ĐÊM THÁNH

1.

Mọi sự diễn ra cùng một lúc.

Cái này là hậu cảnh của cái kia.

Cái này có thể là hậu quả hay nguyên nhân, trực tiếp hay gián tiếp, của cái nọ.

Cũng có thể không liên hệ gì tới nhau.

Dù sao thì ngôn ngữ diễn tả như sợi chỉ thẳng, còn thực tại thì như cục chỉ rối.

Thẳng hay rối thì mọi sự cũng diễn ra cùng một lúc.

Tôi đi quanh trại, như con nhện giăng tơ tròn tròn.

Người ở giữa bốn bức tường chật vẫn có thể chạy hàng trăm cây số, khi chạy vòng tròn.

2.

Đứa bé gái một tuổi rưỡi ngã chúi về phía trước, mặt sấp xuống sàn xi măng, miệng nó thét rống lên, nước mắt nó giàn giụa.

Mẹ nó cao lớn chạy tới, thân cong cong, miệng lầm bầm ‘’Mẹ cha mày!’’, rồi dơ tay lên cao quất thẳng vào mông con bé đánh ‘’chét’’.

Người chung quanh chạy tới can, lôi bà mẹ về phía sau, ôm đứa con lên phía trước.

Bà mẹ ngồi xuống phản, không nói không rằng, nước mắt ứa ra. Có mấy người ngồi chung quanh, cũng không ai nói năng, chỉ lâu lâu nghe thấy tiếng thở dài.

Đứa bé nằm trong tay người quen, tay cầm viên kẹo ai mới cho, vừa nấc lên tức tưởi, vừa chăm chú bóc vỏ kẹo.

3.

Anh hiệu trưởng thân hình cao gầy, tay cầm cuộn giấy dầy cộm, đi từ ngoài cửa buồng bước vào.

Hỏi ‘’Cái gì vậy?’’.

Anh bảo ‘’Hồ sơ!’’

Hỏi ‘’Giống như luận án tiến sĩ.’’

Anh bảo ‘’Tìm mãi không ra kết luận, không biết làm thế nào để sự kiện này thống nhất với sự kiện kia.’’

Anh ngồi chơi một lúc với người bạn, nói đùa dăm câu, rằng ‘’Ông thì sao, rớt đài chắc ‘em’ cũng nghỉ chơi, hì hì hì. Thôi, bàn giao ‘em’ cho tôi, tôi chưa lên đài, chưa vợ, còn bảnh hơn sĩ quan, hì hì hì!’’

Nói xong, anh đứng dậy, chúc mọi người ‘’Giáng Sinh vui vẻ’’, rồi bước ra khỏi phòng, đi cong cong.

4.

Ba cô con gái, một cô quần áo thung màu đỏ, hai người kia màu gì không nhớ rõ, đi quanh sân trại. Hai cô kia nhút nhát, không dám nhòm người đàn ông lạ đi từ phía đối diện tiến tới.

Cô áo đỏ dường như quen người này, lên tiếng hỏi‘’Anh đi đâu đó.’’

Trả lời ‘’Anh đi vòng vòng.’’

Cô em trả lời ‘’Em cũng đi vòng vòng.’’

Bảy phút đồng hồ thì hết một vòng, họ lại gặp lại nhau, lại cười cười chào chào.

Bảy phút đồng hồ nữa, họ lại giáp mặt nhau lần nữa.

Lại chào chào cười cười.

Trời cứ lạnh dần lên, gió nhiều, ai cũng thấy gai gai.

5.

Bà bán quán, khăn len đội trên đầu, ngồi trước cửaphòng, ánh sáng không đủ, nhòm xa thấy bà như một cái bao bố đen bất động.

Trước mặt bà là cái khung gỗ đựng dăm bao thuốc lá, mấy gói kẹo, mấy gói bánh.

Bà ngước mắt nhòm người đi qua, đôi mắt bà tinh xảo, còn trẻ, nhòm kỹ, bà mới chỉ độ bốn mươi.

Mãi cũng không có người mua. Chỉ có đứa con nhỏ chạy ra ngồi bên mẹ.

Đám đông tụ tập ngoài kia, chỗ có tiếng nhạc phát ra.

Bà vẫn ngồi mải ở khu này, vắng tanh người, đưa mắt nhòm thiên hạ.

