một hướng đi mới sẽ được mở ra từ chính sự bế tắc”. Dù với những lời như thế, tôi vẫn cảm thấy một làn gió bi quan lạnh lẽo thổi tràn qua đám đông. Đêm đó là một đêm tăm tối - tăm tối hơn cả một ngàn đêm cộng lại. Đó là một đêm mà ánh sáng hy vọng chực tàn rụi và ngọn đèn niềm tin sắp sửa chập chờn. Chúng tôi ra về mà trong lòng không thấy gì khác ngoài một đám mây của sự bấp bênh vô định chực chờ phía trước.

Sáng thứ Ba, chúng tôi vào tòa, và một lần nữa đối diện với Thẩm phán Carter. Đơn khiếu kiện của Thành phố nhắm đến Hiệp hội Cải cách Montgomery, nhiều nhà thờ và cá nhân. Đơn này yêu cầu Tòa án duyệt cho Thành phố một khoản bồi thường thiệt hại phát sinh do hoạt động của hệ thống xe đưa rước, với lập luận rằng đã bị tổn thất hơn 15.000 đô la vì sự sụt giảm lượng hành khách đi xe buýt (Thành phố được hưởng 2 phần trăm doanh thu của Công ty xe buýt). Đơn còn cáo buộc hệ thống xe đưa rước của chúng tôi “làm đảo lộn cộng đồng” hay là mối gây rối cộng đồng và là một “doanh nghiệp tư nhân” hoạt động không có giấy phép hay sở hữu quyền kinh doanh. Khi các bên đã trình bày rõ lập luận của mình thì vấn đề chính xoay quanh việc hệ thống xe đưa rước có phải là một “doanh nghiệp tư nhân” hoạt động không có quyền kinh doanh hay không? Hay nó chỉ là một phương án “chia sẻ xe tự nguyện được các nhà thờ người da đen tổ chức như một loại dịch vụ phi lợi nhuận?

Với tư cách là bị đơn chính, tôi ngồi ở bàn trước cùng với các luật sư công tố và luật sư bào chữa. Khoảng 12 giờ - trong một phiên giải lao ngắn - tôi nhận thấy sự xôn xao bất thường trong phòng xét xử ủy viên Cảnh sát Sellers và Thị trưởng Gayle đã được gọi vào phòng trong, theo sau họ là hai luật sư Thành phố. Rất nhiều phóng viên đang nhốn nháo đi vào đi ra.

Tôi quay sang Fred Gray và Peter Hall nói: “Có chuyện gì đó rồi.”

Tôi chưa nói hết câu, Rex Thomas - một phóng viên của hãng truyền thông Associated Press - tiến đến gần tôi với một mảnh giấy trong tay.

“Đây là quyết định mà anh đang mong chở. Hãy đọc bản tin này đi”.

Với cảm giác vừa lo lắng vừa hy vọng, tôi vội vàng đọc từng chữ: “Hôm nay Tòa án Tối cao Hoa Kỳ đã công nhận phán quyết của phiên tòa đặc biệt, do ba thẩm phán Tòa án Quận tuyên bố sự phân biệt đối xử trên xe buýt trong Luật bang Alabama và Luật địa phương của bang là vi hiến. Tòa Tối cao đã đưa ra phán quyết mà không cẩn nghe tranh luận nào, chỉ cho biết rằng kiến nghị đã được biểu quyết thông qua và quyết định của Tòa đã được xác nhận”.

Ngay lúc đó tôi nghe tim mình rộn lên một niềm vui sướng khôn tả. Giờ phút đen tối nhất trong cuộc đấu tranh của chúng tôi hóa ra lại thật sự là giờ phút chiến thắng đầu tiên. Ngay lập tức tôi báo tin này cho các luật sư đang ngồi cùng. Sau đó tôi đi vội xuống phía dưới phòng để báo cho vợ mình, Ralph Abernathy, và E. D. Nixon. Tin tức đã nhanh chóng lan đến tai tất cả mọi người trong phòng xét xử. Nét mặt của những người da đen biểu lộ đã nghe tin. “Thiên Chúa Quyền năng đã lên tiếng từ Washington D.C.”, một người đến xem phiên tòa hồ hởi nói.

Vai phút sau Thẩm phán Carter yêu cầu mọi người quay lại phiên tòa, và chúng tôi dành cả ngày còn lại tập trung tiếp tục vụ tranh tụng. Vào khoảng 5 giờ chiều, cuộc tranh luận kết thúc và phán quyết của Thẩm phán được đưa ra sau vài phút. Như tất cả chúng tôi đã nghĩ, theo yêu cầu của Thành phố, Tòa án đã ra một án lệnh tạm thời dừng hoạt động của hệ thống xe đưa rước. Nhưng quyết định này đã trở nên lu mờ trong tâm trí mọi người sau sự kiện buổi sáng. Thứ Ba, ngày 13 tháng Mười một, 1956, sẽ luôn được nhớ đến như một ngày quan trọng và trớ trêu trong lịch sử tẩy chay xe buýt của Montgomery. Trong cùng ngày hôm đó, hai phán quyết lịch sử đã được đưa ra - một phán quyết chấm dứt hệ thống xe đưa rước; phán quyết còn lại thì loại bỏ mầm mống làm nảy sinh một hệ thống như vậy.

