Chương VI RỪNG GIÀ

Frodo đột nhiên tỉnh giấc. Trong phòng vẫn tối. Merry đang đứng đấy cầm cây nến trong tay, tay kia nện mạnh lên cánh cửa. “Được rồi! Chuyện gì vậy?” Frodo hỏi, hãy còn run rẩy, ngơ ngác.

“Chuyện gì ư?” Merry la lên. “Đến giờ dậy chứ gì. Bốn rưỡi rồi, trời mù lắm. Đi nào! Sam sắp chuẩn bị xong bữa sáng. Đến Pippin cũng dậy rồi. Em đang tính đi thắng yên cương cho lũ ngựa lùn và đem con làm ngựa thồ hành lý về đây. Đánh thức đồ Bự lười nhác kia đi! Ít nhất cậu ta cũng phải dậy tiễn chúng ta chứ.”

Qua sáu giờ một chút cả năm Hobbit đã sẵn sàng khởi hành. Bolger Bự hãy còn đang ngáp. Họ lẳng lặng lẻn ra khỏi ngôi nhà. Merry đi đằng trước dắt một con ngựa lùn nặng trĩu hành lý, chọn đường đi dọc lối mòn chạy qua một lùm cây phía sau nhà, rồi băng qua vài cánh đồng. Lá cây sáng lấp loáng, từng cành con nhểu nước; cỏ xám vì sương lạnh. Vạn vật tĩnh lặng những tiếng động xa xăm hồ như gần và rõ ràng: lũ gà ríu rít trong khoảnh sân nào đấy, ai đó đóng cánh cửa một ngôi nhà đằng xa.

Trong nhà kho họ thấy lũ ngựa lùn còn lại; đám thú nhỏ bé chắc nịch đúng cái giống dân Hobbit yêu quý, không nhanh, nhưng giỏi chịu đựng một ngày lao động dài dặc. Họ trèo lên, chẳng mấy chốc đã đi mất vào trong màn sương mù dường như miễn cưỡng mở ra trước họ rồi lại khép lại đầy dọa dẫm đằng sau. Sau khi đi quãng chừng một giờ, chầm chậm và không nói năng gì, họ thấy Bờ Giậu đột nhiên hiện ra lờ mờ ngay phía trước. Bờ cao và bị mạng nhện lấp lánh ánh bạc phủ kín.

“Các cậu sẽ vượt qua đây thế nào đây?” Fredegar hỏi.

“Theo tôi!” Merry nói, “rồi các anh sẽ thấy.” Cậu rẽ sang trái men theo Bờ Giậu, và chẳng mấy chốc họ đến chỗ bờ quành vào bên trong, chạy men theo mé một thung trũng. Một đường hào nhỏ vừa mới đào, cách Bờ Giậu một khoảng, thoai thoải dốc xuống mặt đất. Đường hào lát tường gạch hai bên, tường nhô cao dần dần cho đến chỗ đột nhiên khép lại thành vòm tạo thành đường hầm ngụp sâu bên dưới Bờ và thoát ra giữa thung ở phía bên kia.

Đến đây Bolger Bự dừng lại. “Tạm biệt, Frodo!” cậu chào. “Tôi chỉ ước sao cậu sẽ không đi vào Rừng. Tôi hy vọng cậu sẽ không cần giải cứu trước lúc tàn ngày. Dù sao cũng chúc cậu may mắn - ngày hôm nay và mọi ngày sau!”

“Nếu phía trước không còn thứ gì đáng sợ hơn Rừng Già nữa, tôi sẽ cho là mình may mắn,” Frodo đáp. “Hãy báo ông Gandalf gấp rút tiến dọc theo Đường Đông nhé; chúng tôi sẽ sớm trở lại đường cái và sẽ đi nhanh hết mức.” “Tạm biệt!” họ chào to, rồi phi xuống dốc, biến khỏi tầm mắt Fredegar mà khuất vào trong đường hầm.

Bên trong tối và ẩm ướt. Ở đầu đằng kia, một cánh cổng toàn những chấn song sắt ken dày đóng chặt đường hầm. Merry tiến đến mở khóa cổng, và khi tất cả họ đã băng qua cậu ấy trở lại. Cổng sập keng một tiếng, cái khóa kêu lách cách. Âm thanh nghe hung gở.

“Đó!” Merry thốt lên. “Ta vừa rời Quận, và giờ đã ở bên ngoài, ở ngay bìa Rừng Già.”

“Liệu những câu chuyện về nó có đúng thật không?” Pippin hỏi.

“Còn tùy ý em nói chuyện gì,” Merry trả lời. “Nếu ý em là chuyện yêu ma ba bị xưa rích mà mấy vú em nhà cậu Bự từng kể cho cậu ta nghe, về yêu tinh và chó sói với lại đủ thứ kiểu ấy thì anh dám nói là không. Giá nào anh cũng không tin chúng tồn tại. Nhưng Rừng Già quả là kỳ quặc. Mọi thứ ở trong đó đều sống động hơn nhiều, ý thức được những gì đang diễn ra rõ ràng hơn nhiều, ấy là nói vậy, so với các thứ ở Quận. Và cây cối trong đó không thích người lạ. Chúng theo dõi người ta. Chúng thường chỉ lặng lẽ theo dõi người ta, chừng nào ánh sáng ban ngày còn sót lại, chứ không làm gì hơn. Họa hoằn lắm vài cây cực kỳ thù địch có thể đánh rơi một cành, hoặc chìa một nhánh rễ ra, hoặc dùng một cái dây leo rõ dài tóm lấy ta. Nhưng ban đêm sự tình có thể cực kỳ đáng sợ, không thì cũng là người ta bảo thế. Anh mới ở trong này một hai lần sau nhá nhem, và chỉ mới gần chỗ Bờ Giậu Cao. Anh cứ có cảm giác tất cả lũ cây cối bấy giờ đang thì thầm với nhau, truyền cho nhau tin tức với lại mưu đồ bằng một thứ ngôn ngữ bất thành lời; những cành cây đu đưa, quờ quạng mà không hề có gió. Họ còn nói lũ cây này thực sự di chuyển được, có thể quây người lạ rồi vây bọc họ lại. Thực tình là hồi trước chúng từng tấn công Bờ Giậu: chúng đến công nhiên cắm rễ ngay cạnh đó, xoãi cành lá qua đó. Nhưng dân Hobbit đến đốn hạ hàng trăm cây, rồi đốt một đống lửa khổng lồ ở trong Rừng, thiêu rụi toàn bộ dải đất dài phía Đông Bờ Giậu. Sau đó lũ cây từ bỏ cuộc tấn công, nhưng chúng trở nên rất không thân thiện. Vẫn còn một trảng trống hoặc không xa bên trong ấy nơi đống lửa được đốt lên.”

