Chương XXIII

Đã có nhiều người từ các nơi khác chạy giặc tới đó trước Lương và Huyên, trong số đó có Huỳnh và bộ tứ Hoàng, Bửu, Hồ, Phong. Mọi người đều vui mừng gặp lại nhau, kể từ cái ngày tháng bảy ăn cơm ở nhà Lương đến bây giờ họ chưa hề có dịp gặp lại nhau.

Mãi chiều có tin giặc đã rút ra tàu nhưng vẫn đậu ở bến chứ chưa đi, giặc bắt ông già bà lão khuân vác ra tàu bao nhiêu heo gà lúa gạo chúng lùng tìm được. Một vài căn nhà không có người giữ bị đốt phá. Dù sao, mọi người chưa thể tính chuyện trở về làng được vì người ta ức đoán rằng giặc có thể trở lại ngày mai.

Huyên lo công việc mua gạo và thức ăn để lo cơm chiều. Họ ở lại trong một căn nhà khá khang trang, có sân lát gạch, chủ nhà quen biết với Lương, thường vào ra nhà Lương mua đổi cá mắm và lúa gạo.

Dân các làng biển vùng này thường nghèo đói. Đời sống của họ không khác chi dân du mục, tuy họ sinh sống ở một nơi cố định. Họ ở cách những làng ruộng chỉ có bốn năm đồi cát, nhưng vì đời sống của họ quá gần với thiên nhiên, giữa trời cao biển rộng, vùng cát trắng phau, quanh năm chỉ nghe tiếng sóng gào gió thét nên con người sống gần như một thời ăn lông ở lổ. Ở đây những người đàn bà con gái che kín khoảng ngực của họ bằng một cái yếm, mặc quần vải thô màu xanh chàm hoặc màu xanh đen. Còn đàn ông và trẻ con thì thẩy đều trần truồng. Gió và nắng pha hơi muối mặn của trùng dương ươm lên thân thể khỏe mạnh của những trai tráng trong làng một màu nâu sậm như đồng hun. Người lạ từ xa đi vào làng, nhìn những người đàn ông khỏa thân đi lại tự nhiên, họ làm việc, phơi lưới, kéo thuyền trên bãi cát, trét lại những đáy thuyền, sẽ có cảm tưởng như mình đang đến thăm hòn đảo của những người sống theo chủ nghĩa tự nhiên lấy sự khỏa thân làm mục đích. Ở đây, những con người đơn thuần mộc mạc không cần vâng theo một quan niệm phức tạp nào hết. Họ sống, trần truồng theo nhu cầu của nghề nghiệp chài lưới, giữa thiên nhiên vô cùng, giữa biển và cát từ đời này qua đời khác. Những quan niệm táo bạo mới mẻ của những lớp người tự cho là văn minh tiến bộ thật ra chỉ lập lại những hình thái nguyên thủy vẫn còn luân lưu trong tiềm thức của con người mà thôi.

Ở đây mỗi khi có khách đến nhà, người đàn ông gia trưởng biểu lộ một cử chỉ lịch sự bằng cách chào hỏi khách xong, đoạn ông ta quơ một cái khố treo bên vách trịnh trọng quấn phần thân thể bên dưới, gọi vợ con pha nước chè rồi mới vui vẻ mời khách ngồi trên tấm phản giữa, tự mình ngồi xếp bằng xuống trước để làm gương cho khách ngồi theo.

Mùa biển tốt, đánh được nhiều tôm cá, người kẻ biển sống rất phủ phê, ăn uống nhậu nhẹt tối ngày, họ không có ý thức để dành tiền và thực phẩm. Vì vậy cho nên đến mùa biển động, họ thường chịu đói rét cơ hàn. Trong những mùa đói khổ đó, họ thường mang những đồ đồng xưa, mâm nồi, những bộ lư hương tam sự vào cầm cố trong làng ruộng. Người trong làng ruộng thường bóp chặt hết sức tàn nhẫn, đến nỗi qua mùa cá người kẻ biển không còn mong lấy lại được những của cải xem như gia bảo của mình. Nhiều khi cùng quẫn quá, đêm đêm họ rủ nhau vào các làng ruộng ăn trộm, thường bị dân làng đuổi đánh, có khi bị chết chóc hoặc bị thương tích què quặt.

Thế nhưng mỗi khi những người ở trong làng ruộng ra biển, luôn luôn được tiếp đãi ân cần với một sự rộng rãi mà chỉ người kẻ biển mới có, chính biển cả đã dạy cho họ lòng khoan dung, dễ tha thứ, dễ yêu đời.

