CHƯƠNG 10 CUỐN SỔ TAY MÀU ĐEN

Ông Fournier ngồi chăm chăm nhìn người hầu một lúc sau khi đã nghe khai báo hết sự thật, ông quay mặt đi nơi khác có vẻ chán nản.

- Tiếc quá, - ông nói. - Cô đã làm một việc xứng đáng, nhưng tiếc quá.

- Tôi không thể làm khác hơn, thưa ngài. Ngài tha thứ cho.

Ông Fournier ngồi xuống lấy cuốn sổ tay trong túi ra.

- Lần trước trong phiên thẩm vấn, cô khai là không biết tên thân chủ của Madame là ai. Lúc này thì khai nghe họ kêu rên và nài nỉ. Cô phải biết chuyện đó về số thân chủ của Madame Giselle?

- Thưa ngài cho phép tôi được thưa, tôi chưa nghe Madame nói tên ai ra. Bà không kể lể chuyện làm ăn. Nhưng mà dù sao đã mang lấy kiếp người, phải vậy không? Cũng có lúc ta thán - nói này nọ. Cũng có khi Madame kể lể với tôi.

Poirot nghiêng người tới trước.

- Cô chờ tôi một chút, - ông nói.

- Để tôi xem - à - đúng thế - có một lá thư. Madame mở ra xem chỉ cười nhạt. Bà nói "bà khóc lóc kể lể làm chi, trước sau gì cũng phải trả". Hoặc một lần khác, bà kể với tôi "Một bọn điên rồ! Điên cả lũ! Cứ tưởng ta cho vay nhiều tiền khỏi cần thế chấp bảo đảm. Phải biết người biết ta mới chắc ăn, Elise". Đại khái những chuyện vậy đó.

- Thân chủ của Madame tới nhà, cô có nhớ mặt ai không?

- Dạ không, thưa ông - hình như không. Họ đi ngay lên tầng lầu một và đến chập tối mới thấy trở xuống.

- Madame Giselle ở Paris xong mới bay tới Ănglê?

- Bà trở lại Paris buổi trưa hôm trước.

- Bà tói những nơi nào?

- Bà đi chơi hai tuần về khu nghỉ mát Deauville, Le Pinet, Paris - Plage và Wimereux - theo thường lệ tháng chín hàng năm.

- Nào, cô còn nhớ bà đã kể lại chuyện gì, chuyện mà ta có thể khai thác được.

Elise nghĩ ngợi một hồi, bà lắc đầu.

- Dạ không, thưa ông, - bà nói - Tôi không còn nhớ. Madame vui tươi. Chuyện làm ăn suôn sẻ, bà nói như vậy. Đi một chuyến về có lời. Bà sai tôi ra đăng ký vé ở hãng Universal Airlines qua Ănglê ngay bữa sau. Vé ghi từ sáng sớm, nhưng bà lấy chỗ ngồi chuyến mười hai giờ trưa.

- Có nghe nói sao bà lại bay qua Ănglê làm gì? Có việc gì gấp lắm không?

- Dạ không, thưa ông. Madame qua Ănglê như đi chợ, thường bà cho hay trước một bữa.

- Tối đó có thấy thân chủ nào đến gặp Madame không?

- Dạ, hình như có, mà tôi không dám hỏi chắc. May ra thì lão Georges gác dan nhớ ra. Madame không nói gì với tôi chuyện đó.

Ông Fournier lôi trong túi ra nhiều hình chụp - của mấy tay phóng viên chụp nhanh nhân chứng tại phiên thẩm vấn của quan điều tra tư pháp.

- Cô nhìn coi có nhớ mặt ai không?

Elise đỡ lấy nhìn từng cái một. Bà lắc đầu.

- Dạ không, thưa ngài.

- Vây thì cho gọi lão Georges.

- Dạ thưa ngài, tiếc là lão Georges ban đêm mắt nhìn kém. Tội nghiệp.

Ông Fournier đứng ngay dậy.

- Vậy thì nói thật với cô, chúng tôi ra về - vì nếu cô khẳng định ở đây không có thứ gì hết thì rõ ràng cô đã thiếu hợp tác.

- Tôi à? Sao... sao lại thế này?

Elise chán nản.

- Có thể hiểu là vậy. Này, ông Poirot, xin ông bỏ qua cho. Ông đang đi tìm gì vậy?

Poirot đi một vòng quanh khắp gian phòng vẻ ngơ ngác.

- Nói thật, - Poirot lên tiếng. - Tôi đang tìm cái mà tôi chưa hề thấy.

- Cái gì vậy?

- Mấy bức hình. Bức hình chụp Madame Giselle và người thân - trong gia đình.

