Chương 14

Mấy ngày hôm sau đã có cuộc vũ hội tại nhà ông tỉnh trưởng. Ông Matvei Ilich đã thực sự là “người hùng của ngày hội”. Là người cầm đầu tỉnh trong lúc này, ông tuyên bố với tất cả mọi người rằng ông đến đây chính là do lòng kính trọng đối với ông tỉnh trưởng, còn ông tỉnh trưởng thì thậm chí trong cuộc vũ hội, thậm chí trong khi ngồi im không nhúc nhích, ông vẫn tiếp tục “ra chỉ thị”. Thái độ mềm mỏng trong cách cư xử của ông Matvei Ilich chỉ có thể sánh được với vẻ oai vệ của ông. Ông vỗ về hết thảy, - người thì ông vỗ về với ý kinh tởm, người thì ông vỗ về với lòng vì nể. Trước mặt các bà thì ông hết sức tán dương “en vrai chevalier francais”, ông thường xuyên cười lớn, cười ha hả và cười giống nhau trong mọi trường hợp, như các vị quan ta thường phải cười như vậy. Ông vỗ vào lưng Arkadi mà ầm ĩ gọi chàng là “cháu ruột”. Đối với Bazarov (chàng ta đóng một chiếc áo đuôi tôm khá cũ kỹ) thì ông ban cho một cái nhìn lơ đãng nhưng bao dung phớt qua má, đồng thời là mấy lời lúng búng mơ hồ, nhưng niềm nở, mà người ta chỉ có thể phân biệt được những “tôi...” với “rất là” mà thôi. Đối với Xitnikov thì ông đưa cho một ngón tay và mỉm cười, nhưng rồi lại quay mặt đi chỗ khác. Bà Kucsina đã đến dự vũ hội mà không mặc váy bồng, lại còn đeo một đôi găng bẩn thỉu, nhưng tóc lại gài một con chim thiên đường. Vậy mà ngay cả đối với bà Kucsina, ông Matvei Ilich cũng nói: “Enchanté”. Người đến dự vũ hội thật là đông, không thiếu gì các bạn nhảy nam giới; cánh dân sự cứ xúm xít lại ven tường, còn cánh quân sự thì ra sức nhảy, đặc biệt có một anh mới qua Paris ở được khoảng sáu tuần lễ, đã học ngay được những tiếng hò reo rất ngang tàng, đại loại như “Zut”, “Ah fichtrrre”, “Pst, pst, mon bibi” v.v... Anh ta phát âm những tiếng đó rất hoàn hảo, với một giọng đúng mẽ Paris đồng thời lại hay nói “si j’aurais” thay cho “si j’avais”, dùng từ “absolument” với nghĩa “nhất định”, tóm lại là anh ta phát biểu bằng một thứ thổ ngữ Đại Nga - Pháp, để cho người Pháp tha hồ chê cười, khi họ thấy không cần thiết phải đoan chắc với cánh ta rằng chúng ta nói tiếng của họ như những vị thiên thần, “comme des anges”.

Như chúng ta đã biết, Arkadi nhảy rất kém, còn Bazarov thì lại chẳng nhảy nhót gì cả, bởi vậy hai người ngồi chúi vào một xó, sau có thêm cả Xitnikov. Anh ta tỏ một vẻ giễu cợt, khinh nhờn trên nét mặt, thỉnh thoảng lại buông ra một lời nhận xét cay độc. Anh ta nhâng nháo đưa mắt nhìn quanh và dường như thật sự cảm thấy khoan khoái. Nhưng nét mặt anh ta đột nhiên thay đổi, và rồi, quay lại phía Arkadi, anh ta nói như líu lưỡi lại: “Bà Odintxova đến đấy”.

