IV QUA SA MẠC PHÈN
Trời vừa hửng sáng, Buck đánh thức mọi người dậy:
- Lên yên!... Thắng ngựa vào xe!...
Đêm trước, sau một ngày mệt nhọc trên sa mạc, ai nấy ngủ li bì. Bây giờ thức dậy, họ dụi mắt nhìn chung quanh: phe kia đã đi từ lúc nào không hay, cả một đoàn dài nay chỉ còn lại bốn cỗ xe và mười con ngựa ở giữa một sa mạc mênh mông. Họ chán nản: không còn tiếng cười, tiếng la hét, tiếng hát, tiếng Harmonica nữa. Có người ân hận: thà đừng tách ra, chịu nhường “Jack ba ngón tay”. Giữ được sự đoàn kết, có vui hơn không.
Đoàn mới đi được vài trăm thước thì một người la lên:
- Quân chó má, quân mọi rợ! Phải giết cho hết mới được!... Anh Buck, anh Max lại đây coi!
Người đó mới nhận ra rằng đoàn đã bị phản: trong cỗ xe lương thực chỉ còn lại ít khúc thịt, ít ki lô mỡ, một bao bánh khô và mười kí bột; thấy một bà già lai Da đỏ được trùm mền như một người đương ngủ.
Max bảo:
- Thủ phạm chắc là thằng “Jack ba ngón tay” đây. Tôi vẫn biết hắn có thể làm nhiều tội ác lắm, nhưng không ngờ hắn lại tàn nhẫn, dám giết một người trong bọn.
Họ khiêng thây bà già đó, đặt xuống đất: một nhát dao đâm trúng tim, máu đọng đã khô đen. Áo có một mùi tanh và nồng nặc vì dính máu và rượu. Trên xe còn một ve Whiskey cạn.
Buck liệng ve đó xuống đất, bảo:
- Cũng tại chúng mình nữa. Thím này cẩn thận nên chúng ta giao cho thím việc giữ lương thực. Nhưng có tật uống rượu. Thằng “Jack ba ngón tay” đã cho thím uống tới say mèm rồi hạ thủ đây! Quân chó má! Nó chỉ có một bàn tay lành lặn nên không bóp cổ thím được. Chắc nó đã đâm thím bằng tay trái. Rõ ràng có vết lưỡi dao găm Y-Pha-Nho của nó đấy.
Một số người phẫn uất, đòi ngừng lại một ngày để phi ngựa đuổi theo đoàn Mễ Tây Cơ, trả thù và giật lại lương thực.
Lê Kim can:
- Không phải là tội riêng của thằng Jack. Cả đoàn đó âm mưu với nhau để phản mình. Chúng đông hơn mình, thế nào cũng phải để lại đây bốn người giữ xe còn có chín người đuổi theo chúng. Chắc chắn chúng sẽ chống cự lại và mình không thắng nổi, chúng ta trên ba chục người, lương thực còn lại ít, trễ thêm ngày nào hại ngày đó. Việc đó không nên.
Họ đào trong sa mạc một cái huyệt, vùi thây bà lão, chất lên mộ mười cục đá, đọc kinh Pater, rồi bùi ngùi tiếp tục hành trình. Đoàn chỉ còn có mười ba người. Người phương Tây tin rằng con số đó là điềm gở, sẽ còn nhiều người phơi xương trên sa mạc này nữa.