Ngay trong thời chiến tranh này, người kẻ biển đã dang tay đón nhận những người từ trong làng ruộng chạy ra ẩn núp trong làng họ, ở đây tương đối được yên ổn hơn trong ruộng nhờ những độn cát trắng phau làm thành lũy cho họ canh chừng giặc đến. Khi một bóng địch quân xuất hiện từ xa trên cát trắng, mọi người đã nhận biết ngay, họ có đủ thì giờ bỏ tất cả vật dụng lên thuyền, đẩy thuyền ra khơi trước khi giặc đến làng.

Chiều nay hai anh em Lương và những người bạn có thể yên ổn ngồi ăn bữa cơm chiều dọn ra giữa sân trong một cái nia to tướng dùng để phơi cá hoặc phơi lúa. Họ ngồi quanh mâm cơm đặt ở giữa nia, bữa cơm chỉ có mỗi món tép kho, món ăn độc nhất của dân làng biển trong mùa tháng giá, biển động không ra khơi được. Ngoài ra họ còn được hưởng chút hương vị Tết nhờ người chủ nhà đã có nhã ý biếu họ một đòn bánh tét với một dĩa thịt heo kho đông.

Hoàng cười thoải mái:

– Chạy giặc như thế này chạy hoài cũng được, không gì cũng được một buổi tối tự do khỏi phải họp hành sinh hoạt gì cả, cũng khỏe.

Hồ làu nhàu:

– Chưa chắc, không chừng chặp tối ăn cơm xong các ông ấy chả có việc gì làm bèn nổi hứng lên cho đi tìm mấy thằng nhỏ về hành hạ cho vui không biết chừng. Chớ có vội mừng.

Bửu nói lửng lơ:

– Tới đó rồi hay. Hãy biết bây giờ ăn cơm xong ta đề nghị kéo nhau ra bãi biển chơi, đuổi bắt mấy con còng mang về tối nay đốt lửa nướng ăn. Trời lạnh, sóng biển ào ạt, cả bọn ngồi quanh bếp lửa, nướng từng con còng, tối trời cho nên béo ngậy, mùi còng nướng cứ dậy lên, thơm phức, tuyệt.

Bửu vừa nói vừa hếch mũi lên, hít từng hồi như mùi thơm của những con còng nướng đang phảng phất đâu đây.

Huyên nghe vậy cũng náo nức:

– Để Huyên hỏi mượn cái giỏ tí nữa mang theo bắt còng bỏ vào đó mang về nhé.

Huỳnh quay sang Huyên:

– Hơi sức nào mà Huyên lo việc ấy. Cứ để cho các ông ấy tha hồ mơ mộng, nói cho sướng miệng đấy thôi. Cứ ra bãi biển bảo tụi cua còng nó sắp hàng đứng sẵn đó cũng chưa chắc ông nào chộp lấy được một con chứ đừng nói, toàn là công tử Huế cả mà bày đặt đòi đi làm kẻ biển.

– Anh lầm to rồi đấy nhá, để chốc nữa tôi bắt cho anh coi, bắt thật nhiều nữa là khác. Chiều nay bác chủ nhà ở đây đã chỉ dẫn cẩn thận cho tụi tôi rồi. Này nhé, chỉ cần một bó đuốc, một cây sào dài, cứ đưa cao bó đuốc chạy dọc theo mé nước, trời tối lũ còng bò lên cả bãi biển ngắm sao, thấy ánh đuốc bèn lấy làm lạ ngẩn tò te đứng nhìn, thế là người cầm cây sào quơ gạt hẳn chúng nó lên trên bãi xa hẳn các lỗ hang của chúng nó, không còn chạy trốn vào đâu được nữa. Thế là ta ung dung thò tay hốt vào giỏ, mang về nướng, ra chi béo, ra chi thơm, tuyệt vời.

– Ừ, tuyệt lắm, giặc mà nó thấy ánh đuốc ngoài bãi biển lại càng tuyệt hơn nữa, thịt của lính kháng chiến cũng ra chi béo, ra chi ngọt, ra chi thơm đấy nhỉ.

Bửu ngẩn người rầu rĩ:

– Ờ nhỉ, thật muốn quên chiến tranh một phút cũng không xong, thôi vậy.

