Chương 15

Ta hãy thử xem nhân vật này là thuộc bộ nào trong lớp thú có vú, - ngày hôm sau Bazarov đã nói với Arkadi như vậy trong khi bước lên cầu thang gác khách sạn mà bà Odintxova đang ở. - Mũi mình đã đánh hơi thấy trước là có cái gì không ổn rồi.

- Tớ cũng lạ thay cho cậu đấy! - Arkadi kêu lên. - Thế nào? Cậu, cậu là Bazarov mà cũng lại theo đòi cái thứ luân lý hẹp hòi mà người ta...

- Sao cậu lẩn thẩn thế! - Bazarov đủng đỉnh ngắt lời Arkadi. - Cậu lại không biết rằng trong cách nói của chúng ta và đối với người anh em của chúng ta thì “không ổn” lại có nghĩa là “ổn” sao? Nghĩa là có thể kiếm chác được đấy. Mà chính cậu sáng nay cũng chẳng bảo rằng bà ta đã lấy chồng một cách kỳ dị đó sao? Mặc dù, theo tớ, việc đi lấy một ông chồng già giàu có cũng chẳng phải là chuyện kỳ dị gì cả, trái lại, đó là chuyện khôn ngoan nữa là khác. Tớ chẳng tin những điều ong tiếng ve trong thành phố, nhưng tớ thích nghĩ như ông tỉnh trưởng có học thức của chúng ta thường nói, cho rằng những điều ong tiếng ve ấy là có lý đấy

Arkadi không đáp, chỉ đưa tay lên gõ cửa một căn buồng. Một người hầu buồng trẻ tuổi mặc áo dấu dẫn cả hai người bạn vào một phòng lớn bày biện rất xoàng như mọi căn buồng ở các khách sạn Nga, nhưng được cái là có cắm hoa. Chẳng mấy chốc bà Odintxova đã xuất hiện trong một bộ xiêm áo đơn giản mà người ta thường mặc vào buổi sáng. Trong ánh nắng xuân trông bà ta lại càng trẻ thêm ra. Arkadi giới thiệu Bazarov với bà ta, và chàng thầm ngạc nhiên thấy rằng hình như Bazarov cũng có luống cuống, trong khi đó thì bà Odintxova lại vẫn hoàn toàn điềm tĩnh như tối hôm qua. Chính Bazarov cũng tự cảm thấy mình luống cuống và đâm ra bực mình. “Thế đấy nhé! Sợ cả đàn bà!” - chàng nghĩ bụng, rồi ngồi ngả ngốn trong chiếc ghế bành chẳng kém gì Xitnikov và bắt đầu cố ý nói năng suồng sã ra trò, còn bà Odintxova thì đăm đăm nhìn chàng bằng đôi mắt trong sáng.

