- 11 -

Con của ba,

Với ba mẹ, ngày đầu tiên đi học của con sẽ là một ngày vô cùng trọng đại. Nó là cột mốc đánh dấu để con bước từ sự bảo bọc trong vòng tay gia đình ra một môi trường mới, gồm những người hoàn toàn xa lạ, học cách giao tiếp, cách hòa nhập và tìm ra tiếng nói chung của giống loài văn minh

Ba mẹ sẽ như những bậc phụ huynh khác, sẽ hồi hộp đứng trước cổng trường, chờ tiếng trống vang lên để nhìn thấy con mặc bộ đồng phục, áo trắng, quần xanh, đeo cái cặp nhỏ tí hin, lon ton chạy ra, dáo dác tìm ba mẹ. Nhưng, sẽ không như những phụ huynh khác, hỏi rằng hôm nay con đi học được bao nhiêu điểm, có được học sinh giỏi hay không, ba mẹ sẽ hỏi con những câu khác, rằng hôm nay con đi học có vui không và con đã hỏi cô giáo những câu gì. Những đứa trẻ như con, những ngày đầu đi học không cần phải chạy theo thành tích, không cần phải đặt nặng điểm số hay thứ hạng trong lớp, không cần phải ganh đua tranh đấu, chỉ cần con cảm thấy đi học là một niềm vui để lấy đó làm động lực cho những ngày kế tiếp và ba mẹ chỉ cần con muốn hỏi thầy cô thật nhiều để thấy trong con là sự truy cầu tri thức.

Ba còn nhớ câu chuyện về một buổi khai giảng của học sinh tiểu học bên nước Nhật, một buổi lễ giản dị, không kèn hoa, không bục sân khấu, không có những bài phát biểu dài dòng, lê thê của quan chức lãnh đạo, không nhiều đại biểu, khách mời, chỉ một chiếc micro nhỏ, từng thầy cô lần lượt giới thiệu bản thân, rồi các em học sinh mới nói về mình trước các anh chị đi trước để chúng kịp nhìn và nhận ra nhau. Để cô hiệu trưởng chỉ dặn học sinh ba điều rất cơ bản rằng, luôn chú ý đến an toàn giao thông cá nhân (vì học sinh ở Nhật đa phần đi bộ đến trường), luôn giữ sự lễ phép và tôn trọng với mọi người và biết đặt ra mục tiêu của năm học cũng như ước mơ cho bản thân. Đây là những điều tiên quyết người Nhật đặt ra cho bất kỳ đứa trẻ nào bước chân vào trường học, nhưng sâu xa, đó lại là hành trang quan trọng cho chuyến phiêu lưu cuộc đời về sau.

Giữ an toàn giao thông, là cách người ta học thói quen cẩn thận, dòm trước ngó sau, tự bảo vệ mình và những người bên cạnh, vì dù ở bất kỳ quốc gia nào, tai nạn giao thông vẫn luôn là nguyên nhân gây ra chết người cao ngất ngưởng. Giữ lễ phép, tôn trọng mọi người là cách con thể hiện sự văn minh, thể hiện rằng mình biết cách đối nhân xử thế, biết cách hiểu rằng vị trí của mình ở đâu để khiêm tốn, hiểu chuyện. Còn đặt ra mục tiêu là việc con phải làm mỗi ngày để thấy cuộc sống mình tràn đầy ý nghĩa. Những thứ lớn lao đó lại được dạy từ những điều rất nhỏ nhặt khi còn bé thơ. Ba cũng chỉ mong những bậc phụ huynh khác, khi dạy con, hãy dạy chúng những điều nhỏ nhặt này trước khi đặt lên vai chúng những ước mơ làm kỹ sư, bác sĩ.

Nếu được, ba sẽ chọn cho con một ngôi trường không xếp hạng. Một nơi không đặt nặng vị trí nhất nhì ba khi còn tiểu học, cũng không cần cho điểm từng môn học cụ thể. Với ba, những năm tháng đầu tiên của hành trình học tập, chỉ nên cho trẻ con phát hiện ra chúng thật sự giỏi và phù hợp với điều gì.

Đôi lúc, ba thấy sợ hãi khi nhiều nhà giáo dục đặt chuyện điểm số và phần thưởng lên thành một thước đo quan trọng, khiến trẻ con từ bậc tiểu học đã sinh ra thói tị nạnh, hơn thua. Cũng như việc tự quy định rằng những môn học nào là “chính” và vài môn còn lại thành “phụ” hay chuyện lấy một hệ quy chiếu duy nhất để đánh giá cho tất cả những đứa trẻ khác biệt nhau về thể chất và tư duy.

