5 - Hai Cuộc Đời

Tâm ơi, cháu đi đâu sớm thế.” “Thưa Bác cháu không đi đâu, trông thấy bác ra sân tự nhiên cháu muốn gặp bác, cháu nghĩ chắc chả bao lâu nữa cháu không còn ở đây và rồi ra không chắc cháu có dịp gặp bác.” Tôi khựng lại nhìn em. Với nét mặt buồn man mác, Tâm uể oải nhặt từng hòn đá nhỏ ném vào bụi cây. Khác với mọi ngày em vui tươi da mặt hồng hào nhẩy nhót, mỗi chiều đi học về em thường hay chạy qua đường rủ bạn em, Tân, con ông Thái hàng xóm ở cạnh nhà tôi, cả hai bằng tuổi nhau, 15 tuổi, học lớp Mười, cùng học hay cùng chơi.

Vừa thương cảm vừa tò mò muốn biết tại sao bỗng dưng em Tâm gặp cảnh ngộ bi đát cuộc đời em sẽ ra sao.

-Cháu cho bác biết qua câu chuyện nhà cháu.

-Thưa bác cháu cũng chả biết rõ tại sao. Đêm qua ba mẹ cháu cãi nhau to tiếng, cháu cũng tưởng như những lần trước, ba mẹ cháu thường hay xích mích. Làm bài xong cháu đóng cửa phòng đi ngủ quen như thường lệ, mỗi buổi sáng cháu dậy sớm làm vệ sinh xong cháu xuống bếp làm sẵn mấy gói sandwich cho cháu và các em ăn đi học, đợi ba cháu chở đến trường trước khi đi làm. Nhưng sáng hôm nay trước khi cháu dậy, không thấy mẹ cháu đâu, ba cháu ngồi hút thuốc, cháu có hỏi, ba cháu nói mẹ cháu bỏ nhà đi từ sáng sớm, còn cháu, không cho cháu đi học nữa, ba cháu lại nói nay mai người ta tịch thu lấy nhà, các cháu sẽ phải tạm đi ở nhờ hay ai có thể nuôi được cứ đi.

***

Cách đây 3 năm khi gia đình tôi tới ở khu này rất mừng gặp sẵn có hai gia đình đồng hương ở gần. Khi đi tìm nhà để mua vợ chồng tôi đồng ý ước muốn tìm khu nào có người Việt để có bạn bè dễ thông cảm nhau, cùng dòng giống, tiếng nói, nếp sống, phong tục cùng nhau giữ được văn hóa Việt, cần cho tụi nhỏ có dịp luôn nghe tiếng Việt, dễ hòa hợp hơn người khác chủng tộc.

Dọn nhà vào ngày cuối tuần thấy là người mình, cả hai gia đình ông bà Thái, ông bà Phan cùng tới tự giới thiệu thăm hỏi, nhận nhau tỏ tình tương thân, tương trợ, rồi mỗi khi có dịp đồng hương hội họp chúng tôi không quên rủ nhau cùng đi, luôn gặp nhau khi khi nhà có ngày kỵ hay sinh nhật để tỏ tình lân lý, bạn bè mật thiết hơn.

Nghĩ bạn hàng xóm gặp cảnh không may, tôi lại nhà ông bạn Thái để bàn về cách giúp đỡ gia đình ông Phan, ba mẹ của Tâm. Tôi nói:

-Như lời cháu Tâm thực đáng ái ngại, chúng ta góp ý kiến có thể giúp đỡ bạn được chút nào không? Giúp cách nào, nói như thế nào mà không chạm lòng tự ái tới bạn chúng ta.

-Theo tôi, ông Thái đáp, chúng ta phải biết rõ tính tình và nếp sống nhà anh chị Phan. Tôi ở đây đã lâu trước khi anh chị Phan tới, tuy chơi với nhau nhưng chúng tôi không muốn bắt chước lối sống, suy nghĩ như anh chị Phan. Là một người giởi có chí, vừa làm vừa học, Phan lấy được bằng kỹ sư điện, dễ tìm việc lương cao. Đang ở chung cư anh chị muốn có nhà riêng; sau khi đi làm được mấy tháng để dành đủ tiền ký quỹ hợp lệ mua ngôi nhà vừa tầm mức số lương đủ để chi tiêu ăn, tiêu lặt vặt và trả tiền nhà hàng tháng, còn dư chút ít để dành như anh Phan đã tính để phòng khi có việc bất ngờ xẩy đến.

Chị Phan đi làm với số lương khiêm nhường chỉ đủ để chi tiêu mua sắm quần áo, son phấn, đi ăn đi chơi vào ngày nghỉ. Nếu cứ dùng vào mức sống và hạn chế ước muốn xa hoa cũng được đi. Nhưng anh chị thích giao thiệp, thích đua đòi. Trong số người quen ai có xe mới đẹp, một số người không chịu kém cũng đổi xe mới đẹp bằng hay hơn mới được, rồi đến nhà cũng thế, người ta có nhà to hơn, dĩ nhiên đồ đạc cũng phải sắm theo với nhà rộng lớn. Rồi cũng muốn nhiều người biết để hãnh diện, lại phải tổ chức ăn uống nhân dịp này dịp nọ mời các bạn quen thân sơ, mục đích khoe nhà đúng hơn. Số tiền vợ chồng kiếm được chỉ có hạn, mà chi ra không đủ. Đúng với câu bóc ngắn cắn dài.

