Chương 2 Mê cung thứ hai
“KẺ CẮT SÁCH”
Rintaro luôn cảm thấy ông nó thật bí ẩn.
Ông là một cụ già thông thái, điềm đạm, sống trong thế giới hơi khác so với thế giới bình thường mà Rintaro biết rõ, ít nói và có phần khó hiểu, nhưng không hề lập dị lánh đời.
Hằng ngày, ông thức dậy lúc sáu giờ sáng, ăn sáng xong lúc sáu rưỡi, quá bảy giờ một chút ông đã làm xong phần cơm trưa cho cả hai ông cháu, rồi đi mở cửa hiệu. Ông đón gió vào bên trong cho thoáng, tưới mấy chậu cây ngoài cửa, tiễn cháu đi học, rồi ở suốt trong biển sách cũ từ lúc sáng sớm ấy cho tới tận chiều tối khi Rintaro đi học về.
Dòng chảy ấy cứ thế lặp đi lặp lại mãi, chưa một lần cạn khô, tựa như con sông lớn tự cổ xưa vẫn tưới tắm cho vùng đất vĩnh hằng. Ngỡ đâu ông cụ nhỏ nhắn ấy đã sống trọn vẹn đời mình trong hiệu sách cũ be bé, nhưng thật ra thì không phải vậy.
Ông không kể nhiều về bản thân, nhưng một vị khách cao niên từng ghé qua hiệu sách đã kể với Rintaro rằng ngày xưa ông từng giữ chức vụ rất cao ở một trường đại học nào đó, nhưng rồi lại nghỉ giữa chừng. Vị khách ấy là một cụ ông lịch lãm có chòm râu dài bạc trắng, đeo chiếc vòng cổ rất bảnh. Ông ấy thỉnh thoảng ghé qua, mua những cuốn sách văn học dày cộp, có bữa còn mua sách ngoại văn nữa. Nghe đâu hồi xưa ông ấy làm việc chung với ông của Rintaro.
“Ông cháu là người giỏi giang lắm đấy.”
Rintaro còn nhớ, dưới ánh đèn vàng vọt, ông ấy từng xoa đầu nó mà nói vậy, còn nó thì ngước mắt lên nhìn. Hồi ấy nó còn đang học cấp hai thì phải? Ông nó ra ngoài có việc gì đó nên nó ngồi trông hàng một mình.
“Ông cháu đã rất cố gắng đưa vô số vấn đề hỗn loạn trên đời đi đúng hướng. Ông cháu tận lực, tận tâm, làm việc rất nghiêm túc, rất tài giỏi.”
Vị khách cao tuổi vừa âu yếm vuốt ve bìa một cuốn sách bọc vải sang trọng đựng trong hộp, vừa tâm sự với cậu nhóc những hoài niệm thuở xa xưa. Nhưng nói xong vài câu, ông ấy thở dài nhìn giá sách.
“Lực bất tòng tâm, nghiệp lớn chẳng thành, ông cháu rốt cuộc đành rút lui khỏi sân khấu cuộc đời.”
Rintaro bối rối quá, những cụm từ như “sân khấu cuộc đời” nghe chẳng hợp với hình ảnh ông trong lòng nó gì cả.
“Thế hồi í ông cháu muốn làm gì ạ?” Rintaro hỏi ông khách. Ông khách cười hiền, đáp:
“Chẳng có gì lớn lao to tát cả. Ông cháu chỉ muốn truyền đạt cho người ta những điều hiển nhiên thôi. Không được nói dối, không được bắt nạt kẻ yếu, giúp đỡ người gặp khó khăn...”
Rintaro bất giác nghiêng nghiêng đầu lấy làm khó hiểu. Ông khách cười khổ.
“Trên đời này, những điều lẽ ra rất hiển nhiên đều đã trở thành bất thường cả.”
Rồi ông thở dài thườn thượt.
“Trong xã hội ngày nay, rất nhiều điều hiển nhiên đã bị đảo lộn. Người ta mê mải lươn lẹo dối trá, dùng kẻ yếu làm bàn đạp tiến thân, lợi dụng những người đang gặp khó khăn mà trục lợi. Chẳng ai lên tiếng can ngăn họ khỏi những hành động nhơ nhớp đó.”
“Ông cháu đã làm gì ạ?”
“Ông cháu đã bảo họ dừng lại. Ông ấy đã kiên nhẫn và mạnh mẽ nói với họ rằng, không được làm những chuyện như thế.”
“Nhưng chẳng thể thay đổi được gì” - ông khách nói, đặt lên bàn thu ngân một cuốn sách to, nhẹ nhàng nâng niu như thể cuốn sách là một bức tượng thủy tinh tinh xảo. Đó là cuốn T iểu sử Samuel Johnson, tập 2 của Boswell.
“Có tập ba luôn không nhỉ?”
“Có ạ, hàng thứ hai bên trái tính từ trên xuống. Hình như bên cạnh Voltaire.”
Ông khách lấy cuốn sách từ trên giá xuống theo chỉ dẫn của Rintaro, gật gù cười.
“Vậy là do công việc ở trường đại học không suôn sẻ nên ông cháu mới mở hiệu sách nhỏ này ạ?”
“Thực tế thì đúng như cháu nói đấy, nhưng có khác một chút về sắc thái.”
Thấy Rintaro ngẩn ra, ông khách cười tủm tỉm.
“Ông cháu không cụp đuôi chạy trốn trường đại học đơn giản như thế. Ông ấy chưa hề bỏ cuộc hay vứt bỏ sự nghiệp giáo dục. Ông ấy chỉ thay đổi cách làm thôi.”
“Cách làm ấy ạ?”
“Ông cháu đã mở ra ở đây một hiệu sách cũ tuyệt vời, trao gửi những cuốn sách đầy mê lực tới càng nhiều người càng tốt. Ông cháu giữ niềm tin rằng, bằng cách đó, những giá trị quan méo mó sẽ dần dần trở lại hình dạng ngay thẳng ban đầu. Đó chính là cách làm khác mà ông cháu đã chọn. Đó không phải một con đường hào nhoáng, nhưng là lựa chọn đầy can đảm của ông cháu đấy.”
Ông khách nói miên man một hồi, rồi nhìn lại Rintaro, mỉm cười.
“Chắc cháu chưa hiểu được đâu nhỉ?”
Rintaro thấy khó hiểu thật.
Nhưng chỉ là hồi đó, còn bây giờ, nó cảm thấy hơi khác một chút rồi. Nếu hỏi sự khác biệt đó là gì thì nó không dễ dàng trả lời ngay được. Tuy nhiên sau một vài ngày làm đi làm lại công việc dọn dẹp hiệu sách, nó đã dần dần nhìn thấy mối liên kết giữa người ông trầm lặng của mình và hiệu sách nhỏ mang tên Natsuki.
Từ phủi bụi kệ sách cho tới quét thềm cửa, những công việc đơn điệu ấy hóa ra lại mất thời gian không ngờ. À, cũng không hẳn. Chính vì đó toàn là những việc đơn điệu, nên mới thấy rõ được ông đã kiên nhẫn thế nào khi làm mọi thứ tỉ mẩn không một lần bỏ bê trong bao nhiêu năm qua.
Rintaro ngắm nghía hiệu sách, lòng gợn lên một niềm thương cảm mơ hồ.
Trong cửa hiệu mà nó đã quét tước, lau chùi hết cả tiếng đồng hồ buổi sáng, ánh nắng mùa đông bị ô cửa lưới cắt thành những đường kẻ đang chiếu rọi mặt sàn gỗ bóng loáng. Bên ngoài có thanh âm huyên náo vui tươi, có lẽ là đám học sinh cấp ba cùng trường đi sinh hoạt câu lạc bộ. Những tiếng cười vui vẻ ùa vào cửa hàng theo khí lạnh trong lành.
“Sao mà nhàn hạ thế này. Không đi học à, Đời thứ hai?”
Một giọng trầm trầm bất chợt vang lên, nhưng Rintaro không còn ngạc nhiên đến mức hết hồn nữa. Nó gác cây chổi lông gà lên vai, quay nhìn vào bên trong cửa hàng.
Sâu trong lối đi dài và hẹp nằm giữa các kệ sách, con mèo mướp đẹp mã ngồi đó tự bao giờ. Sau lưng mèo, bức tường lẽ ra phải tồn tại ở đó đã biến mất, lối đi giữa kệ sách kéo dài hun hút vào trong, ngập tràn ánh sáng nhàn nhạt.
Rintaro nhìn con mèo, cười khổ.