Tôi gấp rút trở về nhà và thông báo với báo chí việc tổ chức một cuộc họp các công dân da đen vào tối thứ Tư, 14 tháng Mười một, để xem xét quyết định về việc dừng cuộc tranh đấu. Để tiếp xúc được với nhiều người nhất có thể, sẽ có hai cuộc họp cùng một lúc ở hai đầu của Thành phố và với nhiều diễn giả cùng thay nhau đến cả hai nơi. Trong thời gian chuẩn bị, với sự tư vấn của Ban cố vấn, Ban Điều hành đã đi đến quyết định kiến nghị với mọi người chính thức chấm dứt cuộc phản kháng ngay lúc này, nhưng việc trở lại sử dụng xe buýt sẽ được hoãn lại cho đến khi nhận quyết định thi hành của Tòa Tối cao được gửi đến từ Washington, dự kiến sẽ mất vài ngày.

Tám nghìn người gồm đàn ông và phụ nữ đã đến chật kín hai nhà thờ và cả xung quanh đó với tinh thần phấn khởi. Tại buổi họp mặt thứ nhất có thể thấy rõ tin tức về quyết định của Tòa án đă nhanh chóng được lan truyền, và khúc Thánh ca mở đầu vang lên nghe hân hoan lạ thường. Người đọc Kinh Thánh tối đó là Bob Graetz, anh chọn lá thư nổi tiếng mà Phaolô đã viết cho các tín hữu thành Cô-rinh-tô: “Mặc dù tôi luôn tràn đầy niềm tin để có thể dời cả núi đồi, nhưng không có tình yêu thương, tôi chẳng là gì... Tình yêu thương rất nhẫn nại và bao dung...”.

Khi vị mục sư tóc vàng, với dáng người mảnh dẻ, chia sẻ: “Khi tôi còn là một đứa trẻ, tôi ăn nói như một đứa trẻ, tôi tìm hiểu như một đứa trẻ, tôi suy nghĩ như một đứa trẻ; nhưng khi tôi trở thành một người đàn ông, tôi bỏ đi những điều trẻ con”, cả cộng đoàn vỡ òa với tiếng vỗ tay vang dội. Không lâu sau đó họ bắt đầu reo hò, cổ vũ và vẫy khán tay như thể họ nhận ra rằng mình đã trưởng thành, đã được tôi rèn nên một phẩm cách mới. Khi Bob Graetz kết lại bài nói: “Và giờ đây tôi hành động theo đức tin, hy vọng và tình yêu, nhưng điều vĩ đại nhất trong đó chính là tình yêu” thì một đợt cảm xúc nữa lại dâng trào, chỉ những ai đã phải cố gắng yêu thương ngay cả khi đang mắc kẹt trong một cuộc xung đột cay đắng mới có thể có những phản ứng như vậy. Chính lúc này tôi hiểu được rằng phi bạo lực, mặc cho những khó khăn mà nó kéo theo, đã chinh phục được trái tim của chúng tôi.

Sau này, trong một lần Ralph Abernathy phát biểu, anh kể lại chuyện một phóng viên người da trắng khi trò chuyện với anh đã có thái độ chỉ trích phản ứng bùng nổ ngày hôm đó của cộng đoàn.

“Không phải là hơi kỳ quái sao”, người phóng viên đặt câu hỏi, “khi mà người ta lại xen ngang vào việc đọc Kinh Thánh như vậy?”.

“Đúng vậy đấy”, Abernathy kể lại những gì mình đã trả lời, “Kỳ quái như khi người ta lại chọn đi bộ trên tuyết và trong mưa khi đang có những chiếc xe buýt còn trống chạy trên đường; kỳ quái như khi người ta lại cầu nguyện cho những người đã bức hại họ; kỳ quái như khi một người da đen ở miền Nam lại dám đứng lên và đối mặt với người da trắng như những người bình đẳng với nhau”. Khi nghe điều này, đám đông đã cười, reo hò và vỗ tay.

Tại cả hai cuộc họp mặt, mọi người đều chấp nhận đề nghị của Ban Quản trị về việc dừng cuộc phản kháng nhưng khoan trở lại sử dụng xe buýt cho đến khi Lệnh của Tòa án được gửi đến Alabama.

Đêm đó tổ chức Ku Klux Klan đã có động thái. Lời tuyên bố về những hành động nhằm gửi thông điệp của họ đến cộng đồng người da đen đã được phát trên radio. Những lời đe dọa về bạo lực và những cuộc đánh bom mới được gieo rắc khắp nơi. Hộp thư nhà tôi nhận được một lời cảnh cáo nói rằng “nếu mày cho phép lũ mọi da đen trở lại xe buýt và ngồi ở những ghế phía trước, tụi tao sẽ thiêu rụi năm mươi ngôi nhà trong một đêm, trong đó sẽ có nhà mày”. Một bức thư khác chửi rủa Tòa án Tối cao và đe dọa “tên khốn Hugo Black”: “Khi hắn trở về Alabama, tụi tao sẽ treo cổ hắn và mày trên cùng một ngọn cây”.