Nói xong, Bửu buông chén cơm đã ăn xong, lại ngồi trên một cái đòn dài giữa sân, buồn rầu đưa mắt nhìn quanh quẩn, mặt trời đỏ au đã xuống dần trên mặt biển, làm thành một vệt dài đỏ tươi chói lọi như sắc máu, phản chiếu lên nền trời đầy những áng mây bay tan tác, một vùng hào quang sáng chói kỳ dị, nổi bật lên giữa biển cả và không gian bao la đang chìm đắm trong bóng chiều dần tối. Tiếng gió rên dài qua trùng dương thổi lại lạnh buốt, sóng biển ào ào, có khi như những tiếng thì thầm, có khi như từng hồi cuồng nộ.

Mọi người lần lượt ăn xong, Huyên rót cho mỗi người một bát nước chè tươi, họ ngồi rải rác trong sân, ai nấy yên lặng nhấm nháp bát nước chè, lặng lẽ theo đuổi những ý nghĩ riêng tư. Trong không khí của buổi chiều đầu xuân nơi góc biển heo hút này, trong trí mỗi người đều hiện rõ hình ảnh gia đình đầm ấm với bàn thờ khói hương nghi ngút.

Bửu bỗng gọi Huỳnh:

– Này anh Huỳnh, Tết này anh Trần thế mà sướng được nghỉ phép ba ngày về thăm gia đình ở một vùng yên ổn gần thành phố, khỏi phải phiền vì những vụ Tây đi lùng như thế này, lại có hai người đẹp, nữ sinh Đồng Khánh về thăm. Tuyệt đấy chứ, anh Huỳnh nhỉ?

Huỳnh chưa kịp đáp, Lương quay sang hỏi Huỳnh:

– Có phải cái chuyện anh kể mấy tháng trước đó không? Thế ra mẹ Trần đã sắp đặt cho cô bé về gặp Trần để tính chuyện hôn nhân cho Trần thật rồi đấy à?

Phong la to:

– Lại có chuyện đó nữa ư? Thế thì ly kỳ thật, anh Trần gặp rắc rối rồi đấy nhé. Tôi vừa nghe mấy người bên Đảng bộ Tỉnh ủy bàn tán chuyện anh Trần vừa nạp đơn xin Đảng cho phép cưới chị Hiếu đây mà.

Huỳnh hơi sửng sốt, anh hỏi gặng Phong:

– Thật à, họ nói ra sao?

– Thì như vậy đó.

Huỳnh lẩm bẩm một mình:

– Cái thằng liều thật.

Huyên tò mò hỏi:

– Thưa anh sao anh lại bảo là liều? Nếu anh Trần anh ấy yêu người nào thì cưới người ấy, sao lại bảo là liều hở anh?

Lương phụ họa với em gái:

– Ừ, tôi cũng nghĩ vậy, nếu Trần yêu một người con gái ở miền kháng chiến này thì Trần có quyền đi cưới chứ đâu phải nhất thiết là phải cưới người do cha mẹ định đoạt mới được?

Huỳnh nói chậm rãi:

– Không phải thế, anh chưa hiểu. Chuyện không giản dị như thế đâu.

Huỳnh ngừng lại, khum tay che gió quẹt diêm châm một điếu thuốc, anh rít một hơi dài, ngẫm nghĩ, anh đang tìm lời để nói, thật khó mà nói cho người khác hiểu được mối tình ngang chướng của Trần và Hiếu mà có thể tránh được sự ngộ nhận lố bịch trong ý thức của người nghe. Trong lòng Huỳnh, sự giằng co giữa lòng thương mến đối với cả Trần và Hiếu, với ý muốn tách rời Trần ra khỏi mối tình kỳ quặc mà Huỳnh linh cảm thấy sẽ gây nhiều bất lợi cho Trần, mỗi khi nghĩ đến chuyện này Huỳnh lại thấy bực dọc không lối thoát.

Bóng tối đã phủ đầy, nền trời lưa thưa vài ngôi sao nhỏ bé xa vời, từng đám mây lớn nối nhau bay qua bầu trời, biến đổi thành đủ mọi hình thù quái đản.

Tiếng Huyên cười nhỏ, hồn nhiên:

– Huyên cứ nghe các anh nhắc mãi về anh Trần mà Huyên chưa hề thấy mặt mũi anh ấy ra sao cả. Anh Lương cứ nhắc nhở bảo thơ hai anh Huỳnh và anh Trần hay vô cùng, rằng hai anh là thần thơ chứ không phải là thi sĩ nữa.