“Tôi rất muốn nói ‘Chào mừng quý khách, nhưng nếu có thể thì ông đi vào qua cửa trước được không? Chỗ ông ngồi có một cái gọi là bức tường.”
“Giờ nhóc còn chẳng buồn ngạc nhiên nữa nhỉ, Đời thứ hai.”
Con mèo đáp bằng cái giọng trầm rất riêng của nó. Đôi mắt màu phỉ thúy lấp lánh ánh sáng tinh anh.
“Nhóc hoảng hốt hơn một chút thì có phải sự xuất hiện của lão sẽ có giá trị hơn không”
“Vì nghe ông bảo mê cung đầu tiên’ nên tôi cứ băn khoăn suốt. Có đầu tiên thì kiểu gì chẳng có thứ hai.”
“Nhóc cũng tinh đấy. Nghĩ được thế rồi thì lão cũng đỡ tốn công giải thích.”
“Giải thích?”
“Lão phải đi tới mê cung thứ hai. Lão cần nhóc giúp.”
“Biết ngay mà.”
Rintaro liếc nhìn lối đi bên trong một cái.
“Ông lại định bảo là đi cứu sách chứ gì.”
Nó e dè hỏi. Con mèo đáp lại, trông vênh vang phách lối hết sức.
“Chứ sao.”
Ở chỗ nọ có một người đàn ông chuyên thu thập sách từ khắp nơi trên thế giới và cắt nhỏ từng cuốn.
Con mèo kể bằng giọng nghiêm trọng.
Người đàn ông ấy đã kiếm được rất nhiều sách và đối xử với sách bạo ngược như thế.
“Chúng ta không thể để mặc hắn tự tung tự tác được.”
Rintaro ngồi xuống cái ghế đẩu, đưa tay lên đẩy gọng kính. Sau một lúc im lặng, nó nhìn qua ngón tay xuống con mèo đứng bên dưới.
“Nhìn cái gì? Nhóc có nhìn thủng mặt lão thì tình hình cũng không khác gì đâu. Đi hay không, thế thôi.”
“Càng lúc ông càng ép người quá đáng.”
“Lão không ép thì nhóc cứ ì ra đấy. Nhóc mà là đứa không cần ép cũng hăng hái thì lão đâu khổ vậy.”
Đôi mắt màu phỉ thúy của con mèo phóng ra ánh sáng sâu thẳm hơn.
Rintaro vẫn ngồi trầm mặc một lúc, rồi cuối cùng, nó thở dài thườn thượt, đáp.
“Thôi biết rồi. Đi theo ông thêm lần nữa là được chứ gì?”
Con mèo nheo mắt tò mò trước câu trả lời mau mắn đáng ngạc nhiên.
“Bữa nay nhanh nhẹn dứt khoát không ngờ à nha. Nhóc có phải thằng cu nhu nhược chuyên lý do lý trấu làm mình làm mẩy lão biết không đấy?”
“Mấy chuyện khó hiểu ông nói, thật tình tôi cũng chẳng rõ đầu cua tai nheo ra sao. Nhưng ông tôi đã căn dặn tôi phải quý trọng sách. Giúp người không phải sở trường của tôi, nhưng nếu đi giúp sách thì chắc tôi sẽ có ích.”
Đôi mắt xanh biếc của con mèo hơi mở lớn vì bất ngờ, nhưng rồi mèo ta lại nheo mắt, gật đầu.
“Được.”
Hình như có một nụ cười nhẹ thoảng qua khóe miệng con mèo, nhưng Rintaro không chắc lắm. Trước khi nó kịp nhìn kỹ lại xem có đúng thế không thì chuông cửa reo vang. Rintaro quay lại, thấy một kẻ đột nhập mà nó không thể ngờ tới đang ngó vào từ phía bên kia cánh cửa lưới mở toang.
“Ông vẫn khỏe đấy chứ, Natsuki?”
Giọng nói vui tươi trong trẻo ấy là của lớp trưởng Yuzuki Sayo. Rintaro ngó đồng hồ, bây giờ là bảy rưỡi sáng. Chắc cô nàng đi sinh hoạt câu lạc bộ nhạc khí. Rintaro rối rít tít mù.
“Úi giời ai kia? Bạn gái nhóc à?”
“Ông im đi.”
Mới hai hôm trước, Sayo còn ngồi uống trà với nó trong tiệm sách.
Lớp trưởng đã bảo nó “Đi học đàng hoàng đi”, nhưng Rintaro chỉ đáp lại ậm ừ chứ rốt cuộc vẫn chẳng hành động gì. Tóm lại, nó vẫn cứ chui rúc cả ngày trong hiệu sách như trước. Xét về mặt tâm lý tình cảm, tầm này nó chưa có cảm giác muốn đi học cho lắm, nhưng riêng với Sayo, nó không khỏi cảm thấy áy náy ngại ngần.
Trong tình cảnh tế nhị như vậy mà còn bị bắt gặp sáng ngày ra đã ngồi nói chuyện với mèo thì đúng là không được hay cho lắm.
“C... có việc gì vậy?”
“Chẳng có việc gì cả.”
Sayo khẽ nhướng mày, thản nhiên bước một lèo vào cửa hiệu. Rintaro quýnh quáng. Con mèo nói với nó bằng trọng trầm trầm.
“Đừng cuống, Đời thứ hai. Chỉ những người đáp ứng được điều kiện đặc biệt mới có thể thấy lão. Nhóc cứ vờ như không có chuyện gì là được.”
Rintaro còn đang bán tín bán nghi thì Sayo đã cất giọng trong trẻo.
“Cuối cùng hôm qua ông vẫn không đi học. Ngó bộ dạng ông thì chắc hôm nay cũng định nghỉ luôn hå?”
“Không, không hẳn là thế nhưng mà...”
“Vậy ông sẽ đi?”
“Tạm thời thì hôm nay chưa...”
Rintaro đáp hết sức mập mờ, Sayo lườm nó một cái bén ngọt.
“Natsuki nghỉ học thì tôi sẽ lại mất công đi đưa sổ liên lạc đó. Các thầy cô cũng lo cho ông lắm. Ông có biết mình đang làm phiền mọi người lắm không?”
Sayo nói ào ào chẳng nể nang, đúng theo kiểu cách thường ngày của cô bé.
Sayo và nó đúng là khác nhau từ cốt cách.
“Tớ xin lỗi...”
“Xin lỗi chẳng giải quyết được gì.”
Sayo thở dài, mặt chán nản.
“Đi thì đi, nghỉ thì nghỉ, ông cứ rõ ràng ra. Tôi biết hoàn cảnh của ông bây giờ rất là khó khăn. Nhưng ông cứ ỡm ờ thế thì những người xung quanh không biết nên làm gì để giúp ông cả.”
Sayo nói như ép Rintaro đưa ra câu trả lời, nhưng ngoài áy náy ra, nó không biết phải làm sao.
Rintaro vẫn luôn nghĩ, bản thân mình nhạt nhòa như vậy, giờ có biến mất luôn cũng chẳng ảnh hưởng đến ai, vậy mà dường như mọi thứ lại khác xa trong mắt cô bạn lớp trưởng.
“Tóm lại,” nó nghe thấy tiếng con mèo mướp cười cợt sau lưng. “Cô bé này thật lòng lo cho nhóc đó. Có một người bạn không ngờ tới như vậy, nhóc may mắn quá còn gì.”
Giọng nói nghe chừng khoái chí thấy ghét, Rintaro quay lại lườm một cái nhưng mèo ta chẳng thèm nhột nhạt gì, cứ đủng đỉnh cười, mấy sợi ria mép rung loạn xạ.
Đột nhiên, Sayo kêu “ối” một tiếng, nhìn xuống chân Rintaro. Đương nhiên con mèo mồm miệng độc địa đang ngồi chềnh ễnh ở đó. Một khoảng im lặng kỳ cục.
Mèo ta cứng đờ cả người, rồi nhanh chóng xớn xác làm bộ thăm dò.
“Không đời nào... Nghe được giọng nói và nhìn thấy hình hài lão là điều không th...”
“Mèo biết nói?”
Con mèo giật bắn cả người trước tiếng la chói lói. Sayo - người rõ ràng đã nhìn con mèo mướp chằm chằm - hướng mắt về phía lối đi đang sáng lên ánh xanh dìu dịu phía bên trong, nghẹn ngào.
“... Gì kia?”
Rintaro nhìn theo ánh mắt của Sayo, rồi khẽ đưa tay lên đẩy gọng kính.
