Chương 38

Có một khối âm ỉ và hun đúc trong nhà xuất bản nơi B làm việc. Anh vẫn làm việc, nhận lương, hoàn thành các nhiệm vụ được giao, nhưng bằng một linh cảm mơ hồ, anh nhận thấy một dòng xao động đang âm thầm diên ra.

Có một biên tập viên mới được tuyển về nhà xuất bản. Ngụy là người được tuyển về thay vị trí của Mạo trước kia. Lễẽ ra nhà xuất bản phải làm việc đó từ lâu rồi nhưng họ cứ trì hoãn mãi vì công việc kinh doanh không thuận lợi. Nên dù có khuyết đi một vị trí trong thời gian khá dài cũng không phải là một bận tâm đáng kể, chỉ có điều những người khác phải làm việc nhiều hơn một chút.

B không phải là người thờ ơ với sự suy tàn của nhà xuất bản nhưng nỗi lo lắng rõ ràng không phải việc của anh, là của tay giám đốc, phó giám đốc, ở những bộ phận cấp cao hơn, còn bản thân, anh chỉ chuyên chú duy nhất vào việc chuyên môn.

Một buổi sáng, người đồng nghiệp mới gõ cửa phòng anh và muốn nói chuyện. Ngụy có một vẻ bề ngoài trẻ trung, anh ta thích nghi với công việc rất nhanh và quan hệ cởi mở với mọi người, anh ta luôn dành cho B những thiện cảm nhất định.

B mời anh ta ngồi và mở cửa sổ. Có khách đến chơi B lại nhớ thói quen của mình ngắt bỏ một thời gian, anh đóng cửa sổ, che kín cả cửa kính và thỉnh thoảng còn khóa trái cửa để làm việc.

Người đồng nghiệp quan sát căn phòng của B, hình như anh ta có một sự hứng thú nhất định. Anh ta đi đến chỗ lò sưởi, bàn tay chạm vào những viên gạch xây không trát.

“Tôi mới về nơi này,” anh ta mân mê những viên gạch và nói, “nhưng tôi thấy sự hấp dẫn nhất của nhà xuất bản là phòng làm việc của các biên tập viên.”

“Thế à, chẳng qua anh là người mới và tò mò thôi.”

“Không phải đâu,” anh ta nhìn B. “Tôi đã biết tiềm năng của nhà xuất bản là ở phòng các biên tập viên. Nó vừa bí ẩn, thâm cung, lại có một sức mạnh tiềm tàng. Các anh ở trong các căn phòng kín và cố thủ, những viên đạn bắn ra từng phát một.”

“Anh so sánh hay đấy, ‘cố thủ’, ‘những viên đạn’, ‘bắn ra từng phát một’, như một quân nhân ấy.”

Ngụy ngồi trên ghế sô pha, giọng anh ta hoàn toàn nghiêm túc.

“Các anh là những ngự lâm quân canh giữ lâu đài này, mỗi phòng là một lỗ châu mai, từ đó các anh bắn ra các quyển sách. Nhưng bởi vì các anh quá cá tính và đơn độc, các viên đạn ‘quyển sách’ không có sự liên kết với nhau và mang tính cảm hứng, rời rạc và thiếu sức mạnh. Chính vì thế mà sách không bán được, nhà xuất bản lung lay, các anh không cạnh tranh được với các nhà xuất bản khác và tự lụi tàn.”

“Thế à,” B nói, “có vẻ như tôi cũng biết điều đó. Nhưng đấy chính là bản chất và cá tính của nơi này.”

“Bây giờ các anh phải khác đi,” anh ta nói, “các anh phải khác nếu các anh muốn tồn tại.”

“Tồn tại,” B đang suy nghĩ tới một ý nghĩ khác hẳn với anh ta. Tồn tại là thế nào, bao năm qua anh có tồn tại không, có sống không. Cái nhà xuất bản này có ý nghĩa gì với anh, anh phải cứu nó, hay chính nó nâng đỡ, cứu vớt anh. Tồn tại là thế nào, có phải là không thất nghiệp hay giàu có hơn. Có phải người ta tuyển người mới này về để phá vỡ sự âm ỉ và hun đúc nơi đây.

B không muốn tranh cãi, bản thân anh biết đằng sau sự trì trệ này còn những thứ sâu xa hơn. Có phải điều đó nằm trong cái kho lớn của nhà xuất bản hay dưới cái hang nứt ra vào ngày mười lăm hàng tháng? Đó là một mối quan tâm quá lớn nằm ngoài trách nhiệm của anh.

B nhìn người đồng nghiệp, nụ cười của anh pha một chút bỡn cợt nhưng tinh tế. Anh lấy một chai rượu và rót ra hai cái ly.

“Anh nói rất hay và thông minh anh bạn ạ,” B nói. “Tôi biết vì thế mà nhà xuất bản đã tuyển dụng anh. Nhưng ý tưởng của anh tôi chỉ cần biết thế là đủ, những người khác sẽ quan tâm hơn.”