6.

Trên sân khấu, anh đại diện mặc bộ áo vét. Trịnh trọng cầm diễn văn lên đọc.

Trong diễn văn có gió lạnh, có đêm đông, có con người khốn khổ âm u, bên cạnh con người vinh quang đèn màu.

Kết diễn văn là lời chúc, Thượng Đế ở cùng những người khốn khổ.

Dứt diễn văn, lác đác vài tiếng vỗ tay, phần lớn là tiếng vỗ tay của những người ở hàng ghế thượng khách.

Hàng thượng khách có một dì phước và anh tài xế của dì phước, anh đại diện cộng đồng, anh đại diện trật tự,một bác lớn tuổi tóc bạc và một anh thanh niên.

Tiếng thánh ca vang lên, ban nhạc chơi nhanh hơn tiếng hát, nên phải từ từ chậm lại.

Trong hàng khán giả đông đảo, có người tự nhiên ứa nước mắt.

Phần lớn những người còn lại trố mắt nhòm. Cha mẹ đặt con lên vai cho con thấy được sân khấu.

Sau hậu trường, tiếng các diễn viên thúc nhau thay quần áo.

Ngoài sân, một đám đông khác tụ như kiến trước màn ảnh truyền hình. Truyền hình chiếu phim tập võ hiệp, anh hùng và người đẹp, kẻ gian ác và quân tử.

Phim vừa hết, đám đông túa về phía sân khấu, một vài người mang theo ghế ngồi. Trước sân khấu đông kín người. 7.

Mấy ông Tây đứng ở đàng xa nhòm về sân khấu, bên cạnh là mấy anh nhân viên Việt Nam nói cười, mấy cô nhân viên người Việt đứng thực tập tiếng Anh.

Khi họ mới xuất hiện, khán giả trước sân khấu quay đầu lại nhòm họ.

Lát sau, ba cô gái bưng khay đựng cà phê nóng tới mời. Chỉ mời riêng họ thôi.

Khán giả lại quay lại nhòm họ một lần nữa.

Dường như mấy ông Tây và mấy nhân viên người Việt từ bên ngoài vào biết mình ở vị thế đặc biệt, nên họ chỉ nói chuyện với nhau, không thấy ai nhòm về đám khán giả đang hiếu kỳ nhòm họ.

Một ông Tây kêu lạnh. Có cô con gái chạy đi lấy áo khoác cho ông Tây mặc. Cái áo khoác nhỏ, bó lấy thân ông Tây, ngắn cũn cỡn.

8.

Người thanh niên ngồi lâu trong buồng thấy khó chịu, nói với người chị ‘’Em đi ra ngoài.’’

Cậu đứng dậy, chậm chậm, hai tay cong cong, hai bàn tay mở mở, không thể nào đứng thẳng được, miệng cũng không ngậm lại được, nước rãi từ miệng nhiễura.

Cậu đi từng bước chậm chậm, đầu hơi chúi về phía trước, mắt cắm thẳng vào khoảng không trước mặt, con ngươi không điểm tụ.

Bốn đêm nay cậu không ngủ được, ăn không được cơm, uống không được nước, thuốc nuốt không trôi, tay chân cứng đơ, thay quần áo bà chị phải giúp.

Đang đêm cậu có thể ngồi bật dậy, như xác chết bị mèo nhảy qua, rồi cậu ngồi đó, nhòm vào khoảng tối đen trước mặt, nước mắt ứa ra và không đưa tay lên chùi được.

Hôm đầu từ bệnh viện tâm thần trở về cậu còn không thể đi lại một mình.

Cậu tỉnh táo và biết mình bị giam tù ngay trong chính thân xác mình, nhưng không làm gì được. Nói cũng không được nhiều, chỉ ứa nước mắt là nhiều.

Dường như bất cứ ai bị tình nghi có bệnh tâm thần đều được đưa vào bệnh viện đó, đều được chích cho loại thuốc đó, và khi về đến trại đều cứng đơ như vậy.

9.

Một đám thanh niên ngồi tụm nhau. Chính giữa là một đĩa thịt nướng và hai chai rượu trắng đục, ba cái cốc nhựa.

Có đứa nói nhiều hơn uống. Có đứa uống nhiều hơn nói.