“Chỉ cây cối là nguy hiểm thôi phải không?” Pippin hỏi.

“Còn vô số thứ kỳ quái sống sâu tít trong rừng, cả ở phía đằng kia,” Merry nói, “ít nhất là anh nghe nói vậy; nhưng chưa từng nhìn thấy thứ nào. Nhưng có cái gì đó tạo nên những lối mòn. Cứ hễ ai đó đi vào bên trong rừng anh ta liền tìm thấy những lối mòn lộ thiên; nhưng hình như chúng dịch chuyển và thay đổi từng lúc từng lúc một cách kỳ quái. Không xa đường hầm này cũng có một lối vào, không thì ít nhất là hồi xưa từng có, thông với một lối mòn khá rộng dẫn đến Trảng Cháy, và rồi chạy tiếp đại khái cùng hướng của ta. Đông hơi chếch Bắc. Đấy là lối mòn anh đang thử tìm.”

Mấy Hobbit bây giờ rời cổng đường hầm, cưỡi ngựa băng qua cái thung rộng. Phía đằng xa có một lối mòn mờ nhạt dẫn lên thềm Rừng Già, hơn một trăm thước cách Bờ Giậu; nhưng lối mòn biến mất ngay khi đưa họ tới chân rừng cây. Nhìn lại họ có thể thấy hình dáng Bờ Giậu tối thẫm qua những thân những nhánh chưa chi đã rậm rạp xung quanh. Nhìn đằng trước họ chỉ có thể thấy thân cây, đủ loại kích cỡ và hình dáng: thẳng hoặc cong, xoắn vặn, nghiêng ngả, to bè hoặc thon mảnh, nhẵn hoặc lắm mấu lắm cành; thảy mọi thân nhánh đều xanh rì hoăc nâu xỉn vì rêu và u bướu nhầy nhụa.

Chỉ riêng Merry là có vẻ khá hân hoan. “Em nên đi lên đầu tìm lối mòn đó thì hơn,” Frodo nói với cậu ta. “Đừng để chúng ta lạc mất nhau, hoặc quên mất là Bờ Giậu nằm ở phương nào!”

Họ chọn lối đi giữa những thân cây, lũ ngựa lùn lộp cộp đi theo, cẩn thận tránh nhiều cụm rễ xoắn bện và vặn vẹo. Không có tầng cây thấp. Nền đất cao dần lên đều đặn, và trong khi họ tiến lên phía trước cây cối có vẻ như trở nên cao thêm, thẫm màu đi, và ken dày hơn hẳn. Không có âm thanh nào, ngoại trừ thảng hoặc tiếng nước đọng nhỏ giọt qua đám lá lặng tờ. Lúc đó vẫn không có tiếng thì thào hay chuyển động nào giữa các cành cây; nhưng họ thảy đều có một cảm giác bất an rằng họ đang bị theo dõi bằng thái độ khó chịu, nặng nề đến thành ra căm ghét, thậm chí thù địch. Cảm giác này cứ dần gia tăng, cho đến khi họ phải vội ngước nhìn lên, hoặc ngoái đầu ra sau, như thể chờ một cú đấm bất thình lình.

Vẫn chưa thấy bóng dáng lối mòn nào, và cây cối dường như liên tục chặn đường. Pippin đột nhiên cảm thấy cậu không thể nào chịu thêm được nữa, vậy là cậu chẳng báo trước gì mà kêu lên rõ to. “Ê! Ê!” cậu la lối. “Tôi không định làm gì đâu. Các người cho tôi qua đi, được không!”

Ba Hobbit kia giật mình dừng lại; nhưng tiếng kêu mất hút đi đâu như thể bị một tấm rèm nặng trịch bóp nghẹt. Không thấy âm vọng hay hồi đáp nào hết, dù khu rừng có vẻ trở nên chật chội thêm và cảnh giác hơn khi trước.

“Nếu là em, anh sẽ không la lối làm gì,” Merry nói. “Lợi bất cập hại.”

Frodo bắt đầu tự hỏi liệu có thể tìm ra đường xuyên rừng hay không, và liệu cậu có đúng khi đưa ba người bạn đi vào trong khu rừng kinh tởm này. Merry đang nhìn hết bên nọ lại bên kia, dường như không chắc chắn sẽ phải đi hướng nào. Pippin nhận ra ngay. “Chẳng cần mất nhiều thời gian để anh lạc mất mọi người nhỉ,” cậu mỉa mai. Nhưng đúng lúc ấy Merry thốt một tiếng huýt sáo khoan khoái và chỉ trước mặt.

“Cha chà, cha chà!” cậu xuýt xoa. “Những cái cây này di chuyển thật. Trảng Cháy đúng là ở phía trước ta (không thì anh cũng mong vậy), nhưng lối mòn đến đó hình như đã dịch đi đâu mất!”

Ánh sáng trở nên rõ hơn khi họ tiến dần lên phía trước. Đột nhiên họ ra khỏi rừng cây và thấy mình ở giữa một khoảng đất hình trong thoáng đãng rộng rãi. Đã thấy trời trên đầu, xanh và trong đến đáng kinh ngạc, bởi bên dưới mái Rừng Già họ chẳng thể nhìn thấy buổi sáng đang tới cùng sương mù tan. Tuy vậy, mặt trời vẫn chưa đủ cao để soi sáng được xuống khoảng rừng thưa, dù ánh nắng đã chạm tới những ngọn cây. Lá ở ngoài rìa trảng dày và xanh hơn hẳn, tạo thành một bức thành gần như chắc đặc bao quanh trảng. Chẳng cây cối nào mọc ở đó, ngoại trừ cỏ bờm xờm cùng nhiều cây cao: độc cần héo cuống dài, ngò tây dại, cỏ liễu lan đang tán hạt thành tàn tro phủ lông tơ, rồi cây kế và cây tầm ma um tùm. Một chốn thê lương: song sau Rừng Già sin sít lại mang dáng vẻ của một mảnh vườn hân hoan đầy quyến rũ.

