Chương 4

Tuy nằm phản, không có giường đệm, nhưng đêm ấy vì đi mệt Lâm cũng ngủ được một giấc rất ngon mãi đến gần chín giờ, chàng mới dậy. Chàng thấy trong người khoan khoái nhẹ nhõm.

– Uả, Nam ơi! nhà quê mày khá thực! Tao mới ngủ đây có một đêm mà sáng dậy, tao đã không bị giày vò như ở Hanoi bởi cái ý nghĩ: “ngày hôm nay mình làm gì đây…”

– Là bởi mày đã biết trước ngày hôm nay mày làm gì rồi.

– Đúng, ông anh tôi quả là một nhà văn tâm lý. Hôm nay, ăn cơm xong là đệ xuống Phủ Giầy. À, cho ăn cơm sớm đi nhé.

– Mười một giờ.

– Thế thì lâu quá, đệ nóng ruột chết mà cô em cô ấy cũng nóng ruột chết.

– Can ngài, ngài nóng ruột thì có chứ cô em cô ấy chả nóng ruột tí nào.

– Có thật không? Đánh cuộc nào…

♣

Chưa có cơm ăn hai anh em kéo nhau sang nhà ông Đồ là ông thân của Thơm chơi.

Ông Đồ đi vắng, chỉ có bà Đồ ở nhà. Lâm bèn lân la hỏi chuyện, rồi dần dần chàng tìm cách khôn khéo gợi đến chuyện cô Thơm. Chàng được nghe bà Đồ nói xấu cô Thơm thậm tệ.

Chàng sửng sốt không hiểu tại sao một người mẹ lại có thể nói xấu con gái như thế. Tuy bà Đồ nói xấu cô Thơm đủ điều, nhưng không hiểu sao một linh khiếu vẫn bảo cho Lâm rằng cô Thơm không đến nỗi hư hỏng như thế.

Ra đến cổng, Nam bảo hạn:

– Người ấy là Mẹ già cô ấy đấy. Cô ấy là con vợ lẽ, mẹ cô ấy đã chết rồi. Lúc nẫy, tôi muốn nói tiếng Tây cho anh rõ, nhưng tôi lại thôi, vì ở nhà quê mình mà nói tiếng Tây ở trước mặt một người nào, họ cho rằng mình kkoe chữ và nói xấu người ta.

– Thảo nào. Tội nghiệp nhỉ. Ừ, tôi đem lòng ngờ ngay, chẳng lẽ một người mặt mũi tươi tốt như thế lại có thể thế được. Cái cảnh lạnh lùng của cô ta cũng đáng thương nhỉ!

– Còn lắm cái đáng thương hơn. Đêm qua, nhà tôi nói cho tôi lắm chuyện lạ lùng quá. Tôi ở Hanoi luôn, thỉnh thoảng mới về nhà quê vài ngày nên chẳng biết gì cả. Bây giờ cô ấy ăn cơm riêng đấy. Một mình một niêu lủi thủi đi đi về về, nhà chẳng ai hỏi đón cả. Nhưng mà nào có được yên thân. Cụ Đồ thì vin vào cái cớ cô chê chồng trốn về, cứ đánh luôn. Nhà tôi nói chuyện có một lần cô ấy trốn đến ở nhà người dì, bị ông cụ bắt về đánh một trận bò lê, bò càng, ốm đến gần một tháng.

– Có thể thế được ư?

– Đã thấm vào đâu! Cô ấy lại còn một ông anh con vợ cả, cờ bạc rượu chè, cứ hạch tiền luôn, không có cho, đánh thậm tệ. Ấy vừa mới được hai tháng nay cô ấy dành dụm được dăm chục thùng thóc. Ông anh đòi bán, cô ấy không nghe. Ấy thế là ông anh đánh cho một trận. Cô ấy bỏ chạy là ông anh gọi người vào bán ráo.

– Sao lại có thằng anh khốn nạn đến thế.

– Mà số thóc ấy cô ấy dành dụm để giả của nhà chồng cũ, mới cực chứ. Ở nhà quê, chưa giả của dứt khoát thì ai dám lấy. Mà phải giả của nhiều cũng không ai dám lấy nốt. Ở đây nghèo, tiền đâu.

Lâm thở dài:

– Thế thì khổ quá nhỉ.

– Lại còn những cô chị tuy ít tuổi nhưng là chỉ vì con vợ cả, ngang ngược, hạch sách cô ta suốt ngày. Ấy hôm nọ, cô ta có một cái niêu đất thổi cơm, không biết treo triếc thế nào chúng nó đem đập đi. Lúc cô ta ở đồng về, thấy niêu vỡ có hỏi thì chúng nó cà khịa, nó túm đến nó xé. Rồi khi cô ta mượn nồi thổi cơm, chúng nó không cho mượn, thành ra phải nhịn đói. Cô ấy sang bên tôi khóc lóc với nhà tôi. Còn nhiều chuyện lắm anh cứ về hỏi nhà tôi thì mới biết rõ hết được. Anh sống trên nhung, trên gấm, anh không rõ, chứ đời này nhiều cảnh khổ lắm. Thứ nhất là đời những người nhà quê làm còm cọm từ sáng đến chiều, mà chỉ kiếm được bốn năm xu.

