Cha ta... cũng được thôi...

Trong khi đó ở nhà lao La Force, Thénardier đang tìm cách để vượt ngục với sự trợ giúp của đồng bọn bên ngoài. Lợi dụng đêm tối, trời mưa, bọn lính gác canh phòng không cẩn mật, Thénardier đã thoát ra khỏi phòng giam. Hắn đã trèo khỏi bức tường cổ. Song bức tường cao quá, trời mưa lạnh, tay tê cóng cộng với nỗi lo sợ bị bắt làm Thénardier kiệt sức. Hắn nằm dài dưới mưa, bên phải có một vực thẳm, bên trái có một vực thẳm, không được cựa, vừa hoa mắt vì sợ ngã vừa hồi hộp vì sợ bị bắt lại. Như một quả lắc trong cái chuông, tâm trí hắn chao qua đảo lại giữa hai tư tưởng: ngã thì chết, nằm yên thì sẽ bị bắt và trở lại nhà tù.

Trong cảnh hoang mang đó, bỗng nhiên Thénardier trông thấy những bóng người men theo chân tường một cách cẩn thận rồi tụ lại một chỗ trong khoảng đất có cái nhà nát. Họ đứng ngay dưới chính chỗ Thénardier nằm. Nghe họ dùng những tiếng lóng, Thénardier thoáng thấy có chút hy vọng. Người thứ nhất nói khẽ nhưng rất rõ ràng:

- Dông đi thôi! Còn lục đục gì nữa?

Người thứ hai đáp:

- Mưa như trút nước thế này mà bọn lính tuần sắp đi qua, còn thằng gác thì đứng như trời trồng ở đây. Không khéo bị hốt cả đám, lại tù rục xương!

Tên thứ ba chen vào:

- Không việc gì phải vội, hãy đợi một tí nữa! Chắc gì hắn không cần đến chúng ta?

Thénardier nhận ra qua giọng nói, qua thổ âm, qua cách dùng tiếng lóng, của từng đứa một trong đám đồng bọn. Hắn nghe thấy giọng nói khẽ nhưng sôi nổi của Brujon:

- Mày phun cái gì đó? Tao thì tao chắc rằng thằng bán cơm đó không trốn ra được. Muốn trốn được, phải khôn ranh cơ.

Babet tiếp lời:

- Tên chủ quán của mày chắc bị tóm tại trận. Phải là sói già mới được, còn hắn chỉ là chó con mới mở mắt. Này Montparnasse! Tao nghe có động trong nhà lao. Không biết chừng thằng bán cơm đó phải kéo cày hai mươi thu rồi. Tao thì tao không ngán. Tao không phải nhát như cáy nhưng giờ thì không làm gì được nữa. Thôi đừng giận dữ làm gì, đi với chúng tao tợp ít hớp rượu cho vui.

- Ai lại bỏ rơi bạn bè trong lúc hoạn nạn như thế này? - Montparnasse càu nhàu.

- Tao cam đoan với mày là nó bị còng lại rồi, giờ này thì thằng chủ quán đó chẳng còn đáng một trinh! Biết làm sao bây giờ? Vù thôi! Tao thấy như đã bị tên cớm nào thộp ngực rồi.

Montparnasse chỉ còn chống cãi yếu ớt. Thực ra theo luật giang hồ, bọn cướp không bao giò bỏ nhau trong cơn nguy khốn. Bốn đứa chúng đã lò dò suốt đêm quanh nhà ngục La Force. Mặc dù việc này nguy hiểm, chúng vẫn không ngại vì chúng hy vọng Thénardier sẽ xuất hiện trong một bức tường nào đó. Nhưng đêm đã khuya. Trời mưa to và gió lạnh rồi đội tuần tra đi lại suốt đêm. Thời gian chờ đợi trôi qua, hy vọng tan dần, sợ hãi hiện đến... tất cả những thứ ấy thúc giục bọn chúng rút lui. Nằm trên tường, Thénardier thấy trong lòng lo lắng, hồi hộp như những hành khách đắm tàu còn sống sót trên bè giữa biển đang nhìn thấy những chiếc tàu cứu nạn hiện ra rồi lại biến mất nơi chân trời. Hắn không dám gọi, gọi nhỡ người ta nghe thấy thì hỏng cả. Thế rồi hắn bỗng nảy ra một sáng kiến: hắn móc túi lấy mẩu dây của thằng Brujon. Mẩu dây ấy, hắn đã tháo được trên ống khói và ném xuống. Mẩu dây rơi xuống chân lũ cướp.

Babet nói:

- Một mẩu dây.

- Dây của tao! - Brujon bảo.

- Đích thị lão chủ quán rồi. - Montparnasse bảo.

