- 9 -

Con của ba,

Khi con đến tuổi bắt đầu tập nói, hai từ đầu tiên ba dạy con sẽ là “xin lỗi” và “cảm ơn”.

Những đứa trẻ trong thế hệ ba, chúng rất tiết kiệm lời xin lỗi, dù cho phần sai rõ ràng là của chúng. Khi gặp bất cứ sự cố trong công việc liên quan đến bản thân, thay vì nhìn nhận vấn đề, hiểu rằng dù muốn hay không đó cũng là vì chúng ta mà cớ sự xảy ra, nên một lời xin lỗi đúng lúc cần thiết sẽ giúp xua tan đi những bực dọc của mọi người xung quanh để rồi cùng chung tay sửa chữa lỗi lầm, thì những đứa trẻ đó lại hay tìm cách lảng tránh trách nhiệm bằng những từ rất phổ biến như “tại, bởi, vì, do…”

Đừng đổ lỗi cho bất kỳ ai hay hoàn cảnh gì. Vì nếu đó là câu chuyện liên quan đến mình, thì chính mình cũng đã có một phần lỗi nhỏ.

Đôi khi trong cuộc đời có những chuyện không thể nào rạch ròi được như giữa trắng và đen, hay đơn giản như một cộng một bằng hai. Có lúc dù cho lỗi lầm đó không thuộc về con, nhưng con vẫn nên là người nói lời xin lỗi, vì một lẽ, con trân trọng mối quan hệ này hơn rất nhiều lần so với chuyện ai đúng ai sai, ai thắng ai thua. Nếu chỉ vì cố chấp một tiếng xin lỗi mà mất đi một mối quan hệ đáng quý, người thiệt thòi sẽ là phần con. Trong những lúc này, xin lỗi không hẳn là thừa nhận chúng ta sai, hãy nghĩ thoáng hơn rằng nó chỉ thuần chất “xin được nhận lỗi về phía mình”.

Để dạy cho một đứa trẻ nói lời xin lỗi, có nhiều cách, nhưng quan trọng nhất phải là để đứa trẻ đó tự nhận thức ra sai lầm của mình, gây ảnh hưởng đến người xung quanh nên nói xin lỗi.

Ngày xưa ba rất ham chơi và lì đòn. Có lần bà nội sai ba chạy ra đầu xóm mua cho nội chút đồ, ba cầm tiền đi ra đó, rồi gặp mấy đứa nhóc trong xóm đang túm tụm chơi bắn bi, ba thích quá nên làm liều, lấy tiền mua đồ của nội để mua bi chơi, với hi vọng rằng nếu thắng đủ số bi kia sẽ bán lại để lấy về món tiền cũ. Và ba thua sạch túi. Tối đó bà nội giận, bắt ba đứng khoanh tay, úp mặt vào tường và cầm roi đánh vào mông ba. Ba khóc, dì ngồi kế bên kêu con xin lỗi mẹ đi rồi mẹ không đánh nữa. Nhưng ba nhất quyết không nói xin lỗi, trong lòng ba lúc đó cứ nghĩ những đòn roi mình chịu đã trả đủ cho những sai lầm của mình gây ra, không cần gì phải nói xin lỗi nữa vì ba đã hết sai rồi. Đến cuối cùng, khi đã hết chịu đau được, ba mới chịu xin lỗi bà rồi vào giường nằm ngủ. Cả đêm thút thít và loay hoay nằm sấp vì cái mông đã lằn roi ngang dọc.

Khi đó, ba nói xin lỗi nhưng trong lòng không hề ý thức được mình đã sai lầm ra sao. Cách giáo dục, dùng đòn roi để ép một đứa trẻ nhận lỗi là cách rất phổ biến trong thế hệ ông bà nội con, ba không đánh giá rằng nó đúng hay sai, nhưng tới giai đoạn hiện tại của cuộc đời, ba sẽ không dùng cách đó nữa.