Ít lâu sau chị Phan mất việc, không có tiền mà nhịn tiêu khổ quá, quen tính đua đòi nay bộ này, mai bộ khác không nhường ai, mỗi khi đi dự hội hè, party, các bà khoe nhau hãnh diện có bộ y phục mới, đắt giá trong đám các bà các cô chưa ai có, rồi đảo mắt xem bà, cô nào mặc bộ đồ nào tầm thường với cái nhìn phớt qua. Họ chú ý vui vẻ với những bộ mã bề ngoài, bàn chuyện góp ý về những hàng xa xí phẩm.

Vốn tự phụ là người biết ăn diện xưa nay không thể dừng lại, phải tiêu vào tiền lương để dành, biết thế anh Phan tự cắt giảm nhiều thứ còn chị vẫn phải giữ sĩ diện với bạn bè. Mấy tháng nay anh Phan không có đủ trả tiền nhà, vợ chồng hay gấu ó nhau. Sở anh Phan làm tạm thời cho nghỉ việc, anh chị không hy vọng giữ được chỗ ở. Tôi cầu mong anh chị Phan sớm tìm được lối thoát có việc làm sẽ suy nghĩ chín chắn thực tế hơn, tái lập đời sống có căn bản không phù phiếm xa hoa đua đòi.

Ông Thái ngừng một lúc rồi nói tiếp:

-Vậy chúng ta nên gặp anh Phan yên ủi, anh và tôi cũng xin anh Phan cho tôi được đón cháu Tâm sang ở bên nhà tôi cùng đi học với con tôi cùng lớp cùng trường rất tiện, đừng để cháu Tâm phải gián đoạn niên học của cháu, tôi coi cháu Tâm như con tôi, cháu Tâm là một học trò giỏi, rất ngoan, ai cũng mến cháu, bao giờ anh chị Phan ổn định công ăn việc làm lúc ấy anh chị hãy đón cháu về.

Chúng tôi đều đồng ý giải pháp đó và rủ nhau sang thăm gia đình ông Phan. Ông Thái trình bày với bạn một cách khéo léo để ông Phan khỏi xấu hổ hay tự ái.

-Rất cám ơn các anh chị đã chia sẻ nỗi bất hạnh của tôi và đặc biệt anh Thái có nhã ý đón cháu Tâm về nhà anh để anh đưa đi đón về cùng học với con anh. Thật là một sự may mắn cho cháu Tâm và đỡ cho tôi khỏi ăn hận về sự học của cháu Tâm khỏi dang dở. Nhận thấy gia đình các anh hạnh phúc vui vẻ, tôi thầm phục các anh các chị là những người biết sống an phận.

Như gia đình anh Thái tôi biết rất rõ, khác nghề, khác sở, số lương chắc ít hơn tôi và chị Thái đi làm ở chỗ phải đi lại giao dịch nhiều mà lúc nào tôi gặp anh chị cũng thấy anh chị ung dung, xe đi vừa phải, phục sức tươm tất nhã nhặn, không se sua, các nơi ăn chơi tôi cũng không hay gặp các anh chị, tôi phải bắt chước các anh chị, có bí quyết nào xin cho tôi biết thêm. Tôi muốn biết muốn học muốn có gia đình hạnh phúc và hướng về tương lai cho các con.

-Thưa anh chẳng có bí quyết, nhưng cũng có sự tính toán của cả hai vợ chồng, khi chúng tôi kết hôn với nhau, cha mẹ đôi bên cho ở riêng được tự do, chúng tôi thuê ở trong chung cư cho đỡ tốn, khi cả hai số tiền để dành được kha khá, lại thêm các cháu đến tuổi đi học cần tìm chỗ nào gần trường tốt, một căn nhà hợp với số tiền để dành sẵn có đủ để trả trước càng nhiều càng tốt chừng đó, để bớt số tiền phải vay, hàng tháng chỉ trả ít, hạn vay trong năm năm tính đến khi các cháu vào đại học phải tiêu nhiều, bấy giờ không phải trả tiền nhà hàng tháng sẽ có đủ tiền cho các cháu học lên.

Thực ra trong đời sống các thứ chi tiêu có thể bớt, tiền nhà trả hàng tháng không thể thiếu mà có “an cư mới lạc nghiệp”, nghĩ thế chúng tôi không muốn đổi nhà lớn, xe mới, phải vay nhiều lúc nào cũng phải nợ, cuối tháng lo trả bill nhiều mệt quá. Ngay đến sự đua đòi ăn chơi phung phí cũng phải nhắm mắt cho qua, tránh môi trường, giữ cho tâm trí được thanh thản.

Thực đời tôi chẳng có gì đáng nói, chỉ âm thầm làm việc nuôi gia đình, luôn an vui với điều đang có, không oán hờn ai, không ham muốn chi lạ, sao cho giữ được công bình, khiêm nhường, bác ái, tiết độ, thành thật. Và nghĩ rằng không ai sống mãi ở đời, cái chết sẽ chấm dứt ảo tưởng.