Phong đáp lời Huyên:

– Đúng vậy Huyên ạ. Thơ của anh Huỳnh và Trần là thơ gối đầu của thế hệ chúng mình hôm nay đó. Huyên sẽ có dịp được nghe, ờ mà Huyên chưa gặp anh Trần nhỉ, anh ấy rất trẻ, lớn hơn tụi tôi một chút thôi, người cao, gầy rất đẹp trai, thế mà hiện giờ anh ấy đang yêu một người đàn bà ngoài ba mươi, lớn hơn anh ấy cả chục tuổi, góa chồng, có hai con, không nhan sắc nếu như không muốn nói là xấu xí nữa.

Hoàng thong thả tiếp lời Phong:

– Kể ra thì chị ấy cũng không đến nỗi xấu nếu chị ấy đừng có đôi mắt lé quá nặng nề như vậy. Nhưng bù lại thì tính tình chị ấy rất đôn hậu, đáng quý. Có lẽ vì sống gần nhau lâu nên anh Trần cảm chị ấy vì tính nết mà không để ý đến vẻ ngoài và tuổi tác của chị ấy chăng. Dù sao thì cũng phải là nghệ sĩ thì mới yêu như thế được.

Lương sửng sốt hỏi Huỳnh:

– Chuyện đến thế kia à? Như vậy thì quả Trần liều thật, cái căn nghệ sĩ của Trần làm khổ Trần mất rồi.

Huỳnh gật đầu:

– Nó như vậy đó, tôi phân vân chưa biết nói thế nào cho anh và Huyên hiểu. Chỉ nội cái chuyện tình của nó cũng đã phi lý lắm rồi, bây giờ nó lại còn bày đặt thêm cái trò xin phép đảng của nó để cưới nữa thì rồi không biết sẽ tới đâu. Tôi lo ngại cho nó quá anh ạ. Cái thằng trông vậy mà gan lì không chịu nổi.

Huyên nói, giọng nao nức:

– Lạ quá nhỉ, Huyên muốn gặp anh Trần để xem anh ấy ra sao mà chuyện của anh ấy cứ y như tiểu thuyết ấy thôi. Tuyệt đấy chứ, anh Lương nhỉ.

Lương mỉm cười khoan dung, mắng yêu em:

– Cô thì chuyện gì mà chả tuyệt, anh đã bảo rằng cô nhìn thấy cái hay cái đẹp ở khắp mọi nơi mà lại, trai tơ với gái góa mà tuyệt cái nỗi gì. Anh cũng lo như anh Huỳnh đây, chuyện sẽ không tuyệt như các cô cậu tưởng đâu. Đừng quên Trần là đảng viên, rồi sẽ còn mệt nhiều đấy.

Có tiếng động ngoài ngõ, mọi người nhìn ra, một bóng người cao lớn đang đi vào, dáng thẳng tắp in lên nền cát trắng phía sau. Vào đến sân, người ấy lên tiếng:

– Chà, vui vẻ quá nhỉ, quý vị họp mặt ở đây vui vẻ như thế này báo hại tôi chạy đi tìm muốn chết.

Mọi người ồ lên mừng rỡ:

– À, Trần đây rồi.

– A, anh Trần, anh linh thiêng thật, mọi người đang nhắc anh thì anh tới.

– Tao tưởng mày đang ở nhà cô Thị chứ, sao lại dẫn xác về đây?

– Huyên đang mong gặp anh Trần thì anh Trần đó, Huyên thấy anh ấy thế nào?

Trần hỏi: – Huyên nào thế?

Lương giới thiệu:

– Đây là Huyên, em gái tôi, còn đây là anh Trần đó Huyên.

Trần chào Huyên, mặc dầu trời đã nhá nhem tối, không trông rõ mặt người:

– Chào Huyên, anh Lương hay nhắc đến một cô em đang đi học ngoài Khu Tư với chúng tôi luôn, có phải là Huyên đấy không?

Lương đáp: – Phải đấy Trần ạ, Huyên vừa trở về mấy tháng nay. Nó nghe chúng tôi nhắc đến anh nhiều quá nó sốt ruột cứ mong gặp anh để xem ra sao đấy.

– Các ông ấy nói gì tôi thế hả Huyên? Bây giờ Huyên gặp tôi rồi đó, có giống tí nào như các ông ấy diễn tả không?

Huyên cười nhẹ: – Trời tối quá Huyên có nhìn thấy anh rõ đâu mà anh bảo Huyên thấy anh thế nào.

