IV TRẠI GULLY

Sáng hôm sau bọn Max dậy thật sớm để đào vàng. Mới đào một lát, họ đã kiếm thêm được vài nhúm vàng nữa, không kém các người ở chung quanh.

Ngày nào cũng có người mới tới, thiếu kinh nghiệm, ngơ ngơ, ngáo ngáo. Chỉ ba bốn ngày sau đã tự cho là lão luyện trong nghề rồi, hãnh diện dạy lại cho bọn mới tới. Cũng có những người đã lê gói khắp các gulch khác, bây giờ lại đây. Bọn này không có phương pháp nào mới, nhưng Salmon, Olivier thích nói chuyện với họ. Họ bảo rằng trong các mùa nước lớn, các hạt vàng trôi trong nước đọng lại ở những chỗ gọi là bar, tức những chỗ dòng nước hẹp hơn.

Họ lại cho hay có người chỉ đào một hố nhỏ vừa cho một người cử động, khi nào gặp đất có vàng mới đào lan ra để tìm mạch vàng. Ở gulch Gully, vàng gần như ở trên mặt đất, chỉ đào xuống năm sáu tấc, một thước là gặp. Có kẻ đã kiếm được ba chục ngàn Mĩ kim, ngày nào may mắn nhất, kiếm được mười ounce, trên 250 gam vàng.

Vì chỉ còn đào vàng được hai tháng, hai tháng rưỡi nữa thôi trước mùa bão lụt, nên bọn Max rủ nhau lại gulch Gully kiếm vàng cho mau.

Trên đường gặp mỏ nào họ cũng ghé lại điều tra. Max chú ý tới cách tổ chức của các trại, tình trạng an ninh. Kit tìm xem nơi nào có nhiều mồi để săn; mặc dầu kiếm được vàng, chàng vẫn không thích việc hì hục đào xới, và cong lưng rây, đãi. Lê Kim và Hans nghiên cứu phong thổ, cây cối, mùa màng…

Mỗi trại có một lối tổ chức, nhưng đều kém hiệu quả. Các người đào mỏ cũng tự đặt ra luật lệ, tòa án để xử lẫn nhau đấy, nhưng cơ hồ chẳng ai theo.

Ở gulch Gully tổ chức có phần hoàn thiện hơn cả. Gulch ở bên con đường đưa từ Sacramento tới San Francisco, nên các đoàn đào vàng thường ngừng lại. Có mấy quán ăn mà họ gọi là saloon. Tại saloon lớn nhất, có “sổ di trú”, trong đó người nào mới di cư tới gulch muốn ghi gì thì ghi: ngày tới, ngày đi, hỏi thăm tin tức bạn bè hoặc báo tin cho bạn bè ở các gulch khác; cần nhất là ghi vị trí claim của mình và lời cam đoan theo luật lệ trong gulch: mỗi người chỉ được một claim khoảng hai thước vuông, và vị trí đã lựa chọn rồi thì nội mười ngày sau phải bắt đầu đào, nếu không sẽ thuộc về người khác. Như vậy bọn Max phải họp nhau lại xin năm claim trong khoảng mười thước vuông.

Hình luật của gulch không tiên liệu trường hợp giết người. Kẻ nào lừa gạt, cướp claim của người khác bị hình phạt nặng nhất: bị quất hoặc bị trục xuất. Còn ăn cắp quần áo, thức ăn thì họ cho là tội nhẹ nhất; nhiều khi không bị phạt mà được tha vì người ta nghĩ rằng phải xui xẻo lắm mới kiếm không đủ ăn, phải đi ăn cắp. Nếu tái phạm thì bị trục xuất nhưng thường thường người trong gulch quyên nhau tặng một số tiền độ đường. Kẻ nào đau ốm, không làm việc được mà nghèo thì được trợ cấp. Bọn đào mỏ đó kể ra cũng biết cưu mang nhau đấy.

Bọn Max đồng ý với nhau rằng mỗi kíp đào được bao nhiêu thì chia đều. Nhưng ngày thứ nhì Salmon đào được một cục vàng nặng trên ba ounce, gần một trăm gam. Thật là hi hữu. Gã muốn giữ làm của riêng, mấy người khác trong kip không chịu. Max và Lê Kim rán khuyên anh em nhường cho gã mà không được. Họ kéo nhau lại tòa án của gulch xử. “Quan tòa” Lloyd – cũng là một người đào vàng – nghe xong cả hai bên rồi hỏi:

- Vậy là cục vàng đó ở trên đất[37] hả?