Bốn Hobbit cảm thấy phấn chấn hẳn, bèn tràn trề hy vọng ngước nhìn ánh ngày lồng lộng trên bầu trời. Ở đầu bên kia trảng có một lỗ hổng trên bức tường cây, và một lối mòn thẳng tắp ngay tại đó. Họ có thể thấy lối mòn ấy chạy mãi, vào tít trong rừng, có vài đoạn rộng thênh và bên trên thông thoáng, dù thỉnh thoảng cây cối vẫn sáp lại, các cành lớn tối thẫm che mờ lối. Họ đi lên lối mòn này. Họ vẫn đương leo thận trọng, nhưng bây giờ thì đi mau hơn nhiều, tâm can nhẹ nhõm hẳn, bởi dường như khu rừng đã mủi lòng, rút cuộc đang để họ đi qua mà không ngăn trở.

Nhưng một lúc sau không khí bắt đầu nóng và ngột ngạt dần. Cây cối sáp lại san sát cả hai bên lối mòn, họ không còn nhìn xa đằng trước được nữa. Bây giờ, hơn bao giờ hết, họ cảm thấy rõ ràng cái ác tâm của rừng cây đang đè nặng lên mình. Im lặng đến độ tiếng nện móng của lũ ngựa lùn, xào xạc trên lá khô và thỉnh thoáng vấp phải rễ ẩn, như đấm thình thịch vào tai họ. Frodo cố hát một bài ca động viên cả bọn, nhưng giọng cậu hạ thành tiếng thì thào.

Ôi! Lữ khách qua vùng bóng đổ,

chớ chùn chân! Dẫu phủ mịt mùng,

rừng đâu đâu cũng tới lúc cùng,

chân trời thoáng nhường trông vừng nhật:

mặt trời lặn, mặt trời sẽ mọc,

ngày khép màn, ngày chốc kéo màn.

Đông Tây chi rừng tất sẽ tàn...

Tàn - ngay giữa lúc nói từ này giọng cậu nhỏ dần rồi tắt hẳn. Bầu không khí dường như nặng nề, khiến mỗi chữ phát ra đều mệt mỏi. Ngay đằng sau họ một cành lớn từ cái cây già cỗi lòa xòa rụng xuống lối mòn nghe sầm một tiếng. Đằng trước họ, cây cối dường như sáp lại gần.

“Chúng không thích những cùng với tàn đó đâu,” Merry nói. “Giờ em thì sẽ không hát thêm gì nữa. Cứ chờ cho đến khi chúng ta tới được bìa rừng, rồi ta sẽ quay lại đồng ca cho chúng một khúc thật phấn chấn!”

Cậu hớn hở nói, và nếu có cảm thấy chút lo lắng tột độ nào, cậu cũng không thể hiện ra. Ba người kia không trả lời. Họ đang chán nản. Một khối nặng đang từ từ đè xuống tim Frodo, và bây giờ mỗi khi cất bước cậu lại hối tiếc vì đã nghĩ đến chuyện thách thức mối hăm dọa của rừng cây. Thực ra, cậu vừa mới tính dừng lại và đề nghị quay về (nếu vẫn còn có thể), thì mọi sự xoay sang một hướng mới. Lối mòn thôi dốc, và suốt một lúc lâu thành ra gần như bằng phẳng. Những cái cây tối tăm dạt sang bên, nên họ có thể thấy trước mặt con đường chạy hầu như thẳng tắp. Đằng trước, nhưng vẫn cách một khoảng, sừng sững một đỉnh đồi trọc xanh lục, nhô lên bên trên vành đai rừng y hệt một cái đầu hói. Con đường dường như đang dẫn thẳng đến đó.

Giờ họ lại vội vã tiến lên, phấn khởi với ý nghĩ sẽ trèo lên bên trên mái rừng thông thoáng trong một lúc. Lối mòn nhao xuống, rồi lại vươn lên cao, cuối cùng dẫn họ tới chân sườn đồi dốc đứng. Tại đó, nó bỏ lại rừng cây và mất hút trong lớp đất mặt đầy cỏ mọc. Rừng đứng cả chung quanh đồi như thể mái tóc dày thình lình dừng phắt lại làm thành một vành tròn quanh cái chỏm đầu húi trụi.

Các Hobbit dắt ngựa lên, lượn vòng quanh rồi vòng quanh cho đến khi lên tới đỉnh. Tại đó họ đứng nhìn chung quanh. Không khí lấp lánh ngập nắng, nhưng mù sương; và họ không thể nhìn được quá xa. Gần họ, màn sương giờ đã gần tan hết; mặc dù đây đó sương còn phủ trong các thung lũng rừng lòng chảo, và về phía đằng Nam bọn họ, từ bên dưới một nếp thung sâu cắt ngang rừng, lớp mù vẫn dâng lên tựa như hơi nước hoặc giả những cọng khói trắng.

“Đấy,” Merry chỉ tay nói, “đấy là sông Liễu Gai Quấn Quýt. Nó bắt nguồn trên Vệt Đồi đi xuống rồi chảy về hướng Tây Nam qua Rừng Già để rồi nhập vào sông Bia Rum Đun ngay dưới làng Đuôi Giậu. Chúng ta không đi đường đó đâu! Thung lũng sông Liễu Gai Quấn Quýt đồn là nơi kỳ quái nhất cả rừng này - mọi sự kỳ quái đều từ chỗ trung tâm ấy mà ra, cứ là nói vậy.”

Ba người kia nhìn theo hướng Merry trỏ, nhưng họ hầu như chẳng thấy gì ngoài sương mù bên trên thung lũng sông thoải sâu ẩm ướt; và đằng sau, nửa phía Nam khu rừng mờ dần không nhìn được.

Mặt trời trên đỉnh đồi bây giờ đang nóng lên. Hẳn đã khoảng mười một giờ sáng, nhưng sương mù mùa thu vẫn ngăn chưa cho họ nhìn được bao xa những hướng còn lại. Ở đằng Tây họ chưa thể luận ra đường Bờ Giậu cũng như thung lũng sông Bia Rum Đun bên kia Bờ Giậu. Họ háo hức nhìn về phía mạn Bắc, song không thấy cái gì là vệt Đường Đông to lớn họ đang định hướng đến. Họ đang ở trên một ốc đảo giữa biển cây, chân trời thì bị giấu kín.