*
Họ đi hai ngày nữa dưới ánh nắng như thiêu, trong một miền không có một dòng nước, toàn cát và tro, có phèn, lổn nhổn đá nhỏ. Bánh lún xuống, gặp đá thì đội lên, cho nên ngồi xe còn mệt hơn là cưỡi ngựa. Nhìn về phía nào cũng chỉ mênh mông cát trắng, lóa mắt. Tới cuối chặng thứ ba trong sa mạc, họ bắt đầu thấy đói và khát vì khẩu phần của mỗi người đã giảm xuống, mỗi ngày mỗi người chỉ được vài miếng bánh khô, một ít thịt hoặc mỡ, và hai li nước, Buck khuyên đừng uống nước mà nhúng một miếng vải vào nước rồi mút cho đỡ khát. Mấy ngày đầu, thỉnh thoảng trên trời còn thấy một cánh chim kên kên hoặc đại bàng, rồi tuyệt nhiên họ không thấy một sinh vật nào cả. Bạn đêm, muốn đốt lên một ngọn lửa không phải để sưởi vì cát còn ấm, chỉ để tụ họp nhìn ngọn lửa cho bớt hiu quạnh mà cũng không được vì không kiếm đâu được một cành khô, một cụm cỏ. Tới một vết chân người, một vết chân thú vật cũng không… Họ có cảm tưởng bị cát bao bọc, giam lỏng, hút dần sinh lực, huyết dịch. Theo Buck tính thì họ còn phải đi mười ngày nữa mới ra khỏi sa mạc. Làm sao có thể chịu đựng được mười ngày nữa, mỗi ngày chỉ có hai li nước trong cái miền nóng như thiêu này?
- Xứ trời đánh này! Không làm sao nhận ra được mình ở đâu nữa!... Chỉ đi, đi hoài, đi suốt ngày mà không biết bao giờ sẽ tới nơi… Trời ơi trời!
- A! Lúc này lại cầu có một cơn dông như ở Núi Đá! Nhưng ngay đến cơn dông, cái miền núi chó đẻ này cũng không thể có được nữa!
Qua ngày thứ tư, cảnh vật thay đổi một chút: nhiều đồi đá xám xuất hiện giữa sa mạc, cảnh không còn phẳng lì nữa. Khi lên tới một đỉnh đồi, họ thấy một đoàn khoảng hai chục người Da đỏ in hình trên nền trời xanh. Họ ngờ là một ảo ảnh vì không tin rằng có người ở miền này. Nhưng hình người mỗi lúc mỗi lớn. Buck rút súng ra, mấy người khác làm theo. Phía Da đỏ hai mươi hai người, mà phía họ chỉ có mười ba người. Phải đề phòng: có thể bị tấn công lắm.
Một người pha trò:
- A, có mồi rồi đây, anh em… Tối nay tụi mình được nếm mùi thịt Da đỏ đây… Thế nào tôi cũng ngốn hết một đùi… Mấy bữa nay thiếu thịt…
- Đừng nói thánh nói tướng! Chưa biết Da trắng thịt Da đỏ hay Da đỏ thịt Da trắng.
- Chú Kim Da vàng, chú nghĩ sao? Da nào thịt da nào?
- Tôi ư. Tôi nghĩ lúc này mình cần nước hơn cần thịt. Gặp họ anh Buck nên hỏi xem gần đây có chỗ nào có nước không?
- Tin gì được tụi quỉ đó.
Bọn Da đỏ chỉ còn cách độ trăm thước. Buck tiến tới trước. Một người Da đỏ cũng tách ra khỏi đám, tiến lại. Những người còn lại trong đoàn hờm sẵn, tay lăm le cây súng.
Buck nói chuyện với người Da đỏ một chút rồi dắt người đó lại đoàn xe. Bọn Da đỏ này thuộc về một bộ lạc du mục ở ranh giới hai miền Utah và Nevada. Họ lực lưỡng và có vẻ không nghèo đói, chỉ muốn xin vài món quà thôi. Buck tặng họ một cái mền, vì trong đoàn không còn vật gì khác: họ không chịu, đòi thuốc hút và thức ăn. Buck giảng cho họ hiểu rằng đã bị bạn phản, cướp hết rồi. Họ bèn xin một con ngựa. Lại phải thuyết phục một hồi lâu nữa để họ tin rằng không có dư ngựa, vì còn phải đi qua sa mạc, tới Carson. Họ lại đề nghị cho vài người Da đỏ dẫn đường tới miền mỏ có vàng, nếu chịu trả công cho họ. Buck từ chối. Họ đành nhận chiếc mền rồi bỏ đi.
Lúc đó trời đã xế chiều. Đoàn xe ngưng lại nghỉ, Buck khuyên đừng đốt lửa vì nếy đốt lửa thì kẻ rình mình nhìn thấy rõ mình mà mình không thấy họ: “Tụi Da đỏ đó chưa đi xa đâu, có thể núp sau một ngọn đồi nào đó, nửa đêm tới cướp mình”.
