Chương 2

Khoảng một năm về trước, bên cạnh những gánh bán hàng ăn sáng trước đầu hẻm xuất hiện một xe chiếu bóng thùng. Đây là một chuyện mới lạ gây nên sự tò mò, háo hức cho bọn con nít trong xóm. “Chủ rạp” chiếu bóng thùng là chú Hai Ngon, khoảng chừng 40 tuổi - gương mặt trông hiền lành nhưng cũng không giấu được hết nét hằn sâu của cuộc đời trôi dạt.

Chú Hai Ngon đã biến chiếc xe Gô-ben [1] cũ xì của mình trở thành một xe chiếu bóng thùng. Sau này thằng Minh nghe chú kể là mua lại chiếc xe cũ này trong tiệm cầm đồ không giấy tờ với giá ba ngàn đồng. “Ê, vậy là tao lời lắm rồi nghen mậy. Giá xe mới cắt chỉ là mười ba ngàn...” Chú gắn vào yên xe phía sau một cái thùng hình chữ nhật thật to, kín mít. Phía trên cái thùng có gắn một cái máy chiếu phim 8 ly mà đầu ống kính chĩa vào trong thùng. Phía trước và hai bên hông thùng là sáu cửa sổ nhỏ - mà mỗi cửa sổ từa tựa như mắt kính của ống dòm để khán giả nhìn vào. Những cặp “cửa sổ nhìn” này bị che kín bởi màng trập được điều khiển bởi hệ thống dây kéo do chú Hai Ngon điều khiển.

Muốn xem một tuồng chớp bóng chừng năm phút, mỗi thằng phải đưa cho chú Hai Ngon một đồng [2]. Sau khi “mua vé” tụi nó có quyền tự chọn tuồng chớp bóng cho mình bằng cách nói tựa đề. Sau đó, chú Hai Ngon liền kéo màng trập lên, để tụi nó nhìn vào “màn ảnh” gắn phía bên trong thùng. “Khán giả” phải đứng chồm hổm, “gắn” cặp mắt vào hai cái lỗ coi chớp bóng này để nhìn vào trong thùng. Sau đó, chú bắt đầu chọn bộ phim nhựa 8 ly - đa số là trầy xước vì đã được “trình chiếu” quá nhiều lần, gắn vào cái máy chiếu phim chạy bằng bình ắc quy cũng cũ kỹ không kém. Nhờ vào hệ thống kính lắp ghép phản chiếu ốp vào vách trong thùng, tụi con nít đứng ở bất cứ vị trí nào cũng có thể xem được tuồng chớp bóng.

Toàn bộ hệ thống “rạp” chiếu bóng thùng của chú Hai Ngon được trang bị nguồn điện từ bình ắc quy đặt ở phía sau xe. Bọn thằng Minh biết địa điểm đặt “cái nhà máy đèn” của “rạp” hát bóng thùng này cũng như nhược điểm của nó. Thi thoảng khi xem gần hết tuồng chớp bóng, bọn nó thường len lén lấy một cái cây, hoặc bạo gan như thằng Chim, là dùng tay cạy một đầu dây điện ra khỏi cọc bình. Thế là máy quay phim đang chạy sè-sè bỗng dưng ngừng lại vì mất điện. Chú Hai Ngon vò đầu bứt tai không biết sự cố xảy ra từ đâu. Chỉ chờ có vậy, tụi con nít đập tay vào thùng thình thình, rồi đồng thanh kêu lên:

- Chiếu bóng gì ba-xì-cùn quá... trả tiền lại đi...

- Tụi bây coi gần hết rồi... Tại cái cọc bình sút ra, bây giờ tao chiếu lại.

- Không được. Trả tiền lại. Hay là chú chiếu phim mới đền đi!