Chúng ngẩng lên nhìn. Thénardier thò đầu ra một tí.

Montparnasse bảo:

- Mau lên Brujon. Mày có đoạn dây của mày ở đây không?

- Có đây.

- Nối hai đoạn dây với nhau rồi ném lên cho nó. Nó sẽ buộc dây vào tường mà tụt xuống. Có đủ dây để leo xuống đấy!

Thénardier đánh liều lên tiếng:

- Tao cóng rồi, không thể cựa được.

- Rồi chúng tao sẽ sưởi cho. Mày cứ thế mà tụt xuống, chúng tao sẽ hứng đón mày ở dưới này.

- Hai bàn tay tao tê giá rồi.

- Thì mày hãy cố buộc dây vào ngọn tường thôi mà.

- Chịu thôi!

- Chắc là phải có thằng nào trong bọn ta leo lên với nó mới xong. - Montparnasse nói.

- Những ba tầng gác. - Brujon buột miệng.

- Từ nhà gỗ, có một ống khói bằng thạch cao đâm lên và dựa theo bức tường cũ, lên thẳng gần đến chỗ Thénardier nằm. Cái ống khói ấy rạn lở cả và hẹp lắm.

Montparnasse nói:

- Có thể leo theo ống khói mà lên đây được.

- Leo theo ống khói mục nát, rạn vỡ này à? Nếu vậy một tướng thì không nổi, phải là một oắt mới được.

Brujon phụ họa:

- Ừ, phải có một chú ranh.

- Đào đâu ra một chú tép vào lúc này bây giờ? - Gueulemer bảo.

- Chờ một chút! - Montparnasse bảo - Tớ có rồi.

Nói xong, Montparnasse nhẹ tay hé mở cửa, nhìn xem chắc chắn là không có ai đi qua rồi mới cẩn thận lách mình bước ra. Gã khép cửa lại, nhằm hướng ngục Bastille mà chạy.

Đêm càng về khuya, bóng tối phủ trên quảng trường Bastille mênh mông. Gió đông thổi từng hồi lẫn với mưa. Gần sáng, có một người từ phố Saint-Antoine chạy ra, vượt qua quảng trường đi vòng qua mảnh đất quanh Cột Đồng Tháng Bảy [1], len qua bao lơn vào đứng dưới bụng voi. Quần áo gã ướt sũng vì gã đã ở ngoài trời suốt đêm. Đến dưới bụng voi, gã kêu lên một tiếng:

- Kirikikiu!

Đó là tín hiệu của Montparnasse, có thể hiểu là: “Tôi hỏi ông Gavroche”.

Khi Montparnasse gọi lần thứ hai thì có một giọng trong trẻo, vui vẻ và non nớt từ trong bụng voi reo lên:

- Có đây!

Liền sau đó có tấm ván chắn lôi ra bị đẩy đi và một thằng bé chui ra, theo chân voi tụt xuống đứng bên người mới đến. Montparnasse và Gavroche yên lặng nhận mặt nhau. Trong đêm tối Montparnasse chỉ nói:

- Chúng tao cần mày! Mày lại đằng này giúp chúng tao một tay.

Gavroche cũng chẳng đòi hỏi giải thích gì thêm.

- Được rồi, tớ đi ngay!

Hai đứa lao đi trong bóng đêm và trong cơn mưa tầm tã để đến phố Saint-Antoine. Chúng len lỏi nhanh nhẹn giữa những đoàn xe dài chở hoa quả bắt đầu đi về chợ.

Các bác hàng rau ngồi xổm trên xe đương ngủ gật giữa mấy đống rau quả, áo tơi kéo lên tới mang tai vì mưa tạt nghiêng. Họ không buồn để ý đến hai ông khách qua đường lạnh lùng ấy.

Bảy, tám phút trôi qua, đối với Thénardier là bảy, tám thế kỷ. Babet, Brujon, Gueulemer không hé răng nói nửa lời. Cánh cửa lại hé mở. Montparnasse trở về, mồm thở hồng hộc, Gavroche theo sau. Trời vẫn mưa nên đường vắng ngắt. Chú bé Gavroche vào, đưa mắt thản nhiên nhìn mấy bộ mặt kẻ cướp. Nước mưa trên đầu chú nhỏ xuống. Gueulemer hỏi:

- Oắt con! Mày là thằng người đấy chứ?

Gavroche nhún vai, đáp:

- Oắt như tớ là người, người như các chú là oắt.

- Ranh lém lắm! - Babet khen.

Brujon thêm:

- Ranh mà ranh Paris thì không phải là ranh rơm ranh rạ đâu nhé!

- Các ông tướng cần gì? - Gavroche hỏi.

- Leo ống này. - Montparnasse đáp.

Mấy thằng kia nói tiếp nhau:

- Với cái dây.