Max cắt người canh gác, rồi ăn xong họ ngủ liền, để sáng hôm sau đi thật sớm, bù lại thời gian đã mất vì gặp bọn Da đỏ.
Đương ngủ say, họ bỗng chồm dậy vì có một tiếng súng nổ. Chính Lê Kim đã bắn. Đêm đó, Lê Kim thao thức, nghe có tiếng ngựa hí và dậm chân. Ông lén lại coi, hỏi lớn: “Ai đó?”. Không có tiếng đáp lại. Lại có tiếng ngựa hí nữa, rồi một bóng người chạy vụt đi. Ông bắn đại, chứ không nhắm.
Họ nằm rạp xuống, ghìm súng, canh suốt đêm đó.
Sáng hôm sau, họ đi lùng ở chung quanh, thấy xác một tên Da đỏ cách đoàn xe khoảng sáu trăm thước, Max khen:
- Anh Kim, anh bắn hú họa mà không ngờ trúng. Bọn Da đỏ chắc sợ lắm, nên không dám lại khiêng xác bạn đi. Nhờ công của anh mà chúng ta được yên. Nếu chúng lại tấn công thì không chắc gì chúng ta còn đủ được mười ba người.
*
Sức nóng kinh khủng làm cho thần kinh tê liệt, chân tay rã rượi, không buồn cất nhắc nữa. Họ gục đầu xuống, tiến tới như người máy, có người ngủ gục trên lưng ngựa. Tội nghiệp nhất là mấy con ngựa. Người còn biết mình chịu cực hình này vì cái gì, vì hi vọng đào được vàng rồi trở về quê hương, cất ngôi nhà cho em Suzannah, hoặc vì cái vui biết thêm những cảnh lạ, những kinh nghiệm mới; nhưng còn bầy ngựa kia, chúng làm sao hiểu được vì đâu chúng phải cực khổ như vầy, vì đâu chúng phải nhịn đói, nhịn khát và kéo xe dưới ánh nắng cháy da cháy thịt cả một tuần lễ nay. Chúng hí lên não ruột, chúng lồng lên để phản kháng, nhưng người ta quất, bắt chúng đi, và chúng lại phải gục đầu xuống, rán bước tới.
Rồi lại thêm một tai nạn xảy ra cho chúng. Vì nóng quá, chiếc xe chở cỏ, không có mui, cỏ khô như rang, bẳt lửa, cháy bùng lên, không sao dập được, chỉ trong mấy phút, thành tro hết, may lắm mới cứu được bốn năm bành cỏ. Một người bị phỏng tay để lôi xuống được một bành. Thuốc đâu để bôi, băng đâu để bó? Từ bữa đó, ngựa cũng phải nhịn ăn.
Nguy nhất là Buck đã tính sai mà giấu không cho đoàn biết sự thực. Theo tốc độ của đoàn xe thì đáng lí họ đã phải tới Austin từ hai ngày nay rồi, nơi đó có một cái đầm có cỏ, các đoàn qua sa mạc thường ghé lại nghỉ ngơi. Mà sao đi hoài đi hoài không thấy gì cả. Hay là lạc đường chăng? Bóng tử thần đã lởn vởn trên đầu đoàn người và ngựa.
Hai ngày sau, ba con ngựa kiệt sức, đương đi thì quị xuống, phải bắn cho chúng chết để cơn hấp hối của chúng khỏi kéo dài; nghe tiếng hí của chúng thê thảm quá, không ai chịu nổi. Người ta xẻ thịt chúng nhưng cũng chỉ ăn được một bữa vì dưới ánh nắng như thiêu, chỉ ba bốn giờ sau là thịt đã nặng mùi.
Chết ba con ngựa, nên đành phải bỏ lại hai chiếc xe. Một người đòi gỡ hết những tấm ván, mang theo để tối có củi đốt. Nhưng không ai chịu vì như vậy lại chậm mất mấy giờ mà sức mọi người đều gần kiệt rồi.