Ở mạn Đông Nam, nền đất dốc xuống cheo leo, như thể triền dốc đồi còn hạ mãi xuống bên dưới rừng cây, giống các bờ biển đào mà thực ra là sườn bên một quả núi nọ nhô lên từ biển sâu. Họ vừa ngồi trên sống đồi xanh trông ra khu rừng bên dưới vừa ăn bữa giữa ngày. Lúc mặt trời lên cao và đã quá trưa, họ thoáng thấy xa mãi phía đằng Đông những nét xanh xám của Vệt Đồi nằm ở bên kia Rừng Già mạn ấy. Cảnh tượng cổ vũ họ ghê gớm; bởi vì thật vui mừng xiết bao được trông thấy thấp thoáng bất cứ thứ gì bên kia ranh giới khu rừng, mặc dầu nếu có thể được họ sẽ không tính đi lối ấy: trong truyền thuyết của người Hobbit, vệt đồi Mộ Đá nổi tiếng hung gở chẳng kém Rừng Già.

Cuối cùng họ quyết định lại đi tiếp. Lối mòn đã đưa họ lên đồi lại xuất hiện bên mạn Bắc; nhưng họ đi chưa được bao xa thì đã nhận ra là nó rõ ràng đang rẽ về bên phải. Chẳng mấy chốc nó bắt đầu dốc xuống hun hút nên họ đoán nó hẳn lại đang đâm thẳng ra thung lũng Liễu Gai Quấn Quýt: hoàn toàn không phải hướng họ muốn chọn. Sau khi bàn bạc một hồi họ quyết định bỏ lối mòn lầm lạc này mà dấn về hướng Bắc; bởi mặc dầu họ đã không thể nhìn thấy từ trên đỉnh đồi song Đường Đông hẳn phải nằm lối ấy, và không thể nào cách đây quá nhiều dặm. Cũng về phía mạn Bắc, bên trái lối mòn, mặt đất dường như khô khạo và thoáng rộng hơn, cao dần lên tới những sườn dốc cây cối mảnh hơn, thông và phi thay thế sồi, tần bì, cùng những loài cây vô danh kỳ lạ của rừng rậm.

Thoạt đầu lựa chọn của họ có vẻ đúng; họ xoay xở giữ được tốc lực kha khá, tuy nhiên bất cứ khi nào thoáng thấy mặt trời trong một trảng rừng thưa trống trải, họ lại thấy mình đã xoay sang hướng Đông tự lúc nào không sao lý giải nổi. Nhưng sau một lúc cây cối lại bắt đầu khép chặt ngay chỗ lúc nãy nom từ xa có vẻ thưa hơn và không rối bùng beng đến vậy. Rồi những nếp thung sâu trên mặt đất lộ ra bất thình lình, hệt những vệt lún của các bánh xe khổng lồ hay những con hào sâu hoặc đường trũng từ lâu không chân bước đầy nghẹt bụi mâm xôi. Những nếp thung sâu này thường nằm vắt ngang đường tiến lên của họ, và chỉ có thể vượt qua bằng cách bò xuống rồi lại bò lên, khá rầy rà, lại khó khăn cho lũ ngựa lùn. Mỗi lần bò xuống họ lại thấy hõm lòng chảo ken đầy những bụi cây rậm rạp và tầng cây thấp giăng mắc rối bù, không hiểu sao không chịu tránh đường bên trái mà chỉ mở lối khi họ quay sang phải, họ phải đi một đoạn dưới đáy rồi mới tìm thấy được lối lên ở bờ bên kia. Mỗi lần họ lổm ngổm bò ra được, rừng cây dường như lại hun hút hơn, tối tăm đi, lúc nào cũng vậy, sang trái và ngược lên là khó tìm lối nhất, nên họ buộc phải sang phải và xuôi xuống.

Sau chừng một hai giờ, họ mất mọi cảm giác rõ ràng về phương hướng, mặc dầu vẫn biết thừa là mình đã hoàn toàn không còn đi về phía Bắc một lúc lâu rồi. Họ đang bị cản trở, chỉ đang đơn giản đi theo một tuyến đường được lựa chọn sẵn cho mình - hướng Đông và hướng Nam, vào tận giữa rừng chứ không phải ra khỏi đó.

Buổi chiều tan dần mà họ vẫn đang bò toài và loạng choạng đi vào trong một nếp thung rộng hơn, sâu hơn bất cứ nếp thung lũng nào họ từng gặp phải. Nó dốc đứng và cây cối um tùm xõa xuống mép đến độ rõ ràng không thể trèo thoát lên được dù là tiến hay lui, nếu không bỏ lũ ngựa lùn cùng hành lý lại đằng sau. Tất cả những gì họ có thể làm là đi theo nếp thung - xuôi xuống dưới. Nền đất trở nên mềm xốp, đôi chỗ lầy lội; những mạch nguồn nhỏ xuất hiện hai bên bờ, và chẳng mấy chốc họ thấy mình đang đi dọc một con suối chảy thành dòng róc rách qua lòng đáy thung um tùm cỏ dại. Rồi nền đất bắt đầu dốc xuống hun hút, dòng suối nhỏ trở nên mạnh mẽ và huyên náo, chảy và lao vội vã xuống chân đồi. Họ đang ở trong một lòng máng sâu, sáng nhờ nhờ, cây cao rợp thành vòm bên trên đầu.

Sau khi vấp loạng choạng thêm một quãng dọc dòng suối, họ bất thình lình ra khỏi cảnh tối tăm ảm đạm. Ánh mặt trời hiện ra trước mặt như thể vừa xuyên qua một cánh cổng. Tới chỗ đồng không họ nhận thấy mình vừa đâm đường đi xuống theo khe nứt cắt vào triền dốc cao, gần như vách đá. Dưới chân khe là một khoảng rộng rợp cỏ lẫn lau sậy; và ở đằng xa có thể thoáng thấy một triền đất nữa cũng dốc gần bằng. Buổi chiều vàng rực ngập ánh tà dương trải ấm áp và mơ màng bên trên rẻo đất ẩn ở giữa. Chính giữa rẻo đất, uốn khúc lững lờ một dòng sông tối tăm nước nâu nhờ, giáp bờ toàn liễu cổ thụ, rợp thành vòm liễu bên trên, nghẽn lại vì cành liễu gãy, lại điểm lốm đốm cả nghìn lá liễu úa vàng. Không khí đậm đặc mùi lá liễu, rập rờn sắc vàng trên cành; bởi có một làn gió nhẹ ấm áp êm đềm thổi nhẹ qua thung lũng sông, nên lau sậy đang xào xạc, và những cành liễu to vặn mình răng rắc.