Câu trả lời mà không trả lời gì cả của Huyên làm mọi người cười vang. Lương xốc lại cổ áo ấm, gật đầu nói:

– Ừ, tối quá rồi thật, và lạnh nữa, nên vào trong nhà cho ấm thì hơn.

Mọi người lục tục kéo nhau vào trong nhà, người chủ nhà lăng xăng mời khách lên nhà trên, ông ta thắp thêm một dĩa đèn dầu phụng, châm thêm một ấm nước nóng, đoạn cùng vợ con rút lui xuống căn lều dưới dùng làm nhà bếp, và cũng là chỗ ngủ của gia đình họ.

Bửu hỏi Trần:

– Sao anh lại ở đây? Anh đang được phép về thăm nhà mà, tôi đang thèm được như anh. Tết nhất mà cứ lủi thủi mãi ở những nơi khỉ ho cò gáy này, rầu thúi ruột. Nghe nói anh có hai cô nữ sinh ở Huế về thăm phải không? Đời tươi như vậy mà bỏ về đây sao đành?

Trần cười, hàm răng sáng chói dưới ánh đèn dầu lạc:

– Sao đành về đây à, ừ nhỉ, ta cũng quên chưa hề tự hỏi như thế bao giờ. Để ta xem nào, về đây để góp mặt với các cụ như thế này có được hay không?

– Được quá đi rồi, sao anh biết tụi tôi ở đây mà đi tìm?

– Tôi ra biển từ chiều, ở làng trên kia, có người nói gặp Huỳnh và các cụ ở dưới này, ăn cơm xong tôi xuống ngay, ban chỉ huy chỉ qua bên này, họ bảo các cụ đang ăn cơm với người nhà, tưởng ai té ra anh Lương và Huyên. Tối mồng một Tết, anh em gặp nhau đông đủ thế này còn đòi chi nữa. May nhờ Tết nhất nên mới được thả lỏng đi tìm nhau như thế này chứ không thì giờ này còn sinh hoạt kiểm thảo chán, kêu rên gì nữa.

Hoàng nói:

– Tôi cũng vừa nói như thế mà mấy thằng nó cứ được voi đòi tiên đấy, cái thứ gì mà sướng không biết hưởng.

Lương gật gù:

– Đời cũng lạ thiệt, sáng mồng một thức dậy một mình buồn quá, tôi đi lang thang ra bờ sông, xuống bến đò nhìn chỗ vợ con ra đi mấy tháng trước cho đỡ nhớ, thình lình thấy tàu địch xuất hiện từ xa, thế là lo chạy giặc, những tưởng cái Tết này thế là đi đứt, chẳng có gì vui, không ngờ lại gặp anh em đông đủ như thế này, lại có cả Trần, thật hiếm khi được như thế này. Đêm nay Trần và Huỳnh ngâm thơ cho anh em nghe nhé, nếu được thì cuộc đời quả thực chưa đến nỗi nào.

Trần lục xắc, lấy ra một gói bánh ngọt và một gói mứt gừng, khi đi bà Thị đã vội vàng nhét theo:

– Có mứt bánh bà cô tôi nhét theo đây, sáng nay tôi ở nhà cô, đang đánh cờ tướng với thằng em, cuộc đời đang ung dung nhàn nhã thì nghe tiếng súng nổ nơi hữu ngạn dưới này, lại thấy ca nô địch từ từ đi ngoài sông, biết thế nào cũng có đánh nhau to, mới vội về đây chứ. Thôi tối nay mình hưởng tạm hương vị Tết ăn mứt gừng, uống nước chè tươi vậy. Ngày mai coi bộ vất vả đấy, tụi Tây chúng nó không để mình yên mấy ngày Tết đâu.

Huyên xuống nhà mượn vài cái đĩa bày bánh mứt ra, nàng thong thả pha nước, đưa bánh mứt mời mọi người. Cô gái đi lại trong nhà, ánh đèn dầu phụng lu mờ chiếu hắt cái bóng mảnh khảnh lên vách tường như một nỗi buồn mong manh.

Mùa xuân đến đâu đây, trong đêm đen, giữa một miền cát ròng sóng biển, những kẻ gặp nhau tình cờ trong mùa loạn lạc, đêm nay bỗng thấy ấm lòng.

Trong phút chốc mọi người đều yên lặng, trầm lắng giữa mộng mơ và thực tế. Mùa xuân len lỏi vào những mạch ngầm của u hoài và phiền muộn, của ly loạn và đau khổ, của tang thương và bất tuyệt.