- 13 -

Hũ mắm

Xưa làng kia có thằng địa chủ, tức chủ đất.

Giàu có nên chơi sang và nhà giàu thì gì chả sang, từ con chó sang chở đi, bốn chân, hai tai, một đuôi nhá. Tay này có hũ mắm, nghe nói quý lắm, ngâm nhiều năm rồi, chả hiểu mắm gì, cá, tôm hay rươi. Và lần nào tiếp khách khứa cũng trang trọng bày lên cái sập bố trí ở giữa phòng khách. Tay này oang oang nói trước mặt quan khách:

- Bổ lắm, quý lắm, ngon lắm, thơm lắm...

Quan khách mới chỉ nghe, nhìn thấy hủ mắm, có thấy mở ra bao giờ đâu mà biết.

Lần ấy lão địa chủ cũng tổ chức tiệc. Lúc quan khách đã đến đông đảo và cũng như mọi khi diễn ra nghi thức bê hũ mắm ra bày lên sập. Thằng nông dân kia bê ra. Chả rõ cảm động thế nào, thằng nông dân ngã bổ ngữa ra, quật ngay hũ mắm xuống nền nhà. Giời đất ơi, thối kinh khủng và bắn tung tóe vào quan khách... đất! Hóa ra hũ mắm đất.

Lão địa chủ nghiến răng vào chửi thằng nông dân kia.

Thời kỳ sung sướng

Hồi trước được nghe, được dạy về thời kỳ ấy, tôi ước ao lắm, mong nhanh nhanh chóng chóng sang giai đoạn cộng sản.

- Liên Xô sắp bước vào giai đoạn cộng sản rồi.

Thầy giáo giảng triết của lớp tôi bảo thế - đó là quãng cuối năm 1981, đang học kỳ hai của môn triết. Nhiều đêm tôi mơ giấc mơ Liên Xô. Thầy bảo Liên Xô nó được mùa, lùa mì cứ để mục ngoài cánh đồng, bánh mì từng đống để mốc ngoài đường, chó không thèm ăn, nghe vậy tôi nuốt nước bọt, vì đói quá và đang ăn mì sợi mốc. Hôm ấy thầy giảng:

- Thời kỳ cộng sản ấy, làm theo năng lực, hưởng theo nhu cầu, mọi ngươig nhu cầu gì cũng được.

- Thưa thầy, em muốn một cục vàng bằng nắm tay thế này có được không ạ?

- Được.

- Thưa thầy, là của chung cả, vậy ông hàng xóm kia muốn bà hàng xóm nọ...

- Người không phải là của. Mà phải là tiền, là vàng, là nhà...

- Dạ, lúc đó em dọn sang nhà thầy ở có được không ạ, vì nhà cửa là của cải...

- Cả nhà cả ổ nhà tôi hiện có mươi lăm mét vuông mãi trên tầng ba, anh dọn đến thì ngủ trong nhà xí a? Hỏi thế cũng đòi hỏi.

- Dạ, thì chính thầy vừa dạy phần lý thuyết cho em mà.

- Tôi dạy là dạy cái thời kỳ cộng sản, nó là rằm...

- Dạ... rằm gì ạ?

- Rằm tháng Giêng. Thôi, đói rồi. Nghỉ. Xuống bếp trường mà ăn mì và ngẫm về thời kỳ ấy cho nó sướng

Chặn ông Aziz Nesin

Ông nhà văn hài này nghe thông tin nước ta lắm chuyện hài, nên khăn gói quả mướp bò sang Việt Nam. Không hiểu sao thông tin đó ta tóm được. Vậy là các cán bộ hải quan nhận lệnh khẩn cấp, không cho một ông có cái tên A rít Nê sin nhập cảnh. Vì tiếng nước Thổ phát âm từ đó khá giống nhau, cho chắc ăn, nhân viên hải quan áp dụng như sau, ông bà nào mang quốc tịch Thổ có âm đầu là A, hay âm giữa là rít, âm đít là nêsin thì cấm. Khi áp dụng, có 100 công dân nước này, thì tới 99 vị bị giữ lại ở sân bay.

Dip đó nước ta đang mời ông bộ trưởng ngoại giao nước Thổ sang VN chơi.

