Chương 9

Biết rằng Thơm hôm ấy thế nào cũng dọn hàng ở hội Phủ Giầy về, Lâm rủ Nam ra đầu làng để đón. Hai người đi đi lại lại trên con đường thiên lý. Những ruộng lúa chiêm xanh mướt bao vây mặt đất như một tấm thảm mịn màng. Giời hơi hửng nắng, núi Ngăm và dẫy núi Tiên Hương nằm im lìm như say cái nắng tháng ba.

Màu sơn dương của chân trời lồng mầu xanh lá mạ, tô cho cảnh vật những sắc rực rỡ càng thêm rực rỡ dưới ánh sáng tưng bừng.

Lâm chờ lâu nóng ruột, móc đồng hồ xem.

– Quái hơn một giờ rồi mà chưa về, hay «en» không về hôm nay? «En» nói với tôi rõ ràng là đến trưa nay «en» về cơ mà.

– Thế thì thế nào cũng về, người ta không thể sai hẹn với người yêu vì cứ xem anh nói thì «en» yêu anh lắm.

– Thì yêu lắm đứt đi rồi. Thế mà không thể lấy được mới cực chứ. Thì ra ở đời này, một tình yêu suông thôi không đủ. Phải còn những điều kiện khác nữa. Những tình yêu tuyệt đối chỉ thấy trong tiểu thuyết của bọn nhà văn các anh.

– Đừng chửi giời. Nếu không có một hình ảnh của tình yêu tuyệt đối ở lòng người — và lòng người bao giờ cũng khao khát như thế — thì con nhà văn lấy đâu đối tượng để giàn xếp mà viết nên sách được? Anh cứ dò hỏi lòng anh thì anh rõ. Có phải anh bao giờ cũng ao ước được yêu một cách tuyệt đối và muốn yêu một cách tuyệt đối không?

– Cái ấy thì có.

– Giá dụ nếu anh yêu Thơm một cách tuyệt đối thì những chênh lệch về hoàn cảnh nào có nghĩa gì, anh sẽ hi sinh hết.

– Nếu Thơm mà ở vào một hoàn cảnh khác …

– Nghĩa là cũng con người như thế, cũng yêu anh như thế, nhưng có một bộ áo tân thời khoác ngoài và quen sống trong cái không khí tưng bừng của thành thị thì anh sẽ hy sinh hết chứ gì?

Lâm gật đầu.

– Chỉ thiếu có một chút bề ngoài mà anh không thể hy sinh thế nghĩa là anh chưa yêu. Nếu anh yêu thì anh liền từ giã ngay cái đất Hanoi phù hoa nó chỉ đem đến cho đời anh những chán nản, mà về ở đây với «en» thì anh thử nghĩ xem dưới chân núi Ngăm kia, anh mua một ít ruộng, anh làm một toà nhà, hai vợ chồng hú hí, xa những phiền tỏa của thị thành, sống với mây, với gió, với đồng lúa, với tre xanh với cái tình yêu ấm áp ở trong lòng, chẳng sướng hơn là anh sống cái đời địa ngục ở Hanoi, mặc dầu anh vất đi không hết tiền, mà như thế đời anh lại có nghĩa hơn.

– Gớm, anh phác ra một bức ảnh đẹp và một tổ ấm quá. Nhưng nó chỉ có thể đẹp mãi và ấm mãi trong tưởng tượng của con nhà văn lãng mạn. Tôi nhìn vào sự thực hơn anh. Tôi gạt xa lý tưởng để xét cuộc đời. Ái tình đụng với sự thực, ái tình mất vẻ huyền bí. Thời gian bằng những cái thổi nhẹ nhàng thổi nguội dần sức nóng, tình yêu chỉ còn là một đống tro nó đem lại cho người ta một dư vị nhạt phèo. Tôi sở dĩ không thể lấy cô gái quê, là vì tôi muốn tránh cho cô gái quê và tôi những thất vọng lớn về mai sau. Anh tính như tôi thiếu gì cơ hội để lấy vợ, ấy thế tôi không lấy là vì tôi …

– Là vì mắt anh mở to quá, óc anh tính toán quá, nên trái tim anh nó khép chặt lại. Nhưng anh coi chừng sự trả thù của nó. Anh cũng như con đĩ già hoài nghi cả việc đời. Nlưng vô phúc, nếu đã yêu thì ghê gớm lắm. Anh quên rằng muốn yêu phải biết mù một chút

– Tôi không muốn những tình yêu mù quáng.