“Chà, giờ ít ra em cũng hiểu chúng ta đang ở chỗ nào!” Merry nói. “Chúng ta gần như ở hướng ngược hẳn hướng chúng ta dự tính. Đây chính là sông Liễu Gai Quấn Quýt! Em sẽ đi tiếp khám phá xem sao.”

Cậu đi ra ngoài nắng và biến mất trong đám cỏ cao. Một lúc sau cậu lại hiện ra, bảo rằng đất khá rắn từ chân vách đá đến dòng sông; ở vài chỗ lớp đất mặt rắn chắc dốc xuống tận mé nước. “Quan trọng hơn,” cậu nói, “hình như có gì đó giống một con đường đất quanh co dọc bờ sông bên này. Nếu chúng ta rẽ trái và cứ đi theo đó, rốt cuộc sẽ phải ra được bìa Đông khu rừng,”

“Hẳn rồi!” Pippin lên tiếng. “Đấy là, giả thử con đường đất còn tiếp tục xa thế, chứ không chỉ đơn giản đưa chúng ta vào bãi lầy rồi bỏ chúng ta lại đó. Ai đã làm con đường này, các anh thử nghĩ xem, và tại vì sao? Em chắc chắn không phải vì lợi ích của chúng ta rồi. Càng lúc em càng rất nghi ngờ khu rừng này cùng mọi thứ trong rừng, em còn bắt đầu tin tất cả những chuyện kể về nó. Mà các anh có hình dung được ta sẽ phải đi về phía Đông bao xa không?”

“Không,” Merry đáp, “anh thì không. Anh hoàn toàn không biết chúng ta đang ở điểm nào trên dòng Liễu Gai Quấn Quýt, hay là ai lại có thể đến đây thường xuyên đến nỗi làm hẳn một con đường suốt dọc bờ sông. Nhưng anh không thể thấy hay nghĩ được lối ra nào khác.”

Đến đó không còn lựa chọn nào khác, họ nối nhau tiến lên, Merry dẫn cả bọn tới con đường cậu vừa phát hiện được. Khắp nơi lau sậy và cỏ mơn mởn cao, đôi chỗ lút đầu, nhưng một khi đã tìm thấy, con đường thật dễ theo, bởi nó rẽ và lượn quanh co, dễ tìm ra nền đất rắn giữa những bãi lầy và vụng nước. Đây đó nó băng qua những dòng suối nhỏ, chảy xuống suối lạch dẫn vào Liễu Gai Quấn Quýt từ những vùng đất rừng cao hơn, và tại mỗi điểm này có nhiều thân cây hoặc bó cây bụi đặt ngay ngắn vắt ngang.

Các Hobbit bắt đầu thấy rất nóng. Có hàng quân đoàn ruồi đủ loại vo ve quanh tai họ, còn mặt trời buổi chiều thì thiêu đốt mấy tấm lưng. Cuối cùng họ đột nhiên đi vào một vùng bóng râm nhạt; những cành xám lớn vươn từ bên này sang bên kia đường. Cứ mỗi bước tiến lên phía trước là bước tiếp sau lại trở nên lưỡng lự hơn. Cơn buồn ngủ như đang bò từ dưới đất lên chân họ, rồi nhẹ nhàng rớt xuống đầu và mắt họ.

Frodo mặc cho cằm mình gục xuống còn đầu thì gà gật. Ngay trước cậu Pippin ngã nhào khuỵu cả gối. Frodo dừng lại. “Không hay rồi,” cậu nghe được Merry nói. “Không thể đi thêm bước nào nữa nếu không dừng nghỉ. Phải đánh giấc xép thôi. Dưới mấy cây liễu kia rất mát. Đỡ ruồi!”

Frodo không thích cái giọng này. “Thôi nào!” cậu kêu to. “Chưa thể đánh giấc xép đâu. Chúng ta phải ra khỏi rừng trước đã.” Nhưng những người khác đã quá kiệt sức không buồn bận tâm. Bên cạnh họ Sam đứng ngáp dài, chớp chớp mắt ngơ ngẩn.

Đột nhiên chính Frodo cũng cảm thấy cái ngủ chế ngự mình. Đầu cậu quay cuồng. Lúc này hầu như không có một âm thanh nào trong thinh không. Lũ ruồi đã thôi vo ve. Duy nhất một tiếng động khe khẽ trong tầm tai, một rung động êm ru như bài ca thì thầm, có vẻ khuấy động những cành lớn bên trên. Cậu ngước đôi mắt nặng trĩu lên và thấy lõa xõa trên đầu một cây liễu to lớn, già cỗi và bạc phếch. Nom nó khổng lồ, cành nghều ngào vươn lên cao như những cánh tay nhiều ngón dài đang cố vươn ra, thân cuộn xoắn và đầy mấu mở ngoác thành nhiều khe rộng cọt kẹt mơ hồ mỗi khi các cành to di chuyển. Tán lá rung rinh trên nền trời sáng rỡ khiến cậu lóa mắt; cậu ngã nhào, nằm vật tại chỗ trên bãi cỏ.

Merry và Pippin lê mình tiến lên, nằm xuống dựa lưng vào thân cây liễu. Đằng sau họ những khe nứt lớn há miệng rộng ngoác chào đón trong khi cái cây đu đưa kẽo kẹt. Họ ngước nhìn lá cây vàng lẫn xám, đang vừa chuyển động êm ru ngược sáng vừa reo ca. Họ nhắm mắt, và rồi dường như họ có thể thực sự nghe được lời, những lời dịu êm, đang nói về nước và giấc ngủ. Họ buông mình theo bùa ngải cám dỗ ấy, nhanh chóng chìm vào giấc ngủ dưới chân cây liễu xám lớn.

Frodo nằm một lát đấu tranh với giấc ngủ đang chế ngự mình; rồi nỗ lực hết sức cậu lại gượng đứng dậy. Cậu thấy thèm nước mát quá. “Đợi tôi nhé, Sam,” cậu lắp bắp đề nghị. “Phải nhúng chân một lát.”

Nửa tỉnh nửa mê cậu đi thơ thẩn ra phía thân cây giáp bờ sông, nơi những cụm rễ lớn ngoằn ngoèo trồi ra nhúng vào dòng chảy, hệt bầy tiểu long xù xì vươn mình uống nước. Cậu ngồi dạng chân lên một cụm rễ, khỏa đôi bàn chân nóng bỏng trong làn nước nâu mát mẻ; rồi ngay ở đó chính cậu cũng tự dưng thiếp đi, lưng dựa vào cây.