Anna Odintxova là con gái của Xergei Nikolaevich Loctiev, một người đẹp trai nổi tiếng, một tay gian lận và bài bạc rạc rài lừng danh trong suốt mười lăm năm trời ở cả Peterburg lẫn Maxcơva, và kết quả là đã thất cơ lỡ vận, phải về nông thôn ở. Tuy nhiên, ở nông thôn chẳng bao lâu ông đã qua đời, để lại một gia sản bé nhỏ cho hai cô con gái là Anna, hai mươi tuổi, và Katerina, mười hai tuổi. Bà mẹ của hai cô, thuộc dòng họ sa sút nghèo khó của các công tước N., thì đã chết ở Peterburg ngay từ hồi ông chồng còn đang phát tài to. Tình cảnh của Anna sau khi bố chết thật là khốn khổ. Nền học vấn tuyệt vời mà nàng tiếp thu được ở Peterburg đã không hề đào luyện cho nàng chịu đựng được những mối lo toan về làm ăn, về cửa nhà, và nói chung là cả cuộc sống hiu quạnh nơi thôn quê. Trong cả một vùng lân cận, nàng chẳng hề quen biết một ai và nàng cũng chẳng còn có ai để mà bàn bạc hỏi han. Hồi còn sống, bố nàng đã cố tránh mọi sự giao tiếp với hàng xóm láng giềng, bố nàng khinh rẻ họ, mà họ thì cũng khinh rẻ bố nàng, mỗi bên vì lý do riêng của mình. Thế nhưng nàng đã không mất bình tĩnh, đã viết thư mời ngay bà dì, tức là em mẹ mình, nữ công tước Avdotia Xtepanovna N. về ở với mình. Đó là một bà già nanh ác và kênh kiệu, khi đến ở với cháu trong nhà thì lại chiếm ngay lấy những phòng tốt nhất, ngày nào cũng cằn nhằn gắt gỏng suốt từ sáng đến chiều, thậm chí đi chơi trong vườn cũng bắt phải có đầy tớ là một nông nô duy nhất còn lại của bà, một người hầu mặt khó đăm đăm, mặc áo dấu màu hoa lý có ngù xanh lơ đã sờn cũ, và đội mũ hình tam giác, đi theo. Anna đã nén lòng chịu đựng mọi thói gàn dở của bà dì, chăm chút dậy dỗ cho cô em gái, và tưởng chừng như nàng đã cam tâm chịu cảnh tàn tạ ở nơi xa xôi hẻo lánh này... Nhưng số phận đã phán định cho nàng một điều khác hẳn. Một ông Odintxov nào đó, - người rất giàu có, tuổi trạc bốn mươi sáu, tính khí kỳ quặc, có chứng nghi bệnh, thân hình to béo nặng nề, bộ mặt ủ dột, nhưng nói chung là không đến nỗi ngu đần và độc ác gì, - đã ngẫu nhiên bắt gặp nàng, phải lòng nàng và hỏi nàng làm vợ. Nàng bèn thuận lấy ông ta, nhưng ông ta chỉ sống với nàng được khoảng sáu năm, và khi sắp chết, đã để lại cho nàng toàn bộ gia sản của mình. Chừng một năm sau khi chồng chết, Anna chẳng hề bước chân ra khỏi chốn nông thôn, nhưng sau đó cùng cô em đi ra nước ngoài, nàng cũng chỉ sang đến Đức rồi buồn chán mà quay về ở lâu đài tại Nikolxkoie, là nơi mình ưa thích, cách thành phố N. chừng độ bốn chục verxta. Ở đó nàng có một ngôi nhà tuyệt vời, bày biện rất sang trọng, lại có một khu vườn rất đẹp, có cả những nhà kính để trồng cây vào mùa đông, tóm lại là hồi còn sống, ông Odintxov đã không khước từ làm bất cứ việc gì cho bản thân mình. Anna rất ít khi lên tỉnh, phần lớn chỉ lên khi có việc và thường là ở không lâu. Trong hàng tỉnh người ta không ưa nàng, thường kêu rên kinh khủng về chuyện nàng lấy ông Odintxov, và thường bịa đặt đủ điều về nàng, bảo rằng nàng đã tiếp tay cho ông bố trong những thủ đoạn gian lận, rằng chuyến nàng đi ra nước ngoài cũng chẳng phải chuyện chơi mà chính là để che giấu những hậu quả rủi ro... Mỗi lần nói xong, những người phẫn nộ kể chuyện về nàng bao giờ cũng đế thêm: “Ông đã thấy chửa?” Người ta bảo nàng là con người “đã ba chìm bảy nổi”, và một anh hóm hỉnh nổi tiếng trong tỉnh thì lại thường chêm vào: “chín cái lênh đênh” nữa. Mọi điều ong tiếng ve đó đều đã đến tai nàng, nhưng nàng vẫn gác bỏ ngoài tai, tính cách của nàng là phóng khoáng và khá kiên nghị. Bà Odintxova ngồi tựa mình vào chiếc ghế bành, bàn tay nọ đặt lên bàn tay kia, nghe Bazarov nói. Khác với ngày thường, chàng ta nói khá nhiều, rõ ràng cố gắng để thu hút người đàn bà đang nghe chuyện mình, điều đó cũng lại khiến Arkadi ngạc nhiên. Arkadi không thể kết luận được rằng Bazarov có đạt mục đích hay không. Qua nét mặt của Anna, khó mà có thể đoán định bà ta đã có những ấn tượng gì, bởi lẽ nó vẫn giữ nguyên một vẻ niềm nở, tế nhị ấy; đôi mắt tuyệt đẹp của bà ngời lên vẻ chăm chú, nhưng là một sự chăm chú lắng dịu. Trong những phút đầu tiên của cuộc đến thăm, kiểu làm bộ làm tịch của Bazarov đã khiến bà khó chịu, khác nào một mùi khó ngửi hay một tiếng chối tai. Nhưng bà hiểu ngay được rằng chàng ta luống cuống, và điều đó thậm chí lại khiến bà nở gan nở ruột. Bà chỉ chán ghét những gì tầm thường xoàng xĩnh, nhưng về điểm đó thì không một ai có thể chê trách Bazarov được, bởi vậy trong ngày hôm đó, Arkadi đã đi từ ngạc nhiên này sang ngạc nhiên khác. Chàng những tưởng rằng, với một người phụ nữ thông minh như bà Odintxova, Bazarov sẽ bắt đầu nói ngay về những chính kiến và quan điểm của mình; chính bà đã chẳng tỏ ý muốn nghe chuyện một người “dám cả gan không tin vào một điều gì cả” đó sao? Thế nhưng chàng thấy Bazarov lại chỉ bàn luận về y học, về liệu pháp vi lượng đồng căn, về thực vật học. Té ra khi một mình một bóng, bà Odintxova cũng chẳng để phí thời giờ: bà ta đã đọc được một vài cuốn sách tốt và bà ta diễn đạt bằng tiếng Nga rất chính xác. Bà ta cũng đã gợi chuyện sang lĩnh vực âm nhạc, nhưng nhận thấy Bazarov không chịu thừa nhận nghệ thuật, bà liền kín đáo quay về với thực vật học, mặc dù Arkadi cũng đã định liều xông vào bàn luận về ý nghĩa của các giai điệu dân gian. Với Arkadi, bà Odintxova vẫn tiếp tục đối xử như với một cậu em trai; dường như ở chàng, bà chỉ coi trọng cái hảo tâm và tính hồn nhiên của tuổi trẻ, và chỉ có thế mà thôi. Cuộc nói chuyện đã kéo dài tới khoảng ba tiếng đồng hồ, một cuộc nói chuyện khoan thai, đa dạng và sinh động.

