CHƯƠNG 9 ELISE GRANDIER

Qua bữa sau trời tốt đến nỗi Hercule Poirot phải nói ra bữa nay cái bụng thấy êm.

Hai ông khách đáp chuyến bay 8 giờ 45 qua Paris với bảy tám ông khách gì đó, sẵn dịp này ông khách người Pháp mới bày đồ nghề ra thử. Ông lôi trong túi ra một mảnh tre kê vô miệng làm đi làm lại ba lần nhắm tới một điểm. Có lần ông khom người xuống quanh chỗ ngồi, lần khác đầu hơi nghiêng về một bên và một lần nữa lúc từ buồng vệ sinh trở lại chỗ cũ, hễ cứ mỗi lần như vậy ông thấy vài người nhìn theo có vẻ ngạc nhiên đôi chút. Lần chót thì quả thật mọi người đổ dồn cặp mắt nhìn về phía ông.

Ông Fournier ngồi tựa người vô ghế vẻ mặt chán nản, lúc nhìn qua thấy Poirot vui vẻ ông mới yên tâm.

- Ông vui lắm sao ông bạn? Ông nhất trí là ta cũng phải làm thử mới biết chứ?

- Tất nhiên rồi! Thiệt tình mà nói tôi khâm phục ông. Không còn gì hơn chuyện mắt thấy tai nghe. Ông đang đóng vai tay sát thủ sử dụng ống tiêu. Hiệu quả ngay trước mắt. Ai cũng nhìn thấy ông.

- Không phải ai cũng nhìn thấy.

- Nói tóm lại không phải vậy. Mỗi lần thử chỉ có vài người không nhìn thấy, nhưng với một tay sát thủ chuyên nghiệp bao nhiêu đó chưa đạt yêu cầu. Ông phải tính sao cho hợp với logic là không ai nhìn thấy kia.

- Vậy thì không thể đặt ra điều kiện bình thường được, - ông Fournier nói - Tôi nghĩ là phải đặt ra một điều kiện ngoại lệ - tức là thời cơ thuận lợi. Phải chớp lấy ngay thời cơ thuận lợi lúc mà mọi người đang nhìn nơi khác.

- Chờ ông bạn Thanh tra mật thám Japp hỏi cặn kẽ lại việc này.

- Ông đồng ý với tôi chứ, ông Poirot?

Poirot ngần ngừ một hồi ông thủng thỉnh nói:

- Tôi đồng ý là-phải nói là thời cơ thuận lợi vì sao không ai nhìn thấy tay sát thủ... nhưng tôi nghĩ có hơi khác một chút. Trong vụ này, riêng chuyện mắt thấy tai nghe thôi chưa đủ. Ông nhắm mắt lại coi, không phải trố mắt ra mà nhìn. Ông phải nhìn bằng cái đầu không phải bằng da thịt. Chính cái chất xám đó tác động... phải để cho cái chất xám đó chỉ đường cho ông thấy.

Ông Fournier trố mắt nhìn kinh ngạc.

- Tôi không nghe theo ông đâu, ông Poirot.

- Ông ngồi một chỗ suy luận từ những việc ông trông thấy. Chỉ nhìn không thôi thì thật là sai lầm.

Ông Fournier lại lắc đầu dang tay ra.

- Tôi chịu thua. Tôi không hiểu ông muốn nói gì?

- Ông Giraud, bạn tôi sẽ nhắc nhở ông đứng có để ý mấy câu chuyện lạ đời tôi vừa nêu. "Hăng hái lên đi", ông bạn tôi sẽ nhắc nhở ông. "Ông thì ngồi một chỗ nghĩ vớ vẩn, đó là cách làm việc của mấy ông hết thời." Tôi muốn nói một con chó săn thính mũi lao nhanh tới ngay chỗ nó vừa đánh hơi... ta phải biết mưu mẹo đánh lừa. Tới đây, tôi muốn nhắc nhở một việc có lợi cho ông...

Poirot ngồi dựa lưng ra sau nhắm nghiền mắt lại, ông đang nghĩ ngợi, nhưng đâu một hồi thấy ông đã ngủ say.

Vừa đến Paris, hai ông khác rủ nhau tới thẳng địa chỉ nhà số 3, phố Joliette.

Phố Joliette nằm ở mạn nam sông Seine, nhà cửa xây giống nhau như đúc. Người gác dan ra mở cửa, vẻ mặt cau có nhìn ông Fournier.

- "Ta lại gặp bọn cớm nữa! Rắc rối đấy. Ở đây thật xui xẻo".

Lão bước lui vô trong miệng nói lầm bầm.

- Ta tới ngay văn phòng bà Giselle. - Fournier nói. - Chỗ này ở trên tầng một.

Ông rút chìa khóa trong túi ra vừa giải thích chuyện cảnh sát Pháp khóa phòng và niêm cửa ngoài chờ kết quả điều tra bên Ănglê.