Đầu tóc họ rối bù, râu ria xồm xoàm, mình mẩy đầy cát và tro, mặt mày hốc hác, trông như một bầy ma, không nhận ra người nữa. Không ai không bị bệnh: kẻ thì đau răng, kẻ thì nướu chảy máu vì thiếu sinh tố C, người thì đau bụng, tức ngực, hoặc bị trúng nắng. Mà không có một chút thuốc nào cả.
Một người đương cưỡi ngựa thì bỗng tuột dây cương, rồi lăn xuống đất. Bạn bè chạy lại vực lên: mặt người đó xám như tro, mạch rẩt nhỏ, mắt lờ đờ, không thốt được một tiếng.
Có kẻ đương đêm cười sằng sặc vì mê ngủ, mê thấy những núi bánh nóng hổi, những thùng sữa, thùng mật ong đầy ăm ắp, những suối rượu, những vườn cam vườn táo đầy trái, cành nào cành nấy oằn xuống.
Có kẻ trái lại, hét rú lên, mê thấy một bầy chuột, sao mà to thế, lại đục bụng mình, xé ruột mình; chúng tranh nhau, cắn nhau chí chóe, lúc nhúc.
Có kẻ khóc rưng rức, gào tên người thân, rồi nín, hát lên bản Oh! My Suzannah!
Một buổi sáng thức dậy, được tin một người đau bụng đã chết. Người đó mê man suốt đêm rồi gần sáng bỗng ngồi nhỏm dậy, hộc ra cả lít máu, phều phào:
- Nước! Nước!
Rồi lịm dần.
Họ đào vội một cái huyệt để chôn bạn, không ai còn sức đâu mà chất đá, làm cây thánh giá để làm dấu nữa. Nghĩ cho cùng đánh dấu làm gì bây giờ? Phải lo cho những người còn sống sót đây. Phải đi ngay, trễ một giờ là thần chết bắt thêm được mấy mạng nữa! Thức ăn đã hết mà nước chỉ còn có ba lít cho mười hai người! Chỉ nhúng khăn để mút cũng không đủ dùng trong một ngày!
Mà vẫn chưa thấy Austin ở đâu!
Họ như những thây ma biết đi, lầm lũi tiến tới, nhịn ăn nhịn uống trong sa mạc nóng bỏng, mặt người nào người nấy đỏ ngầu, sưng lên vì chóa nắng. Họ thất thểu, lảo đảo, ngơ ngác.
Giữa trưa, một người ngồi phịch xuống đất:
- Thôi, tôi không đi nữa đâu. Tôi kiệt lực rồi. Không thể nào tới Austin được đâu. Không sao tìm được Austin đâu. Chết ở đây hay ở cách đây mươi cây số thì cũng vậy… Các anh bỏ mặc tôi lại đây… Đừng đào huyệt vô ích… Đi đi…
Rồi người đó ôm đầu, khóc rưng rức. Max thấy nguy quá. Không ai nỡ để người đó ở lại; tinh thần của đoàn sẽ xuống rất thấp, sẽ tiêu tan hết, mà trong những cảnh như vầy, mất tinh thần tức là chết. Cả đoàn sẽ chết. Phải làm sao chở người đó đi mới được.
Lúc đó chỉ còn có bốn con ngựa, mà hai con yếu quá, không sống nổi một ngày nữa. Max gí súng vào tai con ngựa yếu nhất, bóp cò. Con vật té bịch xuống, không giãy giụa gì cả. Max bảo:
- Các bạn không muốn đi nữa thì thôi, hãy phanh con ngựa này ra, nhóm lửa, nướng thịt mà ăn với nhau một bữa đã…
Không hiểu họ còn sứclực đâu mà làm thịt con ngựa rồi thui. Họ đói, nhưng ăn không thấy ngon, cố nuốt ít miếng cho đầy bao tử.
Ăn xong Keynes đưa tay chùi miệng rồi bảo:
- Thấy dễ chịu rồi. Để tôi đi trước tìm giếng nước cho. Tôi tài đánh hơi nước lắm. Mà bẩm sinh ít khi lạc hướng. Không khi nào lạc đường đâu.
Mọi người làm thinh, cho là một lời nói đùa. Keynes giận dữ, hét:
- Các anh không tin tôi hả? Tôi cam đoan tìm được đầm Austin mà!... Tôi biết chỗ đó mà, ở gần nhà tôi mà!... Rồi các anh coi!... Nào anh nào muốn đi cùng với tôi?... Mang theo cái gì để đựng nước.