Vô tình trước khi sang Việt Nam ông nhà văn Aziz... ghé vào nhà ông Bộ trưởng Ngoại giao. Ngài bộ trưởng vui miệng khoe, cũng sang thăm VN. Chuyến bay của ông ta chậm hơn ông nhà văn đôi ba tiếng. Vì lịch không khớp, nhân viên ta lại nhớ nhầm chuyến bày, nên phía ta hơi sốt ruột và có lãnh đạo nghĩ, nhớ ông bộ trưởng bị ách lại trong đám khách trên thì sao. Lệnh mới ban xuống là, hỏi đám người kia, ai là Bộ trưởng Bộ Ngoại giao. Vốn là người viết truyện hài, khi nghe loa thông báo, ông nhà văn biết ngay có điều gì rồi, giơ tay nhận liều mình là Bộ trưởng. Thế là ông ta được ân cần đón tiếp, xe đưa ngay tới nghỉ ở khách sạn năm sao, buổi chiều Bộ Ngoại giao có cuộc đón tiếp vào lúc hai giờ chiều.

Đúng một giờ kém năm, Bộ trưởng ta tươi cười đứng ở thềm cửa hội trường và thấy hai xe ô tô phi vào, hai cửa xe mở và hai ông người Thổ bước ra. Hai ông này đều có bộ râu vểnh ở mép, trông từa tựa nhau, tươi cười như nhau và cùng nhau bước về phía ông Bộ trưởng của ta.

Bộ trưởng ta bất ngờ quá trước tình huống này, đành phải vội bước xuống, chìa cả hai tay ra bắt hai ông kia, tay phải một ông, tay trái một ông. Trong đầu Bộ trưởng ta nghĩ bụng, có khi nước Thổ bố trí tới hai Bộ trưởng Ngoại giao, kiểu như ở ta, một sở có sau ông Phó sở. Ông Bộ trưởng nước Thổ thì nghĩ, nước ta mời cả Bộ trưởng và nhà văn, tiếp một thể cho nó tiện và thân mật.

Khi an tọa, nhà văn họ vốn rất tinh, thấy nét thoáng ngạc nhiên của ông Bộ trưởng nước chủ nhà, đoán ra rồi. Trong khi hai bên chưa hội đàm chính thức, thường hay trao đổi các câu chuyện ngoại giao. Thí dụ ông nhà văn:

- Nghe nói thịt lợn nước ông đang rẻ lắm hả?

- Rẻ. Do công nghệ chăn nuôi của nước tôi mà. Toàn cho lợn ăn cám bèo thôi, sạch lắm. Phía tôi đã chuẩn chục cân thịt biếu hai ông.

- Nghe nói có chị cán bộ nọ ở nước ông bẻ trụi hoa anh đào phải không

- Đâu có. Lái xe nó bẻ đấy!

- Ở nước ông có bộ nào bố trí hai bộ trưởng?

- Một sở có sáu ông phó sở thì có, một nhà có sáu lãnh đạo thì có, chứ bộ bố trí hai bộ trưởng thì chưa có. Chuyến này chúng tôi sẽ học tập nước ông.

Nghe vậy, đến lúc này ông Bộ trưởng nước Thổ ớ ra ngạc nhiên và mới bắt đầu lên tiếng:

- Sao các ông lại học tập nước tôi?

- Thì nước ông bố trí đến hai Bộ trưởng ngoại giao sang thăm nước tôi đấy còn gì. Ông và cái nhà ông này.

- Đâu có. Chỉ có tôi là Bộ trưởng thôi, còn ông đây là nhà văn Aziz Nesin.

Bộ trưởng ta ớ ra và vô tình thốt lên:

- Sao? Chúng tôi chặn ông Aziz Nesin rồi cơ mà...

Ông nhà văn tươi cười và nói bằng tiếng Thổ rằng:

- Đời viết truyện hài của tôi, chưa lần nào tôi có một nội dung hài như thế này. Xin cảm ơn nước ông.

Nói xong, ông ta chào và ra thẳng sân bay. Có lẽ lúc này ông ta đang căm cúi ngồi viết lại truyện đấy.

Nửa làng chạy trốn

Hôm rồi về xã kia thấy vắng teo, đập cửa mãi một nhà dân, mới thấy một bà ló ra hỏi:

- Ông làm nghề gì?

- Nghề báo.

Nghe vậy bà ta mới mở cửa ra cho vào nhà, rồi thì thầm:

- Sợ lắm ông ạ. Làng này giờ có ai dám ra đường đâu.

- Sợ gì?

- Sợ lắm ông ạ. Đấy, ngay ông nhà tôi cũng bị chộp đấy. Ông ấy đã hết lời xin với họ là lâu nay có còn dùng nữa đâu, mà vẫn bị rằn ngửa ra...