Thường những lời đe dọa về những việc mà tổ chức Klan sẽ làm là tín hiệu cho những người da đen đi về nhà, đóng cửa, kéo màn, hoặc tắt hết đèn đi. Kinh sợ cái chết, họ sẽ chọn cách giả chết. Nhưng lần này mọi người đã chuẩn bị tinh thần cho một biến cố xảy ra. Khi hội kín Klan đến nơi - theo như những tờ báo tường thuật lại, “khoảng bốn mươi chiếc xe ô tô chở đầy những thành viên của hội mặc áo choàng mũ trùm đầu” - đèn trên hiên nhà của người da đen vẫn sáng và cửa nhà vẫn mở. Trong lúc Klan lái xe ngang qua, những người da đen biểu hiện thái độ như thể đang xem một gánh xiếc diễu hành. Gồng mình giấu kín nỗi sợ, nhiều người cất bước đi lại xung quanh như mọi khi; một vài người thì quan sát từ bậc thềm nhà mình; một vài người đã vẫy tay khi những chiếc xe này đi ngang qua. Sau khi đã đi qua vài dãy nhà, hội Klan thấy bối rối trước điều này, đã rẽ vào một con đường nhỏ và biến mất trong màn đêm.

Không lâu sau đó, chúng tôi được biết mình sẽ phải đợi nhiều hơn bốn hoặc năm ngày để Lệnh thi hành của Tòa án đến được Montgomery. Một phóng viên quen biết với Thư ký Tòa tại Washington cho biết việc này rất có thể sẽ mất đến gần một tháng. Điều này gây ra một vấn đề nghiêm trọng khi mà hệ thống xe đưa rước vẫn còn đang bị cấm hoạt động. Để đối phó với khủng hoảng này, chúng tôi kêu gọi mỗi khu vực và tuyến đường tự thiết kế một kế hoạch phối hợp “chia sẻ xe”. Với sự giúp sức của S. S. Seay trong vai trò một điều phối viên khéo léo, kế hoạch đã thành công. Những chiếc xe buýt vẫn không có ai đi.

Trong lúc chờ Lệnh của Tòa án, chúng tôi bắt tay vào chuẩn bị tinh thần cho mọi người khi trở lại đi xe buýt. Trong tất cả các cuộc họp mặt quần chúng, chúng tôi đều nhấn mạnh tinh thần phi bạo lực. Chủ đề chính của những cuộc họp này là “chúng ta không được xem đây là một chiến thắng trước người da trắng. Đây là chiến thắng của công lý và Dân chủ”. Chúng tôi luôn luôn tha thiết nhắc nhở mọi người rằng “khi trở lại đi xe buýt chúng ta không được gây hấn với mọi người một cách không cần thiết để thể hiện quyền lợi của mình. Chúng ta trở lại với một thái độ chỉ đơn giản là ở đâu có ghế trống thì ngồi”.

Tại nhiều cuộc họp, chúng tôi hướng dẫn mọi người về phương pháp bất bạo động, chúng tôi xếp các hàng ghế trước bàn thờ để mô phỏng một chiếc xe buýt, với một ghế tài xế ở phía trước. Khoảng mười hai người trong khán giả được chọn làm “diễn viên” và giao cho mỗi người một vai diễn với tình huống được giả định. Một người sẽ làm tài xế và những người còn lại sẽ là hành khách da trắng và da đen. Cả hai nhóm người đều sẽ có một vài nhân vật thù địch và một vài nhân vật lịch thiệp. Khán giả được xem nhóm diễn viên diễn một tình huống xúc phạm hoặc bạo lực có thể sẽ xảy ra trên thực tế. Khi một tình huống kết thúc, những diễn viên trở về chỗ ngồi và một nhóm khác trong khán giả sẽ lên thay thế. Mỗi buổi huấn luyện đều kết thúc bằng một cuộc thảo luận.

Đôi khi có những người đóng vai người da trắng đã diễn quá nhập tâm đến mức chúng tôi phải nhẹ nhàng nhắc nhở họ trở lại nội dung chính của tình huống. Thường xuyên có những vai diễn người da đen đã quên mất vai trò ôn hòa của mình và phản kháng bằng vũ lực. Mỗi khi việc này xảy ra chúng tôi sẽ giúp người đó điều chỉnh lại lời nói và hành động của mình theo hướng phi bạo lực.

Khi gần đến ngày mà Lệnh thi hành sẽ được gửi đến, nhiều lãnh đạo của Hiệp hội đã đến các trường học và kêu gọi học sinh trung học cũng như sinh viên đại học phải tuân thủ nguyên tắc phi bạo lực. Chúng tôi còn phân phát khắp Thành phố các tờ rơi in "Những Lời khuyên khi sử dụng xe buýt Bình đẳng " Người giúp chúng tôi là Glenn Smiley, một mục sư da trắng sinh ra tại miền Nam, người của Hiệp hội Hòa Giải (Fellowship of Reconciliation) đang có mặt tại Montgomery vào thời điểm đó.

LỜI KHUYÊN KHI SỬ DỤNG XE BUÝT BÌNH ĐẲNG

Đây là một tuần lễ lịch sử, bởi vì chính sách phân biệt đối xử trên xe buýt đã bị tuyên bố vi hiến. Chỉ trong vài ngày nữa Lệnh thi hành của Tòa án Tối cao sẽ được gửi đến Montgomery và bạn sẽ được đi trên những chiếc xe buýt bình đẳng . Điều này đặt trên vai tất cả chúng ta một trọng trách cực kỳ to lớn là phải luôn giữ thái độ điềm tĩnh và yêu thương, thể hiện nhân cách của những công dân và thành viên tốt của chủng tộc mình trước viễn cảnh sẽ có một vài điều không hay xảy ra. Nếu có bất kỳ lời nói hay hành động bạo lực nào xảy ra, thì điều đó tuyệt đối không phải do chúng ta gây ra.