– Anh xếp đặt việc đời như thằng bé con nó xếp những thằng lính bằng chì để đánh trận. Đời thú vị là vì nó đầy những sự bất ngờ. Miễn là mình có một ngọn lửa thiêng liêng ở trong mình để hun cho mình đủ nghị lực chờ đối phó là đủ rồi. Việc đời cái gì anh cũng muốn biết trước, xếp đặt trước, thảo nào đời đối với anh, cái gì cũng nhạt nhẽo. Nguy hiểm nhất là những của cải của anh nó đã cản không cho anh đi sâu vào tình đời và lòng người. Sống mà không đi sâu vào tình đời và lòng người thì, ôi thôi! thật là một cuộc tự tử mà lại không có cái an ủi «từ nay mình sẽ thoát đau khổ» của thằng tự tử.

– Anh làm cho tôi ghê quá!

– Thì từ xưa đến nay anh vẫn sống bằng những cái ghê gớm ấy. Tôi với anh là bạn từ nhỏ, tôi có thể nói thực: đời anh chỉ toàn là tẻ lạnh, mặc dầu anh đã sống trong men nồng của rượu sâm-banh, trong cái không khí say sưa của tiệm nhẩy, trong làn hương mê ly của son phấn, trong cái bảo tàng chói lòe những đùi non, vú trắng, trong những ríu rít của gái đĩ, dưới sự chỉ huy của thần Dâm, thần Say và thần Thuốc-phiện. Cái khoảng đời có nghĩa của anh chỉ là khoảng gần mười ngày anh sống ở đây. Tôi thấy anh do dự, tôi thấy anh vui sướng, tôi thấy anh buồn rầu, tôi thấy anh tức giận, tôi thấy anh nghĩ ngợi, tôi thấy lương tâm anh chồm dậy.

– Có lẽ vì con bé nó đã làm chuyển những lò-xo trong người tôi. Nhưng quái, tôi xét kỹ tôi, thì tôi thấy chắc chắn rằng tôi chưa yêu nó mà tôi chỉ không muốn làm hại đời nó thôi. Kìa anh trông có lẽ hình như nó đã về.

Nam lấy tay che ánh sáng mặt giời:

– Y phục thì phải nhưng không biết có phải không?

– Thì ta đi lại, nhưng tôi chắc là cái dáng đi của «en» nhưng sao lại đi đông thế kia?

Thơm đi với một bọn chị em bạn nên Lâm phải làm lờ đi như người không quen biết. Đến gần hai anh em, cả bọn chào rồi đứng lại:

– Thế nào các cô đi Hội về đấy ư? Cô Thơm bán hàng có phát tài không.

– Chả lời lãi gì, năm nay vắng khách lắm.

Thơm vừa nói vừa đưa mắt nhìn Lâm. Cái nhìn ấy như có ý bảo: «có lãi được một cái người kia».

Bọn Thơm đi rồi, Nam liền bảo Lâm:

– Chà! trông y, tôi lạ hẳn đi. Tình yêu làm cho người ta đẹp thật. Mặt y như tráng một lần hào quang. Đúng như lời anh nói, y yêu anh nhiều lắm. Anh đi ngay bây giờ, không khéo đã hơi muộn, cái mầm đau thương cùng gieo rắc vào lòng y với cái mầm yêu đương không khéo đã bắt rễ.

Lâm nhìn theo Thơm lẳng lặng đi không nói. Một cô bé chăn trâu bên đường thấy hai người đến liền hát:

Nứa trôi sông, chẳng giập thì gẫy.

Gái chồng rẫy, chẳng chứng nọ thì tật kia.

Lâm giận sôi lên, muốn xông lại bóp cổ cô bé chăn trâu. Nam vội cản lại:

– Ô kìa, ghen ghét và nói xấu là tính thông thường của loài người, nếu thế thì có lẽ anh đến phải bóp chết cả loài người. Nó nói mặc nó, miễn là anh biết và cô ta biết mình không chứng nọ tật kia thì thôi.

– Nhưng sao con khốn nạn nó lại nhìn tôi nó hát. Có lẽ chuyện tôi với Thơm đã nhiều người biết.

