- 5 -

Đổi cơ chế khoán

Ngày trước vợ áp dụng cơ chế khoán, tôi hoàn thành một phóng sự, bữa ăn được hưởng ba miếng chả và hai chén rượu, tôi gọi dạng nhuận bút hạng A, loại Ba hai. Truyện ngắn được hưởng hai miếng chả và một rượu, hạng B, loại Hai một,...

Đó là khi tôi còn trẻ khỏe, hồi ba mươi, có tuần giật năm, bảy giải. Cả hai vợ chồng vui, chồng thì cả ngày lơ mơ say, còn vợ sướng, nhận nhuận bút nhiếu quá, cười như cô dở. Nhớ hồi hoàng kim đó, rượu thì tôi uống hết bay, còn giò chả có tuần thừa đôi cân, thành ra toàn giò chả thiu. Nay tôi già, tuần nổ tuần tịt, có khi đôi tháng mới được một bài, hạng B.

Mới đây vợ nghĩ ra mưu để tôi trở lại phong độ xưa, liền tăng đơn giá lên gấp mười, ví dụ xong cái phóng sự, bữa ăn hưởng ba chục miếng chả và hai mươi chén rượu. Vợ còn ỡm ờ thêm khoản khuyến mại, tuyên bố tăng gấp rưỡi. Mới đầu nghe cũng khoái, chợt nghĩ già rồi, buồn rầu bảo vợ:

- Thôi, rượu, giò, chả và cả khuyến mãi nữa, chả thiết!

Cấp số bóc lịch

Ông bố già đánh vật với thằng con dốt, cả buổi tối giảng giải nội dung bài cấp số nhân, mà nó không hiểu. Hôm trước bài cấp số cộng, ông cũng giảng mãi, nó mới lờ mở hiểu ra. Cũng may, ông phải lấy ví dụ đơn giản sau:

- Mỗi sáng tao cho mày một triệu ăn sáng, mày không ăn, mà tiêu vào việc khác. Hôm đầu tiên tao cho mày một triệu, hôm sau triệu nữa, mày cộng vào, thành ra hai triệu, rồi ba, bốn, năm triệu, thằng bé mới hiểu ra.

Giảng về nội dung cấp số nhân, mãi thằng con không hiểu. Ông bố lấy các ví dụ, thằng bé mặt vẫn nghệt ra. Chợt mắt nó sáng lên, ông bố liền động viên con mạnh dạn trình bày, thằng bé hiểu như sau:

- Năm năm trước bố là Chủ tịch huyện, nhà mình mới có căn nhà ở phố huyện. Năm sau bố lên Giám đốc sở, nhà ta có ngay ba căn nhà ở thành phố. Bố lên Cục trưởng, có ngay ba chung cư ở Thủ đô, nghe bố mẹ thì thầm, giá trị gấp ba lần nơi ở quê. Tới đây bố lên nữa, tài sản sẽ tăng lên gấp ba nữa. Đúng có phải cấp số nhân không hả bố, hệ số 3.

Ông bố cú quá, hét lên:

- Bố mày tham nhũng là việc của bố mày. Nuôi mày ngang nuôi ong tay áo. Mày thông minh kiểu này, thì bố mày chẳng mấy chốc nhanh nhanh chóng chóng hưởng cấp số nhân bóc lịch nhá! Tao mà vào tù, thì mày du học cái cục phân, đừng có mơ suất du học Anh, bố mua biệt thự, cấp tài khoản nhà băng Tây để ăn chơi, hút hít thoải mái nhá! Bố mày bóc lịch, thì mày xơi phân kiểu cấp sô nhân, ngày đủ ba bãi!

Ăn trộm vàng!

Tiền vàng tôi chả dại khuân lôi lên cất giữ tại phòng làm việc cơ quan, như mấy ông cán bộ nọ, mà để tại gia, chôn giấu xuống nền nhà, hay rải ra trong khuôn viên khu biệt thự, phủ phân tro lên đó.

Thường thường, mỗi bận vợ chồng chôn giấu, sẽ mua mấy xe phân, mang ra vườn rải và trà trộn, chôn giấu vàng lẫn vào đó. Dù thế, song bọn trộm cắp tinh ra phết. Thấy nhà tôi dăm tháng lại có mấy xe phân chở đến, mà chả thấy trồng cấy gì, chúng đâm nghi.