Để giúp cho mọi người dễ dàng thực hiện hơn, chúng tôi đưa ra một số lời khuyên sau. Xin bạn hãy đọc, nghiên cứu, và ghi nhớ chúng để thực hành quyết tâm phi bạo lực của chúng ta. Đầu tiên là một vài lời khuyên tổng quát:

1. Không phải người da trắng nào cũng phản đối xe buýt bình đẳng . Hãy đón nhận thiện chí từ nhiều phía

2. Toàn bộ xe buýt giờ đây thuộc quyền sử dụng của tất cả mọi người. Hãy chọn cho mình một ghế trống.

3. Hãy cầu nguyện để bản thân luôn được dẫn dắt và nhắc nhở tuân thủ tuyệt đối phi bạo lực trong lời nói và hành động mỗi khi bạn bước lên xe buýt.

4. Thể hiện phẩm chất điềm tĩnh của một người dân Montgomery trong hành động của mình.

5. Trong mọi việc hãy hành xử lịch sự và thiện chí.

6. Hãy nhớ đây không chỉ là chiến thắng của người da đen, mà là của toàn bộ Montgomery và miền Nam. Đừng khoe khoang! Đừng khoác lác!

7. Hãy yên lặng nhưng thân thiện; hãnh diện nhưng không được tự phụ; hân hoan nhưng không ồn ào.

8. Hãy mở lòng bao dung để chịu đựng và tha thứ cho cái ác; đủ thấu hiểu để biến thù thành bạn.

Còn sau đây là một vài lời khuyên cụ thể:

1. Tài xế là người có trách nhiệm đối với chiếc xe được giao và có nghĩa vụ phải tuân thủ luật pháp. Hãy nghĩ rằng anh ta sẽ sẵn sàng giúp bạn tìm một ghế trống.

2. Đừng chủ động ngồi cạnh một người da trắng, trừ khi không còn ghế trống nào khác.

3. Trước khi ngồi xuống bên cạnh một ai đó, dù da trắng hay da màu, hãy nói “Xin phép bạn” hay “Xin lỗi”. Đây là phép lịch sự thông thường.

4. Nếu bị chửi rủa, đừng chửi lại. Nếu bị xô đẩy, đừng đẩy lại. Nếu bị đánh, đừng đánh lại, mà hãy thể hiện tình thương yêu và thiện chí trong mọi lúc.

5. Nếu có vấn đề xảy ra, hãy nói càng ít càng tốt và luôn nói với âm lượng vừa phải. Đừng rời khỏi chỗ ngồi của mình! Báo cáo tất cả các sự cố nghiêm trọng cho tài xế xe buýt.

6. Trong những ngày đầu tiên đi xe buýt, hãy cố gắng đi cùng với một người bạn có thái độ phi bạo lực được mình tin tưởng. Các bạn có thể hỗ trợ tinh thần cho nhau qua ánh mắt hoặc lời cầu nguyện.

7. Nếu trông thấy một ai đó đang bị quấy rối, đừng rời khỏi chỗ ngồi để tới giúp họ chống cự. Hãy cầu nguyện cho kẻ đàn áp, dùng sức mạnh tinh thần và lý lẽ để tiếp tục đấu tranh cho công lý.

8. Tùy thuộc vào khả năng và tính cách của mình, đừng ngại áp dụng những phương pháp mới và sáng tạo để đạt được sự hòa giải và thay đổi xã hội.

9. Nếu bạn cảm thấy mình vẫn chưa đủ sức đương đầu với việc này, bạn có thể tiếp tục đi bộ một hoặc hai tuần nữa. Chúng tôi tin tưởng vào tất cả mọi người.

XIN CHÚA GIỮ GÌN TẤT CẢ

Trong khi chúng tôi dốc hết sức lực để chuẩn bị cho người da đen những cách ứng xử thích hợp trên xe buýt thì không hề có một tổ chức da trắng nào đứng ra nhận trách nhiệm việc chuẩn bị cho cộng đồng người da trắng. Chúng tôi đã cố gắng thuyết phục những mục sư đồng minh người da trắng đưa ra một lời kêu gọi thể hiện sự tôn trọng và tình huynh đệ Cơ Đốc Giáo. Ngoại trừ sự hồi đáp nhiệt tình của một vài mục sư, Robert Graetz báo cáo lại rằng phần đông họ “không dám liên can đến một vấn đề gây tranh cãi như vậy”. Điều này làm chúng tôi vô cùng thất vọng. Mặc dù tập thể những mục sư da trắng đã luôn im lặng một cách tệ hại trong suốt cuộc tẩy chay phản kháng, nhưng tôi vẫn nuôi hy vọng rằng họ sẽ có tiếng nói một khi đã có kết quả rõ ràng. Đúng là vẫn có một số người lên tiếng, nhưng họ là những trường hợp vô cùng hiếm hoi.

Nhóm da trắng duy nhất có tên Người Của Montgomery đã có chút cố gắng đưa ra được một tuyên bố tích cực. Đó là nhóm doanh nhân đã từng thể hiện thiện chí trong nỗ lực hòa giải để giải quyết cuộc phản kháng. Khoảng mười ngày trước khi Lệnh thi hành được gửi đến Montgomery, một ủy ban của Nhóm Người Của Montgomery đã gặp một nhóm của Hiệp hội Cải cách Montgomery và đưa ra một tuyên bố kêu gọi sự tôn trọng và phi bạo lực. Tuyên bố này sẽ được cả hai tổ chức viết chung. Tuy nhiên, khi tuyên bố này được trình bày cho tất cả các thành viên của Người Của Montgomery, đã có hai hay ba thành viên phản đối, và do nguyên tắc hoạt động đòi hỏi phải có sự nhất trí hoàn toàn nên việc công bố lời kêu gọi này bị hủy bỏ. Như vậy, một cơ hội cho cộng đồng người da trắng thể hiện thái độ tích cực ủng hộ luật pháp và trật tự đã bị bỏ qua.