Tụi nó vừa la đòi tiền lại vừa đập tay vào bên hông thùng chiếu bóng làm chú Hai Ngon thót ruột. Tụi nó biết dùng yêu sách này thế nào cũng được chú Hai Ngon bồi thường bằng cách chiếu cho tụi nó xem phim khác. Chúng thường xuyên lợi dụng “cái nhà máy điện” cũ kỹ của chú để được xem thêm tuồng chớp bóng mới không tốn tiền. Mà thực ra những bộ phim này tụi nó đã xem đi xem lại nhiều lần bởi rạp hát bóng thùng của chú chỉ có khoảng chừng mười mấy cuốn phim 8 ly làm vốn. Đa phần là phim Sạc-lô với đủ thứ tên Sạc-lô đi tìm vàng, Sạc-lô cầm đồ, Sạc-lô đi lính... Một số cuốn phim quay những trận đá banh của Pê-lê [3], đấu võ của Mu-ha-mad A-li [4]... Tụi nó vừa xem phim vừa nói trước câu chuyện sẽ diễn ra như thế nào. Một thời gian sau, chú khám phá được quỷ kế của bọn nó nên chú nai nịt cho hai cái đầu đấu dây dẫn điện với hai đầu cọc bình ắc-quy chặt đến nỗi nhiều khi chú muốn tháo đầu cọc ra để sạc bình cũng muốn tháo mồ hôi.

Cuộc đấu tranh xem hát bóng cọp [5] của bọn nhỏ với xe hát bóng thùng của chú Hai Ngon vẫn không bao giờ chấm dứt. Đầu tiên thay vì hai thằng mua hai “lỗ dòm”, tụi nó chỉ trả tiền một cái mà thôi rồi chia nhau mỗi đứa đứng một bên cùng xem. Thằng nào đứng bên trái thì xem bằng con mắt phải, con mắt trái nhắm lại. Thằng nào đứng bên phải thì nhắm con mắt phải, xem bằng con mắt bên trái. Coi chớp bóng kiểu này, sau khi coi xong, tụi nhóc vừa mỏi lưng vừa mỏi mắt. Mà ngay bản thân thằng nào trả tiền xem phim nó cũng không muốn thằng bạn nào xem ké. Thằng Minh không khoái xem phim ké bạn bè kiểu này. Nó bèn tìm cách khác để coi cọp.

Nhiều lần đi đá banh bàn ở khu xóm chùa nó thấy nhiều thằng cao bồi chêm cần kéo banh rất hay. Chỉ với năm cắc tụi nó có thể chơi hơn mười bàn mà tụi khác chỉ chơi được có một bàn. Thằng Minh liền học “kỹ thuật” này. Khi bỏ đồng tiền vào khe, nó kéo cần cho banh chạy ra, thay vì trả cần kéo về, nó lấy một miếng gỗ nhỏ hay một miếng giấy chêm vào cần kéo. Thế là mỗi khi banh lăn vào gôn, thay vì nằm trong thùng lại chạy tọt ra ngoài. Nó lại lấy banh thảy lên bàn đá tiếp. Khi nào chủ tiệm banh bàn đi quanh để kiểm soát, thằng Minh liền lẹ làng lấy miếng gỗ nhỏ ra, cần kéo banh được trả về vị trí cũ. Đau khổ nhất là một số bàn bị tụi nó chêm một thời gian dài, cần kéo banh bị lờn hệ thống lò xo phía trong nên thằng Minh không cần chêm, banh vẫn tự động chạy ra ngăn đựng banh chứ không nằm lại trong lòng thùng chứa banh nữa.

Bây giờ nó lại áp dụng kỹ thuật này để chận màng trập lỗ nhìn của “rạp” chiếu bóng thùng. Xem xong phim đầu tiên, tất nhiên là có trả tiền, khi chú Hai Ngon hạ màng trập xuống, thằng Minh liền lấy cây đũa đặt ngay cửa sổ, thế là màng trập hạ xuống không hết. Đợi đến khi chú Hai Ngon bắt đầu cho máy chiếu phim chạy, thằng Minh liền lấy chiếc đũa nâng cái màng trập lên. Đặt hai mắt vào lỗ dòm, nó đi vào thế giới đầy hấp dẫn của Hoàng tử Sinh Bá hoặc Bạch Tuyết bảy chú lùn một cách đàng hoàng như những thằng đã trả tiền xem phim. Thoạt đầu, chú Hai Ngon không để ý vì tụi nó đưa tiền bao nhiêu chú đều nhét vào túi, không đếm lại nên chuyện thằng Minh xem chiếu bóng cọp chú Hai Ngon hoàn toàn không biết. Một hôm, nhân ngày chủ nhật, chú chở theo đứa con gái - tên Bông - đi theo chơi. Chú giao cho con Bông nhiệm vụ thu tiền vé của tụi nó. Con Bông cũng trạc tuổi thằng Minh, đang học lớp nhứt [6] trường tiểu học Phú Định.