Elise lắc đầu.

- Madame sống một mình. Một mình trơ trọi giữa trần gian.

- Bà có một đứa con gái? - Poirot hỏi lại.

- Dạ, đúng thế. Bà có một đứa con gái.

Elise thở dài một hơi/

- Nhưng không có một tấm ảnh nào của người con gái đó thì phải? - Poirot hỏi dồn.

- Ôi, ông chưa hiểu gì đâu. Thật ra Madame có một người con gái, lâu lắm rồi ông hiểu chứ. Tôi biết rõ là Madame chưa một lần nhìn thấy mặt đứa con từ lúc mới sinh ra.

- Sao vậy nhỉ? - ông Fournier hỏi xẵng một câu.

Elise chìa tay ra dấu.

- Tôi không rõ. Thuở đó Madame còn nhò, bà đẹp lắm thì phải - đẹp nhưng nghèo. Biết đâu bà đã một lần có gia đình, cũng có thể là không. Tôi thì biết rõ bà không có gia đình. Không còn nghi ngờ gì nữa người ta đã sắp xếp cho số phận đứa bé. Thuở đó nghe kể bà bị bệnh đậu mùa-nặng lắm - thập tử nhất sinh. Vừa khỏi bệnh thì nhan sắc tàn phai. Chẳng còn những lúc hẹn hò, tính chuyện trăm năm Madame lo chí thú làm ăn.

- Vậy sao bà để tiền lại cho con gái?

- Vậy chứ sao? - Elise nói. Còn để lại cho ai nữa ngoài đứa con máu mủ ruột thịt? Mẫu tử tình thâm; Madame không có bạn bè, bà sống đơn chiếc. Bà chỉ thích tiền - làm ra nhiều tiền. Bà ít tiêu xài, không lối sống xa hoa.

- Bà có để lại cho cô một món gia tài. Cô đã biết chưa?

- Dạ biết, tôi có nghe. Madame tính tình rộng rãi. Năm nào bà cũng cho thêm tiền cộng với tiền lương. Tôi mang ơn bà biết bao.

- Vậy là, - ông Fournier nói, - chúng tôi xin phép cáo lui. Ra đến ngoài cửa tôi sẽ nói mấy lời với lão Georges.

- Này ông bạn, cho tôi đi cùng với ông chút xíu thôi, - Poirot nói.

- Được thôi.

Ông Fournier bước ra.

Poirot đi lòng vòng khắp gian phòng, rồi ông ngồi xuống chăm chăm nhìn Elise.

Thấy vậy người đàn bà Pháp có vẻ áy này.

- Ông cần biết thêm gì nữa không?

- Này Mademoiselle Grandier, - Poirot nói, - cô biết ai giết chết bà chủ không?

- Dạ thưa, không. Tôi xin có Chúa trên cao chứng giám.

Bà nói thiệt tình. Poirot nhìn theo dò xét, chợt ông cúi đầu.

- Được, - ông nói. - Cứ vậy đi. Nhưng biết là biết vậy thôi, còn chuyện hồ nghi là chuyện khác. Cô có ý kiến gì không - chỉ một ý tưởng thoáng qua thôi - ai là thủ phạm?

- Tôi không ý kiến ý cò gì hết, thưa ông. Tôi đã khai ra hết với quan điều tra tư pháp.

- Cô nói với mấy ông đó một đàng, rồi lại nói với tôi một nẻo.

- Ông nói gì lạ vậy, hở ông? Tôi mà ăn nói vậy sao?

- Bởi việc kia là khai báo với cảnh sát, còn việc nọ là kể lại riêng cho một người khác nghe.

- Dạ, - Elise nói theo. - Dạ đúng thế.

Bà Elise đang nghĩ ngợi phân vân. Nhìn gương mặt người giúp việc, Poirot nghiêng người ra trước mới nói.

- Tôi có thể kể ra câu chuyện này, Mademoiselle Grandier. Theo thói quen nghề nghiệp, tôi có thể không tin ai - không tin, khi mà sự việc chưa được xác minh. Tôi nghi ngờ bất kỳ ai. Kẻ nào dính líu tới vụ án đều là tội phạm cho đến khí kẻ đó được xác minh là vô tội.

Elise Grandier nhăn mặt tức giận nhìn qua.

- Vậy là ông nghi cho tôi - Tôi đây - là thủ phạm giết chết Madame? Ông nói quá nặng lời, ông ơi! Làm sao người ta có thể tin được chuyện động trời đó!

Nhìn ngực bà căng phồng đập nghe thình thịch.