Nhà tôi hết sức cảnh giác, hàng ngày phân công nhau gác suốt đêm, tôi gác từ sáu giờ đến mười hai giờ đêm, cô vợ gác thời gian còn lại. Nhà bố trí hệ thông đèn chiếu, loa phóng thanh và chiếc kẻng báo động rõ to, khi có trộm cắp là đem ra sử dụng.

Đêm khuya đó lũ trộm luồn vào vườn. Đã đề phòng, từ tầng ba, qua hệ thống cửa kính, vợ tôi trong ca gác ấy, nom thấy lũ kia lùng xục trong vườn. Cái dở của vợ chồng tôi là chưa chuẩn bị kỹ, quên béng soạn thẻo bài hô hoán trộm. Lúc ấy vợ hoảng hốt, đánh thức tôi dậy và hỏi:

- Mình ơi, lũ trộm vào lung xục vàng bạc nhà mình, em hô hoán câu gì đây. Hay em hô, dân làng ơi, trộm cắp nó đang đào vàng ở vườn nhà tôi.

Tôi điên tiết, hét vào mặt thị:

- Dở, cô là người dở à. Quá bằng, không khảo mà xưng. Cô cứ hô, phân, phân, phân bắc.

Thế là hệ thống đèn bật sáng, kẻng báo động gõ inh ỏi, khua cả xóm thôn dậy và cô vợ gào lên trên hệ thống loa phóng thanh:

- Ối làng nước ơi! Bọn trộm cắp đang vào vườn nhà tôi đào phân bắc!

Sáng hôm sau tôi đến ngay nhà trưởng thôn trình báo, ông này hỏi mất những gì. Lúc này tôi ớ ra, chả lẽ trình báo, hôm qua nhà mình mất mấy chục cân vàng à, đành cắn răng trình bẩm:

- Báo cáo, nhà tôi đêm qua mất dăm xe phân bắc!

Có tiền ty tỷ

Ông lãnh đạo kia bị điên. Chả ai biết lý do tại sao sếp bị điên cả. Đang khỏe mạnh, vợ đẹp con khôn, nhất là quan tước lên vù, lại đổ ra điên dại. Nguyên nhân sâu sa của điên dại bởi ngài lên quan nhanh và to quá. Ông này trước vốn là người cần mẫn, hết lòng vì công việc. Cuộc đời đưa đẩy, ông ta lên chân phó phòng, sau lên trưởng phòng, tiếp nữa lên và lên mãi.

Ngày xưa làm chân nho nhỏ, thí dụ phó phòng, ngồi chung với anh em, quà cáp cùng lắm là cây thuốc lá, hay lạng chè, hoặc dăm cân gạo nếp, gọi là lính chân tình biếu sếp. Từ khi lên chức to, phòng làm việc rộng, cửa phải khép, ai vào thì gõ và thời buổi văn minh, chả ai tha lôi yến gạo nếp để biểu hiện tấm lòng. Biểu hiện theo kiểu ấy, sếp không mắng cho bỏ mẹ, lại còn dơ mặt trước cơ quan, khiêng vác và mắc cái tội hối lộ.

Nay ai vào phòng sếp, gọn nhẹ là túi xách hay ca táp. Tính ra, chỉ cần một ca táp thôi, nếu tiền Việt, có thể chứa được độ vài tỷ, còn đô la, vài trăm ngàn.

Khổ, lính biếu, sếp phải mất công đếm - ngài ngồi trong phòng hí húi đếm suốt. Lắm hôm đang đếm, thì dụ đã đếm được đến tám trăm tám mươi tám triệu, một cuộc điện thoại cắt ngang, phải nghe, thế là quên béng nó mất, mất công đếm lại. Mà đếm vài trăm triệu, nhiều công sức lắm, vất vả lắm, nhức óc lắm. Kể lũ đi biếu cũng dở, không biếu đô la, hay hột soàn.

Đếm nhiều quá, đâm ra sếp lẫn, quên quên nhớ nhớ và mồm hay lẩm bẩm, thí dụ: tám bảy, tám tám, tám chín...