Một lãnh đạo của Hội Đồng Công Dân Da Trắng đã có lời đe dọa: “Bất kỳ nỗ lực nào nhằm thực hiện phán quyết này sẽ dẫn đến bạo loạn và đổ máu”. Một nhóm người đã đề nghị thành lập một dịch vụ xe đưa đón người da trắng - một đề nghị rất thú vị đến từ chính những người mới vừa đây đã thành công trong việc cấm cản hệ thống xe đưa rước của người da đen! Vào ngày 18 tháng Mười hai, ủy ban Thành phố đã ra thông báo sau:

Phán quyết trong vụ án xe buýt đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống chúng tôi tại Montgomery. Không dễ dàng khi mà mọi người đã sống với điều luật được công nhận là hợp hiến trong nhiều năm trời để rồi bất thình lình bị đảo lộn chỉ dựa trên cơ sở tâm lý con người... ủy ban Thành phố và chúng tôi biết người dân của mình cùng đồng lòng với quyết tâm này không gì có thể lay chuyển được, và sẽ làm mọi cách trong khả nâng của mình để phản đối việc hợp chung người da đen và da trắng tại Montgomery. Sẽ luôn kiên định dứt khoát chỉ tuân theo sự sáng tạo và sắp đặt của chúa Trời, để chống lại sự cào bằng xã hội, hôn nhân liên chủng tộc, và sự pha trộn các chủng tộc với nhau.

Vào ngày 20 tháng Mười hai, Lệnh thi hành thực hiện xe buýt bình đẳng cuối cùng cũng đã tới Montgomery. Một cuộc họp mặt quần chúng được tổ chức cấp tốc vào tối hôm đó để chỉ dẫn cho mọi người lần cuối cùng trước khi họ trở lại sử dụng xe buýt vào ngày hôm sau. Tôi gọi cho ông Bagley, quản lý của Công ty Xe buýt, yêu cầu ông hãy đảm bảo rằng dịch vụ sẽ được khôi phục lại trên tất cả các tuyến đường chính và ông đã nhẹ nhàng đồng ý.

Trước đám đông tràn ngập Nhà thờ Thánh John A.M.E, tôi đọc lời kêu gọi mà tôi đã chuẩn bị cẩn thận vào lúc xế chiều:

Hơn mười hai tháng nay, chúng ta, những công dân da đen của Montgomery, đã dấn thân vào một cuộc biểu tình phi bạo lực chống lại bất công và sự chà đạp nhân phẩm đã xảy ra trên những chiếc xe buýt của Thành phố. Chúng ta đã nhận ra rằng, về lâu dài, việc đi bộ trong danh dự đáng tự hào hơn là ngồi xe trong ô nhục. Do đó, với thái độ nghiêm túc và lặng lẽ, chúng ta đã quyết định thay vì mang tâm hồn kiệt quệ, thà chịu để đôi chân mệt mỏi đi bộ trên khắp các nẻo đường của Montgomery cho đến khi những bức tường cong oằn của sự bất công bị kéo sập...

Mười hai tháng này thật sự không dễ dàng chút nào. Đôi chân của chúng ta thường xuyên nhức mỏi. Chúng ta đã chống chọi với những thách thức to lớn để duy trì phương tiện thay thể cho xe buýt. Chúng ta vẫn còn nhớ những ngày mà các phản quyết bất công của Tòa án đã ập lên chúng ta như những ngọn sóng dữ dằn, để mặc cho chúng ta ngoi ngóp trong vũng tuyệt vọng. Nhưng cho dù vậy, chúng ta vẫn không bỏ cuộc với niềm tin rằng khi chúng ta tranh đấu, chúa tranh đấu cùng ta, và rằng vòng cung đạo đức trong vũ trụ dù rất dài, nó lại cong ở chỗ công lý.

Chúng ta đã trải qua những ngày sống trong khổ đau và bóng tối của ngày Thứ sáu Tuần Thánh, với niềm tin mãnh liệt rằng một ngày nào đó hào quang chói lòa của sự Thục Sinh sẽ xuất hiện ở chân trời. Chúng ta đã chứng kiến Sự thật bị đóng đinh trên Thập giá và lòng tốt bị chôn vùi, nhưng chúng ta vẫn bước tiếp với niềm tin rằng chân lý mà người ta đã vùi sâu dưới lòng đất sẽ lại trỗi dậy.

Giờ đây có vẻ như niềm tin của chúng ta đã được chứng minh. Sáng nay, Lệnh thi hành mà chứng ta đã mong chờ từ rất lâu của Tòa ân Tối cao Hoa Kỳ về sự phân biệt đối xử trên xe buýt đã đến Montgomery. Lệnh thi hành này đã dùng những cụm từ thể hiện rất rõ việc phân biệt đối xử trên các phương tiện di chuyển công cộng là không thể chấp nhận cả về mặt pháp lý lẫn phương diện xã hội. Dựa trên Lệnh thi hành này và sự đồng lòng quyết định của

Hiệp hội Cải cách Montgomery cách đây khoảng một tháng, cuộc tẩy chay phản đối xe buýt Thành phố tròn một năm tuổi sẽ chính thức chấm dứt. Những công dân da đen ở Montgomery hãy trở lại sử dụng xe buýt vào sáng mai với tinh thần không phân biệt.