- Và buộc dây.

- Vào đầu tường.

- Chỗ chấn song cửa.

Gavroche hỏi:

- Rồi sao nữa?

- Chỉ vậy thôi. - Gueulemer đáp.

Chú bé ngắm cái dây, cái ống khói, bức tường và các cửa sổ, rồi làm một tiếng phì môi khinh thường thật khó tả, có ý như nói: “Chỉ có thế thôi ư?” Montparnasse bảo:

- Trên đó có một mạng người đang nhờ mày cứu sống.

Brujon hỏi:

- Mày có dám làm không?

Gavroche hình như cho câu hỏi đó là quá lạ lùng. Chú chỉ đáp: “Ngốc!” Rồi chú tháo giày. Gueulemer đỡ Gavroche lên mái nhà. Ván mục oằn xuống răng rắc dưới thân hình chú bé. Gueulemer đưa cho Gavroche sợi dây mà Brujon đã nối lại trong lúc Montparnasse đi vắng. Chú bé tiến lại ống khói và chui vào dễ dàng nhờ một kẽ khá rộng ở sát mái nhà. Lúc chú sắp leo lên thì Thénardier thấy mình gần được cứu thoát nên cũng chồm người ra xem. Ánh sáng ban mai vừa hiện ra soi vào cái trán nhễ nhại mồ hôi, hai gò má tím ngắt, cái mũi mỏng và nhọn có vẻ man rợ, bộ râu hoa râm lởm chơm. Gavroche nhận ra Thénardier, nói:

- Ơ kìa! Cha mình đây mà... Cũng được thôi!

Rồi chú ngậm sợi thừng, quả quyết leo lên. Leo đến đỉnh nhà nát, chú giạng chân cưỡi qua ngọn tường như cưỡi ngựa rồi buộc chặt thừng vào bậu cửa cũ.

Một lát sau, Thénardier đã xuống đường phố. Vừa chạm tới đất, thấy không có gì nguy hiểm thì hắn cũng thấy hết mệt, không lạnh, không run. Những cảnh nguy hiểm vừa tan như mây khói thì cái trí khôn kỳ quái, hiểm độc của hắn bừng tỉnh và nhởn nhơ đứng lên, sẵn sàng tiến lên phía trước. Câu đầu tiên của hắn là thế này:

- Giờ thì chúng mình thịt ai đây?

Brujon bảo:

- Cho khéo! Đứng nép cả vào đây. Nói ba điều bốn chuyện rồi chia tay ngay mới được. Này! Ở phố Plumet có một vụ xem chừng khá lắm. Phố vắng, nhà trơ trọi, chấn song cửa mục nát mà trong nhà chỉ có toàn đàn bà thôi.

- Ồ! Thế sao ta lại không làm? - Thénardier hỏi.

Babet đáp:

- Con gái của mày, con Éponine đã đi thăm dò, nó đã đưa một chiếc bánh quy [2] về cho con mụ Magnon. Ở đấy chẳng có nước mẹ gì đâu.

- Cái đĩ nhà tao chẳng phải đần độn đâu, tuy vậy cũng phải đến xem sao.

- Đúng! Đúng đấy! - Brujon nói thêm - Phải kiểm tra lại xem thế nào.

Trong lúc chúng nói chuyện, chẳng đứa nào để ý đến chú bé Gavroche ngồi trên trụ đá. Chú đợi một lúc cho cha chú quay lại, nhưng đợi mãi không được. Chú xỏ giày vào chân và nói:

- Xong rồi chứ? Các ông tướng không cần tớ nữa phải không? Các tướng thoát nạn rồi. Thôi! Ta đi đây. Ta phải về đánh thức hai thằng bé nhà ta dậy.

Thế rồi nó quay đi. Năm người kia cũng lần lượt bước ra ngoài giậu. Khi Gavroche đã khuất ở khúc rẽ qua con đường Ballets, Babet bấm Thénardier, hỏi:

- Lúc nãy mày có nhìn thằng oắt không?

- Thằng oắt nào?

- Thằng oắt đã leo lên ngọn tường đem dây cho mày ấy mà.

- Tao không nhìn kỹ lắm.

- Ôi! Tao cũng không biết chắc lắm, nhưng hình như là con mày đấy.

- Vậy à? - Thénardier nói - Mày thấy như thế ư?

Rồi không nói gì thêm và cũng chẳng có vẻ gì băn khoăn, Thénardier đi thẳng.

Chú thích:

[1] Cột đồng kỷ niệm ngày nhân dân Paris đánh chiếm nhà ngục Bastille (14/7/1789), công cụ chuyên chế của vua.

[2] Bánh quy là mật hiệu riêng của bọn cướp này, có nghĩa là “không có gì”.