Mấy người kia trố mắt nhìn Keynes, cho rằng anh ta bắt đầu hóa điên:
- Thôi, đừng làm bộ tài giỏi nữa! Đừng phí sức. Để dành sức mà lết…
Keynes trợn mắt, quát:
- Các anh sao lại cản tôi? Tôi biết chỗ đó ở đâu mà. Kia kìa, ở phía kia kìa. Tôi sẽ kiếm được cho các anh… Nào ai đi với tôi?
Ba người nữa đứng dậy, tính đi. Buck hỏi:
- Tính theo thằng điên đó để làm gì vậy? Sẽ lạc đường mà chết hết.
- Mặc kệ chúng tôi.
Họ bèn vác súng đi theo Keynes. Buck và Max lắc đầu. Không một ngọn gió. Mồ hôi nhỏ giọt trên mặt, trên lưng.
Buck bảo:
- Đáng lẽ chúng ta phải cản họ. Cột họ vào xe. Không chắc gì họ sẽ trở về. Hoặc là lạc đường, hoặc chết giữa đường thôi.
Lê Kim bảo:
- Chúng ta rán ở lại đây đợi họ tới tối. Nếu họ không trở về thì sáng mai sẽ đi.
Khi mặt trời xế bóng. Max bỗng đứng dậy, trỏ về phía chân trời:
- Họ về kìa. Chỉ có hai người thôi…
Buck cũng đứng dậy:
- Phải, chỉ còn có hai người, lảo đảo y như điên… Họ điên thực rồi.
Một lát sau, Donald và Paine về tới. Max hỏi:
- Hai bạn kia đâu?
Donald nhún vai:
- Họ đi rồi. Keynes đã hóa điên, trông chỗ nào cũng thấy nước. Mới đầu tụi tôi còn tin, chạy tới chỗ hắn trỏ, chẳng thấy quái gì cả. Rồi hắn lại trỏ một điểm khác. Cứ như vậy trên mấy cây số. Tới khi tôi thấy hắn cười sằng sặc, tôi vỗ vai hắn, bảo: “Thôi, chúng mình đi về thôi”. Hắn lắc đầu: “Chút xíu nữa thì tới Austin mà, ở kế nhà tôi mà, chút xíu nữa thôi, vô nhà tôi uống vài li đã chứ…”. Tôi bảo hắn: “Anh điên rồi, anh Keynes. Nhà anh đâu ở đây. Đây là sa mạc phèn mà!” Hắn nổi quạu lên, chửi rủa tôi, đòi bắn tôi. Tôi bảo: “Thôi, anh muốn về nhà tùy ý, để tôi về với đoàn”. “Không theo tôi về nhà nốc vài li Whisky, ăn mấy miếng bánh phết bơ hả? Đồ ngu! Còn anh, Barbier, anh đi với tôi không?” Thế là Barbier đi theo Keynes để tìm giếng nước Austin, còn hai đứa tôi trở về”.
Max bảo:
- Nhịn đói nhịn khát mà hóa điên thì chỉ ít giờ sau sẽ chết. Đã mấy người gởi xương trên sa mạc này rồi. Hai đống xương trắng bên cạnh hai khẩu súng rỉ: Keynes và Barbier.
Coi Max thật tiều tụy: một người vạm vỡ mà sau mười mấy ngày, chỉ còn da với xương, tóc râu phủ gần kín mặt, cặp mắt sáng đã lờ đờ, gần hết tinh thần. Chàng gục đầu xuống trầm ngâm một chút rồi ngửng lên, nói nhỏ nhẹ, chậm chạp, nhưng rõ từng tiếng:
- Các anh em. Khi ra đi, tôi lãnh nhiệm vụ đưa anh em tới miền Tây. Tôi đã rán làm nhiệm vụ của tôi và tôi hứa sẽ làm hết nhiệm vụ cho tới chết… Không ai ngờ được chúng ta lại gặp tình cảnh như bây giờ… Tôi có lỗi với anh em… Nhưng tôi nghĩ người nào khác chỉ huy đoàn này thì cũng không làm hơn tôi được…
Mấy người kia lặng thinh gật đầu. Một người nói:
- Phải, anh Max, anh đã tận lực lo cho chúng tôi, không ai trách anh đâu.