“Ban nãy ông nói cái gì ‘điều kiện đặc biệt’ cơ mà?”
“Lão nói thật chứ bộ..”
Con mèo đang cuống cà kê, vẻ điềm tĩnh mọi khi biến mất tăm mất tích.
“Ông tào lao dễ sợ.”
“Natsuki này,” Sayo hoang mang thì thầm. “Tôi... tôi thấy cái gì lạ quá.”
“May phước, cứ tưởng chỉ mỗi tớ thấy chứ.”
Rintaro đáp bằng thái độ kệ thây muốn ra sao thì ra. Sayo im bặt không nói lại gì.
Tuy nhiên con mèo đã nhanh chóng lấy lại vẻ bình thản vốn có, nó tiến tới trước Sayo, trịnh trọng chào hỏi.
“Lão là mèo mướp tên Mướp. Chào mừng cô bé đến với mê cung của sách.”
Con mèo ưu nhã cúi đầu, bộ dạng của nó nom duyên dáng lạ.
“Chị là Yuzuki Sayo.”
Sayo đáp lại với một thoáng bối rối, nhưng ngay sau đó cô bé vươn đôi tay trắng trẻo tới trước, bế bổng con mèo lên trước sự kinh ngạc của mèo ta.
“Dễ thương quá!” Cô bé reo lên. Rintaro lẫn con mèo trợn tròn cả mắt.
“Bé mèo mướp dễ thương ghê á, lại còn biết nói chuyện nữa, quá siêu!”
“Ủa vậy cũng được nữa hả?” Rintaro lầm bà lầm bầm, nhưng tiếng nựng mèo tươi rói của Sayo đã vang khắp tiệm, át đi giọng nó. Cô bé cọ lấy cọ để má mình vào má con mèo, còn mèo ta chỉ biết tuyệt vọng cất tiếng kêu “meo meo”.
“Gì mà meo meo chứ...”
Rintaro thở dài thườn thượt, cảm giác như mất hết sức lực.
Hai người một mèo chậm rãi đi qua lối đi thẳng tắp nằm giữa những giá sách đồ sộ.
Con mèo dẫn đầu, sau đó đến Sayo, cuối cùng là Rintaro. Con mèo bước êm ru, Sayo bước nhẹ tênh, nhưng Rintaro thì cất từng bước nặng nề.
“Yuzuki nè, tớ nghĩ cậu nên về nhà thì hơn.”
Rintaro nhũn nhặn lên tiếng, Sayo hướng đôi mắt hạnh qua nó.
“Gì cơ? Ông tính đuổi tôi để được một mình trải nghiệm chuyến phiêu lưu kỳ thú cùng chú mèo kỳ lạ hử?”
“Phiêu lưu kỳ thú nỗi gì.” Rintaro hơi rụt lại. “Cũng đâu cần tự đâm đầu vào nguy hiểm...”
“Ủa, nguy hiểm như nào?” Sayo quay nhìn Rintaro đầy ẩn ý. “Không lẽ Rintaro tính bảo tôi thấy bạn cùng lớp đâm đầu vào nguy hiểm thì cũng cứ làm thinh ngó lơ di?”
“Tớ không có ý đó.”
“Vậy ý ông thế nào? Nếu không nguy hiểm thì tôi đi cùng cũng có sao đâu, còn nếu nguy hiểm thì tôi nỡ lòng nào bỏ mặc ông được. Có gì khác đâu?”
Lối ví von “thẳng như ruột ngựa” chắc là để chỉ những người như Yuzuki, Rintaro thật lòng ngưỡng mộ. So với kiểu lo lắng lần khân của Rintaro, lập luận của Sayo rõ ràng mà lại cực kỳ vững chắc. Một đứa ru rú xó nhà yếu nhớt như nó chẳng thể cãi tay đôi với cô bé nổi.
“Nên đầu hàng đi thôi, Đời thứ hai ạ.” Con mèo cất giọng trầm trầm phân xử. “Nhìn sao cũng thấy nhóc yếu thế hơn.”
“Yếu thế hơn thì tôi thừa nhận, nhưng bị trùm rắc rối là ông khuyên răn thì tôi không phục tí nào.”
“Đừng nói thế chứ. Con bé thấy được lão rồi thì còn cách nào khác đâu.”
Con mèo đáp, nhưng giọng yếu xìu không hùng hổ như mọi khi, chứng tỏ trong lòng mèo ta cũng đang cuộn xoáy lắm.
“Không phải tất cả mọi chuyện trên đời lão đều thấu suốt được. Trường hợp này hoàn toàn nằm ngoài dự tính của lão.”
“Ông nói như kiểu những cái khác thì ông tính được hết ấy. Tôi thấy ông toàn làm bừa được đâu hay đó.”
“Chỉ vì cãi không lại tôi..” Giọng nói sôi nổi của Sayo chen ngang, “mà Natsuki trút giận sang bé mèo là xấu tính lắm.”
“Trút giận gì chứ.”
“Tôi nói sai à?”
“Tớ chỉ lo lớp trưởng sẽ bị cuốn vào một tình huống không lường trước được, rồi gặp chuyện gì bất trắc thì nguy to.”
“Bộ tôi gặp chuyện bất trắc thì nguy to, còn Natsuki gặp chuyện bất trắc thì nguy nhỏ?” Sayo đáp bâng quơ nhưng rõ sắc sảo.
Thấy Rintaro cứng họng, Sayo đế thêm.
“Tôi ấy, không ghét tính cách của Natsuki tí nào, nhưng cái thái độ đó thì tôi rất là không ưa nha.”
Nói xong, Sayo rảo bước đi lên trước. Cô bé vượt qua cả con mèo, hùng dũng tiến bước trên lối đi thẳng tắp. Thật trái ngược hẳn với Rintaro gặp chuyện gì cũng lo ngược lo xuôi.
Con mèo đi sát bên chân Rintaro, nghển cổ lên nhìn nó, cười cười.
“Đúng là tuổi trẻ, ha?”
"... Ông nói cái gì đấy?”
Rintaro lẩm bẩm bằng giọng yếu xìu, cùng lúc ấy, ánh sáng trắng bắt đầu tràn ngập.
Bệnh viện?
Cũng không quá vô lý khi Rintaro nảy ra ý nghĩ đó đầu tiên.
Đi xuyên qua ánh sáng trắng chói lóa, họ tới một không gian rộng lớn, nơi có rất nhiều nam nữ mặc y phục trắng bận rộn đi đi lại lại. Nhưng khi ánh sáng dịu dần, khung cảnh rõ nét hơn, thì sự kỳ lạ hiện ra lồ lộ.
Phía trước bọn họ là một hành lang lát đá trải rộng thênh thang. Chiều rộng mở sang hai bên có thể chứa đến hai lớp học, còn chiều sâu thì hun hút về phía trước ngút tầm mắt. Hai bên có hai dãy cột trắng nom vừa ưu nhã vừa vững chãi, các cột cách nhau đều đặn, cùng chống đỡ trần nhà hình vòm mỹ lệ phía trên.
Nếu chỉ nhìn kiến trúc nơi này thì sẽ dễ dàng liên tưởng đến một ngôi đền Hy Lạp thời cổ đại, nhưng đám người đang đi lại ở đây trông rất lạ lùng.
Đám người cả nam lẫn nữ đó đi ra từ khoảng trống giữa những cây cột ở một bên, rồi biến mất vào khoảng trống giữa những cây cột phía đối diện. Họ có cả người già, người trẻ, nhưng ai cũng mặc đồ trắng toát, trên tay ôm rất nhiều sách, và tất bật đi lại.
Rintaro nhìn lên bức tường lộ ra giữa các cây cột, thấy không biết bao nhiêu là sách xếp lên tới tận mái vòm cao tít. Dưới cùng bức tường làm thành thư viện khổng lồ ấy, những bộ bàn ghế lớn được kê rải rác, nhiều người mặc đồ trắng đang lấy sách khỏi kệ, chất lên bàn, rồi lại nhét cuốn khác vào kệ. Nhìn kỹ thì thấy đây đó trên bức tường, có những lối đi hẹp và cầu thang lên xuống, những người mặc đồ trắng kia đi ra từ đó, dừng lại trước bàn, làm xong các phần việc trong chốc lát, rồi lại băng qua hành lang rộng và biến mất vào những lối đi ở phía đối diện.
Người thì ôm sách bước đi, người thì chất sách chỉn chu lên bàn, người thì làm công việc gì đó trên những chiếc thang dài dựa vào giá sách. Nhìn mà chóng cả mặt.
“Chỗ này sao mà... hoành tráng quá nhỉ...”