- Không, Elise. - Poirot nói. - Tôi không nghi cho cô giết chết Madame. Chỉ có hành khách trên tàu giết chết Madame. Vậy thì đâu có ai nghi cho cô là thủ phạm. Có thể cô là kẻ tiếp tay trước khi xảy ra vụ án. Cô chỉ làm một việc báo cho kẻ khác giờ giấc chuyến bay của Madame.

- Tôi không làm chuyện đó. Tôi thề.

Poirot lại ngồi lặng lẽ nhìn người giúp việc. Chợt ông gật đầu.

- Tôi tin những điều cô vừa kể. - ông nói. - Nói vậy chứ cô còn che giấu! Có đấy! Tôi kể cho cô nghe đây. Bất kỳ vụ án hình sự nào đều có chung một điểmai cũng muốn che giấu. Vậy mà có khi chuyện đó chẳng liên quan gì tới vụ án, không phương hại tới ai cả, nhưng mà - tôi muốn nhấn mạnh - có vấn đề đấy. Với cô, chuyện đó có. Ồ, đừng vội chửi! Tôi là thám tử Hercule Poirot, tôi biết hết. Tôi còn nhớ lúc ông Fournier hỏi cô có chắc là không biết gì phải không, cô phớt lờ không trả lời, cô đang bối rối. Cô trả lời qua loa. Rồi đến lúc tôi gợi ý cô nên kể ra những gì ngại nói với bên cảnh sát thì cô lưỡng lự. Vậy là, có vấn đề. Tôi muốn biết vấn đề đó là gì?

- Chả có vấn đề gì đáng nói.

- Có thể là không. Thì ra cô không muốn cho biết vấn đề đó là gì? Nên nhớ là, - ông tranh thủ nói trong lúc bà còn lưỡng lự. - Tôi không phải là người của cảnh sát.

- Đúng thế, - Elise Grandier nói. Sau một lúc ngần ngừ, bà kể lể. - Thưa ngài, tôi đang ở hoàn cảnh khó xử. Tôi không hiểu Madame muốn tôi phải làm gì.

- Cô có nghe người xửa nói một cây làm chẳng lên non. Sao không đến gặp tôi? Ta cùng bàn bạc chuyện này.

Bà giúp việc nhìn ông ái ngại. Ông cười đáp lại.

- Cô là một người hầu trung thành, Elise. Thề sống chết theo lời dặn của bà chủ.

- Dạ phải, thưa ông. Madame tin tôi. Tôi là người giúp việc chỉ biết tuân theo lời dặn của bà chủ.

- Cô là người ăn ở biết điều có phải vì vậy nên cô được giao phó nhiệm vụ nặng nề?

- Ông là một người sáng trí. Dạ phải đúng thế, tôi không dám nói sai. Tôi đã từng bị lừa thưa ông, của cải dành dụm mất hết - chỉ còn đứa con. Madame đối xử tốt với tôi. Bà nhờ cậy người hàng xóm tốt bụng nuôi dưỡng đứa trẻ giúp - một trại chủ tốt bụng, thưa ông. Đến lúc đó bà mới cho tôi hay bà cũng có một đứa con.

- Bà có cho biết nó được mấy tuổi, ở đâu, tung tích ra sao?

- Dạ không, bà kể lại một phần của quãng đời đã qua, một cuộc sống êm đẹp. Con bé được lo cho ăn học hẳn hoi để trở thành một doanh nhân hoặc có nghề nghiệp ổn định. Bà chết đi để lại cho nó một món gia tài.

- Bà không kể thểm gì về đứa bé hoặc người cha sao?

- Dạ không. À, tôi chợt nghĩ...

- Nói đi, Mademoiselle Elise.

- Một ý tưởng vừa thoáng qua trong đầu, ông hiểu chứ?

- Hay, hay đấy.

- Tôi nghĩ cha đứa bé là một người Ănglê.

- Cô dựa vào đâu mà dám cho như vậy?

- Có gì đâu. Mỗi khi nhắc tới người Ănglê tôi nghe giọng nói của Madame có vẻ cay đắng. Còn trong chuyện làm ăn, bà thích chỉ huy người dưới quyền là một người Ănglê. Một ý tưởng chợt đến vậy thôi.

- Ờ biết đâu đó là một ý tưởng độc đáo, có thể tìm ra manh mối... này Mademoiselle Elise, cô nói cô có con, vậy là trai hay gái vậy?

- Dạ thưa ông, con gái. Con tôi đã chết - năm năm nay rồi.

- Chao ôi - tôi xin thành thật chia buồn.

Bên trong gian phòng lặng lẽ.

- Này Mademoiselle Elise, - Poirot cất tiếng, - có việc gì mà cô chưa dám nói ra?