Tôi không thể kết thúc bài nói mà không đưa ra một vài lời nhắc nhở: Những trải nghiệm và sự trưởng thành mà chúng ta có được trong suốt năm vừa qua từ cuộc biểu tình bất bạo động sẽ không cho phép chúng ta thỏa mãn với “chiến thắng phiên tòa trước những người anh em da trắng của mình. Chúng ta phải đón nhận phán quyết này với sự thấu hiểu những người đã đàn áp mình và trân trọng những điều mà họ phải sửa đổi theo lệnh của tòa án. Chúng ta phải thành thật nhìn nhận những thiếu sót của chính mình. Chúng ta phải hành xử theo cách có thể khiến những người da trắng và người da màu xích lại gần nhau trên tinh thần hài hòa thật sự về lợi ích và thấu hiểu. Chúng ta tìm kiếm hòa hợp dựa trên sự tôn trọng lẫn nhau

Đây chính là thời điểm chúng ta phải chứng tỏ phẩm chất ôn hòa và sự biết kiềm chế một cách khôn ngoan. Không được để cho cảm xúc của mình bị mất kiểm soát. Bạo lực không bao giờ được xuất phát từ bất kỳ ai trong chúng ta. Nếu chúng ta để những ý định bạo lực dẫn dắt thì chúng ta đã uổng công đi bộ, và mười hai tháng qua đảng tôn vinh của chúng ta sẽ biến thành một thảm họa tăm tối. Khi chúng ta quay trở lại đi xe buýt thì hãy là những người bao dung để có thể biến thù thành bạn. Giờ đấy chúng ta phải thay đổi, từ phản đối thành hòa giải. Tôi có niềm tin kiên định rằng chúa đang thực hiện sứ mệnh tại Montgomery. Hãy để tất cả những người thiện tâm, cả da đen lẫn da trắng, tiếp tục đồng hành cùng Ngài. Bằng tất cả lòng chân thành, chúng ta sẽ thoát khỏi màn đêm thê lương và hoang vắng do sự vô nhân tính mà con người đối xử với nhau, để đến một bình minh rạng rỡ, lấp lánh ánh sáng của tự do và công lý.

Mọi người đã đứng dậy và reo hò vang dội. Đây chính là khoảnh khắc mà họ đã mong mỏi hơn một năm trời. Việc trở lại sử dụng xe buýt, trên cơ sở đối xử bình đẳng, là một khởi đầu mới. Và đồng thời cũng là hồi kết nữa, hồi kết với kết quả từ quá trình nỗ lực kéo những người dân da đen Montgomery lại gần nhau hơn bao giờ hết. Đối với nhiều người có mặt vào tối hôm đó, đây không phải là niềm vui không pha lẫn cảm xúc khác. Một số người có lẽ lo sợ về những điều sẽ xảy ra khi họ trở lại sử dụng xe buýt vào ngày hôm sau. Có người đã thấy được sức mạnh tinh thần trong việc hy sinh cho một lý tưởng, giờ họ không còn phải tiếp tục hy sinh nữa. Như nhiều cái kết khác, nó để lại trong lòng người một nỗi buồn man mác.

Đến cuối buổi họp mặt, tôi yêu cầu các mục sư nán lại vài phút để động viên họ hãy có mặt trên xe buýt vào những giờ cao điểm trong những ngày đầu tiên. Chúng tôi nghĩ rằng sự có mặt của họ sẽ cho những người dân da đen dũng khí và hạn chế việc họ sẽ đáp trả trong trường hợp bị xúc phạm. Các mục sư đều sốt sắng đồng ý. Theo chương trình, mỗi tuyến xe buýt trong Thành phố sẽ có hai vị phụ trách. Họ sẽ có mặt trên xe chủ yếu vào những giờ cao điểm buổi sáng và buổi chiều. Họ được hướng dẫn cách giải quyết những tình huống bạo lực xảy ra và cố gắng ghi chép chính xác tất cả các sự cố này.

Tôi đã quyết định sau nhiều ngày tháng đấu tranh cùng cộng đồng cho công lý, bây giờ tôi không nên chỉ ngồi nhìn, mà nên trực tiếp dẫn dắt họ trở lại sử dụng xe buýt. Tôi rủ Ralph Abernathy, E. D. Nixon, và Glenn Smiley cùng mình bắt chiếc xe buýt bình đẳng đầu tiên nên họ đã có mặt ở nhà tôi vào khoảng 5h45 sáng thứ Sáu. Nhiếp ảnh gia và phóng viên cùng với máy quay phim đang lượn lờ ngoài cửa. Vào 5h55, khi chúng tôi đến trạm xe buýt, máy quay bắt đầu hoạt động và những phóng viên dồn dập phỏng vấn chúng tôi. Không lâu sau chiếc xe buýt xuất hiện, cửa xe mở ra và tôi bước lên. Anh tài xế chào tôi bằng một nụ cười thân thiện. Khi tôi bỏ tiền vé vào trong hộp anh ta nói:

“Nếu tôi không nhầm thì ngài là Mục sư King phải không?”