Sayo cảm thán một câu không được rành mạch lắm, nhiêu đó thôi cũng thể hiện sự thật thà của cô bé.
Một phụ nữ mặc đồ trắng rảo bước đi lướt qua trước mặt Sayo lúc ấy đang trợn tròn mắt ngó quanh.
Đám người mặc đồ trắng chẳng thèm quan tâm tới băng nhóm xâm nhập gồm hai đứa nhóc và một con mèo. Trông họ bàng quan đến nỗi Rintaro cứ nghĩ họ vốn không nhìn thấy bọn nó, nhưng sau đó nó để ý thấy nếu đang đi mà sắp đâm sầm vào bọn nó thì họ sẽ né ra, chứng tỏ bọn nó không hề vô hình trong mắt họ. Điều bất tự nhiên nhất là, dù có không biết bao nhiêu người đang đi lại, nhưng tuyệt không vang lên một tiếng nói. Rintaro thấy gai gai người, như thể đang phải xem một thước phim câm chất lượng kém.
“Cái người đang cắt sách ấy ở đâu đó trong này hả?”
“Đúng.
“Vậy chúng ta phải làm gì?”
Rintaro hỏi, con mèo nhún bờ vai tròn lẳn rồi bước đại lên phía trước.
“Thì chỉ có nước đi tìm thôi chứ sao.”
Mèo ta cứ thế bước vèo vèo, thấy có người đàn ông áo trắng đi qua trước mặt bèn lớn giọng gọi.
“Anh gì ơi, cho lão hỏi cái này.”
Nghe tiếng gọi giật, người đàn ông trung niên mặc đồ trắng dừng bước, hai tay vẫn ôm chặt một chồng sách lớn. Ông ta nhìn xuống con mèo dưới chân mình, vẻ mặt khó chịu. Trông ông ta cao to vạm vỡ nhưng sắc mặt xanh xao đến lạ.
“Cái gì? Đang vội lắm.”
“Chỗ này là chỗ nào thế?”
Con mèo hỏi người ta mà vênh vênh váo váo, nhưng ông kia trả lời rất vô cảm.
“Đây là 'Viện nghiên cứu đọc sách'. Là cơ quan lớn nhất thế giới chuyên tiến hành các nghiên cứu đa dạng về lĩnh vực đọc sách.”
“Viện nghiên cứu đọc sách?” Sayo cau mày. Người đàn ông hoàn toàn phớt lờ cô bé.
“Vậy lão muốn gặp người phụ trách viện này.”
“Người phụ trách?”
“Đúng thế, người phụ trách cái cơ quan này này. Giám đốc à? Mà viện nghiên cứu thì chắc nên gọi là tiến sĩ hay ‘giáo sư′ gì đó nhỉ?”
“Các người tìm giáo sư?”
“Đúng.
“Bỏ cuộc đi!”
Người đàn ông kia nói tiếp, đôi lông mày không nhúc nhích mảy may.
“Những kẻ mang hàm giáo sư trên đời này nhan nhản như sao. Ngay tại Nhật Bản cũng đã có vô khối giáo sư. Cứ thử lớn giọng gọi Giáo sư ơi!’ mà xem, trong năm học giả đang đi thì bốn người ngoảnh lại là cái chắc. Họ đều là giáo sư trong lĩnh vực của mình. Ở đây cũng có vô số giáo sư, từ giáo sư nghiên cứu phương pháp đọc nhanh đến giáo sư nghiên cứu kỹ thuật viết nhanh. Ngoài ra, còn có vô vàn những giáo sư mới, hoạt động trong nhiều lĩnh vực khác nhau như thuật hùng biện, thuật viết lách, văn phong, ngữ âm, phông chữ và cả chất lượng giấy nữa. So với tìm giáo sư thì tìm người không phải giáo sư khéo lại dễ hơn ấy.”
Người đàn ông nói một tràng giọng bình bình vô cảm, con mèo ỉu xìu.
Rồi ngay sau đó, như thể tranh thủ lúc con mèo không để ý, ông áo trắng phun ra câu “Thôi chào” rồi rảo chân dông thẳng. Ê! - con mèo gọi, nhưng ông ta đã biến mất vào lối đi ở dãy cột bên kia, như không nghe thấy gì. Cả Rintaro và Sayo đều đơ ra mà nhìn theo bóng lưng ông ta.
“Gì vậy trời?”
Rintaro lẩm bẩm, con mèo im lặng không đáp, lại bắt đầu bước trên hành lang thênh thang.
Rồi mèo ta lại cất tiếng gọi một người đàn ông mặc đồ trắng đi ngang qua. Tuổi tác và vóc dáng có vẻ khác so với người ban nãy, nhưng ông này cũng đang ôm một đống sách và sắc mặt thì cũng xanh lét xanh le.
“Có việc gì? Tôi đang vội.”
“Lão tìm người.”
“Bỏ cuộc đi.” Người đàn ông như vung kiếm chém roẹt vào mặt con mèo một câu trả lời.
“Viện nghiên cứu này lớn lắm. Chưa kể, ở đây có vô số người giống nhau ở cách nhìn, lối tư duy và phong cách bận rộn. Đương nhiên ai ai cũng quyết liệt phô bày cho thiên hạ nét riêng của bản thân, nhưng cái điểm lúc nào cũng ám ảnh bởi nét riêng của bản thân thì nhân loại này đều thế nên chẳng có gì riêng’ cả. Bởi vậy, kết lại là, muốn phân biệt người ta thực khó lắm. Ở một nơi như thế này, muốn tìm một người nào đó cụ thể không những khó mà còn vô nghĩa.”
Người đàn ông chốt lại bằng câu “Thôi chào nhé” rồi đi mất.
Kế đó, con mèo gọi một phụ nữ khá trẻ, nhưng cô này da dẻ cũng nhợt nhạt và nói năng cũng khó hiểu như hai người kia.
Mải nhìn quanh ngó quất chắc để tóm người thứ tư, Sayo đâm sầm vào một chàng trai đang đi rất nhanh, khiến đống sách cao ngất anh ta đang ôm rơi tứ tán xuống sàn hành lang.
“Xin lỗi ạ.” Sayo cúi gập đầu, chàng trai kia chỉ im lặng ném cho cô bé một cú lườm, rồi lãnh đạm thu nhặt sách. Rintaro vội vàng nhặt sách giúp anh ta, bỗng tựa một quyển sách vừa nhặt lên đập vào mắt khiến nó khựng lại.
Lời khuyên về một cách đọc sách hoàn toàn mới.
Tâm hồn có rộng mở bao dung cỡ nào thì cũng phải công nhận cái tiêu đề này thật là xàm xí.
Lúc đó, không hiểu sao Rintaro lại lên tiếng hỏi.
“Anh có biết tác giả cuốn này đang ở đâu không ạ?”
Nghe vậy, anh chàng mặc đồ trắng khẽ cau mày nhìn Rintaro. Nó bèn nói lại ngay.
“Chúng em muốn tìm tác giả cuốn sách này ạ...”
“Muốn tìm Viện trưởng thì đi xuống cầu thang đằng đó là đến phòng Viện trưởng. Tới đó sẽ gặp.”
Gom hết sách lại xong, chàng trai ôm đống sách trong tay, đứng lên. Anh ta hất hàm về phía một cầu thang đi xuống nho nhỏ nằm xa xa ở dãy cột ngay bên phải.
“Viện trưởng lúc nào cũng chuyên tâm nghiên cứu nên đóng cửa ẩn mình suốt trong phòng đó, hiếm khi quá bộ lên cõi trần này. Đến đó chắc sẽ gặp được đấy.”
Anh chàng nói bằng một giọng nhàn nhạt vô vị nhưng lời lẽ thì lại hơi hoa mỹ màu mè.
Rintaro cúi đầu nói cảm ơn, khi nó ngẩng lên, anh chàng mặc đồ trắng đã bỏ đi, bóng anh ta mất hút vào cầu thang đi lên phía đằng xa.
Cái “cầu thang đi xuống” này xem không ngắn ngủi gì cho cam.
Phía trước bọn Rintaro vừa hồn nhiên xếp thành hàng khỏi sự đi xuống, là những bậc thang nối tiếp nhau kéo dài hun hút chẳng thấy điểm dừng.
“Bảo sao ông ta ‘hiếm khi quá bộ lên cõi trần này’.”
Sayo lẩm bẩm, thẫn thờ. Giọng nói rất khẽ của cô bé bị hút vào lòng đất sâu thẳm, dội lại ù ù.