Chị bạn của ba, một người mẹ đơn thân có cậu con trai nhỏ ba tuổi xinh đẹp như một thiên thần, đã từng một lần dạy cậu nhóc và làm ba thán phục. Ba cùng chị đi ăn dắt theo cậu nhóc, ban đầu cậu cũng ngoan ngoãn ngồi yên, nhưng chừng được một lúc thì bắt đầu nghịch ngợm. Lúc cậu quay lưng, quơ tay làm ly nước ngọt trên bàn đổ xuống người chị, là lúc cậu bắt đầu sợ sệt và đứng yên lặng nhìn mẹ. Nếu như những bà mẹ khác, ba tin rằng sẽ có người đánh hay la đứa trẻ ngay lập tức, hoặc bực dọc kéo nó ra khỏi quán với tâm trạng và nét mặt hết sức căng thẳng, nhưng chị thì không. Chị kéo con lại gần, dùng khăn giấy lau phần nước ngọt dính trên chân nó, rồi cũng tỉ mẩn lau phần nước trên người mình. Chị gọi phục vụ, xin lỗi cậu vì gia đình mình đã phiền cửa hàng phải lau dọn thêm. Cuối cùng, chị kéo con lại gần, nói nhỏ nhẹ, con có thấy con làm đổ nước ngọt lên người mẹ không, con xin lỗi mẹ đi. Cậu nhỏ im lặng, mím chặt môi theo kiểu đàn ông tí hon không dễ dàng bị khuất phục. Chị lại tiếp tục nhỏ nhẹ, nếu con không xin lỗi mẹ thì mẹ sẽ rất buồn. Cậu vẫn nhất quyết im lặng, cái im lặng của đứa trẻ còn hoang mang, đáng lý mình sẽ bị la vì những thứ vừa gây ra, sao lại bình yên đến thế. Cuối cùng, chị kéo con lại, con không xin lỗi mẹ cũng được, nhưng mẹ vẫn yêu con, con lại đây mẹ đút bánh cho ăn. Và khi cậu đã an tâm trong lòng mẹ, nuốt xong miếng bánh ngọt, mới lí nhí trong miệng, con xin lỗi mẹ. Ba tin rằng đây là lúc cậu nhỏ thật sự hiểu được giá trị của lời xin lỗi.

Xin lỗi có thể là chữ khó nói với nhiều người, nhưng còn cảm ơn, nó lại dễ dàng hơn rất nhiều.

Cảm ơn là cách con có thể thu được nụ cười của những người xung quanh, là cách con thể hiện cho họ thấy con ghi nhận sự giúp đỡ của họ cho mình, dù đó chỉ là sự giúp đỡ nhỏ nhặt nhất.

Ba có anh bạn, học khá cao ở nước ngoài, có lẽ ăn mỳ Ý nhiều hơn cơm Việt Nam. Lúc anh về nước được vài năm thì hẹn ba ra quán café ngồi tán gẫu. Khi cậu phục vụ bưng ly nước ra, như thói quen, ba quay sang cảm ơn cậu. Anh bạn ba, không biết có phải vì đang vui vẻ quá đà, có nói một câu, cần gì phải cảm ơn, tiền mình trả cho ly nước là để được phục vụ mà. Từ đó, ba không còn mong muốn được gặp lại anh bạn kia lần nữa, bất chấp rằng trong công việc và kiến thức chuyên môn, anh là người rất giỏi và thành công.

Đôi khi trong cuộc sống, những người có địa vị, danh phận cao trong xã hội sẽ mặc định cho rằng việc nhận sự giúp đỡ, phục vụ từ những tầng lớp thấp hơn họ là điều hiển nhiên và đồng tiền họ bỏ ra có thể bào mòn nhân cách của những người được nhận.

Tiếng cảm ơn với một người phục vụ, theo ba là cách thể hiện trình độ văn hóa của một con người. Chỉ đáng tiếc không phải người nào cũng có thể học được điều đó. Con của ba sau này lớn, khi nhận được bất cứ thứ gì từ người khác đều phải cảm ơn họ. Dù cho đôi khi, thứ họ trao con là nỗi đau khôn cùng, nhưng cũng hãy cảm ơn vì nhờ đó con sẽ học được cách để vượt qua và thành công trong cuộc sống.

Con hãy nhớ hai từ đầu tiên cần phải học là “cảm ơn” và “xin lỗi”, hãy dùng nó cho đúng cách, đúng lúc và đúng nơi. Vì dù bất cứ thứ gì dùng quá nhiều lần đều thành phản tác dụng. Như cùng một lỗi lầm, nếu con phạm nhiều lần thì lời xin lỗi sẽ không còn ý nghĩa.

Con ngủ đi con, đớn đau ngoài kia, mình ba chịu được rồi...