Hôm ấy sếp phát biểu trên hội trường. Thế quái nào bài phát biểu chuẩn bị sẵn, ngài không lôi ra đọc, lại nhầm tờ ghi chép tiền biếu hôm trước. Sếp đọc oang oang:

- Chín trăm chín chín. Chỉ còn thiếu một triệu là chẵn tỷ. Chắc đứa nào ăn bớt rồi.

Dưới hội trường mọi người cứ ớ ra, chả rõ sếp đọc báo cáo gì. Sau lần ấy, sếp đâm ra lẫn hẳn và đổ bệnh. Nay ngài ta hay lang thang, miệng cứ lẩm bẩm:

- Một tỷ, hai tỷ, ba tỷ,.. À không, nhầm bố mất rồi. Một tỷ, hai tỷ, ba tỷ...

Cứ thế, vừa đi sếp vừa lẩm bẩm, ty & tỷ!

Tắc tử

Ông bác sỹ sau khi nghe nghe gõ gõ, khám xét bệnh nhân kia xong, liền hí húi viết. Bệnh nhân cầm tờ chẩn đoán và toa thuốc, xem, rồi ớ ra:

- Ô, cháu có ỉa chảy đâu?

Ông bác sỹ quắc mắt:

- Thế tôi hỏi anh, hôm qua, hôm kia, năm trước, năm trước nữa, anh từng đi có đúng không?

- Dạ, đúng thế. Mấy năm trước, cháu bị một bữa... toàn ra nước thôi.

- Đấy nhá. Tôi là bác sỹ, phán đâu sai được cơ chứ.

Ông ta cầm lại tờ giấy chẩn bệnh, hí húi viết tiếp. Bệnh nhân nhận lại đọc, lại ớ ra và hoảng hốt:

- Ơ, cháu vẫn còn sống cơ mà?

Ông bác sỹ chợt nhớ ra, vừa mới vào nhà xác, chứng tử một ca, song quên chưa viết chứng tử. Đúng là gã bệnh nhân đang khám chữa đây, chưa chết, nhưng bác sỹ vẫn sửng cồ:

- Sau đợt chữa trị theo toa thuốc này, tôi cam đoan anh sẽ tắc tử, chết không kịp ngáp. Về bảo người nhà sắm sẵn quan tài đi nhá.

Con mẹ hàng thịt!

Gọi thế là chửa chính xác chức danh của thị, phải là chủ quầy hàng bán thịt. Đằng này mẹ ta chỉ đứng pha mỗi thịt thôi, còn cân, đong, đo đếm, xuất giao đã có tay tổ trưởng tổ thịt. Ngày trước thời bao cấp, làm gì có hàng thịt bán tự do. Gọi chính xác ra, mẹ ta là cán bộ pha thịt của cửa hàng mậu dịch thương nghiệp thực phẩm huyện. Tiếng là cán bộ, lại là cán bộ pha thịt, nhưng chả xơ múi được gì. Có bở chăng là tay tổ trưởng tổ thịt, rồi tay trên tay tổ trưởng tổ thịt, rồi… Mẹ nay chỉ nhìn thịt, sờ thịt, xẻ pha thịt. Hôm giết trâu, thì xẻ thịt trâu; hôm giết lợn, thì xẻ thịt lợn. Tức là giết gì, thì pha xẻ thức đó.

Thực ra thị này không chỉ được hưởng suông mấy thứ kể trên, tức nhìn, sờ, pha xẻ, đôi khi cũng chấm mút được tí tẹo. Không phải thị ta bốc thịt để ăn sống nuốt tươi, mà cắp miếng thịt, tha lôi về cho cả nhà xơi.

Bữa ấy tay tổ trưởng sểnh ra, hắn đi đâu đó, tay này thường kèm chặt lắm, nó cứ đứng suốt, trân trân ngó nhìn mấy nhân viên pha thịt. Nó vừa sểnh ra một tẹo, mẹ kia thủ luôn miếng thịt tướng, nặng cỡ cả cân tây, rồi biến vào nhà vệ sinh. Chả rõ trong đó thị ta làm gì. Sau đó thị ta ra và không thấy miếng thịt đâu. Không lẽ vào đó ăn tươi nuốt sống hết miếng thịt a. Mà có ăn, thì còn để lại dấu vết. Miếng thịt máu mê đỏ tươi nguyên, nếu nhai nuốt, thì mép miệng chắc chắn phải dính lại tẹo máu? Lạ thật! Lúc thị ta quay lại phản thịt, tay cán bộ kia quay lại rồi. Hắn săm soi và hậm họe thị kia. Biết tỏng và cũng chả phải kẻ vừa, thị đốp lại thủ trưởng:

- Tôi vừa đi… ị. Không tin, ông cứ vào trong đó mà coi. Còn nguyên tươi, nóng hôi hổi ấy.