Sam ngồi xuống vò đầu, mồm ngáp nhệch như thể cái hang. Chú thấy lo. Chiều đang dần muộn, và chú nghĩ cơn buồn ngủ đột ngột này thật không bình thường. “Đằng sau chuyện này không chỉ là mặt trời với lại không khí ấm áp,” chú lẩm bẩm một mình. “Mình không thích cái cây to ghê gớm này. Mình không tin nó. Bây giờ nghe nó hát ru giấc ngủ kìa. Chuyện này không ổn chút nào!”

Chú xốc mình đứng dậy, lê bước đến xem lũ ngụa lùn ra sao. Chú thấy hai con đã lang thang trên đường được một quãng dài; chú đương giữ lấy chúng, dắt chúng về phía mấy con kia thì nghe được hai tiếng động; một rất to, tiếng kia nhỏ nhưng rất rõ. Một là tiếng tõm của cái gì nặng rơi xuống nước; kia như là tiếng khóa siết khi có cánh cửa sập chặt khít, êm ru.

Chú vội chạy trở ra bờ sông. Frodo đang ở dưới nước sát mé sông, một cái rễ lớn có vẻ như đang đè lên cậu, ghìm chặt cậu xuống, nhưng cậu không vùng vẫy. Sam nắm áo choàng của cậu, kéo cậu ra từ bên dưới cái rễ, rồi khó nhọc lôi cậu lên hẳn trên bờ. Gần như ngay lập tức cậu tỉnh dậy, vừa ho vừa khạc phì phì.

“Cậu biết không, Sam,” cuối cùng cậu nói, “cái cây đáng tởm nó đẩy tôi xuông đấy! Tôi cảm thấy nó. Cái rễ to cứ thế cuốn tròn rồi huých tôi xuống!”

“Tôi mong là cậu chỉ đang mơ thôi, cậu Frodo,” Sam đáp. “Cậu không nên ngồi ở chỗ nước nôi như thế, nếu thấy buồn ngủ.”

“Hai người kia thì sao?” Frodo hỏi. “Tôi tự hỏi họ đang mơ những giấc mơ kiểu gì.”

Họ đi vòng sang phía bên kia thân cây, và rồi Sam hiểu được tiếng lách cách chú mới nghe thấy. Pippin đã biến mất. Cái khe Pippin đặt mình nằm cạnh ban nãy đã đóng kín lại, đến nỗi không còn thấy một vết nứt nào. Merry thì bị mắc bẫy: một cái khe khác đóng lại ngang hông cậu; chân cậu nằm ngoài, nhưng cả người còn lại ở bên trong một lỗ hổng tối om, mép lỗ mút chặt như thể gọng kìm.

Frodo và Sam trước tiên đánh lên thân cây Pippin dựa lúc trước. Rồi họ tuyệt vọng vật lộn hòng kéo cho bộ hàm của cái khe giữ Merry tội nghiệp mở ra. Hoàn toàn vô ích.

“Chuyện khốn khổ gì xảy ra đây!” Frodo hét rối lên. “Tại sao chúng ta lại đi vào khu rừng đáng sợ này? Tôi ước gì tất cả chúng ta trở lại Hõm Crick được!” Cậu dùng hết sức đá cái cây, không buồn để ý đến chân với cẳng mình. Một luồng run rẩy khó nhận thấy chạy suốt thân cây, lên tận các cành; lá xào xạc và thì thào; nhưng bằng một thanh âm giờ như tiếng cười xa xăm hiu hắt.

“Tôi đoán ta không có cái rìu nào trong hành lý, cậu Frodo?” Sam hỏi.

“Tôi mang một cái con con để chặt củi đun,” Frodo đáp. “Nó không mấy ích lợi đâu.”

“Đợi chút!” Sam la lên, nảy ra một ý nhờ được chữ củi đun mách nước. “Chúng ta có thể dùng lửa làm gì đó.”

“Có thể,” Frodo nói vẻ ngờ vực. “Chúng ta có thể quay sống Pippin bên trong ấy đấy.”

“Chúng ta có thể thử bắt đầu bằng cách dọa hoặc nướng cái cây,” Sam hăm hở đề nghị. “Nếu nó không thả họ ra, tôi sẽ đến hạ nó, kể cả phải dùng răng mà gặm.” Chú chạy tới lũ ngựa lùn và chẳng bao lâu quay trở lại với hai miếng bùi nhùi cùng một cái rìu con.

Họ nhanh chóng vớ cỏ khô, lá lẻo, cùng những mẩu vỏ cây; cắt một đống cành gẫy và que củi chẻ. Họ chất đống tất cả quanh thân cây phía cách xa hai kẻ bị cầm tù. Sam đánh lửa vào bùi nhùi, tia lửa lập tức bắt sang cỏ khô và một bùng lửa ngậm khói bốc lên. Củi cành lách tách. Những lưỡi lửa be bé liếm vào lớp vỏ khô xù xì của cội cây cổ thụ, thiêu sém nó. Một cơn rùng mình chạy suốt cả cây liễu. Lá như rít trên đầu họ, âm thanh đau đớn và tức giận. Một tiếng kêu to từ Merry phát ra, và từ mãi bên trong cội cây họ nghe được Pippin ré lên một tiếng nghèn nghẹt.

“Dập đi ngay! Dập đi ngay!” Merry kêu toáng. “Lão ta sẽ nghiến em đứt đôi, nếu các anh không dập. Lão ta bảo thế.”

“Ai? Cái gì cơ?” Frodo hỏi to, vừa chạy vòng sang phía bên ấy.

“ Dập đi ngay! Dập đi ngay!” Merry van vỉ. Những cành liễu bắt đầu lắc dữ dội. Có âm thanh nghe như gió nổi tràn sang cành lá mọi cây khác xung quanh, như thể họ vừa thả một hòn đá vào giấc ngủ yên ắng của thung lũng sông, khiến cho những gợn sóng lăn tăn giận dữ chảy tràn khắp cả cánh rừng. Sam đá vào đống lửa con dập các tia lửa. Nhưng Frodo, hoàn toàn không rõ tại sao mình làm vậy, hay bản thân hy vọng điều gì, thì chạy suốt dọc con đường, vừa chạy vừa la Cứu với! Cứu với! Cứu với! Cậu hình như còn không nghe được âm thanh giọng nói chói lói của chính mình: nó bị gió liễu thổi bay đi và nhận chìm trong tiếng la ó ầm ầm của lá, ngay khi lời nói rời miệng cậu. Cậu cảm thấy tuyệt vọng: lạc lối và mất hết trí khôn.