Cuối cùng hai người bạn đã đứng dậy và xin từ biệt. Anna nhìn hai chàng với vẻ trìu mến, chìa bàn tay trắng trẻo, đẹp đẽ của mình ra cho cả hai chàng, và rồi suy nghĩ đôi chút, bà ta nở một nụ cười tuy e ấp nhưng tươi tắn mà nói:

- Thưa các vị, nếu các vị không ngại buồn chán, thì xin mời các vị đến chơi với tôi ở Nikolxkoie.

- Cảm ơn chị, chị Anna ạ! - Arkadi kêu lên, - tôi sẽ coi đó là một niềm sung sướng đặc biệt...

- Thế còn anh, mơxiơ Bazarov?

Bazarov chỉ nghiêng mình để đáp lại, - và Arkadi lại phải ngạc nhiên một lần chót: chàng thấy anh bạn của mình đã đỏ mặt lên.

- Thế nào, - chàng nói với anh ta khi đã ra ngoài phố, - cậu vẫn còn cho chị ấy eo ôi là gớm ghiếc nữa không đấy?

- Ai mà biết được bà ấy! Cậu thấy không, bà ta lạnh đông cứng lại như thế đấy! - Bazarov cãi lại, và suy nghĩ đôi chút, chàng nói thêm, - một bà quận chúa, một nhân vật có cơ ngơi. Bà ấy thì phải có đuôi váy thật dài ở đằng sau và đội mũ miện ở trên đầu.

- Các bà quận chúa của ta có nói tiếng Nga được như thế đâu, - Arkadi nhận xét.

- Bà này đã từng cay đắng mùi đời, đã từng nếm mẩu bánh mì của chúng ta rồi, người anh em của tôi ạ.

- Nhưng dù sao bà ấy cũng là một trang tuyệt sắc.

- Một thân hình phong phú ra trò đấy! - Bazarov nói tiếp, - có thể đưa lên phòng giải phẫu ngay bây giờ được đấy.

- Lạy Chúa, thôi đi, Evgheni! Cậu nói thế chẳng ra sao cả!

- Thôi, chớ giận, cậu bé nũng nịu của tôi ạ. Mình đã bảo đó là thứ hảo hạng mà lại. Sẽ phải đến thăm bà ta thôi.

- Bao giờ?- Thì ngày kia ta đi thôi. Ta ở đây làm gì nữa nhỉ! Đến uống sâmbanh với bà Kucsina chăng? Đến để nghe chuyện ông quan to có khuynh hướng tự do và là họ hàng của nhà cậu chăng?... Đến ngày kia là ta giông thôi. Vả lại, từ đó đến trang trại của ông bố mình cũng chẳng xa gì. Hình như Nikolxkoie là trên con đường N. phải không?

- Đúng.

- Optime. Không lề mề gì nữa cả. Chỉ những kẻ thật dại, - và cả những kẻ thật khôn nữa -, mới lề mề mà thôi. Tới đã bảo cậu: một thân hình phong phú mà!

Ba ngày sau, hai người bạn đã cùng lăn bánh trên con đường đi tới Nikolxkoie. Đó là một ngày sáng sủa và không đến nỗi nóng bức lắm, những con ngựa trạm được ăn no đã tung vó nhịp nhàng, chỉ nhẹ nhàng ve vẩy những bộ lông đuôi được bện lại và tết vào với nhau. Arkadi ngắm nhìn con đường rồi bỗng dưng mỉm cười, không biết tại sao.

- Cậu hãy chúc mừng tớ đi, - Bazarov đột nhiên kêu to, - hôm nay hăm hai tháng Sáu, ngày của ông thánh đỡ đầu tớ đấy. Để xem ông ấy phù hộ cho tớ thế nào. Hôm nay ở nhà lại đang chờ tớ, - chàng hạ thấp giọng, nói thêm... - Thôi, cứ đành để các cụ chờ vậy, có gì quan trọng lắm đâu!