6 - Nguyên Nhân Mặc Cảm

Cuối tuần lại về, cuối năm có nhiều giấy mời, chúng tôi phải xem lại những giấy mời hội họp, hiếu hỉ của các bạn người đồng hương và các bạn người Mỹ. Có trùng ngày không? Nếu cùng ngày phải cân nhắc nên đi đám nào, thân, sơ, chỗ nào cần phải đến hơn?

Trong giấy mời là một buổi họp để bàn thảo về một vấn đề gì. Thường thì nhường cho đàn ông đi, tuyệt đối không nên đưa theo trẻ con. Nếu nội dung có bàn về chính trị hay một công ích về xã hội, có người trong bạn bè, người quen tỏ ý muốn đi cùng để được giới thiệu làm quen, trước khi mời họ đi theo, phải hỏi ý gia chủ có bằng lòng không mới nên mời người ta cùng đi. Nếu không hỏi ý trước, chẳng may ông bạn tháp tùng đến nơi, lại phát biểu ý kiến trái ngược với tôn chỉ đường hướng của cuộc hội họp, tính nóng nảy đưa ra những lời chỉ trích thiếu lịch sự, làm cho ta cảm thấy có sự cẩu thả trong sự nhận xét.

Thiệp đám cưới hay dạ hội, chúng tôi cần biết gia chủ có dự chỗ cho trẻ em ngồi riêng, mới nên đưa các cháu đi thêm cho vui. Hay chỗ ngồi, phần ăn chỉ có hẹn, cho những phiếu hồi âm, mà đưa thêm trẻ con đi thật làm phiền cho gia đình chủ, ngoài dự tính của chủ nhân, lại thêm các em nhõng nhẽo đòi ngồi bên cha mẹ làm mất chỗ ngồi của người lớn, đòi ăn món nọ bỏ món kia như ở nhà, cha mẹ chiều ý chúng làm cho những thực khách ngồi bên cạnh vì lịch sự không nói gì, nhưng trong lòng không ai đồng ý về cử chỉ cha mẹ chiều con, lại còn khoe khoang nết tốt của chúng để mọi người chú ý, và cũng phải khen chúng một cách giả tạo cho qua.

Gặp thiệp người bạn Mỹ mời dự party theo đúng tập quán của họ trong thiệp đã nói rõ số người nhiều ít, không thể tự tiện đưa thêm người đi, tới nơi đã có người chỉ chỗ hay giấy ghi số bàn, ghế, cứ tự động tìm tới chỗ ghi trong giấy, gặp người quen hay có người lạ cũng chẳng sao, nếu muốn nói truyện với người quen ở bàn khác, hãy rủ nhau ra sân, ra hè một góc nào đó nói chuyện, chỗ ngồi của mình không có ai chiếm, phần nhiều cuộc hội họp có ăn uống với thói quen tự động đi lấy thức ăn uống tùy ý, rất hiếm những bữa ăn uống có người hầu bàn. Đó là phong tục tốt chúng tôi để ý bắt chước cho trường hợp khi hữu sự.

Đây là thiệp mời mừng người con tốt nghiệp văn bằng cao học và cũng là ngày sinh nhật ăn mừng thọ cha mẹ của người bạn thân. Chúng tôi phải thu xếp cho cả gia đình tới chia vui với bạn cho đúng giờ vì trong thiệp có ghi rõ đưa hết các cháu đi.

Tới nơi cũng đã có một số người đến trước, chúng tôi được gia chủ đón tiếp vui vẻ lại còn khen đã đến đúng giờ, các con tôi đem theo đã được người hướng dẫn vào chỗ dành riêng cho các em để chúng được tự do làm quen chơi với nhau. Tất cả những khách đến dự tiệc đã tiếp tục cùng lúc hay sớm hơn, muộn hơn một chút. Tất cả đã được mời vào bàn có số chỉ định. Mọi người đang vui vẻ đi tìm số bàn của mình.

Cùng lúc đó có hai ông bà dắt hai em nhỏ tới cùng đi tìm bàn. Người đàn ông phục sức sang trọng, cũng complet, cravate, gặp ai ông cũng cười, bắt tay không biết lạ hay quen, tôi là X, ông tự giới thiệu. Bà thì diện đúng mode thời trang, tay ôm ví dắt con, đi tới giữa nhà, bà dừng lại đảo mắt như tìm chỗ ngồi. Một bàn trống nhiều ghế có thể chắc rằng đây là bàn đặc biệt dàng riêng cho các cụ hay người thân của chủ nhà, mới có bốn cụ cao niên đạo mạo ngồi nói truyện như còn đang chờ cho đủ người ngồi.