“Đi xuống đó có sao không ta?”
“Nếu cậu thấy lo, ta vẫn còn một lựa chọn là đi về. Ngay từ đầu tớ vốn thuộc phe ở nhà thì hơn mà.”
“Vậy ai thuộc phe về nhà thì mời về trước. Tôi thì thuộc phe đã làm là làm đến nơi đến chốn.”
Giọng nói sảng khoái vui vẻ của Sayo thổi bay bầu không khí u ám. Rintaro bèn im.
Cầu thang lúc đầu thẳng băng, nhưng một lúc sau dần uốn lượn thành hình trôn ốc. Chỗ nào cũng tối tăm, ảm đạm, cảm giác như đang đi thẳng vào lòng đất vậy.
Cảnh sắc trên đường đi gần như không thay đổi. Trên tường có gắn đèn cách nhau một khoảng cố định, trong các hốc tường trống thỉnh thoảng lại thấy đặt hú họa một chồng sách. Nhìn kỹ thì thấy quyển nào cũng có tiêu đề Lời khuyên về một cách đọc sách hoàn toàn mới , chỉ khác ở điểm quyển thì cũ, quyển thì mới hơn.
Đôi lúc lại đột ngột xuất hiện người mặc đồ trắng ôm đống sách cao ngất đi lên, nhưng bọn Rintaro làm lơ không nhìn, cứ thế im lặng rảo bước đi tiếp.
Đi miết đi miết mà không gian u tối vẫn không có gì đổi khác, đột nhiên, Sayo cất giọng thì thào.
"Beethoven...?”
Nghe vậy, Rintaro dừng bước.
Nó dỏng tai nghe. Đúng là từ xa xa phía trước vẳng đến tiếng nhạc khe khẽ.
“Hình như là chương 3, bản Giao hưởng số 9 của Beethoven.”
“Số 9 ư?”
Rintaro hỏi, phó chủ tịch câu lạc bộ nhạc khí gật đầu tự tin.
Đi xuống sâu hơn, tiếng nhạc càng rõ. Rintaro nghe rành rành tiếng đàn dây cao vút.
“Là chủ đề 2.”
Sayo vừa dứt lời thì giai điệu thay đổi, chuyển sang một chủ đề phóng khoáng hơn. Được âm nhạc giục giã gọi mời, bước chân cả bọn cũng hoạt bát hẳn lên. Khi tiếng sáo vút lên, hòa vào âm thanh của đàn dây tạo ra làn điệu trầm bổng mê ly, Rintaro cùng đồng bọn đụng phải đường cụt, cả nhóm đứng dàn hàng trước một cánh cửa gỗ nho nhỏ.
Trên cánh cửa cũ kỹ đề dòng chữ “Phòng Viện trưởng” khá chỉn chu. Không có đồ trang trí hay hình ảnh gì khác. Từ bên trong vang ra tiếng nhạc hòa tấu khá ồn ã.
Tụi Rintaro thấy quang cảnh trước mắt điểm nào cũng kỳ quái khó hiểu, nhưng dù sao, đi được hết đường là tụi nó đã thấy may phước lắm rồi.
Con mèo mướp gật đầu, Rintaro nhẹ nhàng gõ cửa.
Nó gõ hai lần, không thấy phản hồi gì. Lần thứ ba nó gõ to hơn, nhưng cũng không có ai ho he gì sất. Chỉ có bản Giao hưởng số 9 vọng ra đáp trả.
Hết cách, Rintaro đành nắm chặt nắm đấm cửa rồi đẩy vào. Một tiếng “két” khe khẽ vang lên, cửa mở ngay tắp lự, cùng lúc đó, tiếng nhạc giao hưởng đinh tai nhức óc ào ào tràn từ trong phòng ra ngoài.
Căn phòng không rộng lắm. À không, có lẽ cũng rộng, nhưng không biết rộng đến cỡ nào, vì khắp bốn bức tường chỗ nào cũng chất sách và những tập giấy, kín mít tới tận trần nhà. Mớ sách và giấy đó bao vây một không gian khá hẹp, chỉ vừa đủ kê một chiếc bàn, mặt trước bàn cũng bị chôn vùi trong giấy.
Một người đàn ông trung niên mặc trang phục trắng đang ngồi trước chiếc bàn, xây lưng về phía bọn Rintaro.
Người đàn ông này không cao, mà khá béo tốt, đẫy đà. Hình như ông ta đang làm việc chuyên tâm lắm. Khi Rintaro nhóng cổ ngó xem ông ta đang làm gì, nó tá hỏa thấy ông ta tay trái nhấc sách, tay phải cầm kéo cắt roàn roạt hết quyển này đến quyển kia.
Mỗi khi chiếc kéo di chuyển, những mảnh giấy văng ra tứ tán, sách không còn là sách.
Cảnh người đàn ông to béo miệt mài làm cái việc chẳng giống ai này, chỉ có thể gọi là “quái gở”.
“Cái gì thế trời...”
Sayo ngắc ngứ, Rintaro không biết đáp sao. Con mèo cũng im bặt, trân trân nhìn ông kia.
Bản Giao hưởng số 9 đang được tấu lên với âm lượng khủng khiếp càng khiến căn phòng dị thường thêm thập phần quái lạ. Chiếc máy hát bên cạnh ông ta không phải máy chạy CD, cũng không phải máy chạy đĩa than, mà là một chiếc đài chạy băng cát xét loại thịnh hành từ thời nảo thời nào. Rintaro nhận ra chiếc máy này vì ông nó cũng có một cái, đó là thứ đồ cổ thời nay hiếm có khó tìm. Chính giữa máy, cuộn băng cát xét đang quay, nhìn cứ như đồ chơi.
“Dạ chào bác,” Rintaro cất lời, nhưng ông áo trắng chẳng nhúc nhích mảy may. Nó gọi thêm lần nữa, ông ta vẫn lơ. Thế là nó dồn hơi vào bụng, gọi toáng lên thật to, bấy giờ ông kia mới ngừng tay, quay đầu lại.
“Úi giời ơi cái gì thế!”
Người đàn ông rít lên bằng một giọng the thé lạ lùng. Tướng mạo ông ta nom cũng kỳ khôi: đầu hói sọi, đỉnh đầu phất phơ vài sợi tóc bạc, đeo kính dày cộp, mặc đồ trắng nhăn nhăn nhúm nhúm. Mang tiếng “học giả” nghe oai thật, nhưng ngay cả trang phục của ông ta cũng không tạo ấn tượng uyên bác gì sất.
“Xin phép làm phiền bác ạ.”
“Xin lỗi, tôi không nhận ra các vị đến.”
Học Giả hét lớn át cả bản Giao hưởng số 9 , ông ta từ từ xoay ghế lại, đối diện với nhóm Rintaro. Nhìn ông ta tay phải cầm kéo, tay trái cầm cuốn sách bị cắt nát, Rintaro và Sayo không hẹn mà cùng rụt lại.
“Phòng tôi hiếm khi có khách tới thăm lắm. Xin lỗi, xin lỗi, chẳng có chỗ nào mà mời các vị ngồi.”
Giọng nói hồ hởi của ông ta vang trên nền nhạc Beethoven nghe rất kỳ.
“Thế có việc gì nhỉ?”
Người đàn ông hỏi. Rintaro cao giọng đáp.
“Cháu đến đây vì nghe nói ở đây có rất nhiều sách bị cắt vụn ạ. Có phải bác...”
“Hả? Cái gì cơ?”
“Cháu nghe nói ở đây có rất nhiều sách bị cắt vụn ạ…”
“Xin lỗi, tôi nghe không rõ. Cậu nói to thêm tí!”
“Cháu bảo là ở đây có rất nhiều sách...”
Một tiếng “kíttt” chói tai vang lên, bản Giao hưởng số 9 ngưng bặt. Chiếc đài cát xét đột ngột ngừng chạy. Đồng thời, sự im lặng rợn người bủa vây tất cả.
Người đàn ông miễn cưỡng cau mày, lừ đừ đứng lên khỏi ghế. Ông ta vươn tay về phía cái đài đặt ở góc bàn.
“Dạ thưa...” Rintaro thế thọt lên tiếng, nhưng ông ta giơ bàn tay tròn lẳn lên chặn lời nó.
“Băng với chả đài, toàn mấy món đồ cũ xì. Thỉnh thoảng lại bị kẹt thế đấy.”
Ông ta vừa lẩm bẩm vừa lạch cạch tháo cuộn băng cát xét ra.