Arkadi ngoái lại nhìn thấy một người phụ nữ dong dỏng cao, mặc xiêm đen đang dừng bước ngay ở cửa phòng lớn. Tư thế đoàng hoàng của bà ta khiến chàng phải ngạc nhiên. Đôi cánh tay để trần của bà ta buông xuống đẹp đẽ dọc theo thân hình cân đối; từ trên mái tóc bóng mượt đẹp đẽ lả xuống đôi vai xuôi mấy nhành hoa vãn anh nhẹ nhõm; từ dưới vầng trán trắng và hơi dô, đôi mắt màu sáng nhìn với vẻ thông minh và điềm tĩnh, - đúng là điềm tĩnh chứ không phải tư lự đăm chiêu; đôi môi nở một nụ cười rất kín đáo. Từ gương mặt bà ta toát ra một sức mạnh dịu dàng, trìu mến nào đó.

- Anh có quen bà ấy không? - Arkadi hỏi Xitnikov.

- Rất thân đấy. Tôi sẽ giới thiệu anh nhé, có muốn không?

- Có lẽ... để sau điệu nhảy kađrin này đã.

Bazarov cũng để ý tới bà Odintxova.

- Nhân vật này là ai thế? - chàng nói. - Bà ta không giống như những người đàn bà khác.

Đợi tới khi điệu kađrin đã hết, Xitnikov bèn dẫn Arkadi tới chỗ bà Odintxova. Nhưng nào có thân tình gì với bà ta cho cam, chính Xitnikov cũng nói năng lúng ta lúng túng, khiến bà ta phải nhìn anh chàng với đôi chút ngạc nhiên. Tuy vậy, bà ta có vẻ niềm nở khi nghe giới thiệu họ tên của Arkadi. Bà ta hỏi chàng có phải là con trai ông Nikolai Petrovich không.

- Đúng đấy ạ.- Tôi có được thấy ông nhà ta hai lần và có nghe nói nhiều về ông nhà, - bà ta nói tiếp, - tôi rất vui lòng được quen biết anh.

Đúng lúc đó một viên sĩ quan tùy tùng ở đâu sấn đến, mời bà nhảy điệu kađrin. Bà ta thuận lòng.

- Chị cũng khiêu vũ sao? - Arkadi hỏi với vẻ kính trọng.

- Tôi có nhảy. Nhưng tại sao anh lại nghĩ là tôi không nhảy! Hay anh cho là tôi quá già rồi chăng?

- Xin chị, sao lại có thể nghĩ thế được... Nếu thế thì chị cho được cùng nhảy một điệu mazurka.

- Xin mời, - bà nói đoạn đưa mắt nhìn Arkadi, không phải với vẻ kẻ cả, mà hệt như những bà chị đã có chồng đưa mắt nhìn cậu em trai còn quá trẻ của mình.

Bà Odintxova chẳng nhiều tuổi hơn Arkadi bao nhiêu, bà mới hai mươi chín thôi, nhưng trước mặt bà Arkadi cảm thấy mình chỉ là một cậu học sinh, một chàng sinh viên nhóc, tựa hồ như kém tuổi bà rất nhiều vậy. Ông Matvei Ilich cũng tiến lại gần bà với vẻ uy nghi và với những lời lẽ xun xoe nịnh đầm. Arkadi bèn tránh sang một bên, nhưng vẫn tiếp tục quan sát bà, chàng không rời mắt nhìn bà ngay cả khi bà ta nhảy điệu kađrin. Với viên sĩ quan tùy tùng đang nhảy với mình, bà cũng vẫn nói chuyện một cách thoải mái như khi nói chuyện với vị quan to vậy. Bà dịu dàng nghiêng đầu hay đưa mắt nhìn, và đã đôi lần bà cũng cười lên một cách dịu dàng như thế. Mũi bà có đôi chút đầy đặn như ở hầu hết mọi người Nga, và nước da của bà cũng không hoàn toàn mịn màng, nhưng mặc dầu vậy, Arkadi vẫn khẳng định rằng mình chưa hề gặp một người phụ nữ kiều diễm như thế bao giờ. Giọng nói của bà vang vọng mãi bên tai chàng; ngay cả những nếp gấp trên xiêm áo của bà, chàng cũng tưởng chừng như chúng cân đối hơn, phóng khoáng hơn, khác những nếp gấp trên xiêm áo những phụ nữ khác, và mọi cử chỉ của bà đều đặc biệt uyển chuyển, đồng thời cũng lại rất tự nhiên.