Salomon đáp:

- Phải.

- Nặng bao nhiêu?

- Trên ba ounce.

- Ừ, mà chú đã liệng cục vàng đó vô thùng chưa?

Salomon nhanh nhẩu đáp:

- Chưa. Vừa trông thấy “trái cam” đó, tôi cúi xuống lượm rồi chùi để coi, chưa liệng vô thùng…

Lloyd kết:

- Luật pháp là luật pháp. Chưa liệng nó vô thùng thì nó thuộc về người nào kiếm được.

Max và Lê Kim mỉm cười:

- Luật gì kì cục!

Ở gulch Gully có đủ các giống người.

Bọn Da đỏ dắt cả vợ con tới, và phụ nữ của họ phải làm những việc nặng nhất, trong khi đàn ông ngồi phì phà ống điếu.

Có người Nga, người Ba Lan, người Bồ Đào Nha. Bọn Nga có vẻ khoe khoang, hễ kiếm được nhiều vàng thì thế nào cũng đánh một chiếc dây đồng hồ bự và dài lòng thòng, từ túi áo ghi lê vắt lên cổ, quấn mấy vòng cổ. Có kẻ đeo bốn năm chiếc đồng hồ vàng, chiếc nào cũng có một dây như vậy. Đồng hồ vàng là dấu hiệu của sự giàu có!

Bọn Pháp bị ghét nhất vì tự đắc, ồn ào. Người ta gọi họ là bọn kiskidi, vì khi họ mới tới, trong bọn chỉ có một người biết chút tiếng Anh, đứng ra nói chuyện với người Anh hay người Mĩ, trong khi bạn bè vây chung quanh chẳng hiểu gì cả, luôn miệng hỏi: Qu’est ce qu’il dit? – (Nó nói gì vậy) Qu’est ce qu’il dit, người Anh hay người Mĩ nghe là kiskidi.

Bọn Pháp tới gulch nào cũng vác súng dài trên vai, hát bài Marseillaise quốc ca của họ, hoặc bài Tiến quân ca – Chanson du départ. Họ tranh luận nhau suốt ngày – cả trong khi làm việc – về chính trị, về Đế Chính, về Cộng Hòa.

Bọn Mĩ mà người ta gọi là Yankee, thường hay gây với bọn kiskidi, và đấu khẩu với họ không được, tức lắm, một buổi chiều nọ, nghỉ đào vàng vác đuốc lại tính đốt lén trại kiskidi. Nhưng một người đàn bà Pháp ở trong một chiếc lều xông ra, hai tay hai khẩu súng lục; bọn Yankee phải rút lui, từ đó kệch mặt mụ Marie Pantalon (Marie bận quần đàn ông).

Ít bữa sau họ tới một lều khác của bọn Pháp, cũng tính đốt lén, thì mụ lấy một lọ bột hạt tiêu vung vào mặt một Yankee; họ cũng chạy té, và từ đó họ gọi mụ là Jean d’Arc.

Trong gulch có cả một bọn Trung Hoa đội những chiếc nón lá, chóp nhọn, đuôi sam lòng thòng ở sau lưng. Một tên cướp Mễ Tây Cơ có lần vô lều của họ, cột ba cái đuôi sam lại với nhau, vơ vét hết nhẵn rồi bắn chết cả bọn. Từ đó họ cắt đuôi sam và thay phiên nhau đêm nào cũng canh gác. Họ cặm cụi làm việc xuốt ngày, hiền lành, rất cần kiệm. Có lẽ họ vượt Thái Bình Dương mà tới. Trong truyện có nói rằng Lê Kim chiều chiều, sau khi đào vàng thường lại trò chuyện với họ, chắc hỏi thăm về quê quán, công việc làm ăn và những dự định của họ.

Một hôm bọn Max đang tích cực đào vàng – vì họ ngại sắp tới mùa lụt – thì có tin một đoàn Mễ Tây Cơ mới tới, cắm lều cột ngựa. Ai cũng tưởng tụi đó lại đào vàng, nhưng hai ngày trôi qua rồi mà họ vẫn không xin claim. Mọi người xì xào bàn tán, có ý nghi ngờ tụi đó bất lương. Max bảo:

- Gulch này đông mà người nào cũng có khí giới, chúng không dám làm gì đâu.