Những cuốn băng cũ đã được nghe nhiều lần thường hay bị quấn dây vào thiết bị phát lại, nhưng với người đàn ông này, chắc đó là chuyện quá đỗi bình thường. Không vội vàng nóng nảy, ông ta khéo léo lấy cuộn băng ra, cẩn thận quấn lại dây băng lỏng lẻo, rồi nhét băng vào đài. Rồi ông ta nhấn nút phát, chưa đầy hai giây sau, nhạc Beethoven lại oang oang vang lên.
“Rồi, giờ phiền cậu trình bày lần nữa.”
Học Giả hét lớn trong tiếng nhạc đinh tai. Rintaro tỏ vẻ ngán ngẩm.
“Này cậu kia, chớ xị mặt thế! Beethoven là một trong những nhà soạn nhạc tôi rất mê, còn bản Giao hưởng số 9 là kiệt tác đỉnh cao của ông ta. Nhạc dặt dìu, việc nghiên cứu cũng chảy trôi biết bao nhiêu.”
“Nghiên cứu? Nghiên cứu gì cơ ạ?”
Rintaro phun ra một câu hỏi hơi sỗ sàng, nhưng vị học giả trung niên kia vẫn cười tươi rói, gật gù.
“Câu này tôi hay được hỏi nè. Chủ đề nghiên cứu của tôi, nói ngắn gọn thì là: cải thiện hiệu quả đọc sách.”
“Ra thế,” Sayo thì thào bên tai Rintaro. “Mở Beethoven hết cỡ mục đích là chỉ để lọt vào tai những gì tiện cho mình thôi.”
Có lẽ. Nhưng dù là thế thật thì cũng chẳng biết làm sao. Trước mắt, nó phải mạnh dạn hỏi tiếp để không vuột mất mối dây giao tiếp khó khăn lắm mới tóm được này.
“Cải thiện hiệu quả đọc sách nghĩa là gì ạ?”
“Đơn giản lắm. Nghĩa là nghiên cứu để đọc nhanh đó.”
Học Giả vui vẻ đáp. Chiếc kéo trên tay ông ta di chuyển. Loẹt xoẹt, lách cách.
“Sách trên thế gian này nhiều không đếm xuể. Con người chúng ta thì trăm công nghìn việc, chẳng bói đâu ra thời gian mà đọc cho hết sách. Nhưng một khi công trình nghiên cứu của tôi hoàn thiện, mỗi ngày người ta có thể đọc đến hàng chục cuốn sách. Không chỉ những sách bán chạy thời thượng thôi đâu nhé, cả những tiểu thuyết phức tạp, những sách triết hóc búa cũng chỉ loáng cái là đọc xong ngay. Đây sẽ là thành tựu vĩ đại trường tồn trong lịch sử nhân loại.”
“Mỗi ngày đọc hàng chục cuốn?”
“Tóm lại là ‘đọc nhanh đấy chứ gì?”
Sayo mở miệng nói thay Rintaro.
“Ừm ừm” - Học Giả vui vẻ gật đầu. “Phương pháp đọc nhanh là một kỹ năng rất quan trọng. Tuy nhiên, đọc nhanh chung chung thì chỉ có hiệu quả với những văn bản ta đã đọc quen. Nó là kỹ thuật cực kỳ hữu ích trong những trường hợp như thu thập thông tin cần thiết từ danh sách giá cổ phiếu trên báo chẳng hạn. Nhưng, giả dụ như một ông nào đó chẳng biết gì mấy về triết thì không thể đột nhiên đọc thật nhanh cuốn Ý niệm hiện tượng học của Husserl được.”
“Thế nên,” Học Giả cười toe toét, giơ ngón trỏ mập ù lên. “Tôi đã thành công kết hợp một kỹ thuật khác vào ‘đọc nhanh.”
“Một kỹ thuật khác?”
“Ấy là, tóm tắt.”
Gần như cùng lúc, Sayo và Rintaro choáng đến bật ngửa.
Đúng lúc ấy, âm nhạc lại dừng, có lẽ vì chương 3 vừa kết thúc. Một khoảnh khắc dễ thở trong sự im lặng mong manh, rồi chương 4 bắt đầu ngay, và Học Giả hét ầm lên giữa bản hòa âm đinh tai nhức óc của tiếng kèn, tiếng sáo.
“Tóm tắt, hay còn gọi là khái quát. Những người đã có được khả năng đọc sách thần tốc nhờ thành thạo phương pháp đọc nhanh có thể tăng tốc độ đọc hơn nữa dựa vào việc sở hữu bản tóm tắt’ hoặc khái quát trích xuất từ cuốn sách. Đương nhiên bản tóm tắt này phải loại bỏ hết không chỉ các thuật ngữ chuyên môn mà cả những câu văn độc lạ hay những cụm từ quá thâm sâu. Phải bỏ hết chất riêng khỏi văn bản, bình thường hóa cách diễn đạt, đánh bóng triệt để từng câu chữ để tối đa hóa sự dễ dàng và đơn giản. Điều này sẽ giúp rút ngắn thời gian đọc, giả như một cuốn sách đọc mất mười phút thì nay chỉ mất một phút là xong.”
Học Giả nhặt lên một cuốn sách nhỏ rơi dưới chân, thản nhiên lia kéo cắt ra một mẩu, rồi hơi vươn người tới trao mẩu giấy cho Rintaro.
Trên mẩu giấy chỉ có một dòng chữ.
“Melos nổi giận.
Rintaro đọc to câu ấy lên, Học Giả gật gù hài lòng.
“Đó là tóm tắt của cuốn Chạy đi, Melos [*] ”
[*] Tác phẩm của nhà văn Nhật Bản nổi tiếng Dazai Osamu
Rintaro bàng hoàng thất sắc. Phe phẩy cuốn sách Chạy đi, Melos vừa bị cắt trên tay trái, ông ta nói.
“Truyện ngắn lừng danh này, nếu tóm tắt lại, thì chỉ câu ấy là đủ. Đó là câu cuối cùng còn lại sau bao lần trích xuất rồi lại trích xuất. Đương nhiên, nếu áp dụng phương pháp đọc thần tốc ở đây thì đọc cả cuốn Chạy đi, Melos này chỉ tốn có 0,5 giây. Truyện dài mới là vấn đề nan giải.”
Học Giả vươn cánh tay núng nính thịt tới cái đài, vặn lớn hơn nữa âm lượng vốn đã buốt cả tai. Âm thanh du dương của khúc “Khải hoàn ca” được diễn tấu bởi những nhạc cụ dây trầm tràn ra khắp căn phòng.
“Hiện tôi đang bắt đầu nghiên cứu Faust của Goethe. Mục tiêu là có thể rút ngắn thời gian đọc tác phẩm này xuống còn hai phút. Nhưng khó ra phết.”
Bộp! Học Giả đập bàn tay tròn lẳn lên chồng sách đặt trên bàn. Những mảnh giấy quanh đó bay tung lên như bông tuyết. Chẳng rõ cuốn sách bị đập kia có phải là cuốn Faust không nữa vì nó đã bị biến dạng nham nhở bởi vô vàn vết kéo.
“Tôi đã thành công cắt bỏ 90% sách gốc rồi, nhưng dù chỉ còn lại 10% thì tác phẩm này hẵng còn đồ sộ lắm. Phải cố đúc rút, cô đọng hơn nữa. Biết bao nhiêu là công là sức. Nhưng số người muốn đọc Faust nhiều cực đấy nhé. Không thể phụ sự kỳ vọng của họ được.”
“Hình như bác đây có hơi lẩn thẩn.” Sayo huych toẹt ra những lời Rintaro ngại không dám nói. “Bác không thấy việc mình làm kỳ quá sao?”
Giọng Sayo trong vắt vang cao lanh lảnh, nhưng ở đây, có vẻ vẫn hơi yếu thế trước Beethoven.
“Kỳ? Sao mà kỳ?”
“Sao ấy à...”
Câu hỏi thành thực của Học Giả khiến bọn nó nhất thời không biết trả lời sao.
Học Giả quay lưng lại, chiếc ghế ông ta đang ngồi cũng xoay, và cuối cùng hai bên hoàn toàn đối mặt với nhau.
“Người ta hay bảo thời nay chẳng còn ai đọc sách. Nhưng có phải thế đâu. Ai cũng bận rộn, nên họ chỉ không có thời gian rảnh mà đọc từ từ chậm rãi. Ngày nào cũng bận thì quỹ thời gian dành cho việc đọc sẽ hạn chế nhiều. Nhưng sách muốn đọc lại nhiều vô kể. Ai cũng muốn được chạm đến thật nhiều câu chuyện. Faust thôi chưa đủ, còn muốn đọc cả Anh em nhà Karamazov , lại muốn đọc cả Chùm nho phẫn nộ . Những ước nguyện chân chính đó, làm sao để thành toàn?”