Max mỉm cười chua chát, nói tiếp:
- Tình cảnh chúng ta bây giờ như vầy: chúng ta chỉ còn mười người, một cái xe, ba con ngựa mà ngựa kiệt sức rồi, chúng phải nhịn ăn uống mấy ngày rồi. Ba người trong bọn chúng ta đau, không thể đi được nữa. Thức ăn hết, nước hết. Không lẽ đào một cái huyệt lớn, rồi chết chung với nhau ở đây. Còn chút tàn lực thì chúng ta còn có thể sống được. Hết hi vọng thì là chết, dù sức lực vẫn còn chăng nữa. Anh em nghĩ như vậy chứ?
- Phải.
- Người ta nói có thể nhịn ăn trong một tháng mà vẫn sống. Hình như các nhà tu hành Ấn Độ còn có thể nhịn ăn được ba tháng kia…
Có người cãi:
- Phải, nhưng như vậy thì phải nằm yên không cử động trong nhà cửa, trên giường trên nệm kia, chứ không phải trên sa mạc như vầy, nhất là phải lết dưới ánh nắng gay gắt suốt ngày như chúng ta.
Một người khác xen vô:
- Nhịn ăn có thể được một tháng, nhưng nhịn khát thì chỉ được bốn ngày.
Max cười gằn:
- Các bạn muốn hết tinh thần rồi. Chúng ta cứ tin đi, tin rằng chúng ta sẽ không chết thì chúng ta sẽ không chết. Tôi đã nói cần nhất là đức tin mà. Bây giờ vấn đề là như vầy: Các bạn muốn ở lại đây, cùng hát lên khúc Jim Bowers rồi chùng chết với nhau, hay muốn đi nữa cho tới khi tìm được chỗ có nước.
Lê Kim bảo:
- Muốn đi nữa. Phải chiến đấu cho tới cùng rồi có chết cũng không ân hận.
Max gật đầu:
- Tôi khen bạn, bạn Kim. Bạn có tinh thần cao. Tình cảnh của bạn còn đáng buồn hơn tình cảnh chúng tôi. Quê bạn ở xa hơn quê chúng tôi… Tôi không hiểu cái gì đưa đẩy bạn tới đây… Tôi ngờ rằng bạn không phải vì vàng mà tới đâu… Nhưng thôi, vấn đề bây giờ như vầy: nếu bạn muốn theo tôi thì xin nghe lời tôi…
Max ngừng lại, ngó các bạn đồng hành. Bọn này làm thinh.
Max nói tiếp:
- Tôi sẽ yêu cầu các bạn phải gắn sức nhiều hơn nữa, phải rán chịu cực gấp năm gấp mười lần nữa. Một là chúng ta sẽ chết và trước khi chết sẽ không ân hận như bạn Kim đã nói; hai là chúng ta sẽ hãnh diện nói được rằng: ta đã qua được sa mạc, như vậy thì từ nay không có việc gì mà ta không làm được! Các bạn đồng ý chứ?
- Đồng ý.
- Vậy việc thứ nhất là chúng ta sẽ cưa cái xe còn lại này ra làm hai cho nó nhẹ bớt đi; chúng ta đặt lên xe ba bạn đau không đi được, chúng ta làm thịt nốt mấy con ngựa; đồ đạc gì vô ích, liệng đi hết, nhưng nhớ giữ lại các dao cạo. Rồi chúng ta sẽ kẻ kéo, người đẩy. Chính tôi sẽ kéo xe, với anh Buck để mở đường, còn các bạn khác đẩy… Nếu các bạn đồng ý thì chúng ta bắt tay vào việc liền. Trước khi mặt trời lặn, sẽ xong… Rồi chúng ta ăn, ngủ một đêm, sáng sớm mai lại tiếp tục cuộc hành trình.
Mọi người chia nhau công việc. Lời của Max gần như một mũi thuốc hồi sinh đối với họ.