- Không đâu, tôi không chắc, - Fournier nói, - liệu tìm được thứ gì có ích không?

Ông xé niêm phong, mở cửa, hai người bước vô trong. Văn phòng bà Giselle nhỏ hẹp. Đàng xa là một chiếc tủ sắt lâu đời cũ kỹ, một bàn giấy, mấy chiếc ghế nệm sờn rách. Nhìn lên cửa sổ bụi bặm hẳn lâu lắm không ai mở.

Ông Fournier đứng nhìn quanh một hồi, rùng mình.

- Ông thấy chưa? - ông hỏi, - chả có gì.

Poirot bước vòng qua phía sau bàn, kéo ghế ngồi nhìn ông Fournier đang đứng. Ông nhẹ tay lần mò trên mặt bàn rồi xuống tới dưới.

- Có một cái chuông đấy, - ông nói.

- Ờ, để gọi người gác dan.

- Ồ, cảnh giác cao. Thân chủ của bà biết đâu có khi giở trò la lối om sòm.

Ông mở mấy ngăn kéo, còn một mớ dụng cụ văn phòng, một tờ giấy thấm, bút chì; không thấy giấy tờ ghi chép gì để lại.

Poirot ngồi thừ ra nhìn vẻ ấm ức.

- Tôi không trách ông đâu, ông bạn, lục tìm mất công. Nếu ông muốn tìm cho ra thì nó sờ sờ ngay trước mắt. - Ông nhìn về phía chiếc két sắt. - Thấy coi bộ không chắc chắn phải không?

- Thuộc loại đồ cổ, - ông Fournier nói theo.

- Không đựng gì à?

- Ờ. Người giúp việc lôi ra thiêu hủy hết mọi thứ.

- À, đúng thế, bà giúp việc. Một đầy tớ trung thành. Ta phải tìm gặp bà ta. Ngay chỗ này ta chả tìm thấy gì. Có vấn đề gì đây, ông có cho là vậy không?

- Có vấn đề sao, ông Poirot?

- Ý tôi muốn nói không thấy dấu người lui tới nơi đây... lạ thật.

- Bà chủ nhà thích sống khắc khổ, - ông Fournier lạnh lùng nói.

Ông Poirot đứng ngay dậy.

- Nghe đây, - ông nói, - ta phải gặp ngay bà này - người đầy tớ trung thành.

Elise Grandier là một phụ nữ to béo, thấp người, tuổi độ trung niên, mặt mũi tươi tỉnh, cặp mắt nhỏ xíu hết nhìn ông Fournier rồi qua tới ông bạn cùng đi rồi nhìn lại một lượt nữa.

- Mời bà ngồi, Grandier, - ông Fournier nói.

- Cảm ơn ông.

Bà thản nhiên ngồi xuống.

- Tôi và ông bạn Poirot đây mới từ bên London qua. Hôm qua đã mở một phiên thẩm vấn về cái chết của bà chủ. Rõ ràng là Madame đã bị trúng thuốc độc.

Người đàn bà Pháp lắc đầu nghiêm sắc mặt.

- Ông nói chuyện gì ghê vậy, thưa ông. Madame bị trúng độc sao? Làm gì có chuyện đó bao giờ?

- Bởi vậy nên chúng tôi mới tới đây nhờ cô.

- Đúng thế, thưa ông. Tôi sẽ làm hết sức mình giúp cho mấy ông mật thám nhưng mà tôi có biết gì đâu - chẳng biết gì cả.

- Cô thấy có ai ân oán gì với Madame không? - ông Fournier hỏi thẳng vô vấn đề.

- Làm gì có chuyện đó. Madame có ân oán gì với ai đâu?

- Này, này, cô Grandier, - ông Fournier lạnh lùng nói. - Nghề cho vay - làm sao làm vừa lòng hết mọi người được.

- Cũng có lúc thân chủ của Madame không biết điều, - Elise nói theo.

- Họ kiếm chuyện hở? Dọa nạt?

Bà hầu lắc đầu.

- Không, không, ông đừng nghĩ vậy. Không có ai dọa nạt - họ thường kêu réo - phân trần - không đủ khả năng chi trả - chỉ có vậy thôi. Giọng nói bà người hầu khinh miệt.

- Cũng có khi, này cô, - Poirot nói, - họ không đủ khả năng chi trả.

Elise Grandier chợt rùng mình.

- Có khi là vậy. Chuyện làm ăn riêng tư đó mà, rốt cuộc mọi người cũng thanh toán xong.

Bà người hầu lấy lại giọng bình tĩnh.

- Madame Giselle là một phụ nữ cứng rắn, - ông Fournier nói.

- Madame sẽ được minh oan.

- Cô không thương xót cho các thân chủ, những nạn nhân.