Học Giả vươn cái cổ nần nẫn ra.
“Chính là đọc nhanh kết hợp tóm tắt.”
Ông ta không hề chạm vào cái đài, nhưng không hiểu sao, âm lượng của bản Giao hưởng số 9 có vẻ lớn hơn.
“Ở đây có một cuốn sách.”
Học Giả rút một cuốn sách cũ kỹ ra khỏi núi giấy bên tay phải.
Chính là cuốn Lời khuyên về một cách đọc sách hoàn toàn mới mà tụi nó đã thấy rõ nhiều từ lúc đến đây.
“Đây là tác phẩm tiêu biểu của tôi, tổng hợp tất cả kết quả nghiên cứu từ trước đến nay. Trong đây trình bày phương pháp đọc thần tốc tân tiến nhất, cùng toàn bộ 100 bản tóm tắt của những kiệt tác văn học Đông Tây kim cổ mà tôi đã dày công chắt lọc tinh hoa. Tóm lại, chỉ cần nắm cuốn sách này trong tay, bất kỳ độc giả nào cũng có thể đọc cả trăm cuốn sách chỉ trong một ngày. Chúng tôi còn dự định sau này sẽ phát hành tiếp tập 2, tập 3, để tất cả mọi người đều có thể tiếp xúc với văn chương khắp thế giới chỉ trong một thời gian ngắn. Quá tuyệt vời phải không nào?”
“Ra vậy,” Rintaro lẩm bẩm, nhưng đương nhiên đó không phải là lời đồng tình, chỉ là câu cảm thán mà thôi. Nếu cứ nín thinh mà nghe, thà rằng lên tiếng cắt ngang dòng thuyết trình thao thao bất tận của đối phương.
“Làm vậy có lẽ sẽ tăng tốc độ đọc thật, nhưng không phải những gì ta đọc sẽ khác hoàn toàn nguyên bản sao?”
“Khác hoàn toàn? Vớ vẩn, hơi khác tí thôi.”
“Không dám tí thôi đâu.” Con mèo cất giọng trầm trầm. “Ông làm ăn cái kiểu này, gom sách lại, cắt nhỏ ra, biến cuốn sách đàng hoàng thành giấy vụn. Thế là đang đoạt mạng của sách đấy.”
"Sai.”
Giọng của Học Giả đột nhiên chất chứa áp lực nặng nề.
Từ nãy đến giờ ông ta vẫn nói năng nhẹ tênh, vui vẻ, bỗng bất thần gằn giọng như thế, khiến hội đồng chất vấn hai người một mèo đồng loạt im re.
“Tôi đây, là đang thổi sinh mệnh mới vào sách.”
“Nghe này,” thoáng chốc giọng ông ta đã lại ngọt ngào như giảng giải. “Những câu chuyện không được đọc rồi sẽ tan biến vào hư không. Điều ấy khiến tôi đây xót xa biết mấy, nên tôi chỉ góp chút sức hèn, giúp câu chuyện được sống tiếp mà thôi. Tóm tắt lại. Đưa ra phương pháp đọc thần tốc. Làm vậy thì những câu chuyện đáng lẽ bị mất đi sẽ lưu lại được dấu ấn trong thời đại này, đồng thời, những người muốn dễ dàng tiếp cận các kiệt tác văn học trong thời gian ngắn sẽ được thỏa lòng mong ước. ‘Melos nổi giận, chẳng phải là một tóm tắt quá tuyệt vời sao?”
Ông ta từ từ đứng dậy. Đúng lúc toàn bộ dàn nhạc giao hưởng hòa tấu vang dội, cánh tay cầm kéo của ông ta cũng vung lên như đang cầm gậy chỉ huy.
“Sách và âm nhạc giống nhau quá phải không nào? Đều là những sự tồn tại diệu kỳ, mang đến trí tuệ, lòng dũng cảm, sự chữa lành cho đời sống con người. Là những công cụ đặc biệt do chính con người tạo ra để an ủi, khích lệ chính họ. Nhưng giữa sách và nhạc có một khác biệt rất lớn.”
Học Giả uốn mình theo giai điệu đa tầng, tà áo choàng trắng tung bay, vẽ một đường vòng cung lớn. Cơ thể tròn vo xoay rất dẻo. Cây kéo lướt qua không trung, lóe lên những ánh sắc bén.
“Người ta có thể thưởng thức âm nhạc hằng ngày, ở mọi nơi. Từ dàn âm thanh trên ô tô khi đang lái xe, từ máy nghe nhạc di động khi đang đi trên đường, từ chiếc đài cát xét trong phòng nghiên cứu. Dù ở bất kỳ đâu, âm nhạc vẫn có thể thực thi nhiệm vụ chữa lành cho con người. Nhưng sách thì không được như vậy. Người ta có thể vừa chạy bộ vừa nghe nhạc, nhưng không thể vừa chạy bộ vừa đọc sách. Có thể vừa nghe Giao hưởng số 9 vừa nghiên cứu, nhưng không thể vừa đọc Faust vừa viết luận. Những nguyên tắc ngặt nghèo bi ai của việc đọc sách chính là nguyên nhân lớn nhất dẫn đến sự suy tàn của chính việc đọc sách. Tôi đang tận hiến trọn sức mình cho công cuộc nghiên cứu hòng cứu sách khỏi số phận bi thương ấy. Không phải cắt vụn sách, mà là cứu sách!”
Lời nói của Học Giả vừa dứt, như canh chuẩn thời gian từng ly từng tí, một giọng nam trung mạnh mẽ vút lên.
Con mèo không trả lời.
Tâm trạng con mèo lúc này, Rintaro phần nào thấu hiểu.
Trong chuyến du hành đầu tiên của hai đứa nó, người đàn ông ở dinh thự lạ lùng kia cũng vậy. Lời nói của ông ấy cũng đầy điên rồ, nhưng lại chứa sự sắc sảo kỳ quái, khiến người ta khó mà cười giễu rằng đó hoàn toàn chỉ là thứ ảo tưởng rỗng tuếch.
Sắc sảo đến thế, có lẽ chính là bởi “thật lòng”.
“Thời nay ấy mà,” Học Giả nói nhẹ nhàng, như thể nhìn thấu những dao động trong tim Rintaro. “Những cuốn sách khó đọc, chỉ vì cái sự khó đọc ấy, mà đánh mất hết giá trị của sách. Ai ai cũng muốn đọc những kiệt tác văn chương một cách thật thoải mái, thật nhẹ đầu, giống như chỉ bằng một cú nhấp chuột là có thể tải hết tuyển tập nhạc Giáng sinh thịnh hành vậy. Muốn đọc vui, đọc nhanh, đọc thật nhiều. Kiệt tác văn chương chẳng thể tồn tại lâu, trừ phi đáp ứng đủ những nhu cầu thời đại ấy. Tôi vung chiếc kéo này, là để cứu mạng những cuốn sách như thế.”
“Ê, Đời thứ hai!”
Con mèo gọi, Rintaro quay nhìn.
“Bị thu phục rồi hả?”
“Nói thật thì, cũng hơi hơi.”
“Này này!” Con mèo dựng cả ria, trừng trừng nhìn Rintaro.
Thoáng nơi đáy mắt, nó thấy Học Giả đang nhẹ nhàng vẫy tay, chỉ đạo dàn nhạc trong tưởng tượng. Chiếc kéo trên tay phải của ông ta phản chiếu rực rỡ ánh đèn huỳnh quang, và khúc “Khải hoàn ca” mở màn bằng đơn ca đã bắt đầu bước vào đoạn đại hợp xướng đầu tiên.
“Nếu có thể đọc hết cuốn Faust chỉ trong hai phút thì cũng hay thật đó nhưng mà...”
“Ngụy biện.”
“Dù là ngụy biện đi chăng nữa,” lần này người lên tiếng là Sayo. “Tôi thấy mình cũng hơi hơi hiểu được. Tôi chính là một đứa đọc cực chậm, mấy cuốn sách khó tôi đọc khổ đọc sở mãi mới xong, nên cái tâm trạng muốn chọn một phương pháp đọc nhanh hay là tóm tắt gì đấy thì tôi cũng...”
“Cũng hiểu rõ phải không nào?”
Học Giả ngoái lại, mặt hài lòng.