Lão thủ trưởng bực lắm, mà chả làm gì được nhân viên. Chả lẽ thủ trưởng lại vào nhà vệ sinh kiểm tra phân của lính. Được một tẹo, mẹ kia ôm bụng, rên ư ử. Vốn là người béo, thuở bao cấp người béo hiếm lắm, mẹ này nặng cỡ trên bảy chục ký, chỗ nào cũng thấy chảy ra toàn thịt và mỡ, chảy xệ cả ra, miệng thị ta:

- Ối ôi, tôi đau bụng quá, ông tổ trưởng ơi!

Được một tẹo, lại thấy oai oái kêu:

- Ôi ối, đau bụng chết mất thôi!

Và sau đó xin ông tổ trưởng cho nghỉ làm. Trong đầu lão tổ trưởng nghi ngờ rồi, con mẹ này chắc giả đau bụng. Nó có vẹo gì đây nhỉ? Người ta đau bụng, xin nghỉ, ốm tha già thải, ông tổ trưởng đành phải cho nghỉ thôi.

Mẹ ta ôm bụng, rồi ôm cả phần dưới bụng, vặn vẹo đi trước mặt thủ trưởng. Khi thị ta bước được dăm bước, lão tổ trưởng vẫn chăm chắm săm soi. Mặt lão ta chợt biến sắc, khi thấy gót chân thị kia có vết máu, giật giọng gọi:

- Bà kia! Đứng lại. Sao chân lại có máu thế kia?

Con mẹ kia quay ngoắt ngay lại và ả thật ứng biến nhanh:

- Tôi đau bụng đến tháng. Ông có khám không?

Hóa ra con mẹ giắt miếng thịt dưới đũng quần, máu mê chảy xuống gót chân. Còn nhà lão tổ trưởng, bố dám khám đàn bà tới tháng nhá!

Thích cưới vợ

Mẹ tôi kể, hồi còn bé tẹo, bốn, năm tuổi, mẹ hỏi tôi hỏi lớn lên thích gì?

- Cưới vợ.

- Chim bằng quả ớt thóc, lấy cái giề.

Bảy, tám tuổi, tôi thích cô bạn cùng lớp, mà chả dám nói. Lúc mười sáu, mười bảy, tối đó tưởng tôi đã ngủ, mẹ bảo bố:

- Thằng cu nhà này thích cười vợ rồi đó.

- Nó nói với bà a?

- Thì của nó cứ mưng mửng lên, biết là thích cưới vợ.

Tôi xấu hổ, giả vờ ngủ, mặt đỏ rực. Rồi năm tôi hai mươi tuổi, bố mẹ chuẩn bị cưới vợ cho tôi. Cô bé người làng bên. Tôi sướng tửng từng tưng, chả ngủ nghê ăn uống, toàn mơ đến cưới vợ, mơ đến mức lảm nhảm ra mồm. Hôm ấy bố mẹ dẫn sang làng bên ra mắt nhà gái, trước khi đi mẹ hỏi:

- Sang đó anh biết sẽ nói năng gì không? Đừng có cuống lên, chỉ mỗi câu cưới vợ thôi nhá.

- Con biết rồi.

Sang đến nhà người ta, toàn người lớn thưa gửi với nhau, sau rồi ông bố cô gái kia hỏi tôi:

- Thế ý anh thế nào?

- Dạ.... Cháu á. Cứ như cháu đoán, thì bố mẹ cháu dặn, là nói không thích cưới vợ, cái ấy chưa mưng mừng lên tẹo nào, bé như quả ớt thóc ấy.

Ông kia ớ ra. Thế thì ai người ta còn gả bán con gái cho cái đứa, chỉ bằng cái quả ớt thóc. Vậy là lần ấy tôi cưới vợ trượt. Chán chửa!