Đột nhiên cậu dừng khựng. Có tiếng trả lời, hoặc cậu nghĩ là như vậy; nhưng dường như nó đến từ đằng sau cậu, mãi tận cuối đường ngược vào sâu nữa trong rừng. Cậu quay lại lắng nghe, và tức thì không còn có thể nghi ngờ gì nữa: ai đó đang ca một bài ca; một giọng trầm vui vẻ đang sung sướng hát vô tư lự nhưng chỉ là hát vu vơ vô nghĩa:

Hây nào! vui lên nào! rung cho vung cho vang vào!

Rung lên kìa! tưng lên rìa! ô bên kia cây liễu chìa!

Tom Bồm, bôm lên tồm, Tom Bombadil xồm!

Nửa mừng nửa lo có nguy hiểm gì mới, Frodo và Sam giờ đứng sững cả lại. Đột nhiên từ một chuỗi dài những lời vô nghĩa (hoặc là hình như vậy) giọng hát vút lên to rõ ràng thành bài ca này:

Hây! Lại đây mà chơi! Đến đây vui! Bạn lòng ơi!

Gió giời, sáo đá non, bay lon ton ngang qua giời.

Dưới kia, chân Quả Đồi, tắm ánh nắng ngày lấp lánh

Đứng trên ngưỡng cửa rời chờ ánh sao đêm lành lạnh,

Người đẹp ta yểu điệu, con gái Người Đàn Bà Sông,

Mảnh mai như nhánh liễu, trong trẻo hơn dòng nước trong.

Hoa súng đầy ôm trong lòng, Tom Bombadil nhảy nhót

Quay về nhà vui trong lòng. Này có nghe lão hát?

Hây! Lại đây mà chơi! Ố la vui! Cực là chơi!

Anh Đào Vàng, Anh Đào Vàng, vàng như anh như đào ơi!

Tội thân Lão Cổ Liễu, lão rụt cái rễ lão lại!

Tom ta đang vội đây. Ngày sắp qua đêm sắp lại.

Tom quay về nhà này, hoa súng đầy ôm trong lòng,

Hây! Lại đây mà chơi! Này có nghe ta hát không?

Frodo và Sam đứng yên như bị thôi miên. Gió tắt phụt. Lá liễu lại rủ yên ả trên cành cây cứng quèo. Thêm một chuỗi ca hát nữa, rồi bất thình lình hiện ra bên trên lau sậy một cái mũ cũ mèm nhàu nát chóp cao, vành cài lông vũ xanh biếc rõ dài, vừa cà tưng vừa nhảy nhót dọc đường. Thêm một cú nhảy nữa và xuất hiện một con người hoặc là hình như vậy. Giá nào thì ông ta cũng quá to, quá nặng so với một Hobbit, cho dù chưa hẳn đủ cao so với Người Cao Lớn, mặc dù ông ta gây ồn ào không kém gì bọn họ, vừa đi rầm rập với hai cẳng chân to chắc xỏ trong đôi ủng lớn màu vàng, vừa lao qua lau cỏ như một con bò xuống sông uống nước. Ông ta mặc áo choàng xanh da trời và có bộ râu dài màu nâu; mắt ông ta xanh và sáng, khuôn mặt đỏ lựng như trái táo chín, nhưng hằn thành hàng trăm nếp nhăn tươi cười. Trên tay ông ta bưng một chiếc lá lớn làm khay đựng một vốc con con hoa súng.

“Cứu với!” Frodo và Sam vừa la lối vừa chạy về phía ông ta, hai tay giơ ra trước.

“Uầy! Uầy! Ở yên đó!” ông già kêu to, giơ một bàn tay lên, và họ dừng khựng, như thể bị đánh cho đờ đẫn. “Nào, mấy anh bạn nhỏ của ta, các anh đang chạy đi đâu, mà thở hổn hển như ống bễ? Vấn đề ở đây là gì nào? Các anh bạn biết ta là ai không? Ta là Tom Bombadil. Cứ cho ta biết rắc rối của các anh là gì! Tom bây giờ đang vội. Các anh đừng đè hoa súng của ta đấy!”

“Hai người bạn của tôi bị mắc kẹt trong cây liễu,” Frodo kêu lên không kịp thở.

“Cậu Merry đang bị nghiến trong cái khe!” Sam kêu lên.

“Cái gì?” Tom Bombadil hét, nhảy dựng lên không. “Lão Cổ Liễu hả? Không chuyện gì tệ hơn phải không hả? Cái đó chữa nhanh thôi. Ta biết giai điệu cần cho lão. Lão Cổ Liễu xám xịt! Ta sẽ đóng băng lõi của lão, nếu lão không liệu đường cư xử. Ta sẽ hát trốc rễ lão. Ta sẽ hát khuấy gió lên thổi trụi lá cành. Lão Cổ Liễu!”

Đặt chỗ hoa súng cẩn thận xuống cỏ, lão chạy tới cái cây. Ở đó lão thấy đôi bàn chân Merry vẫn đang thò ra ngoài - cả người còn lại đã bị kéo thụt vào trong. Tom ghé miệng lại chỗ nứt và bắt đầu thấp giọng hát vào trong. Họ chẳng bắt được từ nào, nhưng rõ ràng Merry đang tỉnh lại. Đôi chân cậu bắt đầu đá vung. Tom bật nảy ra, bẻ một cành là là, dùng nó đánh mạnh sườn cây liễu “Ngươi thả chúng ra lại nào. Lão Cổ Liễu!” lão kêu. “Ngươi suy nghĩ cái gì vậy? Ngươi không nên thức giờ này. Ăn đất! Đào sâu! Uống nước! Đi ngủ kỹ! Bombadil đang nói đây!” Đoạn lão túm chân Merry lôi ra khỏi chỗ nứt thình lình mở rộng.

Có tiếng rắc như xé gỗ và chỗ nứt kia tách mở, từ đó Pippin bắn ra như thể bị đá. Rồi “rầm” một tiếng lớn cả hai chỗ nứt lại khép chặt lại Một cú rùng mình chạy suốt thân cây từ gốc lên tít ngọn, rồi im lặng tuyệt đối bao trùm.

“Xin cảm ơn!” các Hobbit nói, người nọ tiếp người kia.

