CUỐN THỨ NHỨT - Kể từ thượng-cổ cho đến ngày I CỰ-PHÚ THOUMEDA (Tu-mê-đa) SỰ-TÍCH BỤT GIÁNG TRẦN- Trong-Xứ KAPILAVASTU (Ca-duy-la-việt-quốc)-

Kế lúc luân hồi lần sau rốt của Gaudama-Bụt bào thai trong lòng bà Maya (Tịnh-diệu tại xứ Kapilavastu (Ca-duy-la-việt-quốc) thì tính đã được hai ngàn năm trăm ba mươi sáu năm chẵn, nhiều cơn luân hồi giáng thế. Mỗi lần luân hồi vậy thì hoặc đầu thai làm thú-vật, ở khỏi dưới từng nhân quả, hoặc đầu thai làm con người như ta, thì có nhiều điềm lành tỏ dấu tiền định về căn số của ngài ngày sau là sẽ đầu thai làm Bụt mà truyền Pháp, mọi người mọi loài đều sẽ tôn trọng kính yêu.

Bởi vậy lần đầu thai kế đây là cách mười muôn năm, đã có giang thế một lần tại xứ Amarawati (A-ma-ra-hoát-ti) làm một người cự-phú rất quyền thế.

Nhơn có nhiều của cải nên sung sướng cả đời, vui cười hớn hở, song ngày kia ngài mới nghĩ rằng: «Của cải muôn vàn, lâu đài, vật quí của ta đây là của tiền nhơn ta lưu hạ cho ta. Vậy của cải ấy nó có cản trở đừng cho cha mẹ ta chết cách khốn nạn như kẻ ăn mày kia được chăng? Ôi hô! Chẳng hề cản trở được, cũng như ta đây vậy của cải nào mà cản đừng cho ta chết được. Khi ta chết rồi thì họ hạ huyệt ta mà chôn, cứng đơ, nguội tanh, nào ta có đem của cải gì theo được chăng? Cái lốt da thịt nầy chẳng đáng cho ta thương xót nó, sao ta lại làm cho xác thịt ta nên sung sướng quá bội vậy? Ta quyết từ nay về sau chẳng chịu xa xí sự sống của ta vô ích, ta sẽ lo lắng tu thân đặng ngày sau tiêu diêu nơi cỏi thọ».

Cự-phú nầy đã tưởng gẫm như thế, và nhiều đời sau đắc nhơn quả, nên phải luân hồi một lần sau rốt làm Bụt Cù-đàm (Gautama).

Suy nghĩ như vậy rồi ngài bèn tuôn của nhà ra ráo mà cho ăn mày, rồi vào ẩn tu nơi vắng vẽ, thần thánh thấy lòng thành ý tốt vậy, liền sấm sanh các cuộc sẵn sàng.

Ngài bèn qui-y thọ thế, mặt áo thầy tu đặt pháp-danh là Thoumeda (Tu-mê-đa).

Trong lúc Thoumeda vào ẩn tu nơi chốn u nhàn thì Bồ-tát Déipinkara (Đề-y-banh-ca-ra) ở trên từng thần-thánh mà vào đầu thai trong lòng bà Hoàng-hậu xứ Ramawati (Ra-ma-hoát-ti).

Một ngày kia Bụt Déipinkara theo phép Bụt-tu đi cùng xứ mà xin ăn (phổ khuyến) và truyền đạo. Ngài đi tới một chỗ kia đường sá hư nát, liệu bề đi qua không nổi, bèn dừng chơn lại đó đợi thiên hạ tu bổ đường rồi sẽ đi.

Bá-tánh nghe vậy rùng rùng đến đó mà trợ lực đắp đường đặng cho Bụt độ-thế đi qua. Thầy chân-tu Thoumeda nghe tin ấy cũng đến mà đắp đường như thiên hạ, xin chia cho một phần đường rồi ra sức làm rất sốt sắn, khi đắp gần rồi thì thấy đàng đầu đường Bụt Déipinkara bước tới, có hơn mười muôn thần-thánh theo chầu chực, có hơn hai mươi muôn môn đệ theo hầu hạ.

Thoumeda có lòng sốt sắn muốn tỏ dấu ra rằng mình có lòng thành kính Bụt-pháp và đạo-truyền của đứng chí-tôn bèn nằm sấp xuống chỗ đường đắp chưa rồi mà xin Bụt và các người theo hầu đó bước đại lên mình mà đi. Bụt nhậm lời cầu, bèn bước lên lưng Thoumeda đứng đó mà bảo rằng: «Thoumeda! Mầy là đứa cự-phú, nay mầy đã thọ giáo, của cải mầy cho nhà nghèo rồi. Khi trước mầy là một đứa kiêu-căng, nay mầy trở nên một người tu hành rất khiêm-nhượng hơn hết. Tao tiên truyền cho mầy biết ngày sau lâu đời chừng Bụt-pháp lờ mờ trong lòng nhơn-gian thì mầy sẽ được làm Bụt chí-tôn hơn hết các Bụt».

Thoumeda lòng rất hân hoan, trở vào rừng lo trau thân luyện phước.

Điều ấy có là cách đây bốn ngàn năm, từ đó về sau gần 2000 năm, Thoumeda mới thành chánh quả, bèn đầu thai giáng trần tên là Cù-đàm-bụt (Gaudama) là Bụt thiên hạ đang thờ phượng trong các chùa bây giờ đây.