Tôi trả lời: “Đúng vậy”.

“Chúng tôi rất vui được đón tiếp mục sư vào sáng nay”, anh ta nói.

Tôi cảm ơn anh ta và mỉm cười ngồi xuống ghế. Abernathy, Nixon và Smiley theo sau với rất nhiều phóng viên và nhân viên đài truyền hình sau lưng họ. Glenn Smiley ngồi cạnh tôi. Như vậy là tôi đã đi chiếc xe buýt bình đẳng đầu tiên tại Montgomery với một mục sư da trắng và là một người dân bản địa tại miền Nam, ngồi bên cạnh mình.

Đến trung tâm Thành phố, chúng tôi chuyển sang một trong những chiếc xe buýt chạy trong khu dân cư da trắng. Khi những người da trắng bước lên xe, nhiều người tìm ghế ngồi như chẳng có chuyện gì xảy ra. Những người khác tỏ vẻ ngạc nhiên khi thấy những người da đen ngồi ở phía trước và một số tỏ vẻ khó chịu khi biết mình phải ngồi sau những người da đen hoặc là đứng. Một người đàn ông lớn tuổi đã đứng bên cạnh người lơ xe, mặc dù đang có rất nhiều ghế trống ở phía sau. Khi có người đề nghị ông ta ngồi vào những ghế đó, ông ta trả lời: “Tôi thà chết và xuống địa ngục còn hơn là ngồi phía sau một tên da đen”. Một người phụ nữ da trắng đã vô tình ngồi xuống bên cạnh một người da đen, khi nhận ra người đang ngồi kế mình là ai, cô ta liền bật dậy và thốt lên bằng một giọng lộ rõ sự giận dữ: “Những tên da đen này sẽ còn làm gì tiếp đây?”.

Mặc cho những biểu hiện thù địch như vậy nhưng không có sự cố đáng kể nào xảy ra trong ngày đầu tiên. Nhiều người da trắng tiếp nhận hệ thống mới một cách bình thản. Nhiều người đã chủ động ngồi xuống bên cạnh những người da đen với một nụ cười thân thiện. Thật ra cũng có trường hợp, một người phụ nữ da đen đã bị một người đàn ông da trắng tát khi đang xuống xe, nhưng bà đã kiềm chế không đáp trả lại. Sau đó bà cho biết: “Tôi đã có thể tự mình bẻ cổ anh bạn nhỏ này, nhưng tôi quyết tâm thực hiện những gì Mục sư King đã kêu gọi trong cuộc họp mặt tối hôm qua”. Cuối ngày đầu tiên, Tờ Montgomery Advertiser đã bình luận: “Sự thay đổi đáng kể trong lối sống của người Montgomery đã được đón nhận một cách ôn hòa nhưng cẩn trọng mà không có bất kỳ sự hỗn loạn đáng kể nào”.

Nhưng những người phản đối không có ý định rút lui. Nhiều người trong số họ đã dự báo về bạo hành, những lời dự báo như vậy đã cố ý hay vô tình khuyến khích nó thành hành động. Khi người nào đó, đặc biệt là những viên chức nhà nước, nói về việc đổ máu như là một kết cục tất yếu khi thực hiện sự hòa hợp, chính là họ đang kích động những tên du côn đi phá hoại, và thường họ sẽ bí mật tạo điều kiện cho những hành động này được thực hiện. Tại Montgomery, nhiều quan chức đã đưa ra dự báo về bạo lực nên nó sẽ phải xảy ra để họ có thể giữ được thể diện.

Đến ngày 28 tháng Mười Hai, những ngày ôn hòa ít ỏi đã nhường chỗ cho những ngày kinh hoàng. Những chiếc xe buýt đã bị xả đạn ở khắp mọi nơi trong Thành phố, đặc biệt là ở những khu vực ít có ánh sáng. Một cô gái trong độ tuổi thiếu niên đã bị đánh đập bởi bốn đến năm người đàn ông da trắng khi cô đang bước xuống xe. Một phụ nữ da đen đang mang thai đã bị bắn vào chân. Vì sợ hãi, nhiều người da đen và da trắng không dám đi xe buýt nữa. Để đối phó với tình trạng này, ủy ban Thành phố đã cho dừng hoạt động của các tuyến xe ban đêm trong Thành phố. Không chiếc xe buýt nào được phép hoạt động sau 5 giờ chiều, điều này có nghĩa là một lần nữa những người công nhân từ chỗ làm lại không có phương tiện để đi về nhà. Đây chính xác là những gì mà các phần tử bạo loạn đã mong muốn.

Trong giai đoạn này, một nỗ lực mới nhằm chia rẽ người da đen đã xuất hiện. Những tờ rơi được phân phát nhằm kêu gọi người da đen hãy đứng lên chống lại những lãnh đạo của họ nói chung và đặc biệt là tôi nói riêng. Những tờ giấy này được ngụy tạo như sản phẩm của những người da đen “bất mãn”, nhưng gần như tất cả mọi người đều biết đây là việc làm của những người da trắng cực đoan. Một tờ rơi, gọi tôi bằng cái tên Luther, viết: “Chúng ta bị bắn trong khi hắn ta được ngồi xe. Hắn đang đem lại ngày càng nhiều rắc rối hơn cho chúng ta. Hãy tỉnh lại đi. Đuổi hắn ra khỏi Thành phố”. Một tờ khác viết: “Chúng ta đã sống yên ổn tại Montgomery cho đến khi xuất hiện những người giảng đạo từ nơi khác đến! Hãy hỏi Cha mẹ của Mục sư King xem liệu họ có hài lòng với những việc làm của ông ta. Hãy hỏi ông ta xem liệu họ có ủng hộ thực hiện việc này ở Atlanta hay không. Hãy dẹp ông ta trước khi quá muộn!”