Lúc đầu, cũng như chú Hai, khi tụi nó đưa tiền thì con Bông nhận và bỏ vào cái nón. Khi chú đang cho máy chiếu phim chạy con Bông kiểm lại tiền và thấy thiếu mất tiền của một đứa. Con Bông biết rằng có đứa đang coi cọp mà ba nó không biết. Khi phát hiện được điều này, con Bông không nói cho chú biết để nó có thể bắt tại trận “kẻ gian hùng” kia. Khi tụi nó đưa tiền con Bông để ý mặt từng đứa và nó phát hiện ra thằng Minh không đưa tiền mà vẫn có thể coi phim được. Nó bèn đi lại phía thằng Minh và thấy thằng này đang cầm một cây đũa chận ngang màng trập. Con Bông la lên:

- Ba ơi, thằng này coi chiếu bóng cọp nè ba.

Thằng Minh bị con Bông bắt tại trận quê quá, chống chế:

- Ai thèm coi hát cọp mậy. Tao đang thử xem cái màng trập này có bị vướng không.

Con Bông bĩu môi:

- Coi hát cọp thì nói coi hát cọp, giựt le hoài.

Lần đầu tiên tụi con nít xóm Ba-ra-dô được xem thằng Minh cãi nhau với con gái nên tụi nó khoái chí còn hơn xem tuồng chớp bóng. Thằng Minh không muốn mất mặt trước bạn bè nên nói ngang như cua:

- Tại ba mầy cứ chiếu tuồng cũ mà cứ thay tên mới không. Ba mầy cũng xí gạt tụi tao vậy chứ bộ. Vậy là huề.

- Mầy nói ba tao xí gạt tụi mầy, bằng cớ đâu?

- Dễ ợt, như ba mầy vừa nói là sẽ chiếu tuồng Tặc-dăng ăn chuối phải hông?

Con Bông quay lại hỏi chú Hai Ngon:

- Phải tuồng Tặc-dăng ăn chuối không ba?

- Ừ.

Con Bông quay lại nói với thằng nó:

- Mầy dám nói ba tao chiếu toàn tuồng cũ, vậy mầy coi tuồng này chưa?

- Tao xem tám lần rồi.

- Xạo ke.

- Mầy dám cá không?

- Sao không!

- Nếu tao nói trật tao sẽ trả tiền gấp đôi, còn nếu tao nói đúng?

- Cho mầy coi đúng mười tuồng không lấy tiền.

Thằng Minh giơ ngón tay ra:

- Ngoéo tay há. “Nhất ngôn ký xuất, tứ mã nan truy” [7] há.

Con Bông cũng không vừa:

- Cha, mầy cũng coi cải lương Hồ Quảng nhiều dữ. Chắc coi cọp không chứ gì. Ngoéo thì ngoéo chứ sợ mầy sao.

Hai đứa ngoéo tay nhau. Thằng Minh nhẩn nha:

- Phải có người làm chứng chứ. Thằng Chim, mầy làm chứng nha.

Thằng Chim nhân dịp này cũng ăn phần:

- Làm chứng có được xem chớp bóng không tốn tiền không?

- Tao bao mầy. Coi tới mười tuồng không tốn tiền lận.

- Ngon dữ. Không có biết thắng không mà làm tàng.

Thằng Minh bèn cất giọng như một kép hát trong một tuồng hát bội:

- Nè, hãy giương tai lên cho rõ mà nghe “ai gia” kể đây... ải... ải...

Bọn con nít xúm quanh thằng Minh cười hăng hắc. Còn con Bông cong mỏ:

- Xí, giống như thằng hề...

Không quan tâm đến con Bông, thằng Minh tiếp tục:

- Tặc-dăng ăn chuối có thằng Tặc-dăng...

- Thì tuồng Tặc-dăng phải có Tặc-dăng chứ không lẽ có mặt mầy ở trỏng. - Con Bông cong cớn.

Không để ý đến lời châm chọc của con Bông, thằng Minh tiếp tục:

- Thằng Tặc-dăng đu dây, cứu được con công chúa đang ngồi khóc dưới gốc cây vì bị con khỉ bắt ăn một nải chuối bự tổ chảng. Thằng Tặc-dăng hét ò... ó... o... bay xuống giựt nải chuối làm con khỉ quê quá, rượt theo thằng Tặc-dăng, phải hôn?