Người khách định cắt lời nhưng B ra hiệu thôi. Bao nhiêu năm ở nơi này, anh đã biết đến tất cả các ý tưởng, đề xuất. Thậm chí đã vài lần anh đưa ra ý kiến nhưng mọi chuyện vẫn đâu nguyên đó và anh đã chán ngán hoặc cho rằng nó chẳng đủ quan trọng để anh quan tâm nữa.

“Anh đã bao giờ đi một mình trong rừng chưa?” B hỏi người đồng nghiệp.

“Tôi đã vào rừng,” anh ta nói, “nhưng chưa bao giờ một mình cả.”

“Nếu anh đã trải nghiệm điều đó,” B nói, “cảm xúc và suy nghĩ của anh sẽ rất khác. Chỉ một mình anh và xung quanh là cây cối, muông thú. Trong sự giao hòa người ta thường rất muốn làm điều gì đó nhưng thường bất lực.”

“Tôi chưa hiểu rõ ý của anh, quá mơ hồ và trừu tượng.”

“Chính là cái cảm giác đấy. Rồi anh sẽ tự hiểu ra và tôi cũng không giải thích được. Như cơ quan này thỉnh thoảng xuất hiện một con sóc đực, tôi đã từng muốn giết nó nhưng không được.”

Có vẻ người đồng nghiệp ngỡ ngàng sau những lời nói mơ hồ của B. Ý nghĩa những lời nói của anh là gì, là một thứ vô nghĩa, hỗn độn, là một trạng thái không tường minh. Một khối quá lớn, không thể chạm vào được. Một thứ cần một nỗ lực và ý chí khủng khiếp.

“Đã bao giờ anh đọc một quyển sách kỳ vĩ và có cảm giác mình sẽ không bao giờ nắm bắt được nó không?” B hỏi người đồng nghiệp.

“Tôi đã gặp,” người khách trả lời, “nhưng tôi không ý thức lắm về điều anh nói. Một quyển sách khó đọc và rối rắm chăng?”

“Không cần phải thế,” B trả lời, “không nhất thiết là sách khó đọc hay rối rắm nhưng vẫn không sao chạm vào được.”

“Sự bất lực của người đọc?”

“Gần như thế, và hiếm khi ta suy nghĩ thực sự nghiêm túc về nó.”

B không quan tâm tới người ngồi trước mặt nữa. Anh ta có suy nghĩ của anh ta, anh cũng vậy, mỗi con người là một thế giới độc lập, cố để hiểu nhau là một điều không bao giờ khả dĩ. Sự tồn tại của nhà xuất bản có một phần đóng góp của anh, anh làm cho nó thịnh vượng hoặc suy tàn hoặc không có tác động nào cả. Nhưng kể cả khi đó, khi không mảy may quan tâm, anh vẫn là một tác nhân khiến người ta dè chừng. Cuộc gặp gỡ này là một phần của một dự tính lớn, hoặc là một mắt xích nhỏ trong những chuyển động âm thầm đang diễn ra.

“Anh thích gì?” Người đồng nghiệp hỏi.

“Tôi thích sự yên bình, phụ nữ và rượu ngon.”

“Anh quá khôn ngoan.”

“Tôi không khôn ngoan gì cả, tôi muốn sống thôi.”

Ngụy cáo lui vì có vẻ như anh ta không muốn biết thêm điều gì nữa và B đã tác động ngược một thứ tương đối lớn. Anh ta nói sẽ lên phòng gặp B và tranh luận thêm. B cười, vẫn giữ một chút bỡn cợt nhưng không ngạo mạn tránh làm anh ta phật lòng.

B nhìn ra ngoài phố, anh hy vọng trông thấy cô gái váy đen lướt qua cửa. Không thấy. Anh bỗng có cảm giác muốn gần đàn bà, Ngọc đã đi công tác vài ngày.

Nhưng B nghe thấy tiếng gõ cửa, tiếng gõ nhẹ và điềm đạm. Có khi là một cô gái, anh nghĩ. Anh không muốn gặp người lạ lúc này nhưng hình như người bên ngoài biết được ý định của anh. Tiếng gõ vang một lần nữa, thúc giục hơn.

B ra mở cửa. Anh nhìn thấy một cô gái, cô ta không mặc váy đen mà váy trắng, ren, khá giống khuôn mặt cô gái anh từng mơ tưởng. Một người hoàn toàn khác.

“Anh có phải là B không?”

“Là tôi, thưa cô có việc gì.”

“Tôi muốn đưa cho anh một bản thảo.”

“Vâng.”

“Anh không thể mời tôi vào phòng được sao?”

“Mời cô vào.”

“Bản thảo này sẽ thay đổi đời anh và cả nhà xuất bản của anh,” cô gái nói, “vì thế anh nên chu đáo.”

“Thế à?” B nở một nụ cười khiêu khích, “rất mong được như thế.”