Elise bước ra ngoài, một lát sau trở lại trên tay cầm cuốn sổ tay màu đen bìa mốc meo.

- Đây là cuốn sổ tay của Madame, đi đâu bà cũng mang theo. Đến bữa chuẩn bị đi qua bên Ănglê, bà tìm mãi không thấy. Bà không nhớ cất ở đâu. Bà đi rồi, tôi mới tìm ra được, nó nằm phía sau đầu giường. Tôi cất trong phòng nhỡ bà có trở về. Lúc hay tin Madame chết tôi đem thiêu hủy hết giấy tờ, còn giữ lại cuốn sổ tay. Vì việc này không nghe bà dặn dò.

- Cô hay tin Madame chết vào lúc nào? - Elise ngập ngừng.

- Vậy là cảnh sát báo tin, phải không? - Poirot nói. - Rồi họ tới đây xem xét giấy tờ. Cái két sắt trống rỗng, cô báo đã thiêu hủy hết giấy tờ, thực ra mãi về sau mới đem thiêu hủy?

- Đúng thế, thưa ông, - Elise nói theo. Cảnh sát lo tìm kiếm trong két sắt, tôi lôi hết giấy tờ trong rương ra. Tôi báo là giấy tờ đã hủy hết rồi. Tôi nói sự thật, tôi đã đem thiêu hủy theo lời dặn của Madame. Ông thấy tôi khổ chưa? Xin ông đừng báo cho cảnh sát, làm vậy là hại tôi.

- Này Mademoiselle Elise, tôi có thể nói cô có thiện chí. Mà cô phải biết là, thật đáng tiếc... đáng tiếc lắm. Nhưng dù sao chuyện đã rồi, cô chẳng cần phải khai rõ giờ giấc cho ngài Fournier. Cô cho tôi xem thử cuốn sổ tay có gì lạ không?

- Dạ chẳng có gì đâu, thưa ông, - Elise vừa nói vừa lắc đầu. - Một cuốn sổ tay ghi nhớ việc làm ăn của Madame, dạ đúng thế, nhìn vô chỉ thấy số. Không có giấy tờ đối chiếu coi như không làm gì được.

Nghĩ mãi bà mới bày cuốn sổ tay ra. Poirot đỡ lấy lật từng trang. Mọi thứ ghi lại bằng bút chì, nét chữ lạ xiên xiên, giống nhau. Theo sau mỗi con số là mấy lời ghi chú như:

- CX 256. Vợ ngài đại ta. Đóng ở Syrie. Quỹ Trung đoàn.

- GF 342. Nghị sĩ Pháp. Có quan hệ với Stavisky.

Đại khái mục ghi chú giống nhau, có cả thảy hai mươi đề mục. Cuối sổ là nét bút chì ghi lại ngày tháng địa điểm như:

- Le Pinet, ngày thứ hai. Casino, 10.30. Khách sạn Savoy Hotel, 5 giờ. A. B. C. Phố Fleet, 11 giờ.

Mọi thứ ghi nửa vời, có thể là mấy điểm hẹn không phải bà Giselle cần ghi nhớ.

Elise vẻ mặt lo âu nhìn về phía ông Poirot.

- Chẳng có nghĩa lý gì, thưa ông. Với tôi cũng vậy thôi. Chỉ có Madame mới hiểu, ai muốn đọc chẳng hiểu gì.

Poirot xếp cuốn sổ lại cất vô túi.

- Coi vậy chứ có giá lắm, Mademoiselle. Cô đã khéo léo giao lại cho tôi, cô có thể yên tâm vì Madame đâu có nhờ cô thiêu hủy thứ này.

- Dạ, đúng thế! - Elise nói nét mặt rạng rỡ.

- Vậy chứ không cần dặn dò, cô có trách nhiệm giao lại cho cảnh sát. Tôi sẽ bàn lại với ngài Fournier để không ai khiển trách cô vì sao không giao nộp sớm hơn.

- Ông thật là tử tế.

Poirot đứng ngay dậy.

- Tôi phải đi gặp ngay ông bạn đồng nghiệp. Cho tôi được hỏi thêm một câu. Cô nhớ lại lúc ghi vé máy bay cho Madame Giselle, cô gọi đến phi trường Le Bourget hay là gọi cho hãng?

- Tôi gọi tới hãng hàng không Universal Airlines, thưa ngài.

- Vậy là tôi biết chỗ này, nó ở phố Boulevard des Capucines phải không:

- Dạ đúng thế, ở số 254 phố Boulevard des Capucines.

Poirot ghi vô sổ tay, xong rồi ông nghiêng đầu lịch sự chào cáo lui.