Bà ta đang nói tới đây, chợt có tiếng đập cửa, liền rón rén ra và hỏi:

- Ông làm nghề gì.

Nghe thấy tiếng người đáp lại, bà ta tả hỏa chạy vào nhà, tôi nghe thấy từ hoạn lợn. Sau một lúc bà ta bớt sợ, tìm hiểu tôi mới biết căn nguyên.

Là thế này, Nhà nước tổ chức dạy nghề cho nông dân, xã này tới sáu tram người đăng ký học nghề hoạn lợn. Có học viên là họ khẩn trường đào tạo ngay. Có nghề rồi họ ông thợ hoạn ùa ra hành nghề, hành nghề trong xã, trong huyện, trong tỉnh. Gặp con gì là họ hoạn con ấy, trâu bò lợn gà, không trả công cũng hoạn. Khi hoạn tiệt hết gia súc gia cầm, họ chuyển sang hoạn người.

- Đấy, như ông nhà tôi đấy, bị họ xẻo tiệt rồi.

Đấy, bà này sợ là vì vậy. Nghe nói chương trình đào tạo còn kéo dài vài năm nữa, mà sẽ dạy nghề cho 5 triệu nông dân. Chuyến này mà VN đào tạo ra tới 5 triệu ông thợ hoạn, thì cả thế giới bị thiến hoạn mất tiệt cả chim lẫn bướm nhá.

Tiếng kẻng văn thơ

Đúng 19 h thứ 6 tối qua tiếng kẻng ngõ tôi vang lên. Ấy là tiếng kẻng định kỳ, ổn định, tiếng kẻng sáng tác văn thơ. Câu lạc bộ sẽ sinh hoạt tới 23 h, nếu nhiều quá, thời gian có thể vắt sang ngày hôm sau vài chục phút, tùy theo lượng tác phẩm hội viên đem đến.

Sau lời dẫn của MC - cụ trưởng ngõ, ông nọ được giới thiệu lên trình bày cái tản văn. Ông này cỡ 75 tuổi, xuất thân bộ đội, rồi bảo vệ cơ quan, khi về hưu ông ta là Bí thư chi bộ. Sau 30 phút nghe ông ta đọc tản văn, biết ông ta bố mẹ là thành phần bần nông, thời kỳ quân ngũ là anh nuôi, chuyển ngành thì chuyên đứng gác cửa cơ quan. Công nhận thấy kính phục ông này phấn đấu khỏe thật, nghe thấy rùng mình. Ông ta còn miêu tả công lao ông ta dìu dắt cả chục người vào đảng. Nghe tới đây tôi thoáng nghĩ tới một ông và kiểu cách dìu dắt, hướng dẫn để vài đảng.

Cứ tầm 11h15 ông ta kéo anh chàng kia ra chỗ ông ta ngồi và oang oang nói về lý tưởng, về động cơ, về mục đích... Vì ông ta nói oang oang, nót vọng vào tai và tôi thoáng nghĩ, sao ông ta không hướng dẫn cách xuống cơ sở moi phòng bì và quà cáp, vì ông này vốn nổi tiếng khoản đó. Tại sao ông ta lại bồi dưỡng lý tưởng vào lúc mười một rưỡi? Cậu bị bồi dưỡng kia có lần bực mình nói với tôi:

- Thằng cha đểu ấy có ý ép em mời lòng lợn tiết canh bữa trưa.

Hóa ra không phải lý tưởng, mà là tiết canh lòng lợn. Tôi vỡ ra vậy.

Vậy cái ông ngõ tôi này, dìu dắt cả chục người thì ăn ối lòng lợn nhá.

Tiếp theo ông tản văn là bà thơ. Bà này tuyên bố sẽ trình bày ba bài thơ. Tác phẩm đầu tiên là bài thơ Váy, bà ta ngâm:

- Váy này là váy em mua (khiếp, sau mươi tuổi còn xưng em và của này không phải thứ nhặt được).

- Chợt em nhớ lại ngày xưa cởi truồng (chắc là ngày bé của bà này, chứ lớn ai thế)

Bà ta đang dở dang, MC trưởng ngõ cắt lời:

- Đề nghị không trình bày văn hóa khiêu dâm, ông Cục NTBD cấm rồi.

- Sao cụ lại bảo tôi khiêu dâm. Thế hôm trước cụ...

Thế là ồn ào cãi cọ nhau giữa hội viên và Chủ tịch hội. Cuối cùng giải tán. May quá lúc đó là hai mươi giờ, Câu lạc bộ mới kịp sinh hoạt một tiếng.