Chuyện đàn ông, chuyện đàn bà. Nhất là chuyện đàn bà. Quay qua quay lại là chuyện quê nhà. Những anh hùng sống lại, những nghĩa cử anh hùng và bất khuất sống lại.

Có anh năm ngoái còn là đại diện một nhóm tôn giáo, năm nay thành con sâu rượu, cặp mắt kính trễ xuống, nói năng lè nhè không ai coi ra gì. Nhưng anh vẫn bảo phạm tội gì thì phạm, không phạm tội tà dâm, Vì thân xác con người là đền thờ Chúa Thánh Thần.

10.

Ngoài sân, một đứa bé nãy giờ ngồi trên cái bô.

Trước mặt nó, một đứa bé gái hai tuổi vạch quần ngồi đái ngay vào rãnh nước cạn.

Mấy đứa con trai đứng ở góc sân thả diều. Diều bay trên trời đêm, phản chiếu ánh đèn trại vàng vọt.

11.

Hai nhân viên quản trại mặc đồng phục màu xanh đậm, một trai, một gái, cầm đèn pin, bước ra khỏi văn phòng, khóa cửa lại, rồi cùng nhau đi tuần.

Họ đi về phía hàng rào, bấm đèn soi vật gì màu đen lủng lẳng giữa hàng kẽm gai.

Họ đi qua góc khác, rọi đèn vào gác canh, coi cậu nhân viên quản trại ngồi trong đó có ngủ không.

12.

Người đàn ông vừa ở bệnh viện về chiều qua, nằm trên tấm nệm trạm xá mới đem cho, nhớ nhà.

Thân hình bác tiều tuỵ hẳn và đen xạm vì bệnh ung thư gan. Mấy ngày phải mất ít nhất là mấy ký. Bác chẳng còn sống được bao lâu.

Đôi mắt bác mờ như bị kéo màng.

Có chị nhân viên xã hội mang vào một nải chuối. Bác ngước dậy mỉm cười ‘’À chuối à.’’ Rồi cười tươi, bác nói vợ lấy chuối bác ăn.

Bác xin về Việt Nam để chết, và về càng sớm càng tốt vì chỉ còn sống may ra được hai tháng nữa thôi.

Có tiếng bọn thanh niên nhậu rượu ồn ào tầng trên, bác gái gắt gỏng ‘’Nhà có người bệnh im lặng cho người ta nhờ, làm chi mà như cái chợ.’

Đám thanh niên cười khúc khích rồi nói nhỏ lại.

13.

Chị phụ nữ ngồi ôm con ngủ say.

Đêm qua chị nằm mơ thấy răng khôn bị gẫy, chảy máu nướu răng.

Sáng dậy chị cứ thở dài, thắc mắc không biết ông cụ ở nhà có việc chi không. Mấy tháng rồi không nhận được thư từ gì.

Chồng chị ngồi bên cạnh, uống trà với người bạn.

Hôm qua, anh nghe đồn rớt thanh lọc, mặt xạm lại,người rũ ra như mang nặng ngàn cân. Giọng nói trầm hẳn xuống, không ra hơi.

Không thể nào mỉm cười. Không thể nào ngồi yên, anh bèn chạy ra văn phòng hỏi nhân viên làm việc một lần nữa coi tin đồn có thật.

Nhân viên bảo tin đồn không thật. Anh hỏi lại thêm một lần nữa.

Mà cũng không dám tin.

Sáng nay, đứa con mười tuổi của anh chạy tọt lên văn phòng ngồi nghe người ta đọc danh sách rớt thanh lọc. Nó cũng lo âu không thua gì cha mẹ nó.

Anh ngồi ở nhà không yên chạy lên tìm anh bạn ở văn phòng. Từng con số đọc lên, từng nhịp tim hụt nhịp.

Vã mồ hôi lạnh. Cảm giác khiếp hãi như có ai kề lưỡi lam ngay mạch máu cổ, có thể cứa rách thịt bật máu bất cứ lúc nào.

Danh sách đọc xong, không có tên. Anh thở phào nhẹ nhõm, lẩm bẩm trong miệng với người chung quanh‘’Thoát thêm một đợt pháo kích!’’

14.

Người thiếu nữ có bầu, đi cùng người bạn trai.

Hai người đi ngang đám đông. Có người trong đámđông cất tiếng hỏi thăm gì đó.