- Nạn nhân - nạn nhân... - Elise không còn bình tĩnh - Các ông chưa hiểu, có phải vì túng thiếu nên mắc nợ đâu, vì lẽ vung tay quá trán, lo chạy cho ra tiền rồi xù nợ. Đâu phải vậy! - Madame rất sòng phẳng. Bà cho vay - thì phải lo trả cho bà. Sòng phẳng. Bà không mắc nợ ai. Bà nợ ai thì trả đúng hẹn. Không thấy ai viết giấy đòi nợ. Các ông nói là bà sắt đá là không phải! Madame sống tử tế. Bà cứu giúp cho Hội Bà Phước của những người nghèo. Bà giúp cho hội từ thiện. Hay tin bà vợ của lão George, người gác dan đau ốm, Madame giúp đưa vô nằm ở bệnh viện.

Người hầu thôi không kể nữa mặt bà đỏ rần, tức giận. Bà lại kể lể, - Các ông chưa hiểu. Các ông không hiểu Madame chút nào?

Ông Fournier chờ cho đến lúc bà nguôi cơn giận.

- Cô đã nhìn thấy thân chủ của Madame Giselle đến giờ chót mới lo trả hết nợ. Madame Giselle có cách gì hay vậy? Madame buộc họ được sao?

Bà giúp việc nhún vai.

- Tôi đâu có biết gì chuyện đó-chả biết gì.

- Cô biết cách xử lý, thiêu hủy mọi thứ giấy tờ của Madame để lại.

- Tôi như thiên lôi sai đâu đánh đó. Bà dặn dò nếu có mệnh hệ nào như chết dọc đường, đau ốm bất tử, tôi phải lo hủy hết giấy tờ làm ăn.

- Giấy tờ nằm trong két sắt ở nhà dưới kia mà?

- Đúng thế. Các thứ giấy tờ làm ăn.

- Tất cả nằm trong két sắt để dưới nhà dưới?

Ông nhắc đi nhắc lại khiến Elise đỏ cả mặt.

- Tôi làm theo lời dặn của Madame, - bà nói.

- Tôi biết chứ. - Poirot nhếch mép cười nói. - Các thứ giấy tờ không để lại trong két sắt. Đúng vậy không? Cái tủ két quá cũ kỹ - một tay mơ cũng có thể mở được. Các thứ giấy tờ cất giấu nơi khác - có thể trong buồng ngủ của Madame?

Elise nghĩ ngợi một hồi mới nói ra:

- Dạ, đúng thế. Madame ngoài mặt thì để cho thân chủ thấy các thứ giấy tờ cất trong két sắt nhằm đánh lừa. Madame cất giữ hết trong buồng ngủ.

- Vậy thì cô chỉ cho chúng tôi xem nào.

Elise đứng dậy, hai ông khách bước theo. Gian buồng ngủ không rộng lắm. Đồ đạc bày la liệt đi lại vướng chân. Ở cuối góc phòng chất một cái rương xưa to kềnh. Elise mở rương, lôi ra một chiếc áo dài kiểu xưa may bằng vải ba ga, váy lót vải siu. Mặt trái may thêm một cái túi chìm.

- Các thứ giấy tờ cất giấu trong này, thưa ông, - bà nói. - Đựng trong chiếc phong bì niêm kín.

- Vậy sao cô không nói ra? - ông Fournier nói xẵng, - tại buổi thẩm vấn cách đây ba bữa.

- Xin ông tha lỗi cho. Ông hỏi có phải các thứ giấy tờ cất trong két sắt, nên tôi mới nói hủy hết rồi. Có sao tôi nói vậy. Còn chuyện giấy tờ cất giấu ở đâu không quan trọng.

- Đúng đấy, - ông Fournier nói, - này Mademoiselle Grandier, cô biết là các thứ giấy tờ không nên thiêu hủy?

- Tôi nghe theo lời dặn của Madame, - Elise nói xẵng.

- Cô đã hoàn thành nhiệm vụ, - ông Fournier an ủi. - Bây giờ cô hãy nghe cho kỹ: Madame đã bị giết chết. Thủ phạm có thể là một hoặc nhiều tên mà bà biết rõ tung tích. Chúng có thể nằm trong đống giấy tờ cô thiêu hủy. Tôi phải hỏi cô một việc này nữa, nghĩ cho thật kỹ hãy trả lời. Có thể là theo tôi nghĩ chuyện đó có và cũng dễ hiểu thôi-cô đã xem lướt qua một bận xong mới đem thiêu hủy. Nếu vậy thì, không có gì đáng trách. Trái lại những gì cô khai báo đã đóng góp cho ngành cảnh sát những thông tin hữu ích sớm có đủ bằng chứng khởi tố thủ phạm ra tòa. Dù sao, cô nên nhớ không có gì phải run khi khai báo sự thật. Trước khi đem giấy tờ thiêu hủy cô có xem qua một lượt chứ?

Elise thở hắt ra. Bà nghiêng người ra trước dõng dạc thưa.

- Thưa ông, không, - bà đáp, - Tôi chẳng thèm nhìn. Tôi chẳng thèm đọc một chữ. Tôi để nguyên cả phong bì thiêu hủy gọn một lần.