– Nào tôi có giao du với ai mà biết người ta biết hay không biết. Nhưng làm gì chả biết. Ngày nào, anh cũng lởn vởn ở hàng cô ta hàng giờ thì dù không có, người ta cũng đồn đại. Huống chi là lại có.

– Người nhà quê mà cũng khốn nạn như ở Hanoi à?

– Thì đâu cũng là người. Mà đã là người thì cũng những tật dở ấy, cũng những nết hay ấy.

Lâm vẫn còn chưa nguôi cơn giận:

– Ép duyên người ta lấy thằng bé con oắt sà-tì thì người ta phải trốn, phải chê, thế mà chúng nó dám dựng đứng lên là chồng rẫy với những chứng nọ tật kia.

– Thì ghê nhất cái mồm loài người mà.. Thôi ta đi về. Có lẽ cô Thơm bây giờ đã ở nhà tôi rồi.

Hai người về đến đầu làng lại bỗng được nghe một tràng câu hát chế riễu ở một bọn cô gái đang cấy rau muống ở dưới ruộng đưa lên:

Có con mà gả chồng gần,

Có bát canh cần nó cũng mang cho.

Hoài con mà gả chồng xa,

Một là mất giỗ, hai là mất con!

– Uả! lũ khốn nạn, tôi muốn chôn sống cả chúng nó xuống cái ruộng bùn kia.

– Thôi tôi can anh. Mà anh đã lấy đâu. Anh bực tức như là anh đã lấy rồi hay sao thế? Có lẽ cả vùng này biết chuyện anh dan díu với cô Thơm rồi. Nhà quê cũng có nhật trình đấy chứ.

– Nhật trình khốn nạn, tôi muốn vặn hết răng chúng nó.

– Vặn răng thì có ích gì! Chỉ có một cách là anh lấy phăng đi thì bao nhiêu cái miệng chẳng cần vặn răng nó cũng tức khắc im. Nhưng anh thì không muốn lấy. Âu là anh về phăng ngay Hanoi đi, nếu anh thương y. Chứ nếu anh ở đây thêm ít ngày, lại ở nhà tôi liền ngay với nhà y thì thiên hạ đồn đại, có những tiếng tăm không tốt. Rồi sau này y khó lấy chồng ra.

Nghe thấy bạn nói đến chỗ khó lấy chồng không hiểu sao Lâm bồi hồi cả ruột.

– Vừa tránh những rắc rối cho anh. Và thứ nhất rắc rối cho y. Để cái tình nó ăn sâu vào, và tiếng tăm nó lan rộng ra thì lôi thôi lắm. Sau này khó gỡ cho thoát mà không khỏi đổ vỡ. Nếu anh định lấy y thì chẳng nói làm gì. Nhưng anh xét mình không thể lấy y được thì thôi ngay đi, sớm ngày nào là may cho y ngày ấy. Khỏi phải có những hối hận về sau.

– Thì tôi cũng định thế.

– Nhưng anh còn cứ do dự. Tôi yêu anh cũng ở chỗ do dự ấy, bởi chúng ta là người. Nhưng trong nhiều trường hợp, cần phải quyết định. Chứ cứ do dự thì việc đời sẽ đưa ta đi xa. Lúc này cần phải dứt khoát để cứu lấy một linh hồn. Tôi xưa nay có khuyên anh một điều gì đâu. Bởi tôi biết những sự khuyên can đều vô ích, chỉ có mình có thể tự giác ngộ lấy mình và việc đời đem đến cho mình những ánh sáng để giác ngộ thôi. Nhưng trong cái trường hợp nghiêm trọng mà tôi biết anh và cô Thơm đều là những người có lòng cả thì tôi xin phép khuyên anh một câu. Có hai đường: một là lấy cô ta thì anh tha hồ ở đây, mà xét không lấy được thì nên đi ngay đi.

– Nhưng đi thì bào hao cả ruột.

– Thế thì ở.

– Nhưng ở lại sợ có những đau đớn về sau.

Nam nghiêm sắc mặt:

– Chúng ta là người có lương tâm không thể có những hành vi nước đôi thế được. Phải quyết định lấy một đường để làm người mà không hổ với lương tâm. Nếu anh không biết quyết định thì chẳng những tôi khinh anh mà chính anh sau này rồi sẽ tự khinh mình nữa. Thôi đi đi, rồi tôi dặn nhà tôi khi nào anh đi sẽ đưa cái thơ và số tiền cho y.

– Anh nói phải, đệ xin nghe.