Ngay khi nổi lên những âm thanh đầu tiên của điệu mazurka, Arkadi đã đến ghé ngồi cạnh người phụ nữ mà mình đã chọn để chuẩn bị nhảy, và chàng cảm thấy trong lòng mình có một nỗi rụt rè nào đó. Chàng chuẩn bị bắt chuyện, nhưng chỉ đưa tay lên vuốt tóc hoài mà không tìm ra được câu gì để nói cả. Song nỗi rụt rè và phấp phỏng ấy cũng không lâu; thái độ bình tĩnh của bà Odintxova đã truyền lan sang chàng: chưa tới mười lăm phút sau, chàng đã thoải mái kể chuyện về ông bố mình, ông bác mình, về cuộc sống ở Peterburg và ở nông thôn. Bà Odintxova nghe chàng với một thái độ cảm thông lịch sự, nhẹ nhàng khép mở chiếc quạt trên tay. Câu chuyện phiếm của chàng chỉ thỉnh thoảng bị gián đoạn mỗi khi có những người đàn ông đến mời bà ta nhảy, riêng Xitnikov thì đã mời bà ta tới hai lần. Nhảy xong bà ta lại quay về, lại ngồi và lại cầm chiếc quạt như bình thường, thậm chí ngực bà ta cũng không thấy phập phồng thở nhanh hơn chút nào. Thế là Arkadi lại tiếp tục nói chuyện phiếm, cảm thấy hết sức sung sướng được ngồi cạnh bà, được nói chuyện với bà, ngắm nhìn đôi mắt ấy, vừng trán đẹp đẽ ấy, cũng như tất cả gương mặt xinh đẹp, đường hoàng và thông minh ấy. Riêng bà không nói năng gì nhiều, nhưng những lời bà nói đều biểu tỏ sự hiểu biết về cuộc sống. Qua những nhận xét của bà, Arkadi kết luận được rằng người thiếu phụ này từng trải và suy ngẫm đã lắm sự đời...

- Hồi nãy anh đứng với ai thế? - bà hỏi chàng. - Lúc anh Xitnikov dẫn anh đến chỗ tôi ấy mà?

- Vậy là chị đã thấy anh ấy rồi sao? - Arkadi cũng hỏi lại. - Quả là anh ấy có gương mặt dễ mến, phải không ạ? Đó là anh Bazarov, bạn tôi đấy.

Thế là Arkadi bắt đầu nói chuyện về “anh bạn của mình”.

Chàng kể chuyện về anh ta tỉ mỉ và với vẻ hân hoan đến nỗi bà Odintxova phải quay lại, chăm chú nhìn chàng. Trong khi đó, điệu mazurka đã sắp hết. Arkadi cảm thấy luyến tiếc phải chia tay với đối tượng nữ của mình trong cuộc vũ hội, với người đã cùng ở bên chàng một cách êm đềm xiết bao trong tới gần một tiếng đồng hồ! Thật thế, trong suốt thời gian ấy chàng luôn cảm thấy dường như bà ta đã đoái hoài đến mình, dường như lẽ ra mình phải biết ơn bà mới phải. Thế nhưng những trái tim trẻ nào có đau khổ gì về cảm giác ấy.

Nhạc đã dừng.

- Merci, - bà Odintxova đứng dậy, nói. - Anh đã hứa đến thăm tôi rồi đấy nhé, đưa cả anh bạn của anh đến nữa nhé. Tôi sẽ rất hiếu kỳ được thấy một con người cả gan không tin vào một cái gì cả.