Con Bông cảm giác thua tới nơi, bèn nói cứng:

- Trật rồi mầy ơi, đó là tuồng...

- Tặc-dăng về thành, đúng hôn, chư tướng... ải... ải...?

Bọn trẻ cũng bắt chước hát bội, đồng thanh:

- Dạ, đúng thưa bệ hạ...

Thằng Minh nói tiếp:

- Tuồng Tặc-dăng ăn chuối là tuồng Tặc-dăng về thành do ba mầy sửa tên lại. Tao biết tuồng cũ nhưng tao vẫn coi, không lẽ mầy bắt tao trả tiền coi tuồng cũ à?

Thằng Minh là một thằng bẻm mép nên con Bông không phải là đối thủ. Con Bông ngó lên ba nó hỏi:

- Tuồng Tặc-dăng ăn chuối là tuồng cũ phải không ba?

Nói chung xe hát bóng thùng của chú Hai tất cả đều cũ. Cũ từ máy chiếu, những bộ phim và kể cả khán giả, chỉ có tiền xem phim là tiền mới mà thôi. Tuy nhiên, đôi lúc cũng để gây sự tò mò và dụ bọn trẻ xem phim, chú cũng giới thiệu phim bằng mấy chữ nguệch ngoạc bên hông thùng chiếu phim. Tuy nhiên, trong khi viết giới thiệu chú đã sửa lại tên phim. Từ phim Sạc-lô đào vàng chú biến thành phim Sạc-lô ăn dây nịt. Chú cho phim Hai tay súng oai hùng trở thành Anh em cốt nhục... Nói chung, những bộ phim 8 ly cũ kỹ đã trở thành những bộ phim với những tên hoàn toàn mới. Chú thấy tụi nhỏ vẫn xem thoải mái, không phàn nàn gì nên liên tục sửa đổi tên phim, đến nỗi bản thân chú cũng chẳng nhớ tên phim đầu tiên là tên gì.

Ông gãi gãi cái đầu, nói với con Bông:

- Ừ, chắc vậy.

Con Bông mặt ỉu xìu, nói với thằng Minh với cái giọng của kẻ thua cuộc:

- Tao cho mầy xem mười phim không tốn tiền.

Thằng Minh ra vẻ anh hùng:

- Sức mấy mà tao thèm coi mậy. Nói với mầy cho vui vậy thôi chứ tao coi hết mấy tuồng hát bóng của ba mầy rồi. Phim cũ xì cứ đứt hoài. Chừng nào có tuồng mới tao mới coi.

Thật ra, thằng Minh cũng không muốn đứng ở đây lâu vì nó sợ càng ở đây lâu thì càng quê với con Bông. Trong thâm tâm nó cũng biết rằng nó là thằng xem phim lậu và bị bắt tại trận nhưng nhờ nó biết tẩy của chú Hai Ngon nên thoát nạn nếu không thì chắc quê mấy trăm cục luôn chứ đừng nói quê một cục.

Chú thích:

[1] Xe Goebel. Thương hiệu xe gắn máy, động cơ hai thì sang số tay nổi tiếng của Đức.

[2] Năm 1966, tiền Sài Gòn có mệnh giá cao nhất tờ 1.000 đồng. Một USD đổi được 80 đồng và vàng giá 10.400 đồng một lượng. Một ký thịt heo giá 190 đồng, một ký lô gạo giá 12 đồng, một chai bia Con Cọp lớn giá 13 đồng, thuốc lá đen một bao giá 8 đồng.

[3] Vua túc cầu người Bra-zin.

[4] Võ sĩ đấm bốc của Mỹ, đã từng đi tù vì không chịu tham gia chiến tranh Việt Nam.

[5] Coi không trả tiền.

[6] Ở thời điểm này, bậc tiểu học khởi đầu từ lớp năm (lớp một bây giờ), lớp tư, lớp ba, lớp nhì, lớp nhất (lớp năm bây giờ).

[7] Một lời nói, bốn ngựa khó theo. Trong các tuồng cải lương Hồ Quảng, các nhân vật khi giao kết điều gì thường nói câu này.