Ví dụ, trong một lớp có ba mươi học sinh, quy định rằng những môn như Toán, Văn sẽ là môn chính, hệ số điểm cao hơn những môn phụ như Sử, Địa… vậy một đứa trẻ giỏi Lịch sử, muốn đào sâu nghiên cứu để trở thành một nhà Sử học sau này sẽ là điều chúng ta không hề hoan nghênh, ủng hộ cho nó ngay khi còn nhỏ? Hệ giáo dục của chúng ta đặt nặng việc điểm số, thứ hạng, đào tạo đồng đều hơn chuyện tìm hiểu sở thích, khả năng, ưu điểm của từng đứa trẻ để phát triển và đưa ra hướng đi đúng cho từng em học sinh cụ thể.

Chưa kể, việc phát triển những “môn chính, hệ số cao”, đưa ra tham chiếu để đánh giá đứa trẻ hạng nhất, hạng nhì, vô tình hướng ánh mắt của xã hội vào những vị trí nhất nhì đó mà bỏ qua hai mươi tám đứa trẻ còn lại trong lớp, gây ra tâm lý áp lực, chán nản khi “không thể giỏi như bạn bè”. Nếu như trong những đứa trẻ còn lại có những vận động viên thể thao, có những nhà Sử học, có những hoạ sĩ thiên tài, có những nhạc sĩ lừng danh… vậy chẳng phải ước mơ của chúng đã bị hạn hẹp đi bởi áp lực từ việc phải học giỏi những môn mà bản thân chúng không hề có năng khiếu? Chưa kể, việc giáo dục đem khung thành tích áp đặt lên tất cả những đứa trẻ còn gây ra nhiều chuyện như những đứa bé kém về thể chất phải chạy cật lực mới đủ số giây quy định trong môn thể dục để không bị khống chế điểm, mất danh hiệu học sinh giỏi, nếu sự cố gắng vượt ra ngoài tầm kiểm soát của sức khỏe, hậu quả sẽ vô cùng khôn lường.

Ba còn nhớ ngày xưa lúc học trung học, ba có một cậu bạn thân học cực kỳ tệ các môn tự nhiên lẫn xã hội, Toán, Lý, Hóa, Văn Anh gì cũng dở. Mỗi lần họp phụ huynh với cậu ta là cả cực hình khi cô giáo cứ lắc đầu, ba mẹ cậu ấy thì có lần không dám đi họp vì sợ phải nghe thành tích không tốt đẹp của con mình. Nhưng bạn của ba là một người tốt, không phải vì ham chơi bỏ học, chỉ đơn giản là bạn ấy không thể tiếp thu được những công thức phức tạp của toán lý hóa hay những câu từ phức tạp của văn chương. Bù lại, cậu ấy chơi bóng rổ cực kỳ giỏi, đá banh cũng hay mà bơi lội cũng xuất sắc. Đến cuối năm, vì thiếu điểm quá nhiều để thi tốt nghiệp, bạn ba nghỉ ngang, từ đó thi vào trường năng khiếu thể dục thể thao, về sau này thành một tài năng trẻ của đội tuyển quốc gia, mang về nhiều thành tích cho nước nhà.

Con thấy đó, dù một cậu bé chưa bao giờ đạt thành tích cao trong học tập cũng có thể đóng góp làm rạng danh nước nhà. Ba tin rằng mỗi một đứa trẻ đều có một năng khiếu riêng, một khả năng riêng và người làm giáo dục nên tìm hiểu, phát triển chúng đi con đường phù hợp nhất với chúng.

Con của ba, ba hứa sau này dù bận rộn đến đâu cũng sẽ quan sát con thật kỹ trong môi trường học đường, nhận ra rằng con giỏi ở đâu, yếu kém chỗ nào mà dựa vào đó để định hướng cho con. Ba mẹ không đặt nặng chuyện con có thành kỹ sư, bác sĩ hay không, cũng không đặt nặng chuyện con có đứng nhất nhì lớp hay không. Chỉ cần mỗi ngày con đến trường, luôn tự bản thân đặt ra những câu hỏi về thế giới chung quanh và tìm cách trả lời chúng, như vậy là đủ để ba mẹ tự hào về con.

Con ngủ đi con, đớn đau ngoài kia mình ba chịu được rồi.