Kit lắc đầu:

- Không tin được tụi Mễ Tây Cơ.

Nói xong vác súng đi coi thì ra đoàn đó chính là đoàn của “Jack ba ngón tay” đã tách ra theo con đường phía Bắc.

Jack đương ngồi trước một chiếc xe, phì phào cối thuốc, gọi Kit:

- Ủa, Kit này! Làm gì ở đây? Đào vàng hả?

Kit cau mày đáp:

- Phải. Mấy lần suýt bỏ mạng ở sa mạc. May mà tới được đây. Đã suýt chết khát mà cũng suýt chết đói nữa, nhất là lại bị chúng ăn cắp gần hết lương thực!

- Ai ăn cắp? Tụi Da đỏ ư?

- Tụi bây còn dã man hơn tụi Da đỏ nữa… Chính mày với tụi Mễ Tây Cơ, còn vờ vĩnh gì nữa.

Jack làm bộ giận dữ:

- Đừng đổ bậy, Kit. Đừng nghi oan cho tôi. Các anh ở đâu? Để chiều nay tôi lại thanh minh với các anh. Bọn tôi đâu có may mắn gì hơn các anh. Dọc đường chết mất hai phần ba.

Chiều hôm đó “Jack ba ngón tay” lại kiếm bọn Max giảng giải rằng y không chủ mưu trong vụ ăn cắp lương thực đó, mà chính là một tên Mễ Tây Cơ, hắn đã bỏ thây trong sa mạc rồi.

Hắn nói thêm:

- Vả lại xin anh em nghĩ lại cho. Chúng tôi có lấy thêm phần lương thực cũng là bất đắc dĩ vì đường chúng tôi theo dài hơn con đường của các anh tới trăm rưỡi cây số, nghĩa là trên mười ngày đường.

Max bảo:

- Nếu các chú nói như vậy thì bọn tôi chắc cũng không hẹp lượng; nhưng các chú phục rượu cho chị lai Da đỏ rồi giết… Chú nghĩ sao về tội đó?

Jack đáp:

- Tôi đã cản tên Mễ Tây Cơ đó mà hắn không nghe. Thôi các anh bỏ qua cho. Bọn tôi theo con đường vòng lên phía Bắc cũng chẳng sung sướng gì. Cũng phải qua một đoạn trong sa mạc phèn, đoạn tuy ngắn nhưng khó đi nhất, nguy hiểm nhất. Toàn là tro, thụt, chân tới đầu gối. Trong tám ngày phải nhịn ăn mà nướng mỡ heo cho chảy ra để vào ổ trục xe. Chúng tôi gặp một đoàn gần chết đói, phải giết ngựa để ăn rồi lội bộ. Kẻ nào không đủ sức đi thì đành gạt nước mắt mà bỏ lại. Ôi, biết bao nỗi gian truân! Rốt cuộc chúng tôi ba phần chết mất hai.

Max hỏi:

- Các chú tới đây làm gì? Không đào vàng mà nhởn nhơ ca hát. Sướng quá nhỉ?

Jack mỉm cười:

- Bọn tôi đi coi một lượt khắp các gulch xem nơi nào thiếu thứ gì thì sẽ cung cấp.

Kit hỏi:

- Buôn bán hả? Sao không thấy xe chở hàng?

- Mới tính vậy chứ chưa.

Jack mỉm cười một cách rất đểu giả, nói tiếp:

- Các anh có biết món hàng nào dân đào mỏ khao khát nhất không?... Món thịt người!... Gái!

Max cau mặt. Kit cười hô hố.

Khi hắn đi rồi, Max nói:

- Tôi vẫn ngờ thằng này lắm. Tay phải hắn chỉ còn ba ngón, nó vẫn bảo là dư một ngón vì ngón cái và ngón trỏ cũng đủ để bóp cò rồi. Nhưng như vậy, nó làm sao đào vàng được mà nhập bọn với tụi mình? Thì ra hắn đã có chủ trương: buôn thịt người! Chắc tụi nó còn mưu tính chuyện gì khác nữa. Chúng ta phải đề phòng đấy.

[37] Nghĩa là thấy trong khi đào chứ không phải thấy trong khi đãi.