“Tôi hiểu, hiểu mà. Tôi chính là muốn trao sức mạnh cho những người như cô bé đây.”
Không biết từ lúc nào, gương mặt Sayo đã chìm trong cõi đê mê. Cô nữ sinh lý trí, hoạt bát giờ đang nhìn học giả áo trắng bằng ánh mắt mơ màng say đắm.
Con mèo la ó.
“Con bé bị bắt mất hồn rồi. Rintaro, làm gì đi chứ!”
“Làm gì là làm gì...”
Rintaro cố kiếm ra lời gì đó để đáp trả, nhưng khúc “Khải hoàn ca” oang oang bên tại khiến đầu óc nó cứ rối teng beng. Chính thứ âm thanh ồn ã này đang vây chặt quanh Học Giả như một hàng rào phòng thủ chặn đứng mọi dòng suy nghĩ của khách viếng thăm, không để ai tiếp cận ông ta.
Rintaro lau nhẹ mồ hôi lấm tấm trên trán tự bao giờ, rồi nhắm mắt, tay phải khẽ đẩy gọng kính.
Nếu là ông, những lúc thế này, ông sẽ nói gì nhỉ?
Nó miệt mài vẽ nên trong tâm trí hình ảnh ông ngồi đăm chiêu, tay nghiêng cốc trà. Đôi mắt yên ả của ông đuổi theo những con chữ in. Mặt kính lão sáng lên dìu dịu dưới ánh đèn trần. Ngón tay nhăn nheo nhẹ nhàng lật trang.
“Rintaro có thích núi không?”
Đột ngột, một giọng nói trầm ấm dội lên từ đáy sâu tâm khảm Rintaro.
Ông vừa pha hồng trà bằng động tác gọn gàng, vừa cất giọng hiền hậu.
“Núi ấy mà cháu.”
“Cháu chẳng biết nữa, vì chưa leo bao giờ.”
Rintaro đã trả lời ông với vẻ bị làm phiền, chắc vì lúc ấy nó mải cắm đầu vào cuốn sách cầm trên tay. Ông khẽ mỉm cười, ngồi xuống cạnh thằng cháu đang đọc sách.
“Đọc sách cũng giống y như leo núi vậy.”
“Sách với núi ấy ạ?”
Gì mà lạ thế, Rintaro nghĩ bụng, cuối cùng nó cũng chịu ngước nhìn lên.
Ông nâng cốc trà, nhẹ nhàng đưa lại trước mặt như để thưởng thức hương trà thơm ngát.
“Đọc sách đâu chỉ khiến chúng ta vui vẻ hay hồi hộp. Thỉnh thoảng, ta còn phải nghiền ngẫm từng dòng, đọc đi đọc lại một câu, rồi vừa ôm đầu vừa đọc tiếp thật chậm. Vượt qua được hành trình đọc sách khổ sở ấy, tầm nhìn của ta sẽ đột nhiên mở rộng. Giống như sau khi leo hết con đường núi dài dằng dặc, quang cảnh trước mắt bỗng mở ra bao la vậy.”
Dưới ngọn đèn kiểu cổ, ông từ tốn đưa cốc trà lên miệng nhấp một ngụm. Dáng dấp ông chỗ nào cũng toát lên vẻ điềm đạm thư thái, cứ như mấy ông già thông thái hay xuất hiện trong các tiểu thuyết giả tưởng thời xưa.
“Trong các kiểu đọc sách, cũng có một kiểu gọi là ‘đọc khó’.”
Đôi mắt nhỏ sau cặp kính lão sáng bừng lên.
“Đọc sách cho vui thì cũng tốt. Nhưng, nếu chọn một con đường núi dễ đi thì phong cảnh mà ta có thể nhìn ngắm cũng rất giới hạn. Chớ thấy đường hiểm trở mà oán núi ngặt nghèo. Vừa thở hổn hển vừa leo từng bước cũng là một niềm vui của việc leo núi đấy.”
Ông vươn cánh tay dài gầy guộc, chạm vào mái đầu Rintaro.
“Nếu nhất định phải leo, thì hãy leo lên một ngọn núi cao. Để có thể nhìn quang cảnh mỹ lệ nhất.”
Giọng ông ấm áp.
Rintaro lại thấy ngạc nhiên, nó không ngờ mình và ông từng có một cuộc trò chuyện như vậy.
“Đời thứ hai!”
Con mèo lại gọi toáng lên, Rintaro mở bừng mắt. Nó ngoảnh nhìn, thấy bộ dạng cô bạn Sayo đứng bên cạnh đang thay đổi rõ rệt.
Hai gò má vốn hồng hào khỏe mạnh đã mất đi khí sắc, còn đôi mắt vẫn luôn lấp lánh tinh anh lúc này chỉ phản chiếu ánh sáng nhợt nhạt vô hồn. Sắc mặt u uẩn như tĩnh vật của cô bé giống hệt những người mặc trang phục trắng bận rộn mà nhóm Rintaro đã gặp rất nhiều trước khi tới phòng nghiên cứu này. Chương cuối của bản hòa tấu đang vang dội ồn ã, Sayo dợm bước về phía trước như thể bị hút lấy. Gần như theo phản xạ, Rintaro túm tay cô bé, kéo lại. Cánh tay nó nắm lấy lạnh như băng, thân thể mảnh dẻ của Sayo ngả ngay về sau, vô lực đến rùng mình.
Cái lạnh truyền qua da thịt Rintaro khiến nó nhăn mặt, nhưng rồi nó lập tức kéo cánh tay xụi lơ của cô bạn cùng lớp, đỡ cô ngồi xuống chiếc ghế nhỏ gần bên.
“Làm thế cũng không kéo dài thời gian được đâu, Đời thứ hai!”
“Tôi biết.”
Con mèo hơi rít lên cảnh báo, nhưng Rintaro không vội vàng. Nó không có vẻ uy quyền của con mèo, cũng chẳng có sự lanh lợi của Sayo, nhưng nó có kinh nghiệm sống đời tẻ nhạt theo cách riêng của mình, ngay trong những khủng hoảng và bế tắc tưởng như khó lòng chịu nổi.
Ở chính giữa phòng, học giả mặc đồ trắng cầm kéo trên tay phải, sách trên tay trái, hai tay múa may như vung gậy chỉ huy dàn nhạc. Sau mỗi cú vung, cây kéo lại lia vào cuốn sách, và một mẩu giấy bị cắt lìa khỏi sách, chao liệng trong không trung.
Rintaro chẳng hiểu rõ lắm về những điều cao xa như “hiệu quả của việc đọc sách”. Nhưng nó hiểu phần nào rằng, những phương pháp như “đọc nhanh” hay “tóm tắt” sẽ khiến sách mất đi sức mạnh. Những mẩu giấy cắt ra từ sách, rốt cuộc, cũng chỉ là giấy vụn không hơn.
Nếu con người ta cứ sống điên cuồng hối hả, thì càng gấp gáp, họ càng bỏ lỡ nhiều điều. Đi bằng tàu hỏa thì có thể đi xa, nhưng không có nghĩa sẽ biết nhiều hơn, hiểu nhiều hơn. Đóa hoa thắm bên vệ đường, con chim nhỏ trên ngọn cây chỉ xôn xao gọi những kẻ khờ nhẩn nha bước chậm.
Nghĩ ngợi đăm chiêu một lúc, rồi Rintaro từ tốn bước về phía học giả kia.
Nó không cuống, không vội, không gấp gáp kết luận, cứ nghĩ theo tốc độ của riêng mình, bước theo tốc độ của bản thân mà tiến tới trước Học Giả. Sau đó nó vươn tay về phía chiếc đài đặt trên bàn đang cất lên chói lói bản Giao hưởng số 9.
Đột ngột, bàn tay mập mạp của Học Giả trờ tới, tóm lấy cổ tay áo của Rintaro.
“Cậu đừng tắt mất bản nhạc quan trọng của tôi chớ!”
“Cháu không tắt đâu mà.”
Giọng nói ôn hòa của cậu thiếu niên khiến người đàn ông bối rối. Trong khoảnh khắc đó, ngón tay của Rintaro ấn xuống nút “tua nhanh”.
Cùng với một tiếng “kíttt” bất ngờ, bản Giao hưởng số 9 bắt đầu lướt đi vội vàng nhanh gấp ba lần bình thường. Một “Khải hoàn ca” hấp tấp, hối hả, chát chúa, bồn chồn.
“Thôi đi! Cậu làm hỏng hết cả bản nhạc rồi!”
“Cháu cũng nghĩ thế.”
Rintaro bình tĩnh đáp, nh?