Trước khi hai người đi, người kia nói với theo mộtcâu cuối ‘’Hôm nay mới thấy đi chơi với nhau hè!?’’

Người thiếu nữ không trả lời, chỉ cười cười, rồi bướcđi.

Những cặp tình nhân khác đêm nay ở nhà, quây màn,nằm bên nhau thủ thỉ, khúc khích cười. Không còn gì quan trọng hơn trên đời.

Có cậu con trai đứng nói chuyện với người bạn gái.

Cô bạn gái ngồi trên phản tầng hai co chân lại. cậucon trai một tay vịn vào thanh sắt cạnh phản, một tay mân mê mấy sợi dây nhựa ngăn cách ô phản này với ô phản kia.

Cậu mặc chiếc áo khoác mới, bên trong là chiếc áo sơ-mi trắng bỏ trong quần tây. Cậu đã đứng đó cả giờ đồng hồ rồi.

15.

Người thiếu nữ ngồi hát, tay ôm con, anh chồng ngồi bên cạnh.

Người bạn ngồi gảy đàn. Ánh sáng ngọn nến phả màu da cam hồng ấm cúng.

Những bản nhạc mấy chục năm trời. Tiếng hát gọi hồn quê hương. Người nghe chốc chốc nổi da gà theo cơn xúc động.

Anh chồng đọc bài thơ vừa sáng tác. Bài thơ nói về đứa con đầu đời trong tay cha mẹ thuở lưu lạc xứ người, chôn chân trong khoảng không gian chật hẹp.

Người bạn khác gầy nhom, đeo kính cận, tay cầm cuốn sách gì đó đọc nãy giờ.

Có cô con gái ngồi bên múc chè ra chén mời mọi người. Múc xong cô bảo ‘’Ăn cho vui. Chè ở đây không có lá dứa nên không thơm bằng chè ở nhà.’’

16.

Đây đó, có những con người lẻ loi một mình.

Anh thanh niên ngồi tựa vào tường thép, nhòm suốt khoảng không trước mặt. Cuối khoảng không là tường thép đối diện.

Người con gái khoanh tay cho đỡ lạnh, đi một mình loanh quanh.

Cô gái mỉm cười với người quen đã gặp mấy lần từ tối đến giờ ‘’Đo đường. Đi đo đường.’’

Người đàn ông đặt con trên vai. Cả hai cha con đứng nhòm lên cao. Ánh nhòm vượt ra ngoài hàng kẽm gai, bám vào những căn nhà cao tầng ở cuối trời.

Trong phòng họp chung, hai cậu thanh niên chơi bóng bàn, toát mồ hôi, cười ra rả, không còn gì quan trọng hơn những đường banh.

Trong một vài ô phản sáng trưng, đám thanh niên chen nhau nhảy đầm, tiếng nhạc hậm hực phát ra từ chiếc máy hát công xuất cao.

Người đàn bà đem xô nhựa đi hứng nước nóng.

Đám trẻ con rủ nhau đi tiểu, đập cửa thép nhà vệ sinh thùng thùng.

Trong Phật đường đơn sơ, mươi người mặc áo lam ngồi tụng kinh nhịp theo tiếng mõ.

Đám trẻ con chen chúc nhau đứng trước cửa phậtđường, bên cạnh bàn để xôi và trái cây cúng dường.

Chúng chờ ăn đồ cúng.

Cô con gái ngồi một mình trên phản gỗ quây màn kín mít. Cô sợ hãi những gìđã xảy ra, và lại sắp sửa xảy ra lần nữa, mỗi đêm.

17.

Tất cả diễn ra trong một không gian chỉ rộng bằng một ngôi trường làng.

Ngôi trường làng chứa khoảng ba ngàn người.

Bốn năm trời như thế.

Ba ngàn người chưa từng được bước ra ngoài.

Hoặc nếu có ra ngoài thì họ đi đến đâu hàng rào đi theo đó. Họ phải ngồi trên những chiếc xe thùng chở tù, có chấn song, rào chắn, và nhân viên an ninh đi kèm. Đó là những lần đi ra bệnh viện, ra tòa hoặc vào tù, hoặc chuyển trại khác.

Trái đất cần hai mươi bốn tiếng đồng hồ mới quay hết một vòng.

Thế giới của họ chỉ cần bảy phút.