Trong tình trạng này, tổ chức KKK như cá gặp nước. Một ngày kia họ xuất hiện trên đường phố Montgomery, trên mình mặc đầy đủ bộ trang phục đặc trưng của họ. Nhưng dường như chúng đã chẳng còn tác dụng. Một nữ sinh viên đại học vẫn tiếp tục lo việc của mình một cách vui vẻ khi trông thấy những người của hội Klan tràn ngập trên đường phố trong trang phục trắng và huy hiệu đỏ của họ, cô nghĩ rằng họ đang đi quyên góp cho nguồn Quỹ giúp người da đen. Trong một đêm lạnh lẽo người ta đã nhìn thấy một cậu bé da đen đang sưởi ấm hai tay mình trên ngọn lửa từ cây Thập giá bị đốt.

Vào ngày 9 tháng Một, Ralph Abernathy và tôi đi đến Atlanta để chuẩn bị cho cuộc họp những lãnh đạo người da đen mà tôi đã kêu gọi tổ chức vào ngày hôm sau. Vào lúc giữa đêm chúng tôi bị đánh thức bởi một cuộc gọi từ Juanita, vợ của Ralph. Tôi biết là đã có chuyện gì đó tồi tệ vừa xảy ra, chỉ có như vậy mới khiến cô ấy phải kéo chúng tôi ra khỏi giường vào lúc 2 giờ sáng. Khi Ralph trở về phòng, nét mặt ảm đạm của anh đã tiết lộ phần nào câu chuyện. “Nhà của tôi vừa bị đánh bom”, anh ta nói, “và người ta đã nghe ba hay bốn vụ nổ khác trong Thành phố, nhưng Juanita chưa biết được là ở đâu”. Tôi hỏi về tình trạng của Juanita và con gái của họ. “Cảm ơn Chúa, hai mẹ con vẫn an toàn”. Chúng tôi chưa kịp nói gì thêm, thì Juanita lại gọi một lần nữa, báo rằng Nhà thờ Baptist Đệ Nhất đã bị tấn công. Tôi nhìn theo Ralph khi anh ngồi xuống bên cạnh tôi, bàng hoàng. Gia cư và nhà thờ của anh ấy đều bị đánh bom trong cùng một đêm, và tôi biết lúc này chẳng có lời nào an ủi được anh ấy cả. Ngồi ngay tại đó vào lúc rạng: sáng, chúng tôi cùng cầu nguyện Chúa, cầu xin phép mầu của sự nhẫn nhịn, sức mạnh để tiếp tục cuộc hành trình.

Từ 3 giờ đến 7 giờ, chúng tôi nhận được không dưới mười lăm cuộc gọi. Chúng tôi được biết ngoài nhà của Ralph và nhà thờ của anh ra, nhà của Bob Graetz và ba nhà thờ Baptist khác - Bell Street, Hutchinson Street, và Mt. Olive - cũng bị tấn công. Lo ngại lần này mọi người có thể sẽ bị kích động và phản đòn, tôi gọi điện cho một vài mục sư tại Montgomery và yêu cầu họ hãy giữ kiểm soát trong khả năng có thể. Trong lúc đó, Ralph và tôi sắp xếp bay trở về Montgomery, đành để cho cuộc họp các lãnh đạo phía Nam diễn ra mà không có sự tham dự của mình.

Từ sân bay Montgomery chúng tôi lái xe thẳng đến nhà của Ralph. Con đường đã bị cảnh sát phong tỏa, và cả hàng trăm người đang đứng đó nhìn vào hiện trường. Hiện trước gần như đã bị phá hủy hoàn toàn, còn mọi thứ bên trong ngôi nhà đã vỡ nát hết từ trần nhà đến sàn nhà. Juanita, mặc dù bàng hoàng và trắng bệch, vẫn khá là bình tĩnh.

Chúng tôi dành phần còn lại của buổi sáng cho những chuyến đi thăm ảm đạm đến những nơi còn lại cũng bị đánh bom. Nhà thờ Baptist Bell Street và Mt. Olive gần như đã bị giật sập toàn bộ. Hai nhà thờ khác thì ít nghiêm trọng hơn, nhưng vẫn phải chịu nhiều tổn thất lớn. Tổng thiệt hại của bốn nhà thờ này được ước tính là 70.000 đô la. Nhà của Bob Graetz từng là đối tượng mục tiêu của vụ đánh bom vào hè năm ngoái, nhưng không bị thiệt hại nghiêm trọng. Lần này anh ta không được may mắn như vậy nữa. Phần trước cửa căn nhà đã trở thành một đống đổ nát, và những mảnh kính vỡ vung vãi khắp nơi trong nhà là bằng chứng cho thấy sức công phá của vụ nổ. Tại mỗi nơi bị đánh bom người ta tụ tập thành những nhóm đông giận dữ, nhưng với sự kiềm chế mà tôi chưa bao giờ ngừng ngưỡng mộ, họ đã tự làm chủ chính mình.

Sáng h