Tom Bombadil phá lên cười. “Chà, các bằng hữu bé nhỏ của ta!” lão vừa nói vừa khom người để có thể nhìn vào mặt họ. “Anh em sẽ về nhà cùng ta! Bàn trĩu nặng hết cả kem vàng, mật ong, bánh mì trắng và bơ rồi. Anh Đào Vàng đang đợi. Thì giờ đủ cho bao nhiêu câu hỏi quanh bàn ăn tối. Anh em hãy vận hết tốc lực theo ta!” Nói đoạn lão nhấc chỗ hoa súng, rồi phẩy tay ra dấu một cái và tiếp tục chân sáo nhảy múa dọc con đường mòn hướng về phía Đông, lại hát rổn rảng vô nghĩa.

Quá kinh ngạc và quá nhẹ nhõm không cất nổi thành lời, các Hobbit cố theo lão mau hết sức. Nhưng thế vẫn chưa đủ mau. Tom chẳng mấy đã biến mất đằng trước, tiếng hát ồn ào của lão yếu dần và xa hút. Đột nhiên giọng lão trôi trở lại trong tiếng hú gọi rổn rảng.

Nhảy đi thôi, bạn nhỏ ơi, ngược dòng Liễu Gai Quấn Quýt!

Tom nhanh bước đi lên trước, về nhà còn đem nến thắp,

Mặt Giời đằng Tây lăn xuống dốc, chẳng mấy chốc tha hồ mò.

Khi đêm xuống buông phủ bóng, cửa nhà ta sẽ mở to,

Từ các ô xa cửa sổ, ánh sáng vàng ló nhấp nhó.

Đừng sợ đen sì tổng quán sủi! Đừng nhìn lơ phơ liễu cổ!

Đừng sợ rễ, đừng sợ cành! Tom về trước các bạn mình!

Hây nào! vui lên nào! Chúng ta chờ các bạn mình!

Sau đó các Hobbit không nghe thấy gì nữa. Gần như tức thì mặt trời chìm vào trong rừng cây đằng sau. Họ tưởng đến ánh sáng xiên xiên lúc tối trời lấp lánh bên trên sông Bia Rum Đun, rồi những ô cửa sổ Ấp Hươu lục tục lập lòe hàng trăm ánh đèn. Những bóng tối đen to lớn buông lên người họ; những thân và cành cây lơ lửng tối tăm, hăm dọa bên trên lối mòn. Sương trắng bắt đầu dâng cuộn mặt sông, lắc rắc quanh đám rễ cây ven bờ. Từ ngay nền đất dưới chân họ một làn hơi mờ ảo dâng lên lẫn vào bóng tối nhá nhem đang đổ xuống.

Đi theo con đường mòn trở nên khó khăn, vả lại họ đã rất mệt. Chân họ nặng như chì. Những tiếng động lén lút là lạ chạy quanh các bụi rậm và lau sậy hai bên đường; và nếu nhìn lên bầu trời nhợt nhạt, họ thoáng bắt gặp những khuôn mặt u bướu, lắm đầu mấu kỳ quặc, hiện lên tối tăm trong ánh nhá nhem, hằn học liếc xuống họ từ trên những bờ cao và bìa rừng. Họ bắt đầu cảm thấy cả vùng đất này là không thực, rằng họ đang lập cập đi qua một cơn mơ hung gở sẽ chẳng bao giờ thức tỉnh.

Vừa lúc cảm thấy chân mình chậm lại sắp đứng yên, họ nhận thấy nền đất đang thoai thoải cao lên. Nước bắt đầu rì rào. Trong bóng tối họ thoáng thấy lấp lánh trắng những bọt nước nơi dòng sông chảy qua một đoạn thác ngắn. Rồi đột nhiên cây cối đâu hết và sương mù đã nằm lại đằng sau. Họ bước ra khỏi Rừng Già, thấy một vùng cỏ rộng vồng lên trước mắt. Dòng sông, giờ chỉ còn nhỏ và xiết, đang vui vẻ lao xuống gặp họ, phản chiếu lấp lánh đây đó ánh sáng các vì sao đã sáng rỡ trên bầu trời.

Cỏ dưới chân họ mượt và ngắn, như được xén hay cắt bằng. Các mái Rừng Già sau lưng được cắt xén như bờ giậu. Con đường mòn giờ rõ mồn một đằng trước họ, đâu ra đấy, bờ be bằng đá. Nó ngoằn ngoèo lên tới đỉnh một gò cỏ giờ đây dưới đêm trời sao nhợt nhạt và ở đằng kia, cao bên trên một sườn dốc xa nữa họ thấy ánh sáng nhấp nhánh từ một ngôi nhà. Con đường lại đi xuống, và rồi lại lên, lên một sườn đồi êm dài toàn cỏ mặt, dẫn về phía ánh sáng. Đột nhiên một chùm sáng vàng to tướng từ cánh cửa vừa mở chảy tràn rực rỡ ra ngoài. Nhà của Tom Bombadil ngay trước mặt họ, lên, xuống, bên dưới đồi. Đằng sau ngôi nhà, một vai đất dốc đứng phơi trần xám xịt, quá đó những hình thù tối tăm của vệt đồi Mộ Đá lẩn đi vào đêm phía Đông.

Cả bọn quày quả tiến lên, Hobbit lẫn ngựa lùn. Phân nửa lo lắng và mọi nỗi sợ hãi của họ đều đã rơi rụng cả. Hây! Lại đây chơi! Bài ca vang ra mừng đón họ.

Hây nào! Vui lên nào! Nhảy theo sau, các bạn thiết!

Hobbit! Ngựa lùn tịt! Cứ có tiệc là ta thích!

Nào trò vui hãy bắt đầu! Ta hát cùng bên nhau!

Rồi một giọng trong trẻo nữa, thanh xuân và cổ xưa như chính Mùa Xuân, như bài ca của dòng nước vui tươi từ buổi sáng rạng rỡ nơi vùng đồi chảy xuống vào đêm, đổ ào đến chào đón họ như tiếng bạc:

Nào bài ca hãy bắt đầu! Ta hát cùng bên nhau:

Giời với giăng, sao với mù, mưa với mây giăng trên đầu,

Lá nhú xanh nắng long lanh, sương mai uớt mượt lông chim,

Trên đồi rộng gió lồng lộng, lục lạc reo đồng thạch nam,

Lau lách bờ ao râm mát, hoa súng mặt nước bềnh bồng,

Lão Tom Bombadil với nàng con gái Dòng Sông!

Rồi trong âm thanh bài ca ấy các Hobbit đã đứng trên ngưỡng cửa, một vầng ánh sáng vàng ròng ngập tràn khắp chung quanh.