Ông tỉnh trưởng tiến lại gần bà Odintxova, tuyên bố rằng bữa ăn tối đã sẵn sàng, rồi với vẻ săn sóc, ông đưa tay ra cho bà ta khoác lấy. Bước chân đi, bà ta vẫn còn ngoái lại để mỉm cười và gật đầu với Arkadi lần chót. Chàng cúi rạp mình, đoạn rõi nhìn theo bà (chàng thấy thân hình bà sao cân đối lạ thường, óng ánh một màu xanh xám trong làn xiêm lụa đen ấy!). Và chàng thoáng nghĩ: “Lúc này bà ấy quên khuấy mình đi mất rồi”, chàng cảm thấy trong lòng mình có một cảm giác nhẫn chịu nào đó thật là tao nhã...

- Thế nào rồi? - Bazarov hỏi Arkadi ngay khi chàng ta quay về xó cũ. - Hài lòng đấy chứ? Vừa rồi có một ông quý tộc bảo mình là cái bà này eo ôi là ghê gớm, nhưng có lẽ chính cái ông ấy mới là một anh ngốc. Vậy theo cậu, bà ta thế nào, có đúng eo ôi là ghê gớm không?

- Cái cách định nghĩa như thế, mình chưa hiểu lắm, - Arkadi đáp.

- Lại thế nữa! Ngây thơ thế kia ư!

- Trong trường hợp ấy, mình không hiểu được cái ông quý phái của cậu đâu. Bà Odintxova thật là khả ái, điều đó là hết sức rõ ràng, nhưng bà ấy giữ một thái độ lạnh lùng và nghiêm nghị, đến nỗi...

- Đấy là một vực ngầm... cậu biết không! - Bazarov họa theo. - Cậu nói là bà ta lạnh lùng. Chính cái đó mới là ý vị đấy. Cậu chẳng hay thích ăn kem là gì?

- Cũng có lẽ, - Arkadi lẩm bẩm, - điều đó mình không xét đoán nổi. Bà ấy muốn làm quen với cậu đấy, bà ấy yêu cầu mình lúc nào đưa cậu tới thăm bà ấy.

- Thế là mình mường tượng được cậu đã tô vẽ mình đến mức nào rồi! Tuy vậy, cậu đã xử sự đúng. Cậu cứ đưa mình đến. Dù bà ta có là gì đi nữa, là một con sư tử cái ở tỉnh lẻ, hay là một “êmăngxipê” kiểu Kucsina, thì cũng duy chỉ có đôi vai như của bà ta là từ lâu nay mình chưa hề thấy.

Arkadi thấy khó chịu về cách nói năng trắng trợn của Bazarov, nhưng, như vẫn thường xảy ra, Arkadi không hay trách bạn về những điều chính mình không bằng lòng...

- Tại sao cậu lại không muốn để phụ nữ được suy nghĩ tự do là thế nào? - chàng khẽ nói.

- Người anh em ạ, là bởi vì, theo sự nhận xét của tớ, chỉ có những người phụ nữ quái gở thì mới suy nghĩ tự do mà thôi.

Câu chuyện đến đó chấm dứt. Sau khi ăn tối xong, người bạn trẻ lập tức ra về. Mặc dù không khỏi rụt rè, bà Kucsina đã cười với theo hai chàng một cách bực tức, lòng tự ái của bà đã bị động chạm sâu cay, bởi vì cả Bazarov lẫn Arkadi, chẳng người nào chú ý đến bà cả. Bà đã ở lại tham gia tiếp cuộc vũ hội muộn nhất so với tất cả mọi người, tới tận bốn giờ sáng mà bà vẫn còn cùng Xitnikov nhảy điệu polka-mazurka theo kiểu Paris. Cuộc hội hè của ông tỉnh trưởng chính là đã kết thúc bằng cái cảnh tượng đáng học tập đó