Lâm lẳng lặng đi không nói, lòng thấy nao nao bởi một cảm giác buồn buồn.

– Cô ta bị khổ cả về phần hồn và phần xác.

– Thì đúng thế.

– Nhà bố cô ta có khá không?

– Cũng gọi là đủ ăn. Nhung nói đủ ăn ở nhà quê là ngày hai bữa cơm gạo xấu với dưa rau đấy thôi. Tôi tuy thế này vào bậc nhà giầu ở trong làng đấy. Mỗi tháng tôi gửi về cho nhà tôi hai chục là thừa phong lưu, ở đây có lẽ nhiều người kiếm suốt đời mà không ra được số tiền ấy.

– Thế cô Thơm cô ấy cũng là bực giàu có đấy nhỉ vì cô ấy có những 5, 6 thùng thóc. Mỗi thùng thóc bao nhiêu tiền hở anh?

– Tùy, như bây giờ tháng ba ngày tám, giá thóc sáu bẩy hào một thùng. Cô ta có hơn một mẫu của mẹ lúc chết để lại cho, cô ta mượn người cày, rồi cô ta cấy, có một mình ăn ít nên còn thừa. Gia dĩ cô ta lại buôn diêm, thuốc, dầu lửa, rượu, bán cho người trong làng, ngày cũng kiếm được dăm bẩy xu đủ ăn, nên …

– Ngày chỉ ăn hết độ dăm bẩy xu thôi à?

– Chứ mấy, chỉ gạo không, còn một xu tép thì kho ăn hai ba bữa. Cô ta lại còn làm hàng say, hàng xáo, và nuôi lợn, một năm cũng kiếm được mươi lăm đồng. Ấy cô ta thức mười đêm hội bán hàng mà kiếm được chục bạc là mừng rỡ lắm rồi đấy.

– Anh nói làm cho tôi lạnh cả gáy. Nhưng quái, sao cô ta ăn uống như thế, làm lụng như thế mà vẫn còn có thể đẹp và trắng như thế. Giá ở tỉnh, còn đẹp đến đâu.

– Thì khăn vuông mỏ quạ trùm, vả chăng nhà quê không khí tốt. Mà sự làm lụng lại làm luân chuyển mãi đem đến cho cơ thể sức mạnh. Anh đừng tưởng cứ tẩm bổ rồi nằm ỳ ra đấy như người ở tỉnh mà khỏe được đâu.

– Tôi mà vào cảnh cô ta thì tôi buồn chết đi được. À, thế mẹ cô ta mất tự bao giờ?

– Từ năm cô ta mười tuổi. Năm nay cô ta đã mười chín.

– Cô ta lấy chồng năm nào?

– Lấy chồng năm mười bẩy. Bố mẹ cô ta ép gả cho một thằng bé con nhà giầu mười ba tuổi lại bé loắt choắt đứng chỉ đến nách cô ta.

– Vì thế mà giận duyên trốn đi đấy. Giá cô ta lấy đệ thì quyết nhiên cô ta không trốn được.

Nam bật cười:

– Anh thì ai anh cũng lấy. Mỗi năm anh dự định lấy năm mươi người mà rút cục năm nay anh hai mươi tám, anh chẳng lấy ai cả… Nhưng còn hậu nhật thì thế nào chứ?

– Ấy lắm lúc đệ nghĩ cũng lo đáo để, đệ tưởng tượng đến một cuộc đời già nua cô quạnh không tình-ái, không con cái, chờ đệ, đệ cũng ghê ra phết. Nhưng lấy vợ mà phải khó chịu thì âu là chơi cho sướng đã, rồi nó muốn ra sao thì ra.

– Nhưng chơi nào có sướng được đâu. Tôi thấy sau khi chơi, anh lại buồn rũ.

– Ấy thế mà ngày nào cũng phải đi chơi để buồn rũ, buồn rũ để đi chơi nữa đấy.

Một tiếng thở dài:

– Kể cứ lấy bề ngoài mà xét thì nhiều đứa ngu ngốc nó cho đệ sướng nhất đời, những cái bề trong buồn khổ chỉ đệ biết cho đệ mà thôi. Họa chăng có anh nữa.

♣

Hai người về đến cổng thì đã nghe tiếng vợ Nam léo xéo:

– Cậu mời bác về xơi cơm chứ.

Lâm nói to:

– Ăn cơm xong, chị có đi xem hội với chúng tôi không?