Chắng thấy ai mời, bà X tự đưa con cùng ngồi vào các ghế trống, khi tự giới thiệu xong ông X cũng kéo ghế ngồi bên cạnh bà vợ. Liền sau đó, mấy cụ tìm đến số bàn của mình, đứng ngơ ngác vì bàn đã ngồi đủ người. Người nhà đến nói với ông bà xin dẫn em nhỏ đi tới các bàn các em nhỏ ngồi cho vui, khốn nỗi các em cứ bám lấy mẹ không chịu đi.

Thực là khổ tâm cho gia chủ phải loay hoay xê dịch mãi mới có chỗ khả dĩ cho mấy vị chậm chân, với những lời xin lỗi vì sơ ý, làm cho các vị thực khách ngồi gần đưa mắt nhìn nhau như ngầm hiểu đồng ý chê ông bà X thiếu lịch sự làm cho gia chủ mất vui. Cũng chưa hết, khi đã an vị được chỗ tốt như ý, ông bà X bắt đầu mở máy khoe khoang. Về nhà cửa ông nói khu A sang đẹp nhưng thiếu an ninh, khu B nhà nhỏ, cũ, giá lại mắc, chỉ có khu C nhà mới xây nhiều kiểu đẹp và ông bà định đổi nhà sẽ tìm vào đấy, tương đối có thể chọn được căn nhà như ý.

Nói về gia súc chó, mèo, các loại chim, ông đã từng nghiên cứu phải nuôi ra sao? Các giống cây, rau trồng vào mùa nào ngày nào. Bây giờ ông chán không đủ thời giờ chăm nuôi súc vật, hay trồng cây; nói sang chính trị ông thao thao chê hết hội đoàn này, chê bai người trong hội đoàn kia, rồi ra vẻ ưu thời mẫn thế chán ngán cho người đời, tuổi ông chưa già, có dịp ông sẽ hợp tác với bạn bè gánh vác việc xã hội. Bây giờ ông còn để thì giờ nghiên cứu về khoa học, ông đã phát minh được vài tiện ích, có người hỏi muốn xem tận mắt những sáng chế mới của ông nhưng ông nói phải chờ thời gian nữa cho hoàn hảo hơn nữa sẽ trình làng.

Đồng bệnh tương lân, bà X sau khi hỏi thăm xã giao mấy bà ngồi gần làm quen rồi bà nói về các kiểu áo, kiểu giầy, các hàng của Pháp, Nhật, Ý, Mỹ, Hương Cảng, Đài Loan, áo của bà mặc toàn thứ mắc tiền, nói đến vàng, ngọc, hạt xoàn, bà khoe có nhiều những đồ trang sức đắt giá mà chung quanh đây không bà nào có. Đúng là một cặp ông thì kiêu căng và bà thì hợm mình, chỉ biết say sưa nói về mình và không chú ý, thiếu nhận xét những người chung quanh. Khi nghe ông bà X nói làm họ thiếu tin tưởng, hồ nghi những lời nói không thật. Có một số ông bà đã biết rõ tông tích, nghề nghiệp của ông bà X, họ mỉm cười tỏ vẻ khinh bỉ.

Càng làm lớn càng phải hạ mình, khiêm nhường. Những bậc chính nhân quân tử, có thực tài làm nên những công việc hiển hách, thi ân, bố đức, không biết đến khoe khoang, kiêu hợm.

Trái lại bạn bất tài vô tướng, thuổng, cóp được lời nói, công việc của người lấy làm của mình, đem đi lòe thiên hạ còn tìm cách hạ giá những người đáng kính, cố ý đưa cái “tôi” lên. Cũng bởi thâm tâm họ có mặc cảm dốt, thiếu hiểu biết, kém người, sợ người khinh chê nên cần phải đóng kịch để nhiều người biết mình khôn, giỏi, không thua ai.

Như trong Kinh Thánh viết: “Tai họa dành cho những kẻ kiêu căng thì vô phương cứu chữa. Ai nhắc mình lên sẽ phải hạ xuống, và ai hạ mình sẽ được nhắc lên.”