– Thôi mời bác đi, tôi còn bận.

– Chị đi với chúng tôi cho vui.

Nam bảo bạn:

– Nhà tôi không đi đâu. Chúng mình ăn mặc quần áo tây thế này, họ đi chung với mình họ thẹn chết. Nhà tôi xấu xí quê mùa thế mà ngoan đáo để. Nhiều lúc mình lấy phải vợ nhà quê mình cũng bực, nhưng nghĩ lại cũng thương. Thật đời họ là một đời tận tụy làm việc cho chồng con mà chẳng được hưởng một thứ tiêu khiển nào. Họ cũng chẳng hiểu thế nào là tiêu khiển nữa, từ sáng đến tối, làm luôn tay, tối mệt ngủ khì, còn thì giờ đâu mà nghĩ tới. Lúc tôi thất nghiệp ở Hanoi, một mình «en» tần tảo nuôi ba con và cụ tôi. Tôi đã chẳng có tiền gửi về, thế mà lâu lâu «en» cũng dành dụm được dăm ba đồng gửi ra cho tôi… vợ nhà quê họ không … cho mình thỏa mãn… nhưng trái lại, nó cũng có nhiều cái khác để đền bù lại.

– Ồ, đệ tưởng nếu đệ được gần một người như cô Thơm chẳng hạn, thì đệ thích bằng mấy mươi con gái tỉnh.

– Chẳng qua anh gần con gái tỉnh nhiều, con gái nhà quê lạ, anh đổi bữa thì thấy khác nên thích đấy thôi. Thôi hãy xếp cái chuyện gái quê, gái tỉnh lại, ăn cơm đã.

– Kìa, sao anh không bảo chị ra ăn cơm với chúng ta cho vui.

– Nó thẹn, nó chẳng ra đâu. Ấy có miếng ngon, miếng lành thì để phần cho chồng con ăn cả. Mà mình có để lại cho nó, nó cũng không bằng lòng, mới lạ chứ, lắm lúc tôi cáu gắt lên bắt ra cùng ăn, nhưng chỉ được vài bữa đầu, rồi nó lại kiếm cớ lủi mất.

– Nước Nam mình sản ra được một hạng đàn bà tốt quá, tôi nhớ hồi mẹ tôi còn sống tuy giàu có mà cũng thế. Thầy tôi lắm lúc giận, hắt cả mâm cơm đi không ăn. Sau mãi mãi, mẹ tôi mới quen. Nhưng kỳ lắm anh ạ, mẹ tôi chẳng bao giờ thích ăn cá thịt, chỉ thích tép khô và hoa chuối nộm vừng. Không có hai thứ ấy là y như mẹ tôi không ăn được cơm. Thế mà không biết sao mẹ tôi lại sinh ra tôi là một thằng thích cá thịt thế. Hễ cơm mà không có thức ăn là y như mình ngồi ngắc ra không nuốt được.

– Chẳng qua là hoàn cảnh nó làm cho anh hư đi, cũng như nó đã làm hư nhiều người đàn bà ở thành thị. Chứ ở nước mình vẫn còn một giống đàn bà tốt, tôi dám nói chắc rằng về đức hạnh chẳng kém gì đàn bà Nhật-bản.

– Mà cô Thơm, có lẽ là một đại biểu. Ô quái, tôi nghe anh kể chuyện cô ta lòng tôi nao nao làm sao ấy. Mình thấy mình thương hại lạ lùng.

– Thiếu gì người đáng thương hơn… Nhưng anh riêng thương cô Thơm, có lẽ vì cô ấy đẹp

– Có lẽ thế. Mà con bé đẹp thật anh nhỉ, nó đẹp, một cái đẹp tự nhiên không phấn sáp giả dối, không trang điểm một tí gì, vùng này, có ai đẹp hơn thế không?

– Đệ có ở đây lâu đâu mà biết, nhưng hình như không. Người ta đồn cô ta đẹp nhất huyện đấy. Làng đệ con gái thì xấu, nhưng sao lại nẩy nòi ra cô ta đẹp thế, có lẽ vì mẹ cô ta không phải người vùng này. Hồi trước bà ta ở phủ Từ lên buôn bán ở đây rồi lấy chồng.

– Thế nghĩa là cô Thơm ở đây trơ trọi, họ về đằng mẹ chẳng có ai?

– Chẳng có ai.

– Tội nghiệp!

– Sao anh cứ tội nghiệp luôn mồm thế? Thì sẵn anh chưa vợ, lấy phăng cô ta đi.

– Lấy thế con khỉ nào được. Rước cái váy ộp ấy về Hanoi để cho thiên hạ nó chửi cho ấy à? Rước thì không rước, nhưng đệ quyết làm cho cái mộng đêm qua thành sự thực để ghi một kỷ niệm trong